Panarion (Adversus Haereses)

δύο γὰρ κόκκους οἶδεν ἡ θεία γραφὴ εἰρημένους, ἕνα ἐν τῷ εὐαγγελίῳ καὶ ἓνα παρὰ τῷ ἀποστόλῳ.

καὶ ό μὲν τὴν τὴν πᾶσαν σαφήνειαν δηλοῖ κατὰ τὰ τελείως ἐν αὐτῷ ἐνεργηθέντα, ὃπερ ἐστὶ πρωτότυπον τῆς > ἀναστάσεως. τοῦτο γὰρ καὶ διδάσκων καὶ ποιῶν ὁ σωτὴρ τὰ πάντα ἡμῖν εἰς βεβαίως εἰργάσατο.

εὐθὺς γὰρ ἔλεγε περὶ τοῦ κόκκου καὶ ἤγειρε τὸν κόκκον, ἴνα ἡμῖν τὴν πίστιν τῆς ἐλπίδος βεβαιώσῃ τῆς ἡμῶν ἀναστάσεως | [*]() ἐν ἀληθείῳ.

ἀπὸ τούτου διαδεξάμενος ό ἀπόστολος, πνεύματι ἁγίῳ φερόμενος, τὴν μετὰ τὴν ἀνάστασιν ἐσομένην δόξαν τῶν ἁγίων διηγούμενος ἡμῖν καὶ τὴν <ἐλπίδα> τῆς ἀπολαύσεως ἀγαθῶν δείκνυσι πάλιν διὰ τοῦ κόκκου τοῦ σίτου,

κατὰ τῶν ἀπίστων ἐπικηρυκευόμενος· »ἀλλὰ ἐρεῖς μοι, πῶς ἐγείρονται οἱ νεκροί; ποίῳ δὲ σώματι ἔχονται«; καί φησι πρὸς τὸν τὰ τοιαῦτα λέγοντα »ἄφραν«. ό γὰρ ὃλως περὶ ἀναστάσεως ἀμφιβάλλων ἄφρων ἐστὶ καὶ [*](1–6 I Kor. 15, 12-15 — 7f I Kor. 15, 53 — 25 I Kor. 15, 35) [*](M U 2 t δὲ — οὐκ ἔστι , a. R. v. sp. Hd nachgetragen ἡ ἀνάστασις οὐκ ἔστι Μ 3f εἰ δὲ — ἐγήγερται < Μ 4 καὶ 1 U | ἡμῶν 1 ἡμῶν M 5 εἴιπομεν U | ὅτι2 < U 6 ὃν οὐκ ἤγειρε < U 10 τοῦ *] τῆς 10 f ka]i τὸ θνητὸν — τοῦτο < M 11 τοῦ *] τῆς U 13 ἀλλ’ U 14 πῶς *] ποῦ MU 16 εἶς *] εἰς MU 17 > * 18 παράστασιν + <ἀληθείας> 19 εὐθὺς γὰρ ἔλεγε *] εὐθύς. ἔλεγε γὰρ MU | vor ἤγειρε + τοῦ U 21 διασεξάμενος] δεδοξασμάνος Μ 23 <ἐλπίδα> * | ἀπολήψεως M 25 U 26 vor φησὶ + ἃ M 27 ἄφρον U)

εἶτά φησιν »ἄφρων, σὺ ὃ σπείρεις οὐ ζωογονεῖται, ἐὰν μὴ ἀποθάνῃ, καὶ ὃ σπείρεις, οὐ τὸ γενησόμενον σῶμα σπείρεις ἀλλὰ γυμνὸν κόκκον εἰ τύχοι σίτου ἣ τῶν ἄλλων σπερμάτων, καὶ οὐ ζωογονεῖται, ἐὰν μὴ ἀποθάνῃ. ὁ δὲ θεὸς δίδωσιν αὐτῷ αὐτῷ ὡς ἠθέληδε, καὶ ἑκάστῳ τῶν σπερμάτων ἴδιον σῶμαι.

καὶ ὁρᾷς ὅτι οὐκ ἀλλάσσεται τὸ σῶμα. οὐδεὶς γὰρ σπείρας κριθὰς καιθὰς σῖτον οὐδὲ μελάνθιόν τις ἔσπειρε καὶ εὗρε κριθήν ἀλλὰ τὸ σπειρόμενον αὐτό ἐστι τὸ ἐγειρόμενον.

ἐὰν δὲ καὶ καταλειφθῇ <τι> ἐξ αὐτοῦ κάτω ἐν τῇ γῇ καὶ ἀναστῇ ἐξ αὐτοῦ τὸ βλάστημα, ὡδε μὲν ἐν τούτῳ τῷ φθαρτῷ σίτῳ καὶ μὴ εἰς κρίσιν ἐρχομένῳ τὸ μὲν καταλειφθὲν ἄχρηστον, τὸ δὲ ἐξ αὐτοῦ ἐγειρόμενον κάλλιον.

ἠθέλησε δὲ δεῖξαι τὴν φαιδρότητα διὰ τὴν ἀπιστίαν τῶν μὴ τὴν ἐλπίδα τοῦ θεοῦ καραδοκούντων. τἀληθῆ μὲν γὰρ ὁ κόκκος τοῦ σίτου λεπτότατος. δὲ ἐν τῷ τοιούτῳ κόκκῳ τῷ σμικροτάτῳ καὶ ῥίζαι καὶ βάσεις καὶ κάλαμοι καὶ αἱ] γονατίδδες καὶ αἱ τοσαῦται σύριγγες καὶ κεφαλίδες καὶ θῆκαι καὶ ἀνθέρικες καὶ κόκκοι πολυπλασιάζοντες;

69. Ἳνα δὲ καὶ σαφέστερον εἴπωμεν τὰ ὅμοια τούτοις διηγούμενοι· πόθεν τῷ Μωυσῇ, υἱῷ τῆς Ἰωχαβέθ. υἱῷ τοῦ Ἀμράμ, πέτραν έν ῥάβδῳ καὶ προ[σ]ενεγκεῖν ὓδωρ ἐξ ἀπόρου ὓλης, τὸ ξηρὸν εἰς ὑγρὸν μεταβαλεῖν; τὸ πατάξαι θάλασσαν καὶ διαιρεῖν εἰς δώδεκα ὁδοὺς όδοιπορίας ἐν θαλάσσῃ τῷ κελεύσματι <θεοῦ>; τὸ εἰς αἶμα μεταβαλεῖν; τὸ βάτραχον ὑπὸ θῆξιν συναγαγεῖν τοσοῦτον;

τὸ τὴν σκνίφα ἐπιπέμψαι Αἰγυπτίοις; τὸ σάλαζαν μῖξαι μετὰ τοῦ πυρός; τὸ νύκτα μέλαιναν καὶ σκοτομήνην Αἰγυπτίοις ἐπικεράσαι ζοφώδη;

τὸ τὰ πρωτοτόκια κτεῖναι τῶν Αἰγυπτίων ἐν θανάτῳ; τὸ στύλῳ πυρὸς καθοδηγεῖν λαὸν δι᾿ αὐτοῦ ποιμαινόμενον; τὸ ἄρτον ἀγγέλων ἐπενέγκαι εὐχῇ καὶ ἱκεσίᾳ; τὸ ὀρτυγομήτραν ἀνιέναι καὶ κορεννύειν τοσαύτας μυριάδας ἀνδρῶν διὰ προστάγματος θεοῦ;

τὸ [*](1–5 IKor. 15, —38 — 18 vgl. Nura. 20, 11; Exod. 17, 6 — 20 vgl. Exod. 14, 21 — 21 f vgl. Exod. 7, 20 — 22 vgl. Exod. 8, 6 — 23 vgl. Exod. 8, 17 — vgl. Exod. 9, 23 — 24f vgl. Exod. 10, 22f — 25 vgl. Exod. 12, 29 — 25f Exod. 13, 21 f — 26 ff vgl. Exod. 16, 13; Psal. 77, 25) [*](M U 1 ἄφρον U 7 κριθάς M 8 Ε; * 13 τὰ ἀληθῆ M 14 μικροτάτω M 15 καλάμη U | αἱ] * 16 ἀνθήρικες M 17 δὲ] σοὶ M 18 Μωυσῇ*] Μωυσεῖ Μ U 19 προ[σ]ενεγεκεῖν * 21 <θεοῦ> * | τὸ] 22 θίξιν MU 24 σκοτομήνην Dind.] ἐσκοτομήνην Μ ἐσκοτομένην U 25 τὰ < U | πρωτότοκα M 26 πυρὸς] πρὸς M 28 κορέννειν Μ | τὸ] τοῦ M)

τὸ τὴν χεῖρα σαρκίνην οὐσαν μεταβληθῆναι εἰς χιόνα; τὸ κελεῦσαι τῇ γῇ χᾶναι τὸ στόμα πρὸς ὐποδοχὴν τῶν περὶ Κορὲ καὶ Δαθὰν καὶ Αβειρὼν καὶ Αὐνᾶν;

τὸ ἐπὶ τέλους ἀκοῦσαι »ἀνάβηθι εἰς τὸ ὄρος, κἀκεῖ τελεύτα«; τὸ μὴ γινώκειν ἄνθρωπον τὴν αὐτοῦ ταφήν; ση- μαίνοντος τοῦ Μου γράμματος ὡς] ὑπὸ άμνθρώπων τὸ σῶμα Μωυσέως μὴ κεκηδεῦσθαι, ἀλλά, καθὼς ὑποτίθεται ἡ διάνοια, ὑπὸ ἁγίων ἀγγέλων·

καὶ πάντα ταῦτα ἔτι ὄντος αύτοῦ ἐν τούτῳ τῷ κόσμῳ, ἔτι ἐν τῷ ψυχικῷ τούτῳ σώματι καὶ πνευματικῷ ἅμα τελείως γενομένῳ. λαβόντες δὲ άπ᾿ ἐντευθεν τὸν ἀρραβῶνα * εἰς ὑπόδειγμα τῆς τελείας τότε βλαστήσεως, ὃτε πληροῦται τὸ εἰργμένον »σπείρεται ἐν ἀτιμίᾳ, ἐγείρεται ἐν δόξῃ·

σπείρεται ἐν άσθενείᾳ, ἐγείρεται ἐν δυνάμει«.

πῶς γὰρ οὐκ ἀσθενὲς τὸ σπειρόμενον καὶ μὴ γινῶσκον ποῦ σπείρεται; πῶς οὐκ ἄτιμον τὸ ἐν μνήματι βαλλόμενον καὶ κόνιν ἐπαμώμενον, λακιζόμενόν τε καὶ θρυπτόμενον καὶ ἀναισθητοῦν;

πῶς οὐκ ἔντιμον τὸ ἐγειρόμενον καὶ εἰς αἰῶνα διαμένον καὶ ἐν ἐλπίδι τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρωπίας ἐν οὐρανῷ βασιλείαν κτώμενον, ὃπου λάμψουσιν οἱ δικαιοι ὡς ό ἥλιος‘, ὃπου ἔσονται »ἰσάγγελοι«, ὃπου μετὰ τοῦ νυμφίου χορεύσουσιν, ὃπου οἱ περὶ Πέτρον »καθέζονται ἐπὶ δώδεκα θρόνων, τὰς δώδεκα φυλὰς κρίνοντες Ισραήλ«, ὃπου λήψονται οἱ δίκαιοι »ἂ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὐς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν [*](1f vgl. Exod 19, 3; 33, 11 — 2 f vgl. Exod. 24, 18 — 4f vgl. Exod. 24, 29ff — 7 vgl. Exod. 4, 6 — 7f vgl. Num. 16, 31ff — 9 vgl. Deut. 32, 49f — 10 Deut. 34, 6 — 16 1 Kor. 15, 43 — 23 Matth. 13, 43 — Luk. 20, 36 — 24 Matth. 25, 10 24f Matth. 19, 28 — 20 f I Kor. 2, 9) [*](M U 3 διὰ M | χρεώδη Μ 5 στροβοῦσα M 6 αὐτοῦ] Μωυσίως M 7 μεταβεβλῆσθαι M 8 τῶν] τοὺς M | καὶ 1 < M 9 ἐπὶ τέλους) τὸ τέλος U 10 κἀκεῖ] καὶ M 11 ὡς] * 11 f ωυσίος U 12 μὴ] μηκέτι U 13 ταῦτα πάντα U | κόσμω κόσμω τούτω U 14 ἔτι + <ὄντος>? * | τούτῳ] ἔτι M | ματι < U | ἃμα + καὶ νεματικῶς M 14 f γινομένω M 15 * etwa τῆς ἐλπίδος ἠμῶν χριόμεθα > * 20 ἐπαμμένον M 21 πῶς + <δὲ>? τὸ + τὸ M 22 ἐν οὐρανῷ] οὐρανῶν U 23 λάμψουσιν *] λάμψωσιν M U 25 θρόνους U 26 οὐχ ἴδεν M)

ἡμῶν τοίνυν ἡ ἀνάστασις έν θεῷ καὶ παντὸς ἀνθρώπου, δικαίου τε καὶ ἀδίκου, ἀπίστου τε καὶ πιστοῦ, τῶν μὲν ἐγειρομένων ζωὴν ζωὴν αἰώνιον, τῶν δὲ εἰς κρίσιν κρίσιν