Panarion (Adversus Haereses)

48. Βούλομαι γάρ, ἐπειδὴ ἄπαξ εἰς τὸ διευθῦναι τὴν μοχθηρίαν αὐ τῶν ηκαμεν, πογυμνῶσαι καὶ ταυτης αυτοῖς τῆς προφητειας την προφασιν· »ἐδοκίμασας ἡμᾶς ὁ θεός· ἐπύφωσας ἡμᾶς, ὡς πυροῦται τὸ ἀργύ [*](24 Psal. 65, 10) [*](M U S 1 λέγω M < S 1 f καὶ οἰδα — χωρὶς σώματος] u. bald daratif 3 3 < M Ι vor δὶς + und S 5 οἶδα + er sagt S Ι τὸν τοιοῦτον < S — Πεφηνέναι] die erste Offenbarung S 6 οὐρανὸν < U 7 καὶ < S ἐπιφερόμενον < S 7f ἄνθρωπον — τοῦ σώματος < S 8 < Ι αυθις ἐτέραν M 8 f αυθις — τὸν παράδεισον < S 9 δείκνυσι < S 9 ρατισμὸς M 10 καὶ τραγικολογία < S Ι τραγικαιολογία M 10 f ἐκ οὐρανῶν] aus dem dritten Himmel S 11f τὰ ὑπὲρ — στερεώματος] die oberen S 13 f κατὰ — πεφυτευμένου < S 15 ἐδιδάξαμεν M Ι ἱκανῶς < S Ι αυ] < S 16 συμφυεῖν M Ι γίνεται MU 17 f ὅτι τὸ — ἐνθάδε < S τοῦτο U 18 — 21 ὁ δὲ ὅλως — παρήσομεν] dieses nun lassend, ο Aglaophon S 19 ἀκίνδυνον < U 19 f ἐπιχείρησιν U 22 γάρ < S 22 f ἐπειδὴ φασιν] euren Irrtum, welchen ihr habt über dies Psalmivort, durch das ändnis überführen S 23 ἥκομεν U Ι καὶ ταύτης] κατ’ αὐτῆς Μ 21 vor ἐπύρωσας + καὶ U)

δοκιμασθέντες διαρκῶς οἱ μάρτυπες ἐν ταῖς κατὰ τοὺς πειρασ- μοὺς τῶν βασάνων προσβολαῖς (τὰ πολλὰ γὰρ εἰς τὴν καθ’ ἡμᾶς προφητεῖαι πίστιν πληροῦνται) καὶ εὐκλεῶς καὶ ἐρρωμενέστατα διαθλήσαντες εὐχαριστοῦσι, τό »ἐδοκίμασας ἡμᾶς« λέγοντες τῷ θεῷ, ὡς ἴνα τὴν δόξαν παρ’ αὐτῷ κτήσωνται μείζονα, διὰ πολλῶν αὐτοὺς ἥλεγξε πόνων, τὸν ἀληθῶς ’Ολυμπιακὸν ἀγῶνα νικήσαι προθείς.

καὶ ἑπισκέψασθε ὡς ὡς τούτοις συνῳδὰ σαφῶς τοῖς λόγοις περὶ μαρτύρων καὶ ὁ Σολομῶν ἀναφθέγγεται (οὐ γὰρ ἀμάρτθρος ὁ λόγος καὶ ἄλλων γραφῶν ὄτι »ὁ ἐπείρασεν αὐτοὺς καὶ ηὖρεν αὐτοὺς ἀξίους ἑαυτοῦ·

ὡς χρυσίον ἐν χωνευτηρίῳ ἐδοκίμασεν αὐτοὺς καὶ ὡς ὁλοκάρπωμα εὐωδίας προσεδέξατο αὐτοὺς καὶ ἐν καὶρῷ ἐπισκοπῆς αὐτῶν <ἀναλάμψουσιν>«· πρόσθεν εἰπών »καὶ γὰρ ἐὰν ἐν ὄψει ἀνθρώπων κολασθῶσιν, ἡ ἐλπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης καὶ ὁλίγα παιδευθέντες μεγάλα εὐεργετηθήσονται«.

ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ ݲ ψαλμῷ τό »εἰ μὴ ὅτι κύριος ἦν ἐν ἡμῖν, ἐν ἐπαναστῆναι ἀνθρώπους ἐφ’ ἡμᾶς, ἄρα ζῶντας ἂν κατέπιον ἡμᾶς· ἄρα τὸ ὕδωρ κατεπόντισεν ἡμᾶς· χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν, ἄρα διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τὸ ἀνυπόστατον. εὐλογητὸς κύριος, ὂς οὐκ ἔδωκεν ἡμᾶς εἰς θήραντοῖς ὀδοῦσιν αὐτῶν. ἡ ψυχὴ ἡμῶν ὡς στρουθίον ἐρρύσθη ἐκ τῆς παγίδος τῶν θηρευόντων. ἡ παγὶς δυνετρίβη, καὶ Ι ἡμεὶς ἐρρύσθημεν«, οἱ μάρ- τυρές εἰσιν οἱ ψάλλοντες.

δύο δὲ τῶν καλλινίκων οἱ χοροὶ ματρύρων, εἶς μὲν τῆς διαθήκης τῆς καινῆς, θάτερος δὲ τῆς παλαιᾶς, ἀντίφθογγον ὕμνον συμφώνως τῷ ὑπερμάχῳ θεῷ καὶ βασιλεῖ τῶν ὅλων ἀναπέμποντες· [*](4–11 Weish. Sal. 3, 5–7 — 11–13 Weish. Sal. 3, 4f 123, 27) [*](M U S 1 δοκιμασθέντες + denn S 1f ἐν ταῖς κατὰ — προσβολαῖς] u. durch viele Qualen hindurchgegangen S 2f τὰ πολλὰ — διαθλήσαντες < S Ι εἰς τὴς — ἐστι καθ’ καθ’ ἐν προφητείαις· πίστει γὰρ M 3 εὐκλεῶς] εὐσεβῶς U 4 τῷ θεῷ] ο Gott S Ι ὡς] ὅς U 5 παρ’ αὐτῷ < S 6 προλθεὶς M Ι ἐπισκέψασθε] siehe aber nmi S Ι ἐπισκήψασθαι M Ι ὡς + dir S, lies ὥς <τοι> ? * 7 σαφῶς < S Ι περὶ μαρτνριῶν M < S Ι Σαλομῶν M 8 οὐ γὰρ < S 9 ευρεν U χρυσὸν χρυσὸν U 11 καὶ ἐν καιρῷ — αὐτῶν < S Ι εἰπών] und bald darauf S 11 f καἰ γὰρ — πλήρης < S 13 μεγάλα θήσονται] werden sie sehr selig gemacht uerden S 14 ρݲκݲγݲ < S Ι τό U wieder S 14 f ἀνθρώπους] Feinde S 15 f ἄρα τὸ — κατεπόντισεν ἡμᾶς < U — 19 τῶν — τῶν θηρευόντων < S 19 vor ἡ παγὶς bald darauf S 19f οἱ μάρτυρες — ψάλλοντες < S 22 ὑπερμάχῳ u. καὶ τῶν ὅλων < S)

»δοκίμασόν με« γάρ φησι »κύριε, καὶ πείρασόν με, πύρωσον τοὺς νεφρούς μου καὶ τὴν καρδίαν μου«.

λεγέτω δὴ καὶ ὁ Ἀβραὰμ ἐπὶ τῷ μονογενεῖ πυρωθεὶς τὰ σπλάγχνα προτιμήσας τε <τοῦ παιδὸς> τὸ τοῦ θεοῦ μᾶλλον πρόσταγμα, μετὰ τὸ ἀκοῦσαι »’Αβραάμ, φεῖσαι τοῦ παιδός σου« ἀπορρίψας τὸ είφος· »ἐδοκίμασας ἡμᾶς ὁ θεός, ἐπύρωσας ἡμᾶς ὡς πυροῦται τὸ ἀργύριον«.

λεγέτω καὶ ὁ ’Ιὼβ μετὰ τὸ ἀπορρεῦσαι τὴν σαπρίαν καὶ ἀνειδισθῆναί τε ὑπὸ τῶν φίλων καὶ ἀλγῆσαι τὸ σῶμα, διὰ λαίλαπος ἀκούσας λαλοῦντος αὐτῷ τοῦ θεοῦ »ἢ οἴει με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος. ἔθου θλίψεις ἐναντίον ἡμῶν, κύριε, ἵνα ἡμᾶς ὡς χρυσίον ἐν χωνευτηρίῳ δοκιμάσῃσ«.

λεγέτωσαν καὶ οἱ τρεῖς ἐν τῇ καμίνῳ παῖδες, δροσιζόμενοι ἵνα μὴ καταφλεχθῶσιν ὑπὸ τοῦ πυρός· »ἑδοκίμασας ἡμᾶς ὁ θώς, ἐπύρωσας ἡμᾶς, ὡς πυροῦται τὸ ἀργύριον. διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὔδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν«.

δὸς εἰπεῖν κἀμοὶ τῷ Μεθοδίῳ, ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ ὁ μέγας, ὁ αἰώνιος, ὁ πατὴρ τοῦ Χριστοῦ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ σου διαβάντι τὸ πῦρ ἀναλγητὶ καὶ τῶν ὑδάτων εἶς τὴν καυστικὴν μεταβληθέν- [*](1f Psal. 65, 10f — 4 Psal. 25, 2 — 7 vgl. Gen. 22, 12 — 11 Hiob 40, 3 — 14 vgl. Dan. 3, 50) [*](M U S 1 — 4 ἐπύρωσας ἡμᾶς — ἐδοκιμάσθησαν] usw. S 2f ἔθου θλίψεις — νῶτον ἡμῶν < Μ 3 ἐκθλίβοντες Μ Ι πειρασμούς + <λέγοντες> ? * — πείρασόν με < S 4 γάρ < Μ Ι γάρ φησι] und wieder 6 ὁ < U 7 <τοῦ παιδὸς> * nach S Ι τὸ τοῦ — πρόσταγμα] Gott 7f μετὰ τὸ ἀκοῦσαι — παιδός σου] < S 8 ἀπορρίψας τὸ ξίφος] u. S 9 ἐπύρωσας — ἀργύριον < S < | ὁ < — σαπρίαν καὶ] Untergang des Reichtums u. dem Tod der Kinder S Ι ἀπορεῦσαι M ἀπορεύσαι U 11 f διὰ λαίλαπος — δίκαιος] u. der Erscheinung Gottes S 11 αὐτοῦ M Ι ἢ < U 12 φανῆς U 12 f ἔθου θλίψεις — δοκιμάσῃς] du mich geprüft Gott S 13 χρυσὸν U 14 f δροσιζόμενοι — τοῦ πυρός < 15 θεός + u. hernach S < διήλθομεν — καὶ ὕδατος < S 17 δὸς] mg εἰπεῖν < S Ι κἀμοὶ τῷ Μεθοδίῳ] denen, die dich lieben mit reinem Glauben 17 f ὁ παντοκράτωρ — αἰώνιος < S 18 ὁ μέγας < U Ι τοῦ Herrn u, Gottes Jesu Christi S Ι ἐν τῇ ἡμέρᾳ σου < S 19 τὸ πῦρ dies sinnliche Feuer S 19–S. S. 476, 2 καὶ τῶν — ἐξήγαγές με < S ῥημάτων M)

ἀγαπῶσί σε ἡ ἐπαγγελία »ἐὰν διαβαίνῃς δι' ὕδατος, μετὰ σοῦ εἰμι καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσί σε· κἅν διαβαίνῃς διὰ πυρός, οὐ μὴ κατακαυθῇς· φλὸξ οὐ κατακαύσει σε«. ἀλλὰ γὰρ περὶ τῆς κατὰ τὸν Ψαλμὸν ἐξηγήσεως ἅλις ἔχει ταῦτα.