Panarion (Adversus Haereses)

ἀνάστασις γὰρ οὐκ ἐπὶ τοῦ μὴ πεπτωκότος, ἀλλ’ ἐπὶ τοῦ πεπτωκότος λέγεται καὶ ἀνισταμένου· ὥσπερ ὁπόταν λέγῃ καὶ ὁ προφήτης »καὶ ἀναστήσω τὴν σκηνὴν Δαυὶδ τὴν πεπτωκυῖαν«. ἕπεσε δὲ ὀκλάσασα ἡ ποθητὴ σκηνὴ τῆς ψυχῆς εἰς »γῆν χώματος«. οὐ γὰρ τὸ μὴ θνῇσκον, ἀλλὰ τὸ θνῇσκον κλίνεται.

θνῄσκει δὲ σάρξ, ψυχὴ γὰρ ἀθάνατος, καὶ τοίνυν εἰ ἡ Μὴ ἀθάνατος, σῶμα δὲ 6 νεκρός, οἱ λέγοντες ἀνάστασιν μὲν εἶναι, σαρκὸς δὲ μὴ εἶναι, ἀρνοῦνται μὴ εἶναι ἀνάστασιν, ὅτι μὴ τὸ ἑστὸς ἀλλὰ τὸ πεπτωκὸς καὶ [*](14 Arnos 9, 11 — 16 Dan. 12, 2) [*](M U S Pa 1 ὁ < Pa 1 f εἶναι — ἐλέγομεν < S 2 λέγομεν U λέγωμεν Pa wie S 3 δὲ] und S < Pa Ι πεφυκὸς < S Ι λέγεται] wir sagen S 3f οὐ χρυσός < S 4 — 6 εἰ δὲ ἦν — λέγεται < Pa 4 ἐλέγετο ἂν] sagten 4 f ἐπεὶ ἐπεὶ — χρυσὸς λέγεται < S 5 <ἐγγὺς> Pet. 6 οὐ χρυσὸς ἀλλ’ < οὕτω U Ι ὡς ἀγγέλους < S 7 ἔσεσθαι hinter ἀναστάσει U Ι λέγοντα Pa ἐν τῇ ἀναστάσει < M Ι αὐτὸ τοῦτο < S 8 αὐτὸν < Pa λεσθαι ἀκούομεν] sagt er S Ι ἀκούομεν — ἀναστάσει < Pa Ι τοὺς ἁγίους] sie Ι ἔσεσθαι hinter ἀναστάσει U Ι ἐν τῇ ἀναστάσει < S 9 ἀλλ’ Pa Ι τοῦ εἶναι] luie S Ι ὥστε ἀλεγώτατον] ἄλογον γὰρ Pa Ι τὸ < MU 10 φήνατο] offenhart S Ι τοὺς τοὺς ἀπεφήνατο M Ι ὀφθῆναι τοὺς ἁγίους Pa 11 τὰ σώματα . . . ταῦτα] der Leib S Ι ταῦτα διὰ τοῦτο Pa 12 πρᾶξιν] τάξιν Μ jenes S Ι σαφῶς < S 13 ἀλλὰ M Ι καὶ ἀνισταμένου < S 14 καὶ 1 15 ποθητὴ] schöne u. geliebte S 16 χώματος] σώματος M Ι οὐ γὰρ — τὸ das Sterbende, nicht das nicht Sterbende S 17 vor σὰρξ + ἡ U Ι γὰρ] δὲ Pa Ι καὶ τοίνυν — ἀθάνατος < M 18 ὁ νεκρός] sterblich S 19 σιν μὲν εἰναι < S Ι μὴ εἰναι < U 19 f καὶ κλιθὲν)

44. Ὅτι δὲ ἀθάνατος ἡ ψυχὴ ἐδίδαξεν ἀναφανδὸν ὁ κύριος καὶ δι’ ἑαυτοῦ καὶ διὰ σολομῶνος εἰπών· δι’ ἑαυτοῦ μὲν ἐν τῂ κατὰ τὸν πλούσιον καὶ τὸν πένητα λάζαρον ἱστορίᾳ, τὸν νὲν ἐν κόλποις Ἁβραὰμ δεικνὺς ἀναπαύεσθαι μετὰ τὴν ἀπόθεσιν τοῦ σώματος, τὸν δὲ ἐν ἀλγηδόσιν, δἶς διαλεγόμενον τὸν ’Αβραὰμ εἰσήγαγε· διὰ Σολομῶνος δὲ ἐν τῇ

ἐπιγραφο- μένῃ Σοφίᾳ, ἔνθα »δικαίων αἱ ψυχαὶ ἐν χειρί« γέγραπται »θεοῦ, καὶ οὐ μὴ ἅψηται αὐτῶν βάσανος. ἔδοξαν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀφθαλμοῖς τεθνάναι καὶ ἐλογίσθη κάκωσις ἡ ἔξοδος αὐτῶν καὶ ἡ ἀφ’ ἡμῶν πορεία σύντριμμα·

οἱ δέ εἰσιν ἐν εἰρήνῃ, καὶ ἡ ἑπὶς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης«. ὅθεν σώματος ἡ ἀνάστασις, καὶ οὐ ψυχῆς. οὐ γὰρ τὸν ἑστῶτά τις ἀνίστησιν, ἀλλὰ τὸν κείμενον, ὥσπερ οὐδὲ τὸν ὑγιαίνοντα θεραπεύουσιν, ἀλλὰ τὸν πάσχοντα.

Εἰ δέ τις τὴν ἀνάστασιν ἐπὶ τῆς ψυχῆς καὶ μὴ ἐπὶ τῆς σαρκὸς βιάζε- ται λέγειν ἔσεσθαι, πολλὴ μὲ μωρία τοῦτο καὶ ἀλογία. δεῖ γὰρ φθορὰν πρῶτον καὶ λύσιν τὸν τοιοῦτον τῆς ψυχῆς δεικνύναι, ἴνα δεόξῃ δὴ καὶ τὴν ἀνάστασιν, μή τοι ληροῦντά γε, ἀλλὰ σαφῶς λέγοντά τι φαίνεσθαι.

ὅμως γοῦν δοτέον αὐτῷ θνητὴν ὁρίσασθαι τὴν ψυχήν. δυοῖν γάρ τοι θάτερον ἐνταῦθα θετέον, ἢ ἀληθῆ τὸν κύριον ἀποφήνασθαι ἀθάνατον τὴν ψυχὴν διδάσκοντα καὶ ψεῦδος τὸ ξθείρεσθαι αὐτὴν λέγοντα ἢ φθείρεσθαι καὶ ψεῦδος ψεῦδος τῷ ἀνώλεθρον αὐτὴν ἀθάνατον εῖναι διδάσκειν [*](1 Jerem. 8, 5 — 4 ff Luk. 16, 19 ff — 8–11 Weish. Sal 3, 1—4) [*](M U S Pa (bis Ζ. 14 πάσχοντα)) [*](1—11 κατὰ τὸ γεγραμμένον — ἀθανασίας πλήρης < Pa. 2 ἀναστρέφη 3 ἀναφανδὸν < S Ι ὁ κύριος] Χριστὸς S 4 Σαηομῶνος M f πλούσιον Λάζαρον umgestellt S 5 τὸν πένητα < S Ι δεικνὺς * nach S zu zeigen] δοὺς #x003E; M 6 ἀναπαύεσθαι < S Ι τοῦ] dieses S Ι τὸν δὲ ἐν ἀλγηδόσιν < S < M καὶ S Ι ἀχθηδόδιν U 7f διὰ — ἔνθα . . γέγραπται] in der Salomos aber sagt er S 7 Σαλομῶνος M 10 κάκοσις M 11 ὅθεν] οὖν Pa 12 καὶ < S ] ἀνίστησιν] ἐγείρει Pa 13 ὑγιαίνοντα] den nicht Leidenden 15 ἐπὶ τ. ψυχ. κ. μὴ ἐπὶ τ. σαρκὸς umgestellt S 15 f βιάζεται λέγειν ἔσεσθαι] versteht S Ι βιάζεσραι MU, dazu am Rand v. I. Hd. βιάζεται U 16 τούτω U Ι δεὶ] λέγει U 17 τὴν] ihre S 18 φαίνεσθαι] Klares (sc. redend) S 20 ἐνταῦθα *] ταῦτα MU < S; ταύτῃ Bonwetsch 20f τὴν ψυχὴν ἀθάνατον 21 καὶ] ἢ S Ι τὸ φθείρεσθαι αὐτὴν λέγοντα *] αὐτὴν (αὐτῆ M) τὸ λέγειν M das Verwelichsein ihr sagend S — S. 409, 1 ἢ φθείρεσθαι — τὸν Χριστὸν < S 22 τῷ *] τὸ MU Ι αὐτὴν τὸ ἀνώλεθρον)