Panarion (Adversus Haereses)

58. Εἰ δέ τις όμόσε τῷ λόγῳ ἱέναι τολμῶν ἀπορίνοιτο ὡς ἄρα διδάσκει ό ἀπόστολος ὡς οὐ μόνον ἐν τῷ λογίζεσθαι τὸ κακὸν ὃ μισοῦμεν [*](7. 9 Röm. 7, 19 — 8 Plato Prot. 339B — 13–15 Psal. 18 – 18 II Kor. 10, 4f) [*](M U S Phot.) [*]( καὶ ἐπιβαίνουσιν <S | ήμῶν 2 Μ 1 — 3 πολλάκις — πιμπλάντα] viele. Begierden S 2 < * nach S | vor φιλοπραγμοσύνης + περὶ U 3 πιμπλόντα U 3 — 7 f διὸ τὸ — τοῦ ῥητοῦ <S 3 μὲν] μὴ Μ | μὴ] μηδὲ U | ἐνθυμηθῆναι παρακεῖσθαι Phot. 5 <οὔ> Phot. 5 f ἀλλὰ — μὴ <Phot. 7 γὰρ 2 Μ 7f ἃ βλάπτει με <S 8 πανάμωμον] καὶ ἄμωμον U 8f κατὰ τὸ — τετράγωνον <Phot. 9 νῶ Μ | τετράγωνον] zu einem Quadrat S 10 πράσσω κακὸν U | πράσσω, οὐ θέλω ἐννοεῖσθαι <S | θέλων 2 Phot. 11 ἐννοούμενος ἂ Phot. | ἐπισκέψασθε Phot. | > Bonwetsch nach S | αὐτὰ <MS 12 καὶ 1 <S | ἐνετύγχανε τῷ θεῷ <S 14 f ἐὰν μὴ — ἔσομαι] und bald darauf S 16 ἐν ἑτέρῳ] sagt: andere S 16 f καὶ πᾶν — τοῦ θεοῦ] u. bald darauf S 19 όμόσαι M | όμόσε τῷ λόγῳ ἰέναι <S 19 f διδάσκοι U Phot. 20 — S. 492, 3 ὡς οὐ μόνον — ἀξιώσομεν] nicht nur von Gedanken, sondern vom Tun habe dies der Apostel gesprochen S 20 ὃ <Phot. ὅ μισοῦμεν] νομιοῦμεν M)

ἀλλ᾿ ὃ οὐ θέλω κακόν, τοῦτο πράσσω«, ἀξιώσομέν που, εἰ ἀληθῆ λέγει ὁ ταῦτα λέγων, διασαφῆσαι τί ἦν τὸ κακόν, ὃ ἐμίσει ὁ ἀπόστολος καὶ ὂ οὺκ ἐβούλετο μὲν ποιεῖν. ἐποίει δέ, καὶ #x003E; ἀγαθόν, ὃ ἐβούλετο μὲν ποιεῖν, οὐκ ἐποίει γε, ἀλλὰ ἀντιστρόφως όσάκις μὲν ἤθελε ποιῆσαι τὸ ἀγαθόν, τοσαυτάκις οὐ τὸ ἀγαθὸν ὂ ἤθελεν, Μὰ τὸ πονηρὸν ὃ μὴ ἤθελεν ἐποίει.

ἄρα γὰρ οὐ θέλεων εἰδωλολατρεῖν ἀλλὰ θεολαττεῖν, ὃ μὲν ἤθελε θεολατρεῖν οὖκ ἠδύνατο, ὂ δὲ μὴ ἤθελεν εἰδωλολατρεῖν ἠδύνατο, ἢ σωφρονεῖν μὲν ὂ ἤθελεν οὐκ ἐποίει, ἀκολασταίνειν δὲ ὃ ἤχθετο ἐποίει;

καὶ συλλάηδην κραιπαλᾶν, ἀλλὰ ἀσωτεύεσθαι καὶ θυμοῦσθαι, ἀδικεῖν καὶ τὰ ἄλλα ὅσα πονηρίας ἔργα, ἂ μὴ ἤθελε μὲν ἐπο΄λιει, ὂ δὲ ἤθελε, δικαιοσύνην καὶ οσιότητα, οὐκ ἐποίει;

καὶ μὴν αὐτὸς ἐν ταῖς ἐκκλησίαις προτροπάδην ἐξεγείρων πάντας τας τὸ μὴ ἀνομεῖν οὐ μόνον τοῦς ποιοπυντας καὶ ἐπιτηδεύοντας τὰ ἄτοπα ὀλέθρῳ τηρεῖσθαι καὶ ὀργῇ παρεγγυᾷ, ἀλλὰ καὶ τοῦς συνευδοκοῦντας αὐτοῖς εἰς ταῦτα, ἀμιγὲς άμαρτίας ἐν ήμῖν τὸ δίκαιον ἀσκεῖσθαι διαμιλλώμμενος. πᾶν γὰρ ἁμάρτημα καὶ ἐπιτήδευμα τὸ συμπέρασμα κτᾶται διὰ τῆς σαρκός.

πολλάκις τοῦν ἐν ταῖς ἐπιστολαῖς ἀναφανδὸν αὐτὰ δὴ ταῦτα διδάσκων ἠμᾶς ὑπεκτρέπεσθαι καὶ μισῖν φησί »μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι ο//υτε μοιχοὶ μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε κλέπται οὔτε πλεονέκται οὔτε μέθυσοι οὐ λοίδοροι οὐχ ἅρπαγες [*](2f Röm. 7, 19 — 15 vgl. öm. 1. 32 — 19—S. 493, 1 I Kor. 6, 9f) [*](M U S Phot.) [*](1 πράσσομεν <U | ποιε~ν . . καὶ <Phot. | αὐτὸ hinter κατεργάζεσθαι Phot. | καὶ 3 <M 2 διὰ τὸ Phot.] διὰ τοῦτο M διὰ τοῦ U | ἀγαθὸν λελέχθαι Phot. | ἀλλὰ U 3 ἀξιώσωμεν U Phot. 4 μὲν hinter ἐμίσει Phot. | 2 Phot. | ἠβούλετο M U 5 ἐποίει δὲ] u. es tat S | καὶ τὸ ἀγαθὸν — ἐποίει δὲ <S 7 ἤθελεν λεποίει, ἀλλὰ Phot. – S. 493. 1 ἄρε γὰρ — καὶ τὸ κορυφαιότατον <Phot. 8 ἀλλὰ θεολατρεῖν <M 9 ἐδύνατο 1 M 10 ἐποίει (beidemaie)] konnte S | ἀκολασταίνειν <S 10 — 1 3 καὶ συλλήβδην — ἐποίει] so auch bei dem Andern S 10 vor κραιπαλᾶν + καὶ M 11 καὶ 1 <M | ὅσα] τῆς U μὲν hinter ἐποίει U 13 προτροπάδην ἐξεγείρων <S 14 καὶ ἐπιτηδεύοντας <S 16 εἰς ταῦτα] εἰς αὐτὰς U <S 16 f ἀμιγὲς — διαμιλλώμενος <S 16 ἀμιγὲς ἀμαρτίας] ἀμιγαῖς ἁματρίαις M ἀμιγγὲς ἁμαρτίας U διαμιλλώμενον M 17 καὶ ἐπιτήδευμα <S 18 οὖν M | ἀναφανδὸν <S ταῦτα <M | ἡμᾶς <S | καὶ μισεῖν <S | φησί Μ 20 πόρνοι + βοᾶ M 20f οὔτε μοιχοὶ — οὐχ ἅρπαγες] noch alle Übeltäter S 21 οὐκ ἄρπαγες M)

καὶ τὸ κορυφαιότατον, εἰς τὸ πανταπασιν ἡμᾶς ἐκ παντὸς ἀποδρᾶναι καὶ ἀποτινάξασθαι τὸ ἁμαρτάνειν προοὕτως οὐ τὸ ποιεῖν ἂ μὴ ἤθελε καὶ πράττειν ὑπέθετο τὰ προειρημένα,

ἀλλὰ τὸ μόνον λογίζεσθαι· ἐπεὶ πῶς ἄν ἦν μιμητὴς ἀκριβὴς τοῦ Χριστοῦ; νυνὶ δὲ ἐπειδήπερ ἐμπίπτουςι θηριώδεις πολλάκις λογισμοί, ἐπιθυμίας ἡμᾶς ἄλλοτε ἄλλως ἐμπιπλάντες καὶ πρτιρτηίσε ἀλόγου,

ἠΰτε μυιάων ἀδινάων ἔθνεα πολλά, ἔφη »τὸ γὰρ ὅ οὐ θέλω, τοῦτο ποιῶ«· ἃ χρὴ τῆς ψυχῆς εὐθαρσπως ἀποσοβεῖν, σοβεῖν, μηδὲν ὅλως εἰς τὸ ποιῆσαι τὰ ὑπ᾿ αὐτῶν ὑπηχούμενα νεύοντας.

ἵνα γὰρ εγκριθῶμεν εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἐν πάσαις ἡδοναῖς καὶ λύπαις δοκιμασθέντες, εἰ μὴ μεταβαλλοίμεθα ἀλλὰ πανταχοῦ καθάπερ ἀκήρατος χρθσὸς διὰ πυρὸς βασανιζόμενος οὐκ ἐξιστάμεθα τῆς οἰκείας ἀρετῆς, συμβαίνει <τὸ> διοχλεῖσθαι τὸν νοῦν ὑπὸ πολλῶν.

ὅθεν δὴ γενναίως ὥσπερ στρατιώτας ἀρίστους ἀντιπαρατάσσεσθαι δεῖ, οἳ ἐπειδὰν ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν αἴσθωνται πολιορκούμενοι, τοξείας οὐδὲν φροντίσαντες καὶ τῶν ἄλλων αὐτῶν ἀκοντισμάτων, ὑπὲρ τοῦ σῶσαι τὴν προθύμως ἐπ᾿ αὐτοὺς ἵενται, μηδὲν ἐλλείποντες σπουδῆς, ἔστ᾿ ἄν τὸ στιφος αὐτῶν εἰς φυγὴν ἀνατρέψαντες ἀπώσωνται τῶν ὅρων ἔξω.

ὁρᾷς γὰρ ὡς οἱ λογισμοὶ διὰ τὴν ἐνοικοῦσαν ἁμαρτίαν ἐν ἡμῖν ἔξωθεν ἐπισυνίστανται, καθαπερεὶ κύνες λυσσῶντες ἢ ἄγριοι καὶ θρασεῖς λῃσταὶ καθ᾿ ἡμῶν ἀεὶ [*](3f I Kor. 11, 1 — 8 II. 2, 469 — 9 öm. 7, 20) [*](M U S Phot. 14- S. 494, 18 ὅθεν δὴ — γνώσεως τοῦ θεοῦ Sacra Parall. Bruchst. 425 Holl (= Pa)) [*](1 θεοῦ] Christi S | vor κληρονομήσουσι + οὐ M | κληρονομήσουσι] ürdig sein S | τὸ κορυφαιότατον <S 1 f εἰς τὸ — παντὸς] πῶς δὲ καὶ ήμᾶς εἰς τὸ παντάπασιν Phot. 2 ἀποδρᾶναι καὶ <S Phot. 2 f προτρεπόμενος Phot. <S 3 καθὼς Phot. 4 τὸ] τῶ M | καὶ πράττειν <S Phot. 5 τὸ] τῶ Μ U | ἦ U 5 f μιμητὴς Χριστοῦ ἀκριβὴς Phot. 6 — S. 494, 5 νυνὶ δὲ — ψυχῆς αὐτοῦ <Phot. 6 — 10 δὲ δὲ — νεύοντας <S 6 ἐπιπίπτουσι M 7 ἐμπιπλῶντες U | περιεργασίας U | ἀλόγου < U 9 ἅ χρὴ Pet.] ἄχρι MU 10 μη- δένα MU | νεύοντες Μ 13 ἀκήρατος] lebendiges S | βασανιζόμενος *] MU 14 > * | ὅθεν δὴ] δεῖ Pa 15 γενναίως <S 15f ἀντιπαρατάσσεσθαι — πολιορκούμενοι <S 15 οἲ] ἐκεῖνοι γὰρ Pa 16 ἀπὸ U 17 καὶ τῶν — ἀκοντισμάτων <S 17f ὑπὲρ τοῦ — ἵενται] damit wir seien stadtbewahrend S 18 μηδένα λείποντες Μ 18 f ἴστ’ ἔστ᾿ — ὅρων ἔξω <S 19 ἀπώσονται U | γὰρ Μ 20 πἱ Μ | οἰκοῦσαν U 21 καθαπερεὶ] καθάπερ ἢ M καθάπερ αὶ Pa | ἤ ἄγριοι — λῃσταὶ < S | ἀεὶ <S)