Panarion (Adversus Haereses)

ὄτε γὰρ ἐρωτώμενος ἀπὸ τοῦ πρεσβυτερίου ἔφη ἔνα θεὸν δοξάζειν, ἤκουε παρ᾿ αὐτῶν φιλαλήδως ὄτι ἐνα θεὸν δοξάζομεν καὶ αὐτοί, ἀλλ᾿ ὡς οἴ δαμεν δικαίως δοξάζειν·

καὶ ἔνα Χριστὸν ἔχομεν, ἀλλ᾿ ὡς οἴδαμεν ἔνα Χριστόν, υἱὸν θεοῦ, παθόντα καθὼς ἔπαθεν, ἀποθανόντα καθὼς ἀπέθανεν, ἀναστάντα, ἀνελθόντα εἰς τὸν οὐρανὀν, ὄντα ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρός, ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς. ταῦτα λέγομεν μεμαθηκότες ἀπὸ τῶν θείων γραφῶν, ἄ καὶ ἐπιστάμεθα.

2. Ἐκ τούτου οὖν Νοντιανοὶ ἀπόσπασμα ὄντες αὐτοῦ καὶ οἱ ἐξ αὐτῶν τουτὶ τὸ δόγμα δοξάξουσιν, ἐκ τῶν ῥητῶν τούτων πειρώμενοι συνιστᾶν τὴν κατ᾿ αὐτοὺς ἐμμανῆ διδασκαλίαν. ἀφ᾿ ὦν εἶπεν ὁ θεὸς πρὸς Μωυσῆν »ἐγὼ θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶμν· ἐγὼ | πρῶτος καὶ ἐγὼ μετὰ ταῦτα· οὐκ ἔσονταί σοι θεοὶ ἔτεροι« καὶ τὰ ἑξῆς.

ἔλεγον οὖν· ἡμεῖς τοίνυν αὐτὸν οἴδαμεν μόνον. εἰ τοίνυν ἐλθὼν Χριστὸς ἐγεννήθη, αὐτός ἐστι πατήρ, αὐτὸς υἱός· ἄρα <ὁ> αὐτός ἐστι θεὸς ὁ ἀεὶ <ὤν> καὶ νῦν ἐλθών·

ὡς λέγει ἡ γραφή »οὖτος ὁ θεός σου, [*](3ff vgl. Hippolyt c. Noët. 1; S. 43, 25 ff Lalgarde πρὸς ὄν ἀνταποκρίνονται οἱ πρεσβύτεροι· καὶ ἡμεὶς ἔνα θεὸν οἴδαμεν ἀληθῶς, οἴδαμεν Χριστόν, οἴδαμεν τὸν υἱόν, παθόντα καθὼς ἔπαθεν, ἀποθανόντα καθὼς ἀπέθανεν καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ ὄντα ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρὸς καὶ ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς. καὶ ταῦτα λἐγομεν ἄ ἐμάθομεν — 12ff vgl. Hippolyt c. Noët. 2; S. 44, 2ff Lagarde οἵ καὶ δεῖξαι βούλονται σύστασιν τῷ δόγματι λέγοντες· εἶπεν ἐν νόμῳ »ἐγώ εἰμι ὁ θεὸς τῶν πατέρων ὑμῶν· οὐκ ἔσονται ὑμῖν θεοὶ ἔτεροι πλὴν ἐμοῦ« καὶ πάλλιν ἐν ἐτέρῳ »ἐγώ« φησίν »πρῶτος καὶ ἔσχατος καὶ μετ᾿ ἐμὲ οὐκ ἔστιν οὐδίς«. οὔτω φάσκουσιν συνιστᾶν ἔνα θεόν, οἴ καὶ ἀποκρίνονται λέγοντες· εἰ οὖν Χριστὸν ὁμολογῶ θεόν, αὐτὸς ἄρα ἐστὶν ὁ πατήρ, εἴ γε <εἶς*> ἐστιν ὁ θεός. ἔπαθεν δὲ Χριστός, αὐτὸς ὥν θεός, ἄρα οὖν ἔπαθεν πατήρ, πατὴρ γὰρ αὐτὸς ἦν — 14 vgl. Ex. 3, 6. Jes 44, 6 Ex. 20, 3 — 18ff vgl. Hippolyt c. Noët. 2; S. 44, 10ff Lagarde χρῶνται δὲ καὶ ἑτέραις μαρτυρίαις λέγοντες οὔτω· γέγραπται »οὖτος ὁ θεὸς ἡμῶν, οὐ λογισθήσεται ἔτερος πρὸς αὐτόν. ἐξηῦρεν πᾶσαν ὁδὸν ἐπιστἠμης καὶ ἔδωκεν αὐτὴν Ἰακὼβ τῷ παιδὶ αὐτοῦ καὶ Ἰσραὴλ τῷ ἠγαπημένῳ ὑπ΄ αὐτοῦ. μετὰ ταῦτα ἐπὶ γῆς ὤφθη καὶ τοῖς ἀνθρώποις σννανεστράφη«. ὁρᾷς οὖν, φησίν, ὄτι οὖητός ἐστιν ὁ θεὸς ὁ μόνος ὤν καὶ ὔστερον ὀφθεὶς καὶ τοῖς ἀνθρώποις συν. αναστραφείς — 18 Βαρ. 3, 36—38) [*](Μ U) [*](2 τουτὶ] τοῦτο Μ | τούτοις τοῖς] τοῖς αὐτοῖς?* 3 διδάσκαλος U 11 οὖν] oἱ U 12 αὐτῶν*] αὐτοῦ Μ U | τουτὶ] τούτου Μ 13 ἀφ᾿ ὦν Dind. Öh.] ἀφ΄ ἦς Μ U 14 ἐγὼ 1 + εἰμὶ ὁ U 16f ἐλθὼν hinter ἐγεννήθη Μ 16 ἐλθὼν] lies wohl θεὸς ὤν * 17 vor αὐτὸς 1 + ὁ Μ | vor αὐτὸς2 + ὁ Μ | αὐτὸς 2 + ἐστιν Μ | <ὁ> * 18 <ὤν> *)

ὁρᾷς,φησί, πάλιν πῶς ἡ θεία γραφὴ ἡμᾶς συνετίζει, τοῦ μὴ ἄλλον καὶ ὄλλον θεὸν ἡγεῖσθαι, φάσκοῦσα ὄτι αὐτὸς θεός ἐστι <ὁ> μόνος ὤν καὶ αὐτὸς ὔστερον ὀφθείς;

πάλιν δὲ ἄλλῳ ῥητῷ κέχρηνται τούτῳ, ὡς λέγει »ἐκοπ[΄ιασεν Αἴγυπτος καὶ ἐμπορία Αἰθιὀπων, καὶ οἱ Σαβαεὶν ἄνδρες ὑψηλοὶ ἐπὶ σὲ διαβήσονται καὶ σοὶ δοῦλοι ἔσονται καὶ πορεύσονται ὀπίσω σου δεδμένοι χειροπέδαις καὶ ἐν σοὶ προσκυνἠσουσι καὶ ἐν σοὶ προσεύξονται, ὄτι ἐν σοὶ θεός ἐστι καὶ οὐκ ἔστι θεὸς πλὴν σοῦ. σὺ γὰρ εἶ θεός, καὶ οὐκ ᾔδειμεν, ὁ θεὸς τοῦ Ἰσραὴλ σωτήρ«.

ὁρᾷς, φησί, πῶς αἱ θεῖαι γραφαὶ ἔνα θεὸν σημαίνουσι καὶ καταγγέλλουσιν αὐτὸν <γενόμενον> ἐμθανῆ; καὶ ὁμολογουμένως εἶς ἐστιν, ὁ αὐτὸς ἀεὶ ὤν.