Panarion (Adversus Haereses)

εἰ δὲ καὶ ταῦτα ἠδυνήθης ποιῆσαι, ὅπερ οὐ δύνῃ διὰ τὴν κακοπιστίαν σου. οὐ λέγω * ὡς ὁ Χριστός. οὐ γὰρ δύνῃ ἀπεικασθῆναι θεῷ, φθαρτὸς ὢν ἄνθρωπος καὶ ἠπατημένος, ἀλλ’ οὔτε Χριστοῦ τὸ ὄνομα ἐπὶ θεοσημείοις δύνασαι ἐπικαλέσασθαι, κἄν τε ἐπικαλέσῃ, οὐκ ἐνεργεῖς.

εἰ δὲ καὶ ὅλως ἐνεργεῖς Παραλυτικὸν ἀναστῆσαι, εἶχεν ἄν, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ ἀναστάς, καὶ σύνεσιν παρ’ αὐτοῦ λαβεῖν, ἵνα σοῦ μὴ ἀνάσχηται σαββατίζειν, ἀλλὰ παρὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ ἰασαμένου * μαθε[ν ὅτι »ἀρον τὸν κράββατόν σου καὶ πορεύου εἰς τὸν οἶκόν σου έν σαββάτῳ«.

ἤδη δέ μοι εἴρηται ὡς διαφόρως ἕκαστος αὐτῶν περὶ Χριστοῦ ὑποβάλλει, ποτὲ μὲν αὐτὸς ὁ Ἐβίων λέγων ἐκ παρατριβῆς ψιλὸν ἄνθρωπον αὐτὸν γεγενῆσθαι, ἄλλοτε δὲ οἱ ἀπ᾿ αὐτοῦ Ἐβιωναῖοι ἄνω δύναμιν ἐκ θεοῦ κεκτῆσθαι τὸν υἱόν, καὶ τοῦτον κατὰ καιρὸν τὸν Ἀδὰμ ἐνδύεσθαί τε καὶ ἐκδύεσθαι, ὠν τὰς διαφόρους γνώμας έν δυνάμει θεοῦ ἀνετρέψαμεν.

Καὶ τί μοι ἔτι διατρίβειν ἐν ἁλίμοις καὶ ἀμπώτεσι τόποις, πῆ μὲν ἐπικλυζομένοις πῆ δὲ καταξηραινομένοις, ἐξ ὠνπερ Μύων ἐκβράσματα πολλάκις γίνεται καὶ τοῖς ποσὶ τῶν τὰς ὄχθας τούτων μετιόντων τῶν τόπων ἐκ τοῦ ἀνὰ μέσον τῶν Ἰχθύων τινὰ ἰοβόλα εἶναι, τρυγόνας δέ φημι καὶ δρακαίνας καὶ καρχαρίας καὶ σμυραίνας, ὡς καὶ ἤδη προείρηται) βλάβην ἐμποιεῖ.

παρελεύσομαι τοίνυν τὸν τόπον αὐθις, θεῷ εὐχαριστῶν ὅτι καὶ ταύτην τὴν αἵρεσιν εἰς τοὐπίσω ἐτρέψαμεν, οὐ παρέργως ἀλλὰ καὶ ἐπιμελῶς ἐλέγξαντες.

ἐπ’ ἄλλας δὲ καθεξῆς ἑαυτοὺς ἐπιδῶμεν, ἀγαπητοί, θεὸν αἰτούμενοι βοηθόν, ὅπως τῆς ἐπαγγελίας τὸ πλήρωμα αὐτὸς δι’ ἡμῶν τελειώσῃ.

Μετὰ τούτοις τοὺς Ἐβιωναίους καλουμένους, <αὐτ>ῶν τὴν μοχθηρίαν διοδεύσαντες τάς τε ἄλλας ἐπαγγειλάμενοι θεοῦ δυνάμει * τὰς ἑξῆς, ἐτέρων θηρῶν μορφὰς καὶ ἰοὺς ἑρπετῶν δήγματά τε καὶ δηλητήρια ἐχούσας, ὅσαπερ ἐν ταῖς αὐτῶν διδασκαλίαις ὡς ἀπὸ χάσματος ἰδεῖν ἔνεστι, πυρβόλου ἢ ἐρπετοῦ δεινοῦ καὶ βασιλίσκου †κεκυημένας, ἐπὶ τὴν τῶν Οὐαλεντίνων αἵρεσιν διέξειμι, τὸν ἔλεγχον αὐτῶν κατὰ δύναμιν ποιούμενος, τῶν δὴ καὶ Γνωστικῶν ἑαυτοῖς ἐπιθέντων ὄνομα, ὡν διαφοραὶ μέν εἰσι δέκα ἐν μαᾷ πληγῇ

τῆς αὐτῶν ὀνειρο- [*](4 vgl. Aelian de nat. anim. II 50 — 11ff zur Darstellung des Epiph. vgl. insbesondere (Justin dial. 35 Hegesipp bei Eusebius h. e. IV 22, 5 S. 372, 1 Schwartz) Irenaeus adv. haer. I 1, Iff; 1 8ff Harvey u. I 11, 1ff, I 98ff Hippolyt refut. VI 3. 21ff Tertullian adv. Valentinianos u. sonst Ps. Tertullian adv. omn. haer. 4 Filastrius haer. 38; S. 20, 23ff Marx, sowie die bei Clemens AI. u. Origenes erhaltenen ücke V Μ) [*](1 ἀπώτεσι, μ oben über Vcorr 3f τῶν . . . μετιόντων *] τοῖς . . . μετιοῦσι V M 4 τόπων] τούτων M | ἀναμέσων M | τῶν2 < M 6 καὶ getilgt Vcorr 10 Unterschrift κατὰ Ἐβιωναίων ݲ(!) καὶ /// λαݲ V (die Zahlen eigentlich zur folgenden überschrift) 11 κατὰ Οὐαλεντίνων τῶν καὶ Γνωστικῶν V κατὰ Οὐαλεντίνων τῶν καὶ Γνωστικῶν Γα ἢ καὶ λαݲ M 12 <αὐτ>ῶν 13 τάς τε ἄλλας getilgt, ür hinter ἐπαγγειλάμενοι ein τε angeflickt Vcorr * 〈ἐλέγχειν〉 * 15 ὅσαπερ zu ὡς ändert Vcorr; lies wohl ὥσπερ * 16 ἔνεστι] ἔστι M 17 † κ·εκυημένας] lies wohl τρόπους) κεκτημένας * ἔλεγχον] λόγον getilgt u. ἔλεγχον am Rande gesetzt Vcorr 18 ἑαυτοὺς V)

ἐν ἑνὶ γὰρ χρόνῳ οὑτοι πάντες ὡς μύκητες ἐκ γῆς ἐβλάστησαν καὶ ὥσπερ κακόρ<ρ>εκτα καὶ δυσώδη βοτανῶν καὶ χόρτος ἀκανθώδης καὶ ὡς φωλεὸς πολλῶν σκορπίων ἐξ ἑνὸς πάντες καιροῦ τῷ βίῳ ἐβλάστησαν καί, ὡς προεῖπον, δίκην μυκήτων ἀμορφίας ὑπὸ μίαν θῆξιν πεφήνασιν, ὡς καὶ ἤδη τῷ ἁγιωτάτῳ Εἰρηναίῳ περὶ αὐτῶν προείρηται.

σύγχρονοι γὰρ γεγόνασιν οὗτοι πάντες, ἕκαστος δὲ ἀπὸ τοῦ ἑτέρου τὴν κακὴν πρόφασιν ἐρανισάμενοι, ἄλλος ἀπὸ] ἄλλου ἔτι περισσότερόν <τι> βουλόμενος * χάριν ἑαυτῷ προετύπωσε διαφορὰν κακῆς ἐξευρέσεως.

καὶ πάντες Γνωστικοὺς ἑαυτοὺς ὠνόμασαν, Οὐαλεντῖνός τε φημὶ καὶ οἱ πρὸ αὐτοῦ Γνωστικοί, ἀλλὰ καὶ Βασιλείδης καὶ Σατορνῖλος καὶ Κολόρβασος, Πτολεμαῖός τε καὶ Σεκοῦνδος, Καρποκρᾶς καὶ ἄλλοι πλείους.