Panarion (Adversus Haereses)

ἀκούσαντες γάρ »ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ· ᾗ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ νάτῳ ἀποθανεῖσθε«, τίτε τὸ ἐπιθυμῆσαι συνέλαβον καὶ ἐνεκίσσησαν. οὑ γὰρ ὦν ἔχει καὶ ὦν ἐξουσιάζει καὶ κέχρηται αὐτοῖς, ὁ ἐπιθυμῶν ἐπιθυμεῖ, ἀλλὰ ὦν κεκώλυται καὶ ἀφῄρηται καὶ οὐκ ἔχει.

διὸ δὴ καλῶς »τὴν ἐπιθυμίαν οὐκ ᾔδειν« ἐλέχθη, »εἰ μὴ ὁ νόμος ἐλεγεν, οὐκ ἐπιθυμήσεις«, ὃ δή ἐστιν, εἰ μὴ εἴρητο »οὐ φάγεσθε ἀπ’ αὐτοῦ«. ἐντεῦθεν γὰρ ἐκτήσατο τόπον καὶ ἀφορμὴν εἰδελθεῖν εἰς τὸ διαπαῖξαί με καὶ παρατέψασθαι ἡ ἀμαρτία.

56. Δοθείσης γὰρ τῆς ἐντολῆς ἔσχε λαβὴν διὰ τῆς ἐντολῆς ὁ διάβο λος κατεργάσασθαι ἐν ἐμοὶ τὴν ἐπιθυμίαν, παρορμήσας με καὶ προσκαλεσάμενος μενος ἐντέχνως εἰς ὄρεξιν παταπεσεῖν τῶν κεκωλυμένων.

»χωρὶς γάρ νόμου ἀμαρτία νεκρά«· οἶον οὐ δοθείσης γὰρ οὐδὲ οὐσης οὐδέπω τῆς ἐντολῆς ἀπρακτος ἦν ἡ ἀμαρτία· »ἐγὼ δὲ ἔζων« ἀμέμπτως πρὸ τῆς ἐντολῆς, οὐκ ἔχων ἔχων διορισμὸν καὶ διαταγάν, καθ’ ἢν ἔδει πολιτεύσασθαι, ἦς καὶ διολισηήσας ἁμαρτήσομαι.

»ἐλθούσης δὲ τῆς ἐντολῆς ἡ ἁμαρτία ἀνέζησεν, ἐγὼ δὲ ἀπέθανον, καὶ ηὐρέθη μοι ἡ ἑντολὴ ἡ εἰς ζωὴν αὔτη εἰς θάνατον«, ὅτι μετὰ τὸ νομοθετῆσαι τὸν θεὸν καὶ διαστείλασθαι ὃ ποιητέον καὶ μὴ ποιητέον, πατεργάσατο ἐν ἐμοὶ τὴν ἐπιθυμίαν ὁ διάβολος.

ἡ γὰρ παραίνεσις τοῦ θεοῦ καὶ παραγγελία ἡ δοθεῖσά μοι μοι αὕτη ζωὴν καὶ ἀξθαρσίαν, ἵαν πειθόμενος αὐτῇ καὶ κατ’ αὐτὴν βιοὺς ἀπήμονα καὶ μακαριστότατον δι’ αἰῶνος καὶ ἀεὶ θάλλοντα πρὸς ἀθανασίαν βίον ἔχω καὶ χαράν, ἀθετήσαντι αὐτὴν εἰς θάνατον ἀπέβη καὶ καταδίκην,

ἐπειδὴ ὁ διάβολος, ὂν ἁμαρτίαν νῦν οὕτως ἐκάλεσε διὰ τὸ δημιουργὸν αὐτὸν ἁμαρτίας ὑπάρχειν καὶ εὐρετήν, κιὰ τῆς ἐντολῆς ἀφορμὴν λαβὼν πρὸς παρακοὴν ἐξηπάτησέ με καὶ ἀπατήσας ἀπέκτεινεν, ὑπεύθυνον τῷ »ᾖ δ’ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ’ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανείσθα« κατακρίματι γενέσθαι κατεργασάμενος.

»ὥστε ὁ μὲν νόμος ἅγιος καὶ ἡ ἐντολὴ τοῦ θεοῦ ἁγία καὶ δικαία [*](1. 3 vgl. Rom. 7, 8 —7 —9 Rom. 7, 9f — 17 Gen. 2, 17 — 19 Rom. 7, 12) [*](M U S Phot.) [*](1 ἴσχε — ἐντολῆς < M | λαβὴν aus λαβεῖν von 1. Hd. U Ι διὰ τῆς < S 2 vor παρορμήσας S und S 2f παρορμήσας — κεκωλυμένων < Ι καὶ προσκαλεσάμενος ἐντέχνως < S 3 καταπεσεῖν] xu gehen S 4 ἁμαρτία + ἡ U Ι οἶον < S Ι οὐδὲ οὔσης οὐδέπω < S 6 < S Phot. Ι ἐπιταγὴν Ι ἔδει] mir S Ι πολιτεύεσθαι Μ 6f ἧς — #x003C; Phot. 7 ὀλισθήσας U 8 εὑρέθη U Phot. | ἡ 2 < U Ι αὕτη < 9f καὶ διαστείλασθαι — μὴ ποιητέον < S 9 o] μοι ἃ Phot. 10 καὶ μὴ τέον < M 11 παραίνεσις — παραγγελία] ἐπαγγελία τοῦ θεοῦ Phot. Ι καὶ < S Ι αὕτη < S 12f καὶ κατ’ — δι αἰῶνος < Phot. στότατον — ἀθανασίαν < S 13 μακάριστον M 13f καὶ χαράν < S + δὲ καὶ U jedoch S Ι ἀθετήσαντι + <μοι> Bonwetsch; aber vgl. in Ζ. 11 Ι αὐτὸν M Ι εἰς θάνατον — καταδίκην] sterblich u. traurig das Lehen werde S Ι καὶ καταδίκην < Phot. 15 ὁ διάβολος] des Teufels S u. + und Ι ὃν < S I ἁμαρτία 1 M Ι οὑτος U 16 καὶ εὑρετήν < 17 ἐξηπάτησέ με καὶ < S Ι ἀπατῆσαί τε Phot. Ι ὑπεύθυνον hinter Phot. 17f τῷ . . . κατακρίματι] dem Worte, ivelches sagte: Und S 18 κατακρίματι γενέσθαι < S 19 δικαία καὶ ἁγία U | καὶ δικαία < S)

τὸ ἀγαθὸν ἐμοὶ ἐγένετο θάνατος«, ὅ τοῦ μεγίστου ἐμοὶ ὡς ἀγαθοῦ νομοθέτημα ἐδόθη; »μὴ γένοιτο«. ὅτι μὴ ἡ ἐντολὴ τοῦ τὸ καταδουλωθῆναί με ἐγένετο τῇ φθορᾷ καὶ ἐναπομάξασθαι κῆγρας ὀλέθρου αἰτία, ἀλλ᾿ ὁ διάβολος, ἵνα φανερωθῇ διὰ τοῦ ἀγαθοῦ τὸ κακὸν ἐμοὶ κατασκεάσας, ἵνα γένηται καὶ ἐλεγχθῇ »καθ᾿ ὑπερβολὴν« ὁ εὑρετὴς καὶ τέκτων τῆς ἁμαρτίας »ἁμαρτωλός« καὶ διορισθῇ ἀπὸ τοῦ καλοῦ ὁ τὰναντία τῆς ἀντολῆς θεοῦ #x003E; ἐπιτροπεύσας.

»οἴδαμεν γὰρ ὅτι ὁ νόμος πνευματικός«, διὸ καὶ ὸὐδὲν αἴτιος βλάβης οὐδενί· πόρρω γὰρ ἐπιθυμίας ἀλόγου ἁμαρτίας ἐσκήνωται τὰ πνευματικά. »ἐγὼ δὲ σάρκινός εἰμι, πεπραμένος ύπὸ τὴν ἁμαρτίαν«, οἶον·

ἐγὼ δὲ σάρκινος ὤν καὶ ἐν μέσῳ τοῦ πονηροῦ καὶ ἀγαθοῦ κατασταθεὶς ὡς αὐτεξούσιος, ἵν᾿ ἐπ᾿ ἐμοὶ <τὸ> ἑλέσθαι ὅ βούλομια ᾖ »τέθεικα« γάρ φησι »πρὸ σου τὴν ζωὴν καὶ τὸν θάνατον«), νεύσας πρὸς τὸ παρακοῦσαι μὲν τοῦ πνευματικοῦ νόμου οἶον τῆς ἐντολῆς, ὑποκοῦσαι δὲ τοῦ ὑλικοῦ οἶον τοῦ ὅφεως τῆς συμβουλίας, πέπραμαι διὰ τὴν τοιαύτην αἵρεσιν, πεσὼν ὑπὸ ἁμαρτίαν, τῷ διαβόλῳ.