Panarion (Adversus Haereses)

οὕτως γὰρ πρῶτον στάσις ἐνέπεσε σφαδᾳσμῶν τε καὶ λογισμῶν ἀνοικείων ἐπληρώθημεν, κενωθέντες με) τοῦ ἐμφυσήματος τοῦ θεοῦ, πληρωθέντες δὲ ἐπιθυμίς ὑλικῆς, ἥν ὁ πολύπλοκος ἐνέπνευσεν εἰς ήμᾶς ὄφις, βραχυπορησάντων ήμῶν τῆς παραγγελίας τοῦ θεοῦ τὸν κύκλον.

διὸ καὶ τὸν θάνατον ὁ θεὸς πρὸς ἀναίρεσιν τῆς ἀμαρτίας ύπὲρ ήμῶν ἀνεύρατο, ἴνα μὴ ἐν ἀθανάτοις ήμῖν ἀνατείλασα, ὡς ἔφην, ἀθανατος ᾖ.

ὄθεν ὁ ἀπόστολος »οἶδα γὰρ ὅτι οὐκ οἰκεῖ ἐν ἐμοί, τουτέστιν ἐν τῇ σαρκί μου, τὸ ἀγαθόν« λέγων τὴν ἀπὸ τῆς παραβάσεως διὰ τῆς ἔπιθυμίας εἰσοικισθεῖσαν εἰς ἠμᾶς άμαρτίαν βούλεται μηνύειν, ἧς δὴ καθάπερ βλαστήματα νέα νέα καὶ κλῶνες οί φιλήδονοι περὶ ήμᾶς ἀεὶ λογισμοὶ στανται. δισσὰ γὰρ ἐν ήμῖν λογισμῶν γένη, [*](P588) [*](2–6 öm. 7. 15—18 — 19 Röm.) [*](M U S Phot.) [*](1 ἔχει <S | εἴη — διελθεῖν] wir machen . . die Abhandlung S | τὸν] τὸ U 2 καὶ τὴν βούλησιν <S 3 τοῦτο 1 <Phot. 3f εἰ δὲ ὃ οὐ θέλω τοῦτο < Bonwetsch nach S 5 ἀλλὰ U 6 τὸ < S; vgl. aber Z. 20 7 διωριζόμεθα Phot. 8 διελθεῖν M | μᾶλλον βραδύνω] kurz βτ habe S 8 f μακροτέρας — διανύσαι] ährend viele Worte über ötig sind S 8 μου U | ἤ] ἦς U 9 δη] μὴ M 11 ἐλέγομεν] οὐ λέγομεν] M wir sagen S | εἰ μνημονεύετε Gern.] ἐμνημονεύετε < Phot. 13 εἰσοικηκέναι Μ U | πρῶτον ’Phot. 14 τε καὶ λογισμῶν <S 14f κενωθέντος M 16 ό <M | πολύτροπος Phot. | ἐνεφύσησεν Phot. 16f βραχυπορησάντων — κύκλον <Phot. 18 ὑπὲρ < S | ηὕρατο M εὕρατο U 19 ὡς ἔφην <S | ό ἀπόστολος τι sprechend S 22 ἦς δὴ + ἤδη U | νέα <S | καὶ κλῶνες <S Phot. 23 ἀεὶ <M S |)

ὅθεν τῇ μὲν νομοθεσίᾳ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν νοῦν »συνηδόμεθα« (τοῦτο γὰρ ὁ ἔσω ἄνθρωπος), τῇ δὲ νομοθεσίᾳ τοῦ διαβόλου κατὰ τὴν ἐνοικοῦσαν ἐπιθυμίαν ἐν τῇ σαρκί· ὁ γὰρ νόμος »ἀντιστρατευόμενος καὶ ἀντιπράσσων τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ«, οἷον τῇ πρὸς τὸ ἀγαθὸν ὁρμῇ, τῇ ἐπιθυμίᾳ τοῦ νοός, οὗτός ἐστιν ὁ τοὺς ἐμπαθεῖς ἀναφύων ἀεὶ καὶ ὑλικοὺς πρὸς ἀνομίαν περισπασμούς, παντάπασι πρὸς ἡδονὰς ὢν ἑλκτικός.

61. Τρεῖς τὰρ νόμους ὑποτιθέμενος ἀναφανδὸν ὁ Παῦλος ἐνταῦθά μοι καταφαίνεται· ἕνα μὲν τὸν κατὰ τὸ ἔμφυτον ἐν ἡμῖν ἀγαθόν, ὅν καὶ νόμον σαφῶς νοὸς ἐκάλεσεν, ἕνα δὲ τὸν ἐκ προσβολῆς συνιστάμενον τοῦ πονηροῦ καὶ εἰς τὰς ἐμπαθεῖς ἐξέλκοντα πολλάκις φαντασίας τὴν ψυχήν, ὃν ἀντιστρατεύεσθαι τῷ νόμῳ τοῦ νοὸς ἔφη,

καὶ ἕτερον τὸν κατὰ τὴν ἁμαρτίαν ἐκ τῆς ἐπιθυμίας ἐνσκιρρώσαντα ἐν τῇ σαρκί, ὃν ἁμαρτίας νόμον οἰκοῦντα ἐν τοῖς λέλεσιν ἐκάλεσεν· ᾧ ἐπιβαίνων ὁ πονηρὸς καὶ ἐποχούμενος πολλάκις καθ᾿ ἡμῶν ἐγκελεύεται, πρὸς ἀδικίαν ἡμᾶς καὶ πράξεις συνελαύνων κακάς.

ὁ γὰρ ἔξωθεν εἰσπνεόμενος ἀπὸ τοῦ πονηροῦ νόμος καὶ διὰ τῶν αἰσθήσεων καθάπερ ἀσφαλτῶδες ῥεῦμα ἔνδον εἰς αὐτὴν ἐκχεό- [*](5 Röm. 7, 22 — 7 Röm. 7, 23) [*](MUS Phot.) [*](1 f τὸ μὲν . . . συνιστάμενον . . ., τὸ δὲ Phot.] ὁ μὲν . . . συνιστάμενος . . ., ὁ δὲ MU 1 ἐνθωπευούσης] ἐν θεῶ πεσούσης M ἐμφωλευούσης Phot. | ἐν τῷ σώματι] im Fleisch S 2 ἥτις . . . ὡς ἔφην, ἐγενήθη < S | ἐπιπνοίας Scaliger] ἐπινοίας MU Phot. | ἐγενήθη] συνέστη Phot. 3 καὶ φυσικὸν νόμον < S 4 καὶ ἐπανορθούμενον < S 6 τῇ δὲ] τῆ γὰρ M | ἐπιθυμίαν] ἁμαρτίαν U 8 οἷον τῇ] ὁ ἐν τῆ U | πρὸς τὸ ἀγαθὸν < U | ὁρμῇ, τῇ < U | vor τῇ ἐπιθυμίᾳ + und S | οὗτος] αὐτὸς Phot. 9 ἀεὶ καὶ Ÿ— ἀνομίαν < S 10 παντάπασι — ἑλκτικὸς < S | ἡδονὰς ὢν] ἡδονῶν M 11 f ὑποτιθέμενος . . . μοι καταφαίνεται] zeigt an S 11 ἀναφανδὸν] < S hinter ὁ Παῦλος Phot. | ὁ Παῦλος] der Apostel S 12 κατὰ τὸν Μ | ὃ MU 13 σαφῶς < S | ἐκάλεσε νοὸς Phot. | συνιστάμενον Phot.] ἐνιστάμενον MU | συνιστάμενον + νόμον Phot. 15 ἕτερον] τρίτον Phot. | τὸν] τὸ M 16 ἐκ τῆς ἐπιθυμίας < S | ἐνσκηρώσαντα M ἐνσκιρώσαντα U σκιρώσαντα Phot. ward S | τῇ < M 17 ἐπιβαίνων ὁ πονηρὸς καὶ < Phot. 17 f καὶ ἐποχούμενος < S 18 f καθ᾿ ἡμῶν — κακάς] uns zu bösen Taten anreizt S 19—S. 497, 2 ὁ γὰρ — νόμου < Phot. 20 ἔνδον < S | αὐτὴν < S)

φαίνεται γὰρ ὡς ἐν αὐτοῖς ἡμῖν τὸ με) βέλτιον τὸ δὲ χεῖρον ὄν, καὶ ὄταν μὲν τὸ βέλτιον φύσει τοῦ χείρονος ἐγκρατέστερον γενηθῇ, φέρεται ὅλος πρὸς τὸ ἀγαθὸν ὁ νοῦς· ὅταν δὲ τὸ χεῖρον ἐπιβρίσῃ πλεονάσαν, ὃ ἀντιστρατεύεσθαι τῷ ἐν ήμῖν λέγεται ἀγαθῷ, ἄγεται πάλιν ἀθτιστρόφως πρὸς φαντασίας παντοδαπὰς ὁ ἄνθρωπος καὶ λογισμοὺς χείρονας.

62. Οὖ δὴ καὶ κάριν ὁ ἀπόστολος εὔχεται ῥυθῆναι, θάνατον αὐτὸ καὶ ὄλεθρον εἶναι ήγούμενος, ὥσπερ δὴ καὶ ὁ προφήτης »ἀπὸ τῶν κρυφίων μου« λέγων »καθάρισόν με«.