Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

πρῶτον μὲν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ἐν τῷ Κορείῳ <οὕ>τω καλουμένῳ· ναὸς δέ ἐστι μέγιστος τουτέστιν τὸ τέμενος τῆς Κόρης.

ὅλην γὰρ τὴν νύκτα ἀγρυπνήσαντες ἐν ᾄσμασί τισι καὶ αὐλοῖς τῷ εἰδώλῳ ᾄδοντες καὶ παννυχίδα διατελέσαντες μετὰ τὴν τῶν ἀλεκτρυόνων κλαγγὴν κατέρχονται λαμπαδηφόροι εἰς σηκόν τινα ὑπόγαιον καὶ ἀναφέρουσι φόανόν τι ξύλιονον <ἐν> φορείῳ καθεζόμενον γυμνόν, ἔχον σφραγῖδά τινα σταυροῦ ἐπὶ τοῦ μετώπου διάχρυσον καὶ ἐπὶ ταῖς ἑκατέραις χερσὶν ἄλλας δύο τοιαύτας σφραγῖδας καὶ ἐπ᾿ αὐτοῖς τοῖς δυσὶ γονάτοις [*](Μ) [*](1 παρουσία + <τουτέστιν>? * | εἴτουν Dindorf] ἤτουν M 2 f ἐπὶ δέκα Τριῶν ἡμερῶν διαστήματι *] ἐπὶ δέκα τριςὶν ἡμέραις διαστήματος Μ 5 <τὸν> * 9 θρησκίας Μ 11 εἰς τὸ + <αὐτοὺς>? * 13 Κορίω Μ | <οὕ>τω *] τῶ Μ 18 <ἐν> * | φορίω Μ | ἔχον Dind.] ἔχων Μ)

286
ἄλλας δύο, ὁμοῦ δὲ [τὰς] πέντε σφραγῖδας ἀπὸ χρυσοῦ τετυπωμένας καὶ περιφέρουσιν αὐτὸ τὸ ξόανον ἑπτάκις κυκλώσαντες τὸν μεσαίτατον ναὸν μετὰ αὐλῶν καὶ τυμπάνων καὶ ὕμνων καὶ κωμάσαντες καταφέρουσιν αὐτὸ αὖθις εἰς τὸν ὑπόγαιον τόπον. ἐρωτώμενοι δὲ ὅτι τί ἐστι τοῦτο τὸ μυστήριον ἀποκρίνονται καὶ λέγουσιν ὅτι ταύτῃ τῇ ὥρᾳ σήμερον ἡ Κόρη (τουτέστιν ἡ παρθένος) ἐγέννησε τὸν Αἰῶνα.

τοῦτο δὲ καὶ ἐν Πέτρᾳ τῇ πόλει (μητρόπολις δὲ ἐστι τῆς Ἀραβίας, ἥτις ἐστὶν Ἐδὼμ ἡ ἐν ταῖς γραφαῖς γεγραμμένη) ἐν τῷ ἐκεῖσε εἰδωλείῳ οὕτως γίνεται, καὶ Ἀραβικῇ διαλέκτῳ ἐξυμνοῦσι τὴν παρθένον, καλοῦντες αὐτὴν Ἀραβιστὶ Χααμοῦ τουτέστιν Κόρην [*](6 f zu Αἰὼν vgl. Die Abbildung des Phönix mit der Beischrift Αἰὼν auf Alexandrinischen Münzen des Antoninus Pius (Catalogue of Greek Coins in the British Museum, Alexandria Pl. XXVI 1004) Suidas s. v. Ἡραΐσκος Ι 872 Bernhardi τὸ ἄρρητον ἄγαλμα τοῦ Αἰῶνος ὑπὸ τοῦ θεοῦ κατεχόμενον, ὃν Ἀλεξανδρεῖς ἐτίμησαν Οσιριν ὄντα καὶ Ἄδωνιν ὁμοῦ Lydus de mens. IV 2; S. 64, 6 ff Wünsch Λογγῖνος δὲ Αἰωνάριον αὐτὸν (den janus) ἑρμηνεῦσαι βιάζεται ὡσεὶ τοῦ Αἰῶνος πατέρα . . . ὅθεν ὁ Μεσσαλᾶς τοῦτον εἶναι τὸν Αἰῶνα νομίζει. καὶ γὰρ τῆς πέμπτης τοῦ μηνὸς τούτου ἑορτὴν Αἰῶνος ἐπετέλουν οἱ πάλαι, auch Hippolyt refut. V 8, 40; S. 96, 14 ff Wendland ὁ ἱεροφάντης . . . ἐν Ἐλευσῖνι . . . τελῶν τὰ μεγάλα καὶ ἄρρητα μυ6στήρια βοᾷ καὶ κέκραγε λέγων· ἱερὸν ἔτεκε πότνια κοῦρον, Βριμὼ Βριμόν, τουτέστιν ἐσχυρὰ ἰσχυρόν und 45; S. 97, 17 ff αὕτη γὰρ ἐστιν ἡ παρθένος, ἡ ἐν γαστρὶ ἔχουσα καὶ συλλαμβάνουσα καὶ τίκτουσα υἱόν, οὐ ψυχικὸν οὐ σωματικὸν ἀλλὰ μακάριον Αἰῶνα Αἰώωνν u. die von Weinreich a. a. O. S. 174 behandelte Inschrift aus Eleusis — 8 ff vgl. Cosmas in carm. Greg. Naz. Mign e 38,464 (=school. Bodilej. Lobeck Aglaophamus II 1227) Ταύτην ἦγον (+ ἐτήσιον schol. Bod.) ἔκπαλαι δὲ τὴν ἡμέραν ἑορτὴν Ἕλληνες καθ᾿ ἣν (+ ἐτέχθη Χριστὸν ἡμέραν αὐξίφωτον καλοῦντες). ἐτελοῦντο (+ δὲ aschol. Bod.) κατὰ τὸ Μεσονύκτιον ἐν [ἐν < schol. Bod.] ἀδύτοις τισὶν ὑπεισερχόμενοι, ὅθεν ἐξιόντες ἔκραζον· ἡ Παρθένος ἔτεκεν (τέτοκεν schol. Bod.), αὔξει φῶς. ταύτην Ἐπιφάνιος ὁ μέγας τῆς Κυπρίων ἱερεύς φησι τὴν ἑορτὴν καὶ Σαρρακηνοὺς ἄγειν τῇ παρ᾿ αὐτῶν σεβομένῃ Dauu J. H. Mordtmann, Zeitschr. deutsch-morg. Ges. 1875 S. 99 ff Wellhausen, Skizzen und Vorarb. 3, 45 ff Dalman, Petra I 49 ff Cumont, Comptes rend. De l᾿acad. Des inscr. Et b. l. 1911. S. 292 ff R. Eisler, Philologus 1909 S. 18 ff u. Arch. f. Rel. W. 1912 S. 628 (doch ist zu betonen, daß Epiphanius — ob mit Recht oder Unrecht — hier nicht den 25. Dez., sondern den 6. Januar meint). — 7 ff vgl. Auch Panarion haer. 55, 1, 9 (Verhrung des Moses in Petra) — 10 f Χααμοῦ ist richtig Und nicht in Χααβοῦ zu ändern; B. Moritz (der Sinaikult in heidnischer Zeit Abh. Gött. Ges. 1916 s. 18) hat (??) als (allerdings männlichen!) Personennamen auf zahlreichen Inschriften nachgewiesen; zur Sache vgl. Joh. Damasc. De haeres. c. 101; Migne 94, 764 A/B oὗτοι μὲν οὗν (sc. οἱ Σαρακηνοὶ) εἰδωλολατρήσαντες καὶπροσκυνήσαντες τῷ ἑωσφόρῳ ἄστρῳ καὶ τῇ Ἀφροδίτῃ δὴ καὶ Χαβὰρ τῇ ἑαυτῶν ἐπωνόμασαν γλώσσῃ, ὅπερ σημαίνει μεγάλη Bartholomäus Edess. Condut. Agar. Migne 104, 1385C ὃν οἱ Ἄραβες δοκιμάζετε, <ὃν> τὸ ἑωσφόρον ἄστρον, Ζεβὼ Ἀφροδίτη Κρόνον καὶ Χαμὰρ λέγετε. — Die Übersetzung das Wort mit ,,der von Schara“, anders = DῠŠar-ra, sumerisch = Allbesieger O. Schröder, Zeitschr. F. Assyr. XXX S. 284 ff) [*](M) [*](1 [τὰς] *)

287
εἴτ᾿ οὖν παρθένον καὶ τὸν ἐξ αὐτῆς γεγεννημένον Δουσάρην τουτέστιν μονογενῆ τοῦ δεσπότου. τοῦτο δὲ καὶ ἐν Ἐλούσῃ γίνεται τῇ πόλει κατ᾿ ἐκείνην τὴν νύκτα, ὡς ἑκεῖ ἐν τῇ Πέτρᾳ καὶ ἐν Ἀλεξανδρείᾶ.

ἐκ πολλῶν δὲ ἠναγκάσθημεν παραστῆσαι διὰ τοὺς ἀπειθοῦντας ὅτι τὰ Ἐπιφάνεια καλῶς εἴρηται ἡ ἔνσαρκος γέννησις τοῦ σωτῆρος ἡ ἐν Βηθλεὲμ γενομένη, ὀγδόῃ ὥρᾳ γεννηθέντος αὐτοῦ καὶ ἐπιφανέντος τοῖς ποιμέσι καὶ τῷ κόσμῳ διὰ τῆς τῶν ἀγέλων μαρτυρίας·

ἐπεφάνη δὲ καὶ τῇ Μαρίᾳ καὶ τῷ Ἰωσήφ. ἐν ἐκείνῃ δὲ τῇ ὥρᾳ καὶ ὁ ἀστὴρ ἐφάνη ἐν τῇ ἀντολῇ τοῖς μάγοις πρὸς δύο ἐτῶν τῆς αὐτῶν εἰς Ἱερουσαλὴμ καὶ Βηθλεὲμ ἀφίξεως, ὅτε καὶ ἀκριβῶς ὁ Ἡρῴδης ἐπυνθάνετο <παρ᾿> αὐτῶν τῶν μάγων τὸν χρόνον τοῦ φανέντος ἀστέρος καὶ ἤκουσε παρ᾿ αὐτῶν ὅτι ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, ἃ καὶ αὐτὸ τὸ ῥῆμα ῶν Ἐπιφανείων ἐποιεῖτο τὴν ἐπωνυμίαν ἐκ τοῦ τὸν Ἡρῴδην λέγειν »τοῦ φανέντος ἀστέρος«.

διὰ τῶν μὲν λεγόντων ὅτι »ποῦ ἐστιν ὁ βασιλεὺς ὁ τεχθεὶς τῶν Ἰουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ«, ὁ Ἡρῴδης οὐ περὶ ψιλοῦ ὀνόματος ἀνθρώπου βασιλέως τὸ πρᾶγμα ἐσκόπησε.

διανοηθεις γὰρ τὸ πρᾶγμα καὶ θαυμάσας ὅτι πολλοὶ βασιλεῖς ἐγεννήθησαν ἐν Ἱερουσαλήμ, πρῶτος Σαοὺλ ἐκ φυλῆς Βενιαμίν, δεύτερος Δαυὶδ ἐκ φυλῆς Ἰούδα καὶ τούτου υἱὸς Σολομῶν, υἱὸς δὲ τοῦ Σολομῶντος ῾Ροβοὰμ καὶ τούτου υἱοὶ κατὰ διαδοχήν, καὶ οὐδέποτε ἐπὶ ἑνὶ τούτων γεννηθέντι ἀστὴρ ἐφάνη οὐδὲ ἔλευσις μάγων ἐγένετο ἐπὶ τὸ ἐλθεῖν καὶ προσκυνῆσαι τὸν γεννηθέντα βασιλέα ἀλλ᾿ ἢ τότε μόνον, — ὅθεν τοῦτο σκεψάμενος [τις] καὶ τὴν διά- [*](2 zu Elusa vgl. Hieronymus vita Hil. c. 25; Migne 23,41 B vadens (Hilarion) In desertum Cades . . . pervenit Elusam eo forte die, quo anniversaria solemnitaw omnem Oppidi populum in templum Veneris congregaverat. Colunt autem illam ob Luciferum, Cuius cultui Saracenorum nation dedita est — 10 vgl. Matth. 2, 7 — 15 Natth. 2,2) [*](M ) [*](1 ἤτουν Μ 4 ἠναγκάσθημεν + <τοῦτο>? * 6 ἡ *] τῆς Μ | γενομένη Dind.] γενομένης Μ 11 <παρ᾿> * 19 ἐγεννήθησαν] wohl nicht in ἐγενήθησαν zu Ändern 20 f Σαλομῶν u. Σαλομῶντος Μ 24 [τις] *)

288
νοιαν αὐτοῦ ἐπὶ τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας ἠκόντισε, μαθὼν ὅτι τὸ σημεῖον τοῦτο οὐκ ἀνθρώπου ἐστίν, ἀλλὰ κυρίου μόνου,

διὸ οὐκέτι περὶ βασιλέως ἠρώτα ἐπιγείου ἢ ἀνθρώπου, ἀλλὰ περὶ Χριστοῦ, λέγων τοῖς γραμματεῦσι καὶ ἱερεῦσι »ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται;« καὶ ἤκουσε παρ᾿ αὐτῶν »ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας«· καὶ παρὰ μὲν τούτων ἐρωτήσας τὸν τόπον ἔγων, παρὰ δὲ τῶν μάγων τὸν χρόνον.

καὶ γὰρ καὶ αὐτοὶ οἱ μάγοι μετὰ διετίαν ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ τῶν Ἐπιφανείων εἰς Βηθλεὲμ ἐγένοντο καὶ τὰ δῶρα προσήνεγκαν, [καὶ] τὴν σμύρναν καὶ τὸν χρυσὸ καὶ τὸν λίβανον. ἐν αὐτῇ γὰρ τῇ ἡμέρᾳ τῶν Ἐπιφανείων αἱ ἀρχαὶ γεγόνασι πολλῶν [πραγμάτων] σημείων τῆς ἐπιφανείας.

αὕτη δὲ ἦν ἡ ἡμέρα, ὡς ἄνω προεῖπον καὶ πολλάκις ἀναγκάζομαι λέγειν, ἐν ὑπατείᾳ Ὀκταυίου Αὐγούστου τὸ τρισκαιδέκατον καὶ Σιλανοῦ τῇ πρὸ ἀκτὼ εἰδῶν Ἰανουαρίων, μετὰ δεκατρεῖς ἡμέρας τῆς τοῦ φωτὸς καὶ ἡμέρας αὐξήσεως, ἥτις ἐστὶν ἀπὸ τῆς τροπῆς τῆς χειμερινῆς τουτέστιν ἀπὸ τῆς πρὸ ὀκτὼ καλανδῶν Ἰανουαρίων ἕως αὐτῆς τῆς γενεθλίου καῖ Ἐπιφανείων ἡμέρας διὰ τὸν προδηλωθέντα τύπον, αὐτοῦ τοῦ σωτῆρος καὶ τῶν δώδεκα αὐτοῦ μαθητῶν τὸν τρισκαι8δέκατον ἀριθμὸν πληρούντων.

Γεννᾶται οὖν ὁ σωτὴρ τῷ τεσσαρακοστῷ δευτέρῳ ἔτει Αὐγούστου βασιλέως τῶν ῾Ρωμαίων, ὑπατείᾳ τῇ

προγεγραμμένῃ, μετὰ εἰκοσιεννέα ἔτη τῆς Αὐγούστου | πρὸς Ἰουδαίους συναφείας· βασιλεύει δὲ Αὔγουστος δεκατρία ἔτη πρὶν ἢ τὴν Ἰουδαίαν τελείως συναφθῆναι [*](Ö 86) ῾Ρωμαίοις.

ἦν δὲ καὶ ἐξότε ἐβασίλευσεν Αὔγουστος ἐπὶ τέσσαρσιν ἔτεσιν τῆς αὐτοῦ βασιλείας πλείω ἐλάσσω φιλία μὲν ῾Ρωμαίων πρὸς Ἰουδαίους καὶ συμμαχία πεμπομένη καὶ ἐπίτροπος καθιστάμενος [*](4 Matth. 2, 4 — 5 Matth. 2, 5 — 11 ff vgl. S. 284, 4 ff u. 290, 5 ff — 20 ff Epiph. folgt hier einer eigenartigen, von Eusebius abweichenden Rechnung, Wohl der des Africanus. Das Jahr, das er für die völlige Unterwerfung der Juden Angibt, ist das Jahr 31 v. Chr. — 23—27 vgl. S. 289, 12f (auch haer. 20, 1, 5; I 225, 8 ff); gemeint ist die Zeit des Antipater) [*](M U (von Z. 20 γεννᾶται an)) [*](6 χρόνων (trotz τὸν) Μ 8 [καὶ] * 10 [πραγμάτων] * 13 Ἰαννουαρίων Μ 14 ἥτις bezieht sich auf αὐξήσεως, nicht auf ἡμέρα Z. 11 16 Ἰαννουαρίων M; am Rand τῆ κݲεݲ τοῦ δεκεμβρίου Μ 18 πληρούντων *] πληροῦντα Μ 19 οὖν] μὲν γὰρ U | τῷ < Μ 20 f ὑπατείᾳ — συναφείας] ὅπερ ἦν ῥωμαίων πρὸς ἰουδαίους συναφείας εἰκοστὸν ἔνατον ἔτος U 21 δὲ] μὲν γὰρ U 22 τρισκαιδεκα U | συναφθῆναι τελείως U 23 f ἐπὶ τέσσαρσιν ἔτεσιν] μετὰ ἔτη τέσσαρα U 24 nor τῆς + ἀπὸ Μ | vor ἐλάσσω + ἢ Μ)

289
καὶ μέρη φόρων Ῥωμαίοις τελούμενα * ἐπὶ πέντε ἔτεσι πλείω ἐλάσσω, ἕως ὅτου τέλεον παρεδόθη ἡ Ἰουδαία καὶ ὑπόφορος αὐτοῖς γεγένηται, ληξάντων τῶν ἀπὸ Ἰούδα ἀρχόντων καὶ Ἡρῴδου ἐξ ἐθνῶν κατασταθέντος,

προσηλύτου μέντοι γε, εἶτα Χριστοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐλθόντος τε ἐπὶ τὸ κήρυγμα, ληξάντων τῶν ἀπὸ Ἰούδα καὶ Ἀαρὼν χριστῶν ἡγουμένων, διαρκεσάντων ἕως Ἀλεξάνδρου Κριστοῦ ἡγουμένου καῚ Σριστῶν τῆς καῚ Ἀλεξάνδρας· ἐφ’ οἷς ἐπληρώθη ἡ προφητεία τοῦ Ἰακώβ, τό » οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκειται, καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν«, ὅ ἐστιν ὁ γεννηθεὶς κύριος.

Ταῦτα πάντα ἐτελειοῦτο ἀρξάμενα ἀπὸ τῆς γεννήσεως τῆς ἐν Βηθλεέμ, ἣ ἐγένετο ἐν τεσσαρακοστῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς πάσης βασιλείας Αὐγούστου, ὃ ἦν μετὰ πέμπτον ἔτος τῆς ἐπιτροπῆς Ἀντιπάτρου τοῦ πατρὸς Ἡρῴδου, ὅτε φιλία ἦν Ῥωμαίων πρὸς Ἰουδαίους καὶ μέρη δομάτων, καὶ μετὰ τὴν ἐπιτροπὴν Ἀντιπάτρου τὴν ἀπὸ ἕκτου Αὐγούστου ἕως ἐνάτου αὐτοῦ, Ἡρῴδου [τε] κατασταθέντος ἀπὸ τοῦ δεκάτου ἔτους καἲ μέρους φόρων διδομένου ἕως τρισκαιδεκάτου ἔτους, ὃ ἦν τέταρτον ἔτος τῆς βασιλείας Ἡρῴδους κατασταθέντος ὑπὸ Αὐγούστου·

μετὰ δὲ τὸ τέταρτον ἔτος Ἡρῴδου λοιπὸν τελείως παραδοθείσης τῆς Ἰουσαίας ἕως τριακοστοῦ τρίτου ἔτους Ἡρῴδου, Αὐγούστου δὲ τεσσαράκοντα δύο ἔτη πληρώσαντος, κρατηθίσης < τε > Τῆς πάσης Ἰουδαίας, ὡς ἔφην, [*](1 vgl. Z. 16ff; mit ἐπὶ πέντε ἔτεσιν ist die (erste) Zeit des Herodes gemeint — 4 ff vgl. Panarion haer. 20, 1, 6 ff; I 225, 13 ff u. haer. 29, 3, 2f; I 323, 9 ff; dazu Eusebius-Hieronymus Chronik S. 160 1 ff Helm —6 vgl. Panarion haer. 29, 3f; I 323, 14 ff u. Eusebius-Hieronymus Chronik S. 148, 12 ff Helm u. S. 152, 11 ff — 8 Gen. 49, 10) [*](M U) [*](1 * ergänze nach Z. 16f etwa < καὶ πάλιν μέρη φόρων διδόμενα > * | ἐπὶ] ἔτει Μ | vor ἐλάσσω + ἢ U 2 ὅτου] τοῦ Μ | ὑπὸ φόρον U |αὐτοῖς < U | γεγένηται + τελειότατα U 4 γεννηθέντος Χριστοῦ Μ 4 f ἐμβηθλεὲμ U 5 τε < Μ 5 f τῶν ἀπὸ Ἰούδα καὶ Ἀαρὼν] καὶ U 6 χριστῶν *] χρηστῶν Μ U 7 χρηστοῦ Μ < U | Σαλλίνας Μ Σααλίνας U 7—10 ἐφ᾿ οἷς—κύριος < U 10 vor ταῦτα + ἅτινα U 10 f ἐτελεῖτο U 11 ἐμβηθλεὲμ U | ἣ ἐγένετο < U 12 ὅς Μ U 13 μετὰ πέμπτον ἔτος] ἔνατος ἐνιαυτὸς ἀπὸ U 14—18 καὶ μετὰ τὴν—Ἡρῴδου κατασταθέντος] καὶ τέταρτον ἔτος κατασταθέντος U 15 ἐννάτου Μ 16 [τε] * 17 διδομένου *] διδομένων Μ | 19 Ἡρῴδου +ἐπιτροπῆς τε πέντε ἐτῶν πλείω ἢ ἐλάσσω ἀντιπάτρου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ U |τελέως Μ | τελείως hinter Ἰουδαίας U | παραδοθέντος U 20 f Αὐγούστου —πληρώσαντος]τριακοστοῦ δευτέρου ἔτους Αὐγούστον πληρώσαντος U 21 < τε > *)

290
μετὰ τὸ ποιῆσαι αὐτὴν εἰκοσιεννέα ἔτη ὑπόφορον Ῥωμαίοις, καὶ μετὰ τὸ κατασταθῆναι ἐπίτροπον τὸν Ἀντίπατρον Ἡρῴδου πατέρα, μετά τε τὸ Ἡρῴδην βασιλέα κατασταθῆναι ὑπὸ Αὐγούστου ἐν τῷ δεκάτῳ ἔτει τοῦ αὐτοῦ Αὐγούστου ἐπὶ τῆς Ἰουδαίας.

α ݲ. Ταῦτα δὲ ἐπραγματεύθη ἐν ὑπατεία Ὀκταυίου Αὐγούστου τὸ τρισκαιδέκατον καὶ Σιλανοῦ ὑπάτου, ὡς πολλάκις ἔφην, ἥντινα ὑπατείαν διεδέξαντο αἱ ὑποτεταγμέναι ὑπατεῖαι ἀκολούθως οὕτως·

β ݲ. Λεντούλου καὶ Πίσωνος.

γ ݲ. Λουκίου Καίσαρος καὶ Παύλου.

δ ݲ Οὐινδικίου καὶ Οὐάρου.

ε. ݲ. Λαμίου καὶ Σερουιλίου Νοννίου.

ς. ݲ Μάγνου Πομπηίου καὶ Οὐαλερίου.

ς ݲ. Λεπίδου καὶ Ἀρουγκίου.

η ݲ. Καίσαρος καὶ Καπίτωνος.

θ ݲ. Κρητικοῦ καὶ Νερούα.

ι ݲ. Καμίλλου καὶ Κυϊντιλλιανοῦ.

ια ݲ. Καμήρου καὶ Σαβίνου.

ιβ ݲ. Δολαβέλλα καὶ Σιλανοῦ.

ιγ ݲ. Λεπίδου καὶ Ταύρου.

[*](5—S. 291, 18 vgl. Zu S. 2S4, 7; Epiph. Benützt eine Konsulsliste, die sich mit Der in den sog. Consularia Const. und im Chronicon pasch. Überlieferten (MG. auct. Antiqu. IX 218FF, vgl. XI 197 ff) aufs engste berührt. Die gemeinsamen Fehler der drei Zeugen dürfen selbstverständlich nicht verbessert werden. Die Liste geht von 2 v. Chr. Bis 28 n. Chr. — 11 hinter Λαμίου καὶ Σερουιλίου Νοννίου sind in allen 3 Zeugen die Konsuln des Jahres 4 n. Chr. Ausgefallen; der Mangel wird wieder eingebracht durch die Spaltung bei ι ݲ ε ݲ ι ݲ ς ݲ — 14 η ݲ Καίσαρος καἲ Καπίτωνος] Germanicus Caesar u. C. Fonteius Capito sind in Wirklichkeit die Konsuln von 12 n. Chr.; die Umstellung ist allen Zeugen gemeinsam)[*](M U)[*](1 ποιῆσαι]γενέσθαι ? * | εἴκοσι ἐννέα] ἐννέα Μ 2 f μετά τε τὸ *] μετὰ δὲ τὸν Μ μετ᾿ αὐτὸν δὲ U 3 ἀπὸ Μ 3 f ἐν τῷ—Αὐγούστο < U 3 δεκάτῳ *, Vgl. 289, 16] δωδεκάτω Μ 6 ὡς πολλάκις ἔφην < U 8 Λεντούλλου Μ U | Πίσσωνος u. + τὸ δεύτερον U 9 Καίσαρος < Μ 10 Οὐινδουκίου U | Οὐάρου]Οὐρμίλου Μ 11 Λαμμία U | Σερολίου Μ Σερουιουλίου U | Νοννίου *] Νομμίου U < Μ Nonniano Cons. Const. 12 Πομπηίου < Μ | Οὐαλερίνου Μ 15 Κρητίου Μ 16 Καμίρλου Μ 17 Καμίρλου Μ 18 Σιλουανοῦ Μ 19 Λεπίδου καὶ Ταύρου + ι ݲ δ ݲ Καίσαρος καὶ Σκιπίωνος Μ d. h. die unter η ݲ Schon gebrachten Kosuln des Jahres 12 n. Chr. Sind hier (ebenso im Chron. Pasch.) an der richtigen Stelle noch einmal eingetragen; In Folge davon sind die nächsten Zahlen (bis ι ݲ Σ ݲ) in M um 1 zu hoch )
291

ι ݲ δ ݲ. Φλάγκου καὶ Σιλανοῦ.

ι ݲ ε ݲ. τῶν δύο Σέξτων.

ι ݲ ς ݲ. Πομπηΐο Μάγνου καὶ Ἀπουληίου.

ι ݲ ζ ݲ. Βρούττου καὶ Φλάγκου.

ι ݲ η ݲ. Ταύρου καὶ Λίβωνος.

ι ݲ θ ݲ. Κράσσου καὶ Ῥούφου.

κ ݲ Τιβερίου Καίσαρος τὸ δεύτερον καὶ Δρούσου Γερμανοῦ τὸ δεύτερον.

κ ݲ α ݲ. Σιλανοῦ καὶ Βάλβου.

κ ݲ β ݲ. Μεσσάλα καὶ Γράτου.

κ ݲ γ ݲ. Τιβερίου Καίσαρος τὸ τρίτον καὶ Δρούσου Γερμανοῦ τὸ τρίτον

κ ݲ δ ݲ. Ἀγρίππου καὶ Γάλβου.

κ ݲ ε ݲ. Πολλίωνος καὶ Οὐέτερος.

κ ݲ ς ݲ. Κεθήγου καὶ Οὐάρου.

κ ݲ ζ ݲ. Ἀγρίππου τὸ δεύτερον καὶ Λεντούλου Γάλβου.

κ ݲ η ݲ. Γετουλικοῦ καὶ Σαβίνου.

κ ݲ θ ݲ. Κράσσου καὶ Πίσωνος.

λ ݲ. Σιλανοῦ καὶ Νερούα.

23. Καὶ ὁρᾷς ὅτι τριακονταετής ἐστιν χρόνος. Διὸ ἐφιλοτιμησάμεθα τὰς καθεξῆς ὑπατείας ἀκριβῶς θέσθαι, εἰς τὸ τοὺς διερχομένους ἰδεῖν ὅτι οὐκ ἔστιν τι παραπεποιημένον ἐν τῷ θείῳ δόγματι τῆς ἀληθείας, ἀλλὰ μετὰ ἀκριβείας τὰ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ κεκήρυκται.

Τίς γὰρ ἀριθμήσας τὰς μὴ δυναμένας σφαλῆναι καθ᾿ εἱρμὸν ὑπατείας οὐ καταγνώσεται τῶν νομιζόντων διαφωνίαν εἶναι ἐν τῷ τῶν ἐτῶν [*](2 f die beiden Sexti u. Ppompeius Magnus. Apuleius sind in Wirklichkeit nur ein Paar, die Konsuln des Jahres 14 n. Chr.) [*](M U) [*](1 ι ݲ δ ݲ] ι ݲ ε ݲ Μ | Σιλουανοῦ U 2 nach Σιλανοῦ ohne Zahl angereiht τῶν δύο Σέξτων, dann ι ݲ ς ݲ Πομπηίου καὶ Ἀπουληίου Μ; Die im Text befolgte Zählung von U wird Durch das Chron. Pasch. Bestätigt 3 Πομπιίου U | Μάγνου < Μ 5 Λίβονος Μ 7 vor Δρούσου die Zahl κ ݲ α ݲ, aber trotzdem Z. 9 wieder κ ݲ α ݲ U | Δρούσσου Μ | Γερμανου < Μ 9 Γάλβου Μ 11 Δρούσσου Μ 12 Βάλβου U | 13 Πουλλίωνος U | Oὐέτερος] Οὐίκτορος Μ 14 Καθήγου U 15 Λεντούλλου Μ U 16 Γετουλλικοῦ U 17 Πείσωνος Πίσωνος + Δ ݲ (verlesen für Λ ݲ, die Zahl des nächsten Gliedes) M 18 λ ݲ < Μ, vgl. Zu Z. 17 | hinter Νερούα ohne Zahl angefügt Τῶν δύο Γεμινῶν Μ (als Zusatz erwiesen durch S. 292. 9 ff 293, 17 295, 13 299, 13: danach hat unsere Liste mit Silanus und Nerva aufgehört) 20 τὸ τοὺς] τόπους Μ 23 γὰρ < Μ)

292
ἀριθμῷ τῷ παρὰ τοῖς εὐαγγελισταῖς ᾀδομένῳ;

διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἔπεσον αἱ πρότρον περὶ Οὐαλεντῖνον καί τινας ἄλλους αἱρέσεις, αἱ μυθωδῶς ἀναγραψάμεναι τοὺς τριάκοντα αἰῶνας, οὓς ἐνόμισαν ἀπεικάζειν τοῖς τοῦ σωτῆρος ἔτεσιν, ἵνα δῆθεν δύνωνται τῶν παρ᾿ αὐτοῖς αἰώνων καὶ ἀρχῶν ἀναγράφειν τὴν μυθοποιίαν.

εὑρίσκεται γὰρ ἐν τῷ τριακοστῷ τρίτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἐνσάρκου παρουσίας πάσχων ὁ μονογενὴς ἀπαθὴς ὢν ἄνωθεν θεὸς Λόγος, σάρκα δὲ < προσλαβὼν καἲ > ἀναδεξάμενος ὑπὲρ ἡμῶν παθεῖν, ἵνα τὸ τοῦ θανάτου καθ᾿ ἡμῶν χειρόγραφονλύςῃ.