Panarion (Adversus Haereses)

2. Καὶ ὁ Ἰσραὴλ μετὰ τὴν τοῦ Ἰωσὴφ εἰς Αἴγυπτον κάθοδον κάτεισι καὶ αὐτὸς σὺν παντὶ τῷ οἴκῳ αὐτοῦ υἱῶν τε καὶ ἐκγόνων, γυναικῶν τε τῶν προειρημένων καὶ ἄλλων, ἐν ἑβδομήκοντα ψυχαῖς τὸν ἀριθμόν.

διατρίβει δὲ τὸ γένος τοῦ Ἰσραὴλ ἐν τῇ τῶν Αἰγυπτίων χώρᾳ γενεὰς πέντε. Ἰακὼς γὰρ γεννᾷ τὸν Λευὶ καὶ τὸν Ἰούδαν καὶ τοὺς ἄλλους δέκα πατριάρχας. Λευὶ γεννᾷ τὸν Καάθ, Ἰούδας γεννᾷ τὸν Φαρές· Καὰθ γεννᾷ τὸν Ἀμράμ, Ἀμρὰμ γεννᾷ τὸν Μωυ- σέα· Φαρὲς γεννᾷ τὸν Ἐσρώμ, Ἐσρὼμ γεννᾷ τὸν Ἀράμ, Ἀρὰμ γεννᾷ τὸν [*](3 vgl. Gen. 27, 42ff — 5ff vgl. Gen. 29 — 7ff vgl. Gen. 32, 22ff — 11 Gen. 32, 24 — 14f vgl. Gen. 32, 30 — 16 Gen. 32, 28 — 17 Gen. 32, 28 — 19 —22 vgl. Gen. 46, Sff; die Zahl 70 Seelen nach Deut. 10,22; dagegen Ancoratus c. 59,2; S. 69, 15 u. haer. 8, 4, 5; S. 189, 29 75 nach Act. 7, 14 — 23 — S. 182, 1 Exod. 6, 16 20 u. Matth. 1, 3f GU Μ) [*](1 Zare in de mens, ac pond. 71 ; S. 207, 64 Lagarde | Ἰωκὰβ U Ἰωβάδ M 2 πρόσθεν G U | πρὸ < G 3 προσώπου < G U 4 διὰ μῆνιν αὐτοῦ διὰ μῆνιν GUM 5 Φαδὰ G | Σουβὰ] Σουσωβὰ ßverständnis der Verbesserung im Archetypus Σουβὰ) UM 7 δεκαδύο + τὸν ἀριθμὸν U 7f πάλιν δὲ δρομοῦντι Μ 10 ἐκβολὰς G 14 τὸ1] τῷ U | vor Ἰακὼβ + ὁ GU 15 <δὲ> *), Sinn vgl. 187, 19 16 vor οὐκέτι + ὅτι GU | ἀλλὰ M | * etwa <Ἰσραὴλ ἐπωνόμασεν> *) 17 καὶ1 < U | ἐνισχύσας Μ 23 χώρᾳ <Μ | Λευὶς + 24 Ἰούδας + δὲ U 25 ἀμρὰμ2 + δὲ M 25f τὸν Μωυσέα, Φαρὲς γεννᾷ <)

ἐν χρόνοις Νωυσέως καὶ Ναασ- σῶν πέμπτῃ γενεᾷ κατὰ τὸν Λευὶ ἔξεισιν Ἰσραὴλ ἐκ τῆς Αἰγύπτου διὰ τῆς ἐρυθρὰς θαλάσσης ἐν θεοσημείοις καὶ στρατοπεδεύει ἐν τῇ ἐρήμῳ Σινᾶ.

καὶ χρησμῶν δοθέντων ἐκ θεοῦ τῷ θεράποντι αὐτοῦ Μωυσῇ ἀριθμήσασθαι ἀπὸ εἴκοσι ἐτῶν καὶ ἕως πεντήκοντα ἄνδρας δυναμένους σπάσασθαι ῥομφαίαν καὶ λαμβάνειν ὅπλα πολεμικά, εἰς ἑξήκοντα δύο μυριάδας καὶ ἀκτακισχιλίους πεντακοσίους ηὗρεν.

ἦν δὲ κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ Ἴναχος παρ’ Ἕλλησι γνωριζόμενος, οὗ θυγάτηρ Ἰώ, ἡ καὶ Ἀτθὶς καλουμένη, δι᾿ ἥν καὶ ἡ νῦν Ἀττική· ἐξ ἧς καὶ ὁ Βόσπορος, οὑ ἐπώνυμος πόλις Βόσπορος ἐν τῷ Εὐξείνῳ πόντῳ καλουμένη· καλοῦσι δὲ αὐτὴν Αἰγύπτιοι Ἰσιν, ἥν καὶ ὡς θεὰν προσκυνοῦσιν. ὁμώνυμος δὲ τούτῳ καὶ ποταμός ἐστιν Ἴναχος οὕτω καλούμενος.

ἐκεῖθεν ἀρχὴν ἴσχεν τὰ παρ’ Ἕλλησι μυστήριά τε καὶ τελεταί, πρότερον παρ᾿ Αἰγυπτίοις καὶ παρὰ Φρυξὶ καὶ Φοίνιξι καὶ Βαβυλωνίοιςκακῶς ἐπινενοημένα, μετενεχθένατ δὲ εἰς Ἕλληνας ἀπὸ τῆς τῶν Αἰγυπτίων χώρας ὑπὸ Κάδμου καὶ αὐτοῦ τοῦ Ἰνάχου, Ἄπιδος πρότερον κληθέντος καὶ οἰκοδομήσαντος τὴν Μἐμφιν,

ἀλλὰ καὶ παρ Ὁρφέως καὶ ἄλλων τινῶν τὴν ἀρχὴν λαβόντα καὶ εἰς αἱρέσεις συσταθέντα ὕστερον ἐν Ἐπικούρῳ καὶ Ζήνωνι τῷ Στωϊκῷ καὶ Πυθαγόρᾳ καὶ Πλάτωνι ἐξ οὑπερ ἤρξαντο χρόνου κρατυνθείσας ἕως τῶν Μακεδονικῶν χρόνων καὶ Ξέρξου τοῦ βασιλέως τῶν Περσῶν μετὰ τὴν [*](1f Tgl. Exod. 2, 37ff — 2 Λευὶ] in Wahrheit Juda — 3f vgl. Num. 1 u. 2 — 7 Gleichzeitigkeit von Moses u. Jnachus Tatian orat. ad Graec. c. 39; S.40, 5 Schwartz ; darnach Clemens AI. strom. I 1 102, 4; II S. 66, 8 Stählin u. J. Africanus bei Eus. ev. X 10; Migne 21, 816 A (vgl. Hieronymiis Chronik S. 7, 20 Helm). Anders Eusebius — 8 Jo, Atthis, Isis vgl. zu Ancoratus c. 104,6; S. 125, 8ff — 9 aus Eusebius, vgl. Hieronymus Chronik S. 44, 1 Helm Granaus indigena, ex cuius filiae Attidis nomine Attica vocatur — 9f Βόσπορος aus Eusebius, vgl. Hieronymus Chronik S.27,16 42, 15 Helm Ιο, Icasi filiae mixtus est Iiqypiter, qua in hovem ut dicitur versa Bosforus appel- latur — 11f Hieronymus Chronik S. 27, 14 Helm — 13ff vgl. Anaceph. 3,4; S.163,15ff — 16 Κάδμος vgl. Hieronymus Chronik S. 46, 23 Helm Foenix et Gadmus de Tliebis Aerjyptioruyn in Syriam profecti — 16f Apis u. Memphis vgl. Hieronymus Chronik S. 32, 9 u. 22 Helm; die Gleichung zwischen Apis u. Inachus ist wohl eigene Erfindung des Epiph. GU Μ) [*](1 Νασσὼν G Ναασὼν U 1f Ναασὼν U 4 Μωυσεῖ U 7 εὑρεν U 0 καὶ ἠ νῦν < G νῦν < U 11 Ἴσην M 12 ὁμωνύμως G 13 ἐκεῖθεν + δὲ U 14 Φυξὶ G Φρύγαις M 15 δὲ] τε U 16 ὑπὸ] ἀπὸ M 20 κρατυνθείσας *, gehört zu αἱρέσεις Ζ. 18] κρατυνθεῖσαι GM κρατυνθῆναι)

Πλάτων γὰρ κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἐγνωρίζετο καὶ οἱ πρὸ αὐτοῦ Πυθαγόρας τε καὶ Ἐπίκουρος ὁ μετέπειτα. ὅθεν δὴ ὡ.ς προεῖπον τὴν πρόφασιν εἴληφεν καὶ εἰς κατάστασιν ἠλθε τὰ πὰρ’ Ἕλλησι συγγράμματα καὶ μετὰ τοῦτον τὸν χρόνον αἱ βοώμεναι αἱρέσεις τῶν φιλοσόφων,

πρὸς ἀλλήλας τῇ μὲν πλάνῃ συνᾴδουσαι καὶ ὁμόστοιχον γνῶσιν συνυφαίνουσαι εἰδωλολατρείας τε καὶ ἀσεβείας καὶ ἀθεΐας, τῇ δὲ αὐτῇ πλάνῃ εἰς ἑαυτὰς συγκλώμεναι διαφέρονται] ἑτέρα πρὸς τὴν ἑτέραν.

Καὶ Στωϊκοὶ μὲν φρονοῦσι περὶ θεότητος τοῦτο· φάσκουσιν εἶναι νοῦν τὸν θεὸν ἢ παντὸς τοῦ ὁρωμένου κύτους, οὐρανοῦ δέ φημι καὶ γῆς καὶ τῶν ἄλλων, ὡς έν σώματι ψυχήν.

μερίζουσι δὲ οἱ αὐτοὶ τὴν μίαν θεότητα εἰς πολλὰς μερικὰς οὐσίας, εἰς ἥλιον καὶ σελήνην καὶ ἄστρα, εἰς ψυχὴν καὶ ἀέρα καὶ τὰ ἄλλα·

μεταγγισμούς τε ψυχῶν * καὶ μετενσωματώσεις ἀπὸ σώματος εἰς σῶμα, καθαιρομένων <ψυχῶν ἀπὸ> σωμάτων ἠδ᾿ αὖ πάλιν εἰσδυουσῶν καὶ ἀνάπαλιν γεννωμένων, διὰ πολλῆς αὐτῶν πλάνης ταύτην τὴν ἀσέβειαν παρυφαίνοντες. μέρος δὲ θεοῦ καὶ ἀθάνατον τὴν ψυχὴν ἡγοῦνται.

ἔσχον δὲ Ζήνωνα ἀρχηγὸν τῆς Στοᾶς, περὶ οὑ πολὺς θρυλεῖται λόγος. οἱ μὲν γὰρ αὐτὸν ἔφασαν Κλεάνθου<ς> τινὸς * τοῦ ἀπὸ Τύρου ἄλλοι δὲ φάσκουσιν αὐτὸν Κιτιέα τῆς Κύπρου νησιώτην, ἐν Ῥώμῃ δὲ βεβιωκέναι χρόνον, ὕστερον δὲ ἐν Ἀθήναις προστησάμενον [*](12 — S. 184, 5 Diels doxographi graeci S. 588, vgl. S. 175 GU M) [*](1 f αἰχμαλωσίαν *] αἰχμαλωσίας G U Μ 2 τῶν] τὸν Μ | χρόνον *] χρόνων G U Μ 6 vor μετὰ + αἱ U | αἱ < G U 9 διαφέρονται] *, <καὶ> Jül. 11 Στωικοὶ ἀπὸ Ἑλληνισμοῦ γݲ, τῆς δὲ ἀκολουθίας εݲ τρίτη ἀπὸ Ἑλληνισμοῦ, πέμπτη δὲ τῆ ἀκολουθία U ; <αἱρέσεως> *, gemäß der Überschriften in V 12 φάσκουσι *] φάσκοντες GUM 13 ἤ] καὶ nach Anaceph. 7, 2; S. 165, 21 Dind. Diels | δέ *] τε GUM 14 ψυχὴν Öh.] ψυχὴ GUM 15 μερικὰς] μέρη καὶ M 17 * <δογματίζουσιν> * | <ψυχῶν ἀπὸ> σωμάτων *] καθαιρομένας σωμάτων GU καθαιρόμεναι σωμάτων Μ 18 εἰσδυουσῶν *] εἰς δύο οὐσίας G εἰσδυούσας UM 19 γεννωμένων *] γεννωμένας GUM | παρυφαίνοντες *] παρυφαίνουσιν GUM 21 Ζήνονα M 22 Κλεάνθου<ς> Com. | * <υἱὸν> * 23 αὐτὸν] αὐτοὶ U |)

φάσκει οὐν καὶ οὗτος τὴν ὕλην σύγχρονον εἶναι τῷ θεῷ, ἴσα ταῖς ἄλλαις αἱρέσεσιν, εἱμαρμένην τε εἶναι καὶ γένεσιν, ἐξ ἠς τὰ πάντα διοικεῖται καὶ πάσχει.