Panarion (Adversus Haereses)

πῶς γὰρ εἴη πατὴρ ὁ αὐτὸς καὶ υἱὸς ὑπάρχων; εἰ γὰρ υἱὸς ὑπάρχει, πάντως που τινὸς υἱὸς εἴη, ἀφ᾿ οὖπερ γεγέννηται.

εἰ δὲ πατήρ ἐστιν, ἑαυτὸν γεννᾶν ἀδύνατον. πάλιν δὲ τὸ καλούμενον υἱὸς ἑαυτὸν οὐκ ἐγέννησεν, ἀλλὰ ἐκ πατρὸς γεγέννηται. καὶ ὦ τῆς τῶν ἀνθρώπων πολλῆς φρενοβλαβείας καὶ ἀκατορθώτου λογισμοῦ.

ἔστι γάρ, ἔστιν τὸ εὔλογον οὐχ ὡς οὖτοι δοξάζουσιν, ἀλλ᾿ ὡς ἡ ἀλήθεια διὰ τῆς θείας γραφῆς ἡμῖν ὑποδείκνυσιν. εὐθὺς γὰρ φάσκει ὁ κύριος λέγων· »ἰδοὐ, συνἠσει ὁ παῖς μου ὁ ἀγαπητός, ὄν ᾐρέτισα, ὄν ἠγάπησεν ἡ [*](1 Röm. 9,5 — 13ff vgl. Hippolyt c. Noët. 3; S. 45, 4ff Lagarde ὁρᾶτε, ἀδελφοί, τῶς προπετὲς καὶ τολμηρὸν δόγμα παρεισήνεγκαν, ἀναισχύντως λέγοντες· αὐτός ἐστι Χριστὸς ὁ πατήρ, αὐτὸς υἱός, αὐτὸς ἐγεννἠθη, αὐτὸς ἔπαθεν, αὐτὸς ἑαυτὸν ἤγειρεν. ἀλλ᾿ οὐχ οὔτως ἕχει· αἱ μὲν γραφαὶ ὀρθῶς λέγουσιν — 24 Jes. 42, 1 Matth. 12, 18) [*](M U ) [*](1 φάσκων <U | ὦν 1] ὡς Μ 2 δὲ + <τοῦτο>?*, vgl. Hipp. 3 τοῦτον τὸν] τὸν αὐτὸν?* 5 μονοτύπως + <εἰσηγησάμενος>?* | θεὸν <U 11 * <ἐρρωμένον>* 13 ἔμπλεως, ο νοη erster Hand U | φαίνεται U 14* <μεστὴ>* 15 τὸν 1 <Μ | ἀπὸ U 16 καὶ εὐλόγου < U 18 που*] τοῦ MU | ἀφ᾿ οὖ U 18—20 εἰ δὲ πατὴρ—ἐκ πατρὸς γεγέννηται <Μ 19 δὲ *] γὰρ U 21 ἀκατορθότου Μ | ἔστιν < U 24 παῖς] υἱὸς U)

καὶ ὁρᾷς πῶς φωνὴ μὲν πατρὸς δείκνυσι σύσει υἱόν, ἐφ᾿ ᾦ καὶ τὸ πνεῦμα αὐτοῦ τίθησιν.

εἶτα δὲ αὐτὸς ὁ μονογενής φησι »δόξασόν με, πάτερ, ἐν τῇ δόξῃ ᾖ εἶχον παρὰ σοὶ πρὸ τοῦ τὸν κόσμον γενέσθει«. ὁ δὲ λέγων »πάτερ, δόξασόν με« οὐχ ἑαυτὸν πατέρα καλεῖ, πατέρα δὲ τὸν αὐτοῦ γινώσκει.

πάλιν δὲ ἐν ἄλλῳ τόπῳ »ἦλθε φωνὴ ἀπ᾿ ούρανοῦ, οὖτός ἐστιν ὁ υἱός μου, αὐτοῦ ἀκούσατε«. καὶ οὐκ εἶπεν »ἐγώ εἰμι ὁ υἱός μου, ἐμοῦ ἀκούσατε«, οὐδὲ πάλιν »γέγονα υἱάς«, ἀλλά » οὖτος ὁ υἱός μου, αὐτοῦ ἀκούσατε«.

καὶ τῷ εἰπεῖν »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου ἔν ἐσμεν«, οὐκ εἶπεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου εἶς εἰμι«, ἀλλά » ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ μου ἔν ἐσμεν«. τὸ δὲ »ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ«, ὅντος τοῦ ἄρθρου τοῦ »ὁ« καὶ τοῦ »καί« ἀνὰ μέσον, σημαίνει πατέρα φύσει πατέρα καὶ υἱὸν φύσει υἱόν.

4. Καὶ πάλιν περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος »ἐὰν ἀπέλθω, ἐκεῖνος ἔρχεται, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας«. πολὺ δὲ σαφέστατόν ἐστι τοῦτο τό »ἐγὼ ὑπάγω καὶ ἐκεῖνος ἔρχεται«. οὐκ εἶπεν »ἐγὼ ὑπάγω καὶ ἐγὼ ἔρχομαι«, ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ »ἐγώ« καί »έκείνος« ἐσήμανεν ἐνυπόστατον τὸν υἱόν, ἐνυπόστατον τὸ ἄγιον πνεῦμα.

καὶ πάλιν »τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας τὸ ἐκ τοῦ πατρὸς ἐκπορευόμενον καὶ ἐκ τοῦ έμοῦ λαμβάνον«, ἴνα δείξῃ ένυπόστατον τὸν πατέρα, ἐνυπόστατον τὸν υἱὸν καὶ ἐνυπόστατον τὸ ἄγιον πνεῦμα.

καὶ πάλιν δὲ ἐπὶ τοῦ Ἰορδάνου ἄνωθεν ὁ πατὴρ ἐλάλει, υἱὸς δὲ ἐν Ἰορδάνῃ κατήρχετο, τὸ δὲ πνεῦμα μεσαίτατον ἐν εἴδει περιστερᾶς ἐφαίνετο καὶ ἦλθεν ἐπ᾿ αὐτόν, καίτοι γε τοῦ πνεύματος μὴ φορέσαντος σάρκα μήτε ένδυσαμένου μένου σῶμα.

διὰ δὲ τὸ μὴ ηομίζεσθαι συναλοιφὴν εἶναι πρὸς τὸν [*](3 Joh. 17, 5 — 6 Matth. 17, 5 — 9ff vgl. Hippolyt c. Noët. 7; S. 48, 27 ff Lagarde ἐὰν δὲ λέγῃ· αὐτὸς εἶπεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἔν ἐσμεν«, ἐφιτανέτω τὸν νοῦν καὶ μανθανέτω ὅτι οὐκ εἶπεν ὄτι ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἔν εἴμν,ἀλλὰ ἔν ἐσμεν· τὸ γάρ »ἐσμέν« οὐκ ἐφ᾿ ἑνὸς λέγεται — 10 Joh. 10, 30 — 14 Joh. 16, 7. 13 — 16ff vgl. Ancortus c. 81, 9; I 102, 16ff — 18 Joh. 15, 26; 16, 13. 14 — 21ff vgl. Ancoratus c. 81, 7; I 102, 6ff c. 117, 3; I 145, 8ff — 22 vgl. Matth. 3, 13ff) [*](1 f μὲν φωνὴ U 2 δείκνυσι *] δεικνύουσα Μ U 3 f ἐν τῇ δόξῃ ᾖ] ἐν ἦ δόξη U 6 τόπῳ + <φησίν>?* | vor οὖτος + ὄτι U 7 ἀκούετε U 9 τῷ *] τὸ M U | αευ 2 <Μ 12 τοῦ 1 ] αὐτοῦ Μ | »ὁ« καὶ τοῦ <Μ 15 πολὺ] ποῦ Μ 18 τὸν <Μ 19 καὶ <U 20 λαμβάνον *] λήψεται Μ U | τὸν πατέρα ἐνυπόστατον Μ | vor ἐνυπόστατον 2 + καὶ Μ 21 καὶ 2 < U 24 γε < Μ | μήτε *] μὴ Μ U 25 συναλοιφὴν *] συναληφὴν Μ συναλιφὴν U)

πόθεν δὲ ἀλλαχόθεν οὐκ ἔχομεν δεῖξαι κατὰ τούτων τῶν τὴν φρενοβλάβειαν ἑαυτοῖς ἐγκισσώντων; εἰ μὲν γὰρ ἀληθεύει ἠ αὐτῶν διάνοια καὶ ὁ λόγος ὁ ἕωλος καὶ μὴ ἔχων σύστασιν μήτε δύναμιν μήτε συνέσεως λογισμὸν ἤ ἔμφασιν, ἄρα γοῦν ἐκβλητίαι εἰσὶν αἱ γραφαί, αἱ πάντηῃ μὲν πατέρα πατέρα γινώσκουσαι καὶ υἱὸν υἱὸν καὶ ἅγιον πνεῦμα ἅγιον πνεῦμα.