Panarion (Adversus Haereses)

ἀλλὰ ὑπερθαυμάζοντος καὶ διανοουμένου ὑπὲρ τὸν κατὰ τὴν συνήθειαν λογισμὸν <περὶ> τῶν <ἀ>συμμέτρως ὁρωμένων τε καὶ πραττομένων· ἐπειδὴ γὰρ ἐθαύμασεν ὁ προφήτης καὶ διὰ θαυμασμὸν ἐνταῦθα λέγει. γεγόνασι δὲ ἐν ἐκστάσει οἱ προφῆται, οὐκ ἐν ἐκστάσει λογισμῶν.

γέγονε γὰρ καὶ Πέτρος ἐν ἐκστάσει, οὐχὶ μὴ παρακολουθῶν τῷ λόγῳ, ἀλλὰ ὁρῶν ἀντὶ τῆς καθημερινῆς ἀκολουθίας ἕτερα παρὰ τὰ τοῖς ἀνθρώποις ὁρώμενα·

»εἶδε γὰρ ὀθόνην καθιεμένην τέσσαρσιν ἀρχαῖς δεδεμένην, καὶ πάντα τὰ τετράποδα καὶ ἑρπετὰ καὶ τοῦ οὐρανοῦ τὰ πετεινὰ ἐν αὐτῇ«.

ὅρα δὲ ὅτι παρηκολούθει καὶ οὐκ ἦν ἐν ἐκστάσει φρενῶν ὁ ἅγιος Πέτρος. ὅτε γὰρ ἤκουσεν <τό> »ἀναστὰς θῦσον καὶ φάγε«, οὐχ ὡς μὴ τὸν νοῦν ἐρρωμένος ἐπείσθη, ἀλλά φησι πρὸς τὸν κύριον »μηδαμῶς, κύριε· οὐδέποτε γὰρ κοινὸν ἢ ἀκάθαρτον εἰσῆλθεν εἰς τὸ στόμα μου«.

καὶ Δαυὶδ δὲ ὁ ἅγιος εἶπεν ὅτι » <εἶπον ἐγώ·> πᾶς ἄνθρωπος ψεύστης«. ὁ δὲ λέγων »εἶπον ἐγώ« ἰδίᾳ ἔλεγεν, καὶ περὶ [*](4 Gen. 2, 22 — 8 Psal. 115, 2 — 11 vgl. Didymus in Act. 10, 10f; Migne 39, 1677A ἴστωσαν . . . ὡς πολλὰ σημαίνει ἡ λέξις αὕτη. δηλοῖ γὰρ καὶ τὴν ἐπὶ θαυμασμῷ ἔκπληξιν — 17 Act. 10, 11f — 19 andere Begründung bei Didymus is Act. 10, 10f; Migne 39, 1677B ἀμέλει γοῦν ὁ ἐκστὰς Πέτρος παρηκολούθει, ὡς ἀπαγγέλλων ἃ εἶδε καὶ ἤκουσε καὶ τίνος σύμβολα τὰ δειχθέντα ἦν — 20 Act. 10, 13 — 22 Act. 10, 14 — 23 Psal. 115, 2) [*](M U) [*](1 ὀστῶν < M 3 <αὐτοῦ> * | προεφήτευσε U | ἐσωμένων M 5 αὐτοῦ2 < M 6 ἐνεκστατικοῦ U 9 αὐτοῦ *] αὕτη M U 10 * <οὗτοι φάσκουσιν> * 11f τῶν . . . λογισμῶν U 12 <περὶ> * | <ἀ>συμμέτρως * | τε] τὸ M 14 ἐκστάσει1 + <θαύματος>? Jül. | οἱ προφῆται—ἐν ἐκστάσει2 < M | vor οὐκ + <ἀλλ᾿>?* 16 ἀλλ᾿ U | ἀντὶ < U 17 τὰ < U 17f τέσσαρσιν ἀρχαῖς δεδεμένην < U 19 τὰ < M | παρακολουθεῖ U 20 φρενῶν < M | <τὸ>* | ἀνάστα U 22 γὰρ < U 23 δὲ < U | <εἶπον ἐγώ·>* 24 ἴδια M)

ἄρα αὐτὸς οὐκ ἐψεύδετο, ἐκπληττόμενος δὲ καὶ θαυμάζων τὴν τοῦ θεοῦ φιλανθρωπίαν καὶ τὰ αὐτῷ παρὰ τοῦ κυρίου κεκηρυγμένα ἐθαύμαζε καθ᾿ ὑπερβολὴν καὶ ὁρῶν πάντα ἄνθρωπον ἐνδεόμενον τοῦ ἐλέους τοῦ θεοῦ μένῳ κυρίῳ τὸ ἀληθεύειν ἐπέδωκε, πάντα δὲ ἄνθρωπον ὑπὸ ἐπιτίμιον ἔγνω, ἵνα δείξῃ τὸ ἀληθινὸν πνεῦμα, τὸἐν προφήταις λαλῆσαν καὶ τὰ βάθη αὐτοῖς ἀποκαλύψαν τῆς τοῦ θεοῦ γνώσεως ἀκριβεέας.

ἐγένετο δὲ καὶ Ἀβραὰμ ἐν ἐκστάσει, οὐκ ἐν ἐκστάσει φρενῶν ἀλλὰ ἐν ἐκστάσει φόβου. ἔβλεπεν γὰρ κλίβανον καὶ λαμπάδας περὶ τὴν τοῦ ἡλίου δύσιν * καὶ ἄλλοι προφῆται ὁρῶντες τὰ ὁράματα ἐν διανοίᾳ ἐρρωμένῃ ἔλεγον, ὡς ὁ Μωυςῆς φησιν »ἔμφοβός εἰμι καὶ ἔντρομος«.

ἔγνω δὲ Ἀβραὰμ τὰ ὑπὸ τοῦ κυρίου λεγόμενα· »υινώσκων, γάρ <φησι>, γνώσῃ ὅτι πάροικον ἔσται τὸ σπέρμα σου ἐν γῇ ἀλλοτρίᾳ ἔτη τετρακόσια«.

καὶ ὁρᾷς ὡς ἔστιν ἰδεῖν τὰ πάντα ἐν ἀληθείᾳ παρὰ τοῖς προφήταις εἰρημένα καὶ ἐν ἐρρωμένῃ διανοίᾳ καὶ σώφρονι λογισμῷ, καὶ οὐκ ἐν παραπληξίᾳ.

8. Εἰ δὲ καὶ πάλιν θελήσουσι λέγειν <ὅτι> »οὐχ ὅμοια τὰ πρῶτα χαρίσματα τοῖς ἐσχάτοις«, πόθεν τοῦτο ἔχουσι δεῖξαι; ὁμοίως γὰρ ἀλλήλοις οἱ ἅγιοι προφῆται καὶ οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι προεφήτευσαν.

πρῶτον μὲν οὖν ἀνερχομένου τοῦ σωτῆρος εἰς τὸν οὐρανὸν [*](6 f gvl. I Kor. 2, 10 — 7 ff vgl. Gen. 15, 12ff. 17 — 11 (Deut. 9, 19) Hebr. 12, 21 — 12 Gen. 15, 13 — 17 f vgl. Acta Perp. et Felic. 1 Viderint qui unam virtutem spiritus unius sancti pro aetatibus iudicent temporum, cum maiora reputanda sint novitiora quaeque ut norissimiora secundum exuperationem gratiae in ultima saeculi spatial decreta Tertullian de virg. vel. 1 Hippolyt refut. VIII 19, 2; S. 238, 12ff Wendland ὑπὲρ δὲ ἀποστόλους καὶ πᾶν χάρισμα ταῦτα τὰ γύναια δοξάζουσιν, ὡς τολμᾶν πλεῖόν τι Χριστοῦ ἐν τούτοις λέγειν τινὰς αὐτῶν γεγονέναι Ps. Tertullian adv. omn. haer. 7 illam (blasphemiam), qua in aposolis quidem decant spiritum sanctum fuisse, paracletum non fuisse et qua decant paracletum prura in Montano dixisse quam Christum in exangelio protulisse, nec tantum plura, sed etiam meliora atque maiora Didymus de trin. III 41, 2; Migne 39, 984 C Hieronymus ep. 41, 4; S. 314, 13ff Hilberg — 20 Act. 1, 9 ff) [*](M U) [*](2 τοῦ θεοῦ Öh.] αὐτοῦ M U 3 αὐτῷ] αὐτῶν Μ | καθ’] τὴν Μ 5 ἐπιτιμίοις Μ 6 πνεῦμα + ἅγιον Μ 8 ἐν3 < U 9 τοῦ < Μ 10 * etwa <καὶ ἐφοβήθη, ὡς> * | ἄλλοι] ἀλλότριοι Μ 11 ὁ < Μ 12 τοῦ < Μ | γὰρ < U | <φησι> * 14 ἰδεῖν hinter ἀληθείᾳ U 15 vor σώφρονι + ἐν U 17 θελήσωσι Μ | <ὅτι> *)