Panarion (Adversus Haereses)

ἐπειδὴ δὲ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, τούτου ἕνεκα ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν ὡς προεῖπον ἠλθεν ὁ σωτὴρ ἐπὶ βοηθείᾳ τῶν άγαθῶν άθρώπων καὶ ἐπὶ καταλύσει τῶν πονηρῶν καὶ τῶν δαιμόνων.

τὸ γαμεῖν δὲ καὶ τὸ γεννᾶν ὁ αὐτὸς ἀγύρτης ἐκ τοῦ Σατανᾶ ὑπάρχειν λέγει, ὅθεν καὶ οἱ πλ·είοι·ς αὐτῶν ἐμψύχων [*](6– 11 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 2 ; 1 197 Harvey = Hippolj-t refut. YII 28, 5 S. 209, 5 Wendland καὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων θεὸν ἕνα τῶν ἀγγέλων εἶναί φησι καὶ διὰ [τοῦ] τὸ βούλεσθαι τὸν πατέρα καταλῦσαι πάντας τοὺς ἄρχοντας παραγενέσθαι τὸν Χριστὸν ἐπὶ καταλύσει τοῦ τῶν Ἰουδαίων Μ’ καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθομένων αὐτῷ — 11 — 18 vgl. Irenaeus adv. haer. 124,2: I 198 Harvey = Hippolyt refut. VII 28, 5 f; S. 209 9 Wendland εἶναι δὲ τούτοι·ς <δοὺς> ἔχοντας τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς ἐν αὐτοῖς. δύο γὰρ γενη τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τῶν ἀγγέλων πεπλάσθαι ἔφη, τὸ μὲν πονηρόν, τὸ δὲ ἀγαθόν, καὶ ἐπειδὴ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, ἐληλυθέναι τὸν σωτῆρα ἐπὶ καταλύσει τῶν φαύλων ἀνθρώπων καὶ δαιμόνων, ἐπὶ σωτηρίᾳ δὲ τῶν ἀγαθῶν — 18 — S. 251, 2 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 2; I 198 Harvey = Hippolyt refut. VE 28, 7; S. 209, 14 τὸ δὲ γαμεῖν καὶ γεννᾶν ἀπὸ τοῦ σατανᾶ φησιν εἶναι· οἱ πλείους τε τῶν ἀπ' ἐκείνου καὶ ἐμψύχων ἀπέχονται, διὰ τῆς προσποιήτου ταύτης ἐγκρατείας <πλανῶντες πολλούς> V M ) [*](1 γεγεββπγσυαθ + δοκεῖν ἀλλὰ τὸ μὴ γεγεννῆσθαι M 8 ἡ ψευδωύμως *] ψευδωνύμως ἡ V M 4 προστίθεσθαι, σ von προς zugesetzt Ycorr 5 f περισσοτέρα ἄλλη V 9 ἄνω] αὐτοῦ V Ι παρὰ *] κατὰ VM 10 τῶν 1 + <κάτω> ? * 11 <αὐτῷ> *, vgl. Iren. Hipp. Ι τοὺς > M 13 vor ἀγαθὸν u. φαῦλον + τὸν M 14 f ἀγαθόν τε καὶ πονηρόν V 16 ἐσχάτου, ου auf Rasur Ycorr Ι ὡς προεῖπον] Μιν auf Rasur Vcorr 18 δὲ aus τε V corr)

τὰς δὲ προφητείας φάσκει ὁ αὐτὸς πάλιν γόης τὰς μὲν ὑπὸ τῶν κοσμοποιῶν ἀγέλων πεπροφητεῦσθαι, τὰς δὲ ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ. καὶ αὐτὸν γὰρ τὸν Σατανᾶν ἄγγελον φάσκει, ἀντιπράττοντα τοῖς κοσμοποιοῖς άγγέλοις, μάλιστα δὲ τῶ θεῶ τῶν Ἰουδαίων.

3. Ὅταν δὲ ταῦτα φάσκῃ ὁ κτηνώδης, πάντως που καὶ αὐτὸς δειχθήσεται ἕνα θεὸν ὁμολογῶν καὶ ἐπὶ μοναρχίας ἀνάγων τὸ πᾶν. εἰ γὰρ οἱ ἄγγελοι <τὸν ἄνθρωπον> πεποιήκασιν, ἄγγελοι δὲ πάλιν ἀπὸ τῆς ἄνωθεν δυνάμεως τὸ αἴτιον ἐσχήκασι τοῦ εἶναι, ἄρα οὐκ αὐτοὶ αἴτιοι τοῦ πλάσματος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἡ ἄνωθεν δύναμις ἡ τοὺς ἀγγέλους ποιήσασα, ἐξ ὧν καὶ ἡ πλάσις τοῦ ἀνθρώπου συνέστηκε.

καὶ γὰρ οὐκ αἴτιον τὸ ἐργαλεῖον τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γινομένων, ἀλλὰ ὁ ἐνεργῶν τὸ ἐνέργημα διὰ τοῦ ἐργαλείου δι' οὑ τὸ ἔργον γίνεται, ὡς καὶ γέγραπται »μὴ δοξασθήσεται πρίων ἄνευ τοῦ ἕλκοντος αὐτόν« καὶ τὰ ἑξῆς.

οὕτω δὲ ὸρῶμεν ὅτι οὔτε ἡ μάχαιρα αἰτία τοῦ φόνου, ἀλλὰ ὁ τῇ μαχαίρᾳ τὸν φόνον ἐπιχειρήσας καὶ οὐ τὸ κηροπλαστεῖον δύναται δι' ἑαυτοῦ ποιεῖν τὰ πλασσόμενα, ἀλλὰ ὁ τὸ κηροπλαστεῖον καὶ τὸ πλάσμα ἐργασάμενος.

οὐκοῦν οὐδὲ οἱ ἄγγελοι αἴτιοι, ἀλλ’ ὁ τοὺς ἀγγέλους ποιήσας, εἰ καὶ <μὴ> ἦν αὐτοῖς τοῦ [μὴ] ποιῆσαι ἄνθρωπον.

ἢ γὰρ καταψηφίζεται τῆς ἄνω δυνάμεως ἄγνοιαν καὶ ἀγνωσίαν τῶν μελλόντων ἔσεσθαι, παρὰ τὸ αὐτῆς θέλημα ἐπιτελουμένων, ἢ εὐδοκίᾳ τῇ ἑαυτῆς * τοὺς ἀγγέλους πεποιηκέναι πρὸς τὸ χρήσιμον τὴν κατασκευὴν τοῦ ἀνθρώπου, οὗ ἤθελε κατασκευάζειν ποιήσασα τοὺς ἀγγέλους, καὶ μὴ ἐντειλαμένη τοῦ μὴ] ἐπιτελέσαι τὸ ἐπιχείρημα τουτέστι τοῦ ἀνθρώπου τὸ πλαστεῖον, ὡς ἡ αὐτοῦ μυθώδης τεχνουργία περιέχει.