Panarion (Adversus Haereses)

8. Ἀρχὴ δέ μοι λέγειν πρὸς τὸν κομπώδη καὶ δοκήσει σοφὸν καὶ ἐρευνητὴν τῶν ἀνερευήτων καὶ ἐκβιβαστὴν τῶν ἐπουρανίων τουτονί, τὸν φλυαρίς ἐμπλήσαντα τὸν βίον, ὡς καὶ ὁ κρείττων ἡμῶν κατ᾿ αὐτοῦ εἴρηκε, πρῶτον περὶ γενητοῦ θεοῦ.

| καὶ ὅτι μὲν ὁμολεξίαι τε καὶ ὁμωνυμίαι πολλαὶ ἐν τῷ βίω εἰσίν, παντί τῳ δῆλόν ἐστιν.

καὶ εἰ μὲν ὑπὸ ἄλλου ἡ λέξις ἐλέγετο, ἦν εἰπεῖν ὅτι κατὰ ὀρθὴν διάνοιαν καὶ τοῦτο εἴρηται· ὁπότε δὲ ἐν πολλοῖς τόποις εὕραμεν αὐτὸν κακῶς τὸν μονογενῆ θεὸν ἀπαλλοτριοῦντα τῆς τοῦ πατρὸς θεότητός τε καὶ οὐσίας, ὁμοῦ δὲ καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα, τούτου χάριν τῷ γενητὸν θεὸν εἰρηκέναι αὐτὸν σαφές ἐστιν ὅτι κτιστὸν ὁρίζεται.

Ὠς γάρ τινες ἡμᾶς βούλονται σοφίζεσθαι καὶ λέγειν ἴσον τὸ γενητὸν εἶναι τῷ γεννητῷ, οὐ παραδεκτέον <τοῦτο>· * [δὲ] ἐπὶ θεοῦ λέγειν ἀλλ᾿ ἢ ἐπὶ τὰ κτίσματα μόνον. ἕτερον γάρ ἐστι γενητὸν καὶ ἕτερόν ἐστι γεννητόν.

εἰς τὸ γοῦν παρ᾿ αὐτῷ ῥηθὲν κτιστὸν ἥτοι γενητὸν θεόν, πρῶτον ἐρωτῶμεν· ποίοις τρόποις ἔκτισται ὁ παρὰ σοῦ διὰ τῆς λέξεως ταύτης τιμώμενος θεός, πῶς δέ ἐστι προσκυνητός, εἰ ἔστι ποιητός;

ἄφελε γὰρ τὴν μέμψιν τὴν παρὰ τῷ ἁγίῳ ἀποστόλῳ ἐπὶ τοῖς τὴν κτίσιν θεολογοῦσι καὶ ἐπίδος μοι θεὸν προσκυνούμενον κτιστὸν κατὰ τὴν εὐσεβῆ πίστιν, τὴν μὴ τῇ κτίσει προς- [*](1 vgl. Matth. 7,7 – 7 wer? Unten c. 67 heißt Methodius ὁ καλλίων ἡμῶν; vgl. auch S. 420, 22 – 21 ff vgl. Ancoratus c. 50, 4; I 59, 22 ff – 23 vgl. Röm. 1, 25) [*](M U) [*](1 προσιέναι U | αἰτήσεις Μ | ἐπεὶ κεῖται] ἐπίκειται γὰρ U 5 καμπώδη M | δοκήσει σοφὸν] δοκηςίσοφον Dind.; aber δοκηςίσοφος ist noch nirgends sicher als echte Form nachgewiesen 7 φλυαρία Μ 8f ὁμολεξίαι] ὀμοδοξίαι Μ 9 πολλαὶ ἐν] πολλὰ ἧν Μ | βίῳ]βιβλίω Μ | παντί τῳ]πάντη τοῦτο U 11f εὕρομεν U 12 κακῶς < U 13 δὲ] τε U | τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον U 14 τῷ Dind. Öh.] τὸ Μ U 17 τοῦτο * | * ergänze etwa τὸ μὲν γὰρ χρὴ μόνον ἐπὶ θεοῦ λέγειν, τὸ δὲ οὐκ ἐνδέχεται> * |[δὲ]* 18 γενητὸν] γεννητὸν Μ 19 ἐστι < U | γεννητὸν] ἀγέννητον Μ |εἰς *] ἢ Μ U | κτιστὸν U 20 f παρὰ σοὶ U 21 ἐστι] ἔτι U 21 f προσκυνητὸ + ἔσται U 22 ἔστι] ἔσται U 23 καὶ Μ |ἐπίδος] ἐπεὶ δὸς Μ 24 μὴ τῆ] μηκέτι U)

ἀλλὰ οὐ μὴν δύνασαι τοῦτο παραστῆσαι. εἰ δὲ καὶ ἐτόλμας ἀποσυλῆσί ποθεν καὶ βιάσασθαι, οὐδὲ ἐν τούτῳ τὸν εὔλογον λογισμὸν τῶν θεοσβῶν παρεκτρέπειν εἰς τοσαύτην φαυλότητα δυνήσῃ, ὦ θεήλατε.

ἀντιμάχεται γάρ σοι καὶ τὸ φρόνημα καὶ ὁ λόγος. πᾶν γὰρ τὸ κτιστὸν οὐ προσκυνητόν, ὡς ἔφην. εἰ δὲ ὄλως προσκυνητόν, πολλῶν ἄλλων ὑπαρχόντων κτιστῶν οὐδὲν ἂν διοίσει τὸ καὶ ἡμᾶς μετὰ τοῦ ἑνὸς κτιστοῦ τὰ ὅλα προσκυνεῖν, σύνδουλα ὄντα καὶ τῇ αὐτῇ ἀγωγῇ τῆς ὀνομαςίας ὑποπεπτωκότα.