Panarion (Adversus Haereses)

Epiphanius

Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.

ὑμεῖς δέ, φησίν, εἰρήκατε, τοῖς πρεσβυτέροις λέγων· δῶρον τῷ θεῷ ὃ ἐὰν ὠφεληθῇς ἐξ ἐμοῦ, καὶ ἠκυρώσατε τὸν νόμον τοῦ δεοῦ, διὰ τὴν πσράδοσιν ὑμῶν τῶι πρεσβυτέρων.

τοῦτο Τε Ἠσαΐας ἐξεφώνησεν εἰπών· ὁ λαὸς οὖτος τοῖς χείλεσί με τιμᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀΠ’ ἐμοῦ. μάτη δὲ σέβονταί με, διδάσκοντες διδασκαλίας, ἐντάλματα ἀνθρώπων«.

σαφῶς οὖν ἐκ τοὐτων εἰς τρία διιρούμενος ὁ σύμπας ἐκεῖνος δείκνυται νόμος· Μωσέως τε γὰρ αὐτοῦ καὶ τῶν πρεσβυτέρων καὶ αὐτοῦ τοῦ δεοῦ εὕρομεν νομοθεσίαν ἐν αὐτῷ. αὕτη μὲν οὖν ἡ διαίρεσις τοῦ σύμπαντος ἐκείνου νόμου ὦδε ἡμῖν διαιρεθεῖσα τὸ ἐν αὐτῷ ἀληθὲς ἀναπέφαγκεν.

5. Πάλιν δὲ δὴ τὸ ἔν μέρος, ὁ αὐτοῦ τοῦ δεοῦ νόμος, διαιρεῖται εἰς τρία τινά· εἴς τε τὴν καθαρὰν νομοθσίαν τὴν ἀσύμπλοκον τῷ κακῷ, ὅς καὶ πυρίως νόμος γέγεται, ὅν οὐκ ὖλθε καταλῦσαι ὁ σωτὴρ ἀλλὰ πληρῶσαι [*](17 ff Matth. 15, 4—9 — 30 vgl. Matth. 5 V M) [*](1 Μωυσέως V M 2 εὑρεθήσεται aus εὑρεθήσεσθαι Vcorr 3 κατὰ ἀνάγκην aus ἀνάγκη Vcorr 5 αἷς τινὲς Pet.] αἴτινες VM 8 ἀπόλλεσθαι ist wohl nicht zu ändern 9 τὸν aus τῶν Vcorr 10 τοῦτον, ν oben über Vcorr 14 ὢν + <νόμος> ? Harnack; wohl nicht ötig 18 ἡμεῖς V 20 παράδο|||σιν, ο aus ω Vcorr παράδωσιν M 21 οὖτο|||ς, ο aus ω Vcorr 25 Μωυσέως VM)

454

οὐ γὰρ ἦν ἀλλότριος αὐτοῦ ὅν ἐπλήρωσεν, · οὐ γὰρ εἶχεν τὸ τέλειον) καὶ εἰς τὸν συμπεπλεγμένον τῷ χείρονι καὶ τῇ ἀδικίᾳ, ὅν ἀνεῖλεν ὁ σωτὴρ ἀνοίκειον ἔντα τῇ ἑαυτοῦ φύσει·

διαιρεῖται Τε καὶ εἰς τὸ τυπικὸν καὶ αυμβολικὸν τὸ κατ’ εἰκόνα τῶν πνευματικῶν καὶ διαφε- ρόντων νομοθετηθέν· ὅ μετέθηκεν ὁ σωτὴρ ἀπὸ αἰσθητοῦ καὶ καφινομένου επι το πνευματικον κα αορατον.

καὶ ἐστι με) ὁ τοῦ δεοῦ νόμος, ὁ καθαρὸς καὶ ἀσύμπλοκος τῷ χείρονι, αὐτὴ ἡ δεκάλογος, οἱ δέκα λόγοι ἐκεῖνοι οἱ ἐν ταῖς δυσὶ πλαξὶ δεδιχασμένοι, εἴς τε ἀναίρεσιν τῶι ἀφεχτέων καὶ εἰς πρόσταξιν τῶν ποιη- τέων, οἵ καίπερ καθαρὰν ἔχοντες τὴν νομοθεσίαν, μὴ ἔχοντες δὲ τὸ τέλειν, εδέοντο τῆς παρὰ τοῦ σωτῆρος πληρώσεως.

ὁ δέ ἐστι] συμπεπλεγμένος τῇ δικίᾳ, οὖτος ὁ κατὰ τὴν ἄμυναν καὶ ἀνταπόδοσιν τῶν προκδικησάντων κείμενος, ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόνται ἀντὶ ὀδόντος ἐκκόπτεσθαι κελεύων καὶ φόνον ἀντὶ φόνου ἀμύνασθαι· οὐδὲν γὰρ ἦττον καὶ ὁ δεύτερος ἀδικῶν ἀδικεῖ, τῇ τάξει μόνον διαλλάσσων τὸ αὐτὸ ἐργαζόμενος ἔργον.

τοῦτο δὲ τὸ πρόσταγμα δίκαιον μὲν ἄλλως καὶ ἦν καὶ ἔστι, διὰ τὴν ἀσθένειαν τῶι νομοθετηδέντων ἐν παρεκβάσειδ τοῦ καθαροῦ νόμου τεθέν, ἀνοίκειον δὲ τῇ τοῦ πατρὸς τῶν ὅλων φύσει τε καὶ ἀγαθότητι.

ἴσως δὲ τοῦτο κατάλληλον, ἐπάναγκες δὲ μᾶλλον· ὁ γὰρ καὶ τὸν ἔνα φόνον οὐ βουλόμενος ἔσεσθσι ἐν τῷ γέγειν »οὐ φονεύσεις«, προστάξας τὸν φονέα ἀντιφονεύεσθαι, δεύτερον νόμον νομοθετῶν καὶ δυσὶ φόνοις βραβεύων ὁ τὸν ἕνα ἀπαγορεύσας ἔλαθεν ἑαυτὸν ὐπ᾿ ἀνάγκης κλαπείς.

διὸ δὴ ὁ ἀπ’ ἐκείνου παραγενόμενος υἱὸς τοῦτο τὸ μέρος τοῦ νόμου ἀνῄρηκεν, ὁμολογήσας καὶ αὐτὸ εἶναι τοῦ θεοῦ, <ὥσπερ> ἔν τοῖς ἄλλοις † καταριθμεῖται τῇ παλαιᾷ αἱρέσει καὶ ἐν οἶς ἔφη »ὁ θεὸς εἰπών· ὁ κακολογῶν πατέρα ἢ μητέρα θανάτῳ τελευτάτω«.

[*](13 vgl. Matth. 5, 38 Lev. 24, 20 — 20 Exod. 20, 13 — 25 Matth. 15, 4 V M)[*](1 > *, vgl. Ζ. 11 2 τὸν] τὸ V | συμπεπληγμένον, ε oben über Vcorr | χείρο|||νι, ο aus ω Vcorr 2 t τῇ ἀδικίᾳ ὂν Pet.] τὴν ἀδικίαν ἥν V M 4 πνευματικῶν καὶ Pet., vgl. S. 455, 1] κατ’ εἰκόνα (wiederholt) V M 5 νομοθετηθὲν, θὲν auf Rasur V corr | ὅ bineingeflickt V corr 9 ἀφεκτέων Corn.] ἀφθέγκτων YM 12 ἐστι] * 18 τῇ] τῆς M 19 τοῦτο] τούτῳ? Harnack; aber der Sinn ist,"daß dieses (sc. Gebot: Blut um Blut) vielleicht zweckmäßig, aber doch nur aus einer Notlage zu begreifen ist 24 αὐτὸ vermutungsweise Harnack] αὐτὸς V M; die Erläuterung bringt Ζ. 25f: indem Jesus (gleichfalls eine Todesstrafe ankündigende) alttestamentliche Wort mit der ὁ θεὸς εἰπὼν ührt, bekennt er, ß auch dieser Teil des Gesetzes von Gott ührt | <ὥσπερ> * 25 † καταριθμεῖται] lies wohl συγκατατέθειται)

455

τὸ δέ ἐστι μέρος αὐτοῦ τυπικόν, τὸ κατ’ εἰκόνα τῶν πνευματικῶν καὶ διαφερόντῶν κείμενον, τὰ ἐν προσφοραῖς λέγω καὶ περιτομῇ καὶ σαββάτῳ καὶ νηστείᾳ καὶ πάΠα καὶ ἀζύμοις καὶ τοῖς τοιούτοις νομοθετηδέντα.