Panarion (Adversus Haereses)

1. Τοῦτον τὸν προειρημένον Λουκιανὸν διαδέχεται Ἀπελλῆς, οὐχ ὁ ἅγιος ἐκεῖνος ὁ ὑπὸ τοῦ ἁγίου ἀποστόλου συνιστώμενος, ἀλλ’ ἕτερος ἐξ οὗπερ Ἀπελληϊανοί, ὢν καὶ αὐτὸς συσχολαστὴς αὐτοῦ Λουκιανοῦ καὶ μαθητὴς τοῦ προειρημένου Μαρκίωνος, ὡς ἐκ μιᾶς ῥίζης πολλῶν ἀκανθῶν ὑλομανήσασαι παραφυάδες.

ἕτερα δὲ οὗτος [*](6 vgl. Joh. 17, 12 — 15 ff zur Darstellung des Epiph. vgl. insbesondere Rhodon bei Eusebius h. e. V 13,2 u. 5 ff; S. 454, 22 ff u. 456, 11 ff Schwartz Tertullian de praescr. 30. 33. 34 adv. Marc. III 11 IV 17 de carne Chr. 1. 6—8. 24 de resurr. carn. 2. 5 de anima 23. 36. Hippolyt refut. VII 38; S. 224, 1 ff Wendland u. X 20; S. 280, 17ff Ps. Tertullian adv. omn. haer. 6 Filastrius haer. 47 — 16 vgl. Röm. 16, 10 — 19ff vgl. Tertullian adv. Marc. IV 17 Marcionis de discipulo emendator de carne Chr. 1 Apelles discipulus et postea desertor ipsius und Filastrius haer. 47, 1f; S. 24, 21 ff Marx interrogates a quibusdam quomodo de fide sentiret, respondit: non mihi opus est di<s> cere a Marcione,ut duo princia adseram coaeterna; ego enim unum principium esse praedico Apelles bei Anthimus v. Nikomedien (stdi e testi V 98) ψεύδεται Μαρκίων λέγων εἶναι ἀρχὰς δύο· ἀγὼ δέ φημι μίαν, ἥτις ἐποίησε δευτέραν ἀρχήν) [*](V M) [*](1 * <ἀδίκων> * 2 * etwa < καταδίκης πονηρίαν > * 6 ἐγκαταμιχθεὶς aus ἐγκαταμειχθὴς V 7 δηλούσης + <τοῦτο>? * 8f καὶ σῴζοντος < Μ 10 † σκοποῦ] lies wohl ἐκ τῆς ὀπῆς * 11 <τε>* 13 Unterschrift κατὰ Λουκιανιστῶν V M 14 κατὰ Ἀπελληϊανῶν, εἰκοστὴ τετάρτη ἡ καὶ μݲδݲ V M 16 συνιστάμενος Μ)

οὕτως, φηςί, γεγένηται, ἀλλὰ πεπλάνηται Μαρκίων, ἵνα πανταχόθεν ἑαυτῆν ἐλέγχουςά τε ἡ ἄνοια καὶ ἡ ἀνομία ἐν ἑαυτῇ συντριβομένη φανήσεται καὶ καθ’ ἑαυτῆς τὴν ἀνατροπὴν ἐπεγείρουσα, τῆς ἀληθίας ἀεὶ ἑδραίας οὔσης καὶ μὴ χρείαν ἐχούσης βοηθείας, ἀλλὰ αὐτοσυστάτου οὔσης καὶ παρὰ θεῷ τῷ ὄντως <ὄντι> ἀεὶ συνιστωμένης.

φάσκει γοῦν οὗτος ὁ προειρημένος Ἀπελλῆς καὶ οἱ ἀπ’ αὐτοῦ ὅτι οὐκ εἰσὶ τρεὶς ἀρχαὶ οὔτε δύο, ὡς τοῖς περὶ Λουκιανὸν καὶ Μαρκίωνα ἔδοξεν, ἀλλά, φηςίν, εἷς ἐστιν ἀγαθὸς θεὸς καὶ μία ἀρχὴ καὶ μία δύναμις ἀκατονόμαστος· ᾧ ἑνὶ θεῷ ἤγουν μιᾷ ἀρχῇ οὐδὲν μεμέ- [*](10 ff vgl. Rhodon bei Eusebius h. e. V 13, 2; S. 454, 23 Schwartz Ἀπελλῆς μὲν. . . μίαν ἀρχὴν ὁμολογεῖ Tetullian de praescr. 34 donec . . . Apelles creatorem angelum nescio quem gloriosum superioris dei faccret deum legis et Israelis illum igneum affirmans de carne Chr. 8 angelum quondam inelitum nominant qui mundum hunc instituerit et instituto eo paenitentiam admiserit de anima 23 ab igneo angelo, deo Israelis et nostro Ps. Tertullian adv. omn. haer. 6 hic introducit unum deum <in> infinitis superioribus partibus. hune potestates multas angelosque fecisse; praeterea et aliam virtutem quam dici dominum dicit, sed angelum point. <ab> hoc vult videri mundum institutum ad imitationem mundi superioris; cui mundo permiscuisse paenitentiam, quia non illum tam perfecte fecisset, quam ille superior mundus institutus fuisset Filastrius haer. 47, 2f; S. 24, 23 ff Marx ego enim unum principium esse praedico, quem deum cognoseo; qui deus fecit angelos, fecit etiam alteram virtutem, quem deum scio esse secundum, qui et virtus dei est, quae fecit mundum. hic autem deus qui fecit mundum non est inquit bonus, ut ille qui fecit eum: subiectus autem est deo illi a quo et factus est iste — verwickelter, aber deshalb nicht richtiger bei Hippolyt refut. VII, 38, 1; S. 224, 1ff Wendland εἶναί τινα θεὸν ἀγαρόν, καθὼς καὶ Μαρκίων ὑπέθετο· τὸν δὲ πάντα κτάσαντα εἶναι δίκαιον, ὃς τὰ γενόμενα ἐδημιούγυησε, καὶ τρίτον τὸν Μωσεῖ λαλήσαντα — πύρινον δὲ τοῦτον εἶναι —, εἶναι δὲ καὶ τέταρτον ἕτερον, κακῶν αἴτιον· τούτους δὲ ἀγγέλους ὀνομάζει ebenso X 20, 1; S. 280, 17 ff) [*](V M) [*](3 αὐτοσχολὴν V 5 ἑσυτὴν] ἑαυτῶ V 7 ἐγείρουσα Μ 8f παρὰ θεῶ τῶ ὄντως aus παρὰ θεοῦ τοῦ ὄντος V corr 9 <ὄντι> * 13 ἀκατο ///νόμαστος, ο aus ω V corr)

ἀλλὰ ὁ αὐτὸς ἅγιος ἄνωθεν θεὸς καὶ ἀγαθὸς ἐποίησεν ἕνα ἄλλον θεόν· ὁ δὲ γενόμενος ἄλλος θεὸς ἔκτισε τὰ πάντα, οὐρανὸν καὶ γῆν καὶ πάντα τὰ ἐν τῷ κόσμῳ.

ἐπέβη δὲ οὐκ ἀγαθὸς καὶ τὰ ὑπ’ αὐτοῦ γενόμενα, φηςίν, οὐκ ἀγαθῶς εἰργσαμένα, ἀλλὰ κατὰ τὴν αὐτοῦ φαύλην διάνοιαν τὰ ὑπ’ αὐτοῦ * ἔκτισται.

Τίς δὲ ἀνέξεται τῶν τοιούτων λόγων καὶ οὐ μᾶλλον καταγελάσειε τῆς τοιαύτης ματαιοπονίας; κατὰ γὰρ δύο τρόπους εὑπερήσεται οὐχ ἁρμοδίως πράττων, χρώμενος τῇ τοιαύτῃ ὑπονόᾳ.

καὶ διὰ τοῦτο πρὸς αὐτὸν ὡς πρὸς παρόντα ἐρῶ· λέγε μοι, ὦ οὗτος. δώσεις γάρ, ὦ Ἀπελλῆ, ἢ τὸν θεὸν ἄγνωστον τῶν μελλόντων πεποιηκότα θεὸν ὃν φάσκεις τὰ ποιήματα κακῶς δεδημιουργηκέναι, ἢ προγινώσκοντα μὲν ὅτι τοιοῦτος ὁ ὑπ’ αὐτοῦ κτιζόμενος θεὸς ἀποβήσεται, τούτου χάριν αὐτὸν πεποιηκέναι, ἵνα μὴ αἴτιος γένηται τῶν κακῶς ὑπ’ αὐτοῦ δεδημιουργημένων.

καὶ ἔσται ἐξ ἅπαντος ὁ ἄνω θεὸς αὐτὸς δημιουργός, ποιήσας τὸν ἕνα τὸν τὰ πάντα πεποιηκότα, καὶ ἔσται οὐκέτι αἴτιος ὁ τὰς κτίσεις πεποιηκώς, ἀλλὰ ὁ ἄνω θεὸς ὁ τὸν κτιστὴν ποιήσας καὶ ὢν αὐτὸς τῶν πάντων δημιουργός.