Panarion (Adversus Haereses)

5. Οὕτως γὰρ ἄχει τὰ αὐτῶν συντάγματα ὡς ἀναγνόντα τὸν συνετὸν θαυμέζειν καὶ ἐκπλήττεσθαι καὶ ἀοριστεῖν εἰ ταῦτα οὕτως ὑπὸ ἀνθρώπων γενήσεται, οὐ μόνον τῶν δαθ' ἡμᾶς πόλιν κατοι- κούντων, ἀλλὰ καὶ τῶν μετὰ θηρῶν καὶ ὁμοίων θηρσὶ καὶ κτήνεοι * καὶ σχεδὸν εἰπεῖν τὰ κυνῶν καὶ ὑῶν πράττειν τολμώντων.

φασὶ γὰρ δεῖν πάντως πᾶσαν χρῆσιν τούτων ποιεῖσθαι, ἵνα μὴ ἐξελθοῦσαι καὶ ὑστερήσασαί τινος ἔργου τούτου ἔνεκα καταστραφῶσιν εἰς σώματα πάλιν αἱ ψυχαὶ εἰς τὸ πρᾶξαι αὖθις ἅ μὴ ἔπραξαν.

καὶ τοῦτό ἐστι, φασίν, ὅπερ ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ εὐαγγελίῳ εἶπεν διὰ τῆς παραβολῆς ὅτι ἴσθι εὐνοῶν τῷ ἀντιδίκῳ σου ἐν ᾧ εἶ ἐν τῇ ὁδῷ μετ’ αὐτοῦ κοὶ δὸς ἐργασίαν ἀπηλλάχθαι ἀπ' αὐτοῦ, μή πως ὁ ἀντίδικος παραδῷ σε τῷ κριτῇ καὶ ὁ κριτὴς τῷ ὑπηρέτῃ, καὶ ὁ ὑπηρέτης βάλῃ σε εἰς φυλακήν· ἀμὴν λέγω σοί, οὐ μὴ ἐξέλθῃς ἐκεῖθεν, ἴως ἄν ἀποδῷς τὸν ἔσχατον κοδράντην«. μῦθον δέ τινα [*](D67) [*](5 — 9 vgl. Irenaeus adv. haer. I 25, 5; 1209 Harvey (= Theodoret haeret. fab. I 5; Migne 83, 352 C) καὶ εἰ μὲν πράσσεται παρ’ αὐτοῖς τὰ ἄθεα καὶ ἔκθεσμα καὶ ἀπειρημένα, ἐγὼ οὐκ ἂν πιστεύσαιμι. ἐν δὲ τοῖς συγγράμμασιν αὐτῶν σὕτως ἀναγέγραπται καὶ αὐτοὶ οὕτως ἐξηγοῦνται u. I 25, 4; I 207 Harvey nec credere si apud homines conversantes in his quae sunt secundum nos civitates fale aliquid agitatur — 9 — 18 vgl. Irenaeus adv. haer. I 25, 4; I 208 Harvey adoperandum autem in eo, ne forte propterea quod deest libertati aliqua res cogantur iterum mitti in corpus, propter hoc dicunt Jcsum hanc dixisse parabolam: cum es cum adversario tuo in via, da operam ut libercris ab eo, ne forte te det iudici et iudex ministro et mittat te in carcerem. Amen dico tibi, non exies inde, donec reddas novissimum quadrantem, s. auch Tertullian de anima 35 ceteitim totiens animant recocari habere, quotiens ntinus quid intulerit, reliquatricem delictorurn, donec exsohat novissimum quadrantem, defrusa idodidem in carcerem corporis, huc enim temperat totam illam allenoriam dontini — 14 Matth. 5, 25 f V M) [*](1 ὀφειλημάτων aus ὠφλημάτων V corr 5 ἔχειν M 7 τῶν] τὴν M 9 * etwa > * 10 δεῖ V 13 διὰ τῆς παραβολῆς angeflickt V corr 14 εἶ εἰς V 17 vor φυλακὴν + τὴν M | ἀμὴν zweimal V)

ἄγγελον δὲ εἶναι τὸν ὑπηρέτην, ἐξυπηρετούμενον τῷ κριτῇ τῷ κοσμοποιῷ εἰς τὸ φέρειν τὰς ψυχὰς πάλιν καὶ εἰς σώματα καταγγίζειν διάφορα. εἶναι δὲ τὸν ἀντίδικον τοῦτον, ὅν ἔφημεν τὸν κύριον εἰρηκέναι ἐν τῷ εὐαγγελίῳ, ὅν] οὑτοι ἄγγελον ἄγγελον τῶν κοσμοποιῶν φασιν, ὄνομα ἔχοντα Διάβολον.

φασὶ γὰρ εἶναι τὴν φυλακὴν τὸ σῶμα, τὸν δὲ ἔσχατον κοδράντην θέλουσιν εἶναι τὴν μετενσωμάτωσιν· * καθ’ ἑκάστην παρουσίαν σωμάτων ἐπιτελεῖν ἐσχάτην πρᾶξιν καὶ μηκέτι ὑπολείπεσθαι πρὸς τὸ ἀθέμιτόν τι πρᾶξαι. δεῖ γάρ, φασὶν ὡς προείπαμεν, πάντα<δι>ελθοῦσαν καὶ καθ’ ἕκαστον καὶ ἐλευθερωθεῖσαν ἐνελθεῖν πρὸς τὸν ἄνω ἄγνωστον, ὑπερβᾶσαν τοὺς κοσμοποιοὺς καὶ τὸν κοσμοποιόν.

φασὶ δὲ πάλιν ὅτι δεῖ κἄν τε ἐν μιᾷ παρουσίᾳ τῆς μετενσωματώσεως πραξάσας λοιπὸν ἄνω ἐλευθερωθείσης ἀπιέναι· εἰ δὲ μὴ ἐν μιᾷ παρουσίᾳ πράξωσι, καθ' ἑκάστην παρουσίαν μετενσωματώσεως κατὰ βραχὺ ποιησάσας ἑκάστου ἔργου ἀθεμίτου τὴν ἐργασίαν λοιπὸν ἐλευθερω- [*](1 — S. 308, 1 vgl. Irenaeus adv. haer. 1 25, 4; I 208 Harvey et adversarium dicunt unum ex angelis qui sunt in mundo, quem diabolum vocant, dieentes factum eum ad id, ut dueat eaa quae perierunt aniruas a mundo ad principem. et hune dicunt esse primwn ex mundi fabricatoribus et illum altera angelo qui ministrat ei, tradere tales animas, uti in alia corpora includat. corpus enim dicunt esse carcerem et id quod ait non exies inde, quoadusque novissimum quadrantem reddas, interpretantur quasi non exeat quis a potestate angelorum eorum qui mundum fabricavernt. Die Fortsetzung griechisch bei Hippolyt refut. VII 32, 7; S. 220, 2 ff Wendland εἰς τοσοῦτον δὲ μετενσωματοῦσθαι φάσκουσι τὰς ψυχάς, ὅσον πάντα τὰ ἡμαρτήματα πληρώσωσιν· ὅταν δὲ μηδὲν λείπῃ, τὀτε ἐλευθερωθεῖσαν ἀπαλλαγῆναι πρὸς ἐκεῖνον τὸν ὑπεράνω τῶν κοσμοποιῶν ἀγγέλων θεόν, καὶ οὕτως σωθήσεσθαι πάσας τὰς ψυχάς. εἰ] τινὲς δὲ φθάσασαι ἐν μιᾷ παρουσίᾳ ἀναμιγῆναι πάσαις ἁμαρτίαις οὐκέτι μετενσωματοῦνται, ἀλλὰ πάντα ὁμοῦ ἀποδοῦσαι τὰ ὀφλήματα ἐλευθερωθήσονται τοῦ μηκέτι γενέσθαι ἐν σώματι V Μ) [*](4 τῶν < V 5 δὲ hinter ποιησάσας *, hinter παραδίδοσθαι VM 7 τῷ < M 8f τοῦτον τὸν ἀντίδικον Μ 9 ὅν] * Ι αὐτοὶ aus οὗτοι V 10 ἄβολον V 12 * χρῆναι > * 14 > ελθοῦσαν * 19 πράξουσι M)

λέγουσι δὲ πάλιν ὅτι τοῖς ἀξίοις ἀξίοις καταξιοῦμεν διηγεῖσθαι, ἵνα πράξωσι τὰ δοκοῦντα εἶναι κακά, οὐκ ὄντα δὲ φύσει κακά. ἵνα μαθόντες ἐλευθερωθῶσι.

σφραγῖδα δὲ ἐν καυτῆρι ἢ δι’ ἐπιτηδεύσεως ξυρίου ἢ ῥαφίδος ἐπιτιθέασιν οὗτοι οἱ ἀπὸ Καρποκρᾶ ἐπὶ τὸν δεξιὸν λοβὸν τοῦ ὠτὸς τοῖς ὑπ' αὐτῶν ἀπατωμένοις.

Ηλθεν δὲ εἰς ἡμᾶς ἥδη πως Μαρκελλίνα τις ὑπ’ αὐτῶν ἀπατηθεῖσα, ἥ πολλοὺς ἐλυμήνατο ἐν χρόνοις Ἀνικήτου ἐπισκόπου Ῥώμης, τοῦ μετὰ τὴν διαδοχὴν Πίου καὶ τῶν ἀνωτέρω.

ἐν Ῥώμῃ γὰρ γεγόνασι [*](1 — 3 vgl. Irenaeus adv. haer. I 25, 5; I 209 Harvey (= Theodoret haeret. fab. I 5; Migne 83, 352 C) αὐτοὶ οὕτως ἐξηγοῦνται, τὸν Ἰησοῦν λέγοντες ἐν μυστη- ρίῳ τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ ἀποστόλοις κατ' ἰδίαν λελαληκέναι καὶ αὐτοὺς ἀξιῶσαι τοῖς ἀξίοις καὶ τοῖς πειθομένοις ταῦτα παραδιδόναι. διὰ πίστεως γὰρ καὶ ἀγάπης σᾠζεσθαι· τὰ δὲ λοιπά, ἀδιάφορα ὄντα, κατὰ τὴν δόξαν τῶν ἀνθρώπων πῆ μὲν ἀγαθὰ πῆ δὲ κακὰ νομίζεσθαι, οὐδενὸς φύσει κακοῦ ὑπάρχοντος — 3 — 5 vgl. Irenaeus adv. haer. I 25, 6; I 210 Harvey = Hippolyt refut. VII 32, 8; S. 220, ff Wendland τούτων τινὲς καὶ καυτηριάζουσι τοὺς ἰδίους μαθητὰς ἐν τοῖς ὀπίσω μέρεσι τοῦ λοβοῦ τοῦ δεξιοῦ ὠτός. Über den Sinn der Kennzeichnung vgl. Herakleon bei Clemens AI. ecl. proph. 25, 1; III 143, 22 f ählin; dazu Usener, Weihnachtsfest2 S. 66 ölger, Sphragis S. 39ff Bousset, Kyrios Christos S. —6 ἦλθεν εἰς ἡμᾶς ist nicht zu übersetzen »es ist xu uns « (das üβte πρὸς ἠμᾶς βen), sondern bedeutet nach stehendem übrigens auch sonst verbreitetem) Sprachgebrauch des Epiph. (vgl. Index unter ἔρχεσθαι): »es ist auf an uns gekommen, die Kunde ist an uns «. Die seit Lightfoot (S. Clement of Rome I 328 ff; vgl. Zahn, Forschungen VI 258f Harnack, Lit. -Gesch. 11 1, 184ff) ürgert Annahme, β Epiph. hier eine in Rom βτε Quelle gedankenlos ausschreibe, wird damit ällig — 6 — 8 vgl. Irenaeus adv. haer. I 25, 6 ; I 210 Harvey unde et Marcellina, quae Romam sub Aniceto venit, cum esset huius doctrinae, moltos exterminavit — 7 ff die Angaben über die ömischen öfe ruhen auf Eusebius — — S. 309, 2 vgl. Irenaeus adv. haer. III 3, 3; II 10 Harvey (= Eusebius h. e. V 6, If; S. 438, 7 ff Schwartz) θεμελιώσαντες οὑν καὶ οἰκοδομήσαντες οἱ μακάριοι ἀπόστολοι τῆν ἐκκλησίαν Λίνῳ τὴν τῆς ἐπισκοπῆς λειτουργίαν ἐνεχείρισαν . . . διαδέχεται δ' αὐτὸν Ἀνέγκλητος, μετὰ τοῦτον δὲ τρίῳ τόπῳ ἀπὸ ἀπὸ ἀποστόλων τὴν ἐπισκοπὴν κληροῦται Κλήμης Eusebius h. e. ΙΙΙ 21; S. 236, 10 ff Schwartz ἐν τούτῳ δὲ Ρωμαίων εἰς εἰς Κλήμης ἠγεῖτο, τρίτον καὶ αὐτὸς ἐπέχ·ων τῶν τῇδε μετὰ Παῦλόν τε καὶ Πέτρον ἐπισκοπευσάντων βαθμόν ’ Λίνος δὲ ὁ πρῶτος ἦν καὶ μετ’ αὐτὸν Ἀνέγκλητος V Μ) [*](4 ξυρίου Pet.] ξηρίου VM Ι ὑπὸ Y 5 λωβὀν, ω aus ο V corr Ι ὑπ' αὐ- τὸν M 6 δὲ] μὲν V Ι ἀπ’ M 7 ἥ hineingeflickt V corr)

καὶ μηδεὶς θαυμαζέτω ὅτι πρὸ αὐτοῦ ἄλλοι τὴν ἐπισκοπὴν διεδέξαντο ἀπὸ τῶν ἀποστόλων, ὄντος τούτου συγχρόνου Πέτρου καὶ Παύλου· καὶ οὑτος γὰρ σύγχρονος γίνεται τῶν ἀποστόλων.