Panarion (Adversus Haereses)

9. Ἔπεισι δὲ θαυμάζειν πῶς συμβέβηκε κατὰ τὰ τέσσαρα ἔθνη καὶ τέσσαρας αἱρέσεις ἐν αὐτῷ τῷ ἔθνει γενέσθαι, φημὶ δὲ πρῶτον Ἐσσηνῶν δεύτερον Γοροθηνῶν τρίτον Σεβουαίων τέταρτον Δοσιθέων. ἐντεῦθεν ἀρχή μοι γίνεται τῆς τοῦ ἐπαγγέλματος κατὰ αἱρέσεων πραγματείας καὶ τὸ αἴτιον ὅπως * διασαφήσω ἐν βραχεῖ [ἐρῶ].

τί δέ ἐστιν ἄλλο ἢ ὅτι <ὡς> ἀπὸ τῆς τῶν γλωττῶν πολυφόρου ἀλλοιοφωνίας φυλαὶ γεγόνασι, κατὰ δὲ ἑκάστην φυλήν τε καὶ πατριαρχίαν ἔθνη διάφορα προέστη, πᾶν δὲ ἔθνος ἑαυτῷ προεστήσατο [*](7 ff wie sich aus de duod. gemm. 94; CSEL 3511 770, 26 ünther ergibt, setzt Epiphanius diesen Esra gleich mit dem Esra 7, 1 genannten; er unterscheidet ihn von einem andern qui vocabatur Salathihel, cidus erat pater Zorobabel, qui Zorobabel erat filius Jechoniae (zu letzterem Tgl. Matth. 1, 12) — Ebenda Genaueres über die Schriftform, in der Esra den Samaritanem den Pentateuch überlieferte VM) [*](1 ἔθνος ἐκεῖ Μ 3 ἐπιτελέσαιεν V | ὑπερασπίζοντα M 7 ἱερέα aus ἱερέαν Vcorr 8 Βαβυλῶνος Μ 10 Κωθαίους Μ | <τοὺς>* 13 τὸ1 < 14 διαδεξάμενοι V 16 ἀπῆλθεν M | τῆς < Μ 17 ἔπεστι V | κατὰ < V 18 τέσσαρες V 19f Δωσιθέων VM 21 * <ἐγένετο>* 22 <ὡς> *, vgl. οὕτω S. 197, 5 | πολυφώνου? * 23 f πατριαρχείαν 24 προέστη] lies wohl κατέστη *)

οὕτω καὶ ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ τῷ προδεδηλωμένῳ μεταπεσούσης τῆς μιᾶς τοῦ Ἰσραὴλ θρῃσκείας καὶ τῆς κατὰ τὸν νόμον γραφῆς εἰς ἕτερα γένη *, φημὶ δὲ εἰς Ἀσσυρίους ἐξ ὧν Σαμαρεῖται οἱ ἐγκάθετοι), συμβέβηκε καὶ τὴν γνώμην διχονοηθῆναι.

καὶ λοιπὸν ὥρμησεν ἡ πλάνη καὶ ἡ διχόνοια ὑποσπείρειν ἀπὸ τῆς μιᾶς θεοσεβείας εἰς πολλὰς παραπεποιημένας γνώμας, καθὼς ἑκάστῳ ἔδοξε καὶ ᾠήθη τῷ γράμματι ἐνασκεῖσθαι καὶ φράζειν ἕκαστος κατὰ τὸ ἴδιον θέλημα.

Σαμαρεῖται μὲν οὐν ἀρχὴ τῶν αἱρέσεων ἀπὸ γραφῆς θεϊκῆς ὁρμωμένων μετὰ τὰς προειρημένας ἄνευ γραφῆς θεϊκῆς Ἑλληνικὰς αἱρέσεις ἀπ᾿ ἰδίων λογισμῶν ἀνθρώποις † ἐμβροντηθείσας ἀπὸ διανοίας.

πᾶν τοίνυν τὸ γένος Σαμαρειτῶν ἐκαλοῦντο. ἑρμηνεύονται δὲ Σαμαρεῖται φύλακες διὰ τὸ ἐν τάξει φυλάκων τετάχθαι ἐν τῇ γῇ ἢ ἀπὸ τοῦ φύλακας αὐτοὺς εἶναι τῆς κατὰ τὸν νόμον Μωυσέως διατάξεως.

ἐκαλεῖτο δὲ καὶ τὸ ὄρος ἔνθα ἐκαθέσθησαν Σομόρων, ἅμα δὲ καὶ Σωμήρ, ἀπὸ ἀρχαίου τινὸς Σομόρωνφφ υἱοῦ Σωμήρ, οὕτω τοῦ ἀνδρὸς καλουμένου.

ἦν δὲ οὗτος ὁ Σομόρων υἱὸς ἑνὸς ἀνδρὸς [*](6–8. 198, 8 vgl. de duod. gemmis 97 CSEL 3511 S. 771, 15 ff 16 f aus Eusebius, vgl. Hieronymus Chronik S. 88, 25 Helm — 19ff I ön. 16, 24 vgl. de duod. gemmis 91 ff CSEL 3511 S. 769, 23 ff ünther (Anastasius Sin. quaest. 45; Migne 89, 596 D ff) V (bis ἀπο Z. 4; von da an G U) Μ) [*](1 πολέμων aus πόλεμον V corr 2 vor ἔθνεσι + ἐν V 5f τοῦ Ἰσραὴλ τῆς μιᾶς U 7 * etwa <μετενεχθείσης> * 12 κατὰ Σαμαρειτῶν αἰρέσεις τῆς δὲ ἀκολουθίας θ GM κατὰ Σαμαρειτῶν, ἑβδόμη αἵρεσις ἀπὸ Ἑλληνισμοῦ, ἐνάτη δὲ τῆ ἀκολουθία U 13 ἀρχὴ] ἄχρι U 14 ὁρμωμένων *] ὁρμώμενοι GUM | ἄνευ γραφῆς θεϊκῆς < U 15 † lies <ἐφευρεθείσας> ἀπὸ διανοίας * 15f διανοίας + αὐτῶν ἐξεῦρον G 16 ἐκαλεῖτο GU | ἑρμηνεύεται G 19 hinter τὸ ὄρος vielleicht + <καὶ τὰ <καὶ ὁμοροῦντα> Sin. = de duod. gemmis a. a. O 771, 19 tam mons quam omnia, quae vicina esse videbantur | Σωμόρων U 20 Σωμόρων U 21 Σωμῆρ (unklar, ob Σωμὴρ oder Σωμόρων gemeint) U)

καὶ συμβέβηκε τὸ ὄνομα ἐκ διαφόρων προφάσεων καλεῖσθαι Σαμαρείτας ἔκ τε τοῦ Σωμὴρ ἔκ τε τοῦ Σομόρων ἔκ τε τοῦ φυλάττειν τὴν γῆν ἔκ τε τοῦ φυλάττειν τὰ παιδεύματα τοῦ νόμου.

2. Διαφέρονται δὲ οὗτοι Ἰουδαίοις κατὰ τοῦτο πρῶτον, ὅτι οὐκ ἐδόθη αὐτοῖς προφητῶν τῶν μετὰ Μωυσέα γραφὴ ἢ μόνον ἡ πεντάτευχος ἡ διὰ Μωυσέως τῷ σπέρματι Ἰσραὴλ ἐν τῇ ἐξόδω τῆς ἀπ᾿ Αἰγύπτου πορείας δοθεῖσα, φημὶ δὲ Γένεσις Ἔξοδος Λευιτικὸν Ἀριθμοὶ Δευτερονόμιον· ἐν δὲ τῇ Ἑβραΐδι διαλέκτῳ οὕτως καλοῦνται, Βρεσὶθ Ἐλλεσιμὼθ Οὐϊκρὰ Οὐιδαβὴρ Ἐλλεαδδεβαρίν.

καὶ ἴσπαρ- ται μὲν ἐν ταύταις ταῖς πέντε βίβλοις ἀναστάσεως νεκρῶν τὸ σημεῖον, οὐ μέντοι γε τηλαυγῶς κεκήρυκται, καὶ ἔσπαρται ἐν αὐταῖς περὶ τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ θεοῦ καὶ περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ κατὰ εἰδώλων· τὸ δὲ τηλαυγέστερον ἐν αὐταῖς <τὸ> περὶ μοναρχίας ἔχει τὴν ἐν δὲ τῇ μοναρχίᾳ πνευματικῶς ἡ τριὰς καταγγελλομένη ἐστίν.