Panarion (Adversus Haereses)

23. Τῶν δὲ ἀποστόλων τὰ ὀνόματα εἰς τὴν τῶν ἠπατημένων ὑπ᾿ αὐτῶν πεθὼ προσποιητῶς δέχονται βίβλους τε ἐξ ὀνόματος αὐτῶν πλασάμενοι ἀνεγράψαντο, δῆθεν ἀπὸ προσώπου Ἰακώβου καὶ Ματθαίου καὶ ἄλλων μαθητῶν.

ἐν οἷς ὀνόμασι καὶ τὸ ὄνομα Ἰωάννου τοῦ ἀποστόλου ἐγκαταλέγουσιν, ἵνα πανταχόθεν φωρατὴ γένηται ἡ αὐτῶν ἄνοια. οὐ μόνον γὰρ ἐλέγχει αὐτοὺς κατὰ πάντα τρόπον, λέγων ὅτι ἐν ἀρχῇ ἠν ὁ Λόγος καὶ ὁ Λόγος ἠν πρὸς τὸν θεὸν καὶ θεὸς ἦν ὁ Λόγος«,

ἀλλὰ καὶ ὅτι τὰς τῶν ἁγίων προφητῶν μαρτυρίας *, ἐν ᾡ ἐκ πνεύματος ἁγίου ὁρμώμενος καὶ τὰ ὑπὸ τοῦ σωτῆρος εἰρημένα καλῶς ἀκριβολογήσας περὶ ἑκάστης ὑποθέσεως τῆς εἰς Χριστὸν πληρωθείσης, ὡς εἶπον, τὰς μαρτυρίας ἐξέθετο, ἀφ’ ὡν προφητῶν οὑτοι ἑαυτοὺς ἀπηλλοτρίωσαν.

καὶ εὐθὺς ἔδειξεν ὡς τοῖς πρὸς Ἰωάννην τὸν βαπτιστὴν ὑπὸ τῶν Φαρισαίων πεμφ- [*](9f vgl. Rom. 14, 20 u. I Tim. 4, 3 — 19f gemeint sind wohl Johannesakten; vielleicht dieselben wie bei den Enkratiten vgl. haer. 47, 1, 4 — 22 Joh. 1, 1 V M cat. (bis Ζ. 14 σαφὲς ἂν εἴη)) [*](1 οὖν cat. 2 εἰ καὶ + <μόνον> ? * | ἕως] εὐθέως cat. | εἴποιμεν cat.] εἴποιμ’ ἂν V M 3 ἡγήσατο κοινὸν cat. 4 διεξήγαγε] ἀπεφήνατο cat. 6 αὐτῷ < cat. | ἤγετο getilgt, ür am Rande ἔλεγεν Vcorr ἔλεγεν cat. | ὄντων < cat. 8 παραδοὺς cat. 9 vor ἐστὶ + αὐτῷ cat. 11 εἶχεν < 12 ἡ ἔμφασις] ὁ λόγος cat. | ἀνθρώπων cat.] ἀνθρώπου V M 13 τὴν ὑπόνοιαν] τὴν ἔμφασιν cat. 14 τω aus τὸ Vcorr τὸ M < cat. 24 * etwa δῆλον ἐκ τοῦ αὐτοῦ εὐαγγελίου> * 26 τἀς μαρτυρίας + τῶν προφητῶν> ?)

καὶ πάλιν αὐτὸς Ἰωάννης λέγει, ἀπὸ τῶν προφητῶν λαβὼν τὴν μαρτυρίαν φημὶ δὲ ἀπὸ τοῦ Δαυίδ), ὅτε ὁ κύριος τὰς τραπέζας τῶν κολλυβιστῶν κατέστρεφε καὶ εἶπεν· μὴ ποιῆτε τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου οἶκον ἐμπορίου, »ἐμνήσθησαν ὅτι ἦν γεγραμμένον ὅτι ὁ ζῆλος τοῦ οἴκου κατέφαγέν με«. καὶ πόλιν αὐτὸς Ἰωάννης εἶπεν ὅτι »Ἠσαϊας εἶδεν ὢν ἐν πνεύματι ἁγίῳ«.

24. Πάλιν δὲ ὁ αὐτὸς ἅγιος Ἰωάννης κηρύττων ἐν τῇ Ἀσίᾳ ἱστορεῖται παράδοξον ἔργον τι πεποιηκὼς εἰς ὑπογραμμὸν τῆς ἀληθείας. πολιτείαν γὰρ ἔχων θαυμασιωτάτην καὶ συμπρέπουσαν αὐτοῦ τῷ ἀξιώματι τῆς ἀποστολῆς καὶ μηδ᾿ ὅλως λουόμενος, ἠναγκάσθη ὑπὸ τοῦ ἁγίου πνεύματος προελθεῖν ἕως τοῦ βαλανείου, εἰπὼν ὅτι λάβετέ μοι τὰ πρὸς βαλανεῖον‘.

καὶ τῶν συνεπομένων θαυμαζόντων ἦλθεν εἰς αὐτὸ τὸ λουτρὸν καὶ γεγονὼς πρὸς τὸν εὐωθότα ὑποδέχεσθαι τῶν λουομένων τὰ ἱμάτια ἤρετο τίς ἔνδον ἐστὶν ἐν τῷ βαλανείῳ·

ὁ δὲ ὀλεάριος <ὁ> ἐπὶ τῷ φυλάττειν τὰ ἱμάτια προσκαρτερῶν ἐν τοῖς γὰρ γυμνασίοις ἔργον τοῦτό τισιν ὑπάρχει πορισμοῦ ἕνεκα τῆς ἐφημέρου τροφῆς) ἔφη τῷ ἁγίῳ Ἰωάννῃ ὅτι Ἐβίων ἔνδον ἐστίν.

Ἰωάννης δὲ εὐθὺς συνεὶς τὴν τοῦ ἁγίου πνεύματος ὁδηγίαν, δι᾿ ἣν αἰτίαν προὐτρέψατο αὐτὸν ἕως τοῦ βαλανείου ἥκειν, ὡς ἔφην, μνήμης ἕνεκα τοῦ καταλιπεῖν ἡμῖν τὴν τῆς ἀληθείας ὑπόθεσιν, ὅτι τίνες εἰσὶν οἱ δοῦλοι Χριστοῦ καὶ ἀπόστολοι καὶ υἱοὶ τῆς αὐτῆς ἀληθείας, τίνα δέ ἐστι τὰ σκεύη τοῦ πονηροῦ καὶ πύλαι Ἅιδου, μὴ κατισχύουσαι τῆς πέτρας καὶ τῆς ἐπ᾿ αὐτῇ οἰκοδομηθείσης ἁγίας θεοῦ ἐκκλησίας, εὐθὺς ταράξας ἑαυτὸν καὶ οἰμώξας,

ἠρέμα εἰς τὸ πάντας ἀκοῦσαι εἰς μαρτύριον παραστάσεως ἀχράντου διδασκαλίας »σπεύσατε, ἀδελφοί« ἔφη »ἐξέλθωμεν ἐντεῦθεν, μὴ πέσῃ τὸ βαλανεῖον καὶ κατορύξῃ ἡμᾶς μετὰ Ἐβίωνος τοῦ ἔνδον ἐν τῷ βαλανείῳ διὰ τὴν αὐτοῦ [*](1 Joh. 1, 23 — 6 Joh. 2, 17 — 8 vgl. Joli. 12, 41 — 9ff Verwechslung mit Kerinth, vgl. Irenaeus III 3, 4; U 13 Harvey — 24f vgl. Matth. 16, 18 V Μ) [*](1 αὐτὸς am Rande nachgetragen Vcorr < Μ 4 ὁ κύριος am Rande Vcorr < M 5 ποιεῖτε V 7 αὐτὸς + ὁ M 10 ἔργον < M ἔχων] παρέχων M 14 τὰ oben hineingeflickt Vcorr | ἑπομένων M 15 γενόμενος aus γεγονὼς Vcorr 17 <ὁ> * | ἐπὶ τῷ U] ἐπὶ τὸ V ἐπὶ τῶν 18 γὰρ oben hineingeflickt Vcorr 24f κατισχύσαι Μ 25 ἐπ’ αὐτῆς V 27 παρατάσεως Μ 28f κατορύξῃ ἡμᾶς getilgt, ür am Rande ἀπολ(όμεθα V)

καὶ μηδεὶς θαυμαζέτω ἐπὶ τῷ ἀκοῦσαι Ἐβίωνα Ἰωάννῃ συντετυχηκέναι. πολυχρόνιος γὰρ καταμείνας τῷ βίῳ ὁ μακάριος Ἰωάννης διήρκεσεν ἄχρι τῆς τοῦ Τραϊανοῦ βασιλείας.