Historia Ecclesiastica

[Nic. H. E. IV, 5] ’Εν τούτοις ἐγνωρίζετο ῾Ηγήσιππος, οὗ πλείσταις ἤδη πρότερον κεχρήμεθα φωναῖς, ὡσὰν ἐκ τῆς αὐτοῦ παραδόσεώς τινα τῶν κατὰ τοὺς ἀποστόλους παρατιθέμενοι.

ἐν πέντε δ οὖν συγγράμμασιν οὗτος τὴν ἀπλανῆ παράδοσιν του ἀποστολικοῦ κηρύγματος ἁπλουστάτῃ συντάξει γραφῆς ὑπομνηματισάμενος, καθ’ ὃν ἐγνωρίζετο σημαίνει χρόνον, περὶ τῶν ἀρχῆθεν ἱδρυσάντων τὰ εἴδωλα οὕτω πως γράφων “ οἷς καινοτάφια καὶ ναοὺς ἐποίη- “ σαν ὡς μέχρι νῦν, ὧν ἐστι καὶ Ἀντίνοος , δοῦλος “ Ἀδριανοῦ Καίσαρος, οὗ καὶ ἀγὼν ἄγεται Ἀντινό- “ειος, ἐφ’ ἡμῶν γενόμενος. καὶ γὰρ καὶ πόλιν ἔκτι- “ σεν ἐπώνυμον Ἀντινόου καὶ προφήτας.’’

κατ’ αὐτὸν δὲ καὶ Ἰουστῖνος, γνήσιος τῆς ἀληθοῦς φιλο- [*](30 lustin. Apol. I. c. 29.)

ὁ δ’ αὐτὸς καὶ τοῦ τότε κατὰ Ἰουδαίων πολέμου μνημονεύων ταῦτα παρατίθεται “καὶ γὰρ ἐν τῷ νῦν γενο- ‘μένῳ Ἰουδαικῷ πολέμῳ Βαρχωχέβας, ὁ τῆς ’Ιουδαίων “ἀποστάσεως ἀρχηγέτης, Χριστιανοὺς μόνους εἰς “τιμωρίας δεινὰς, εἰ μὴ ἀρνοῖντο Ἰησοῦν τὸν χριστὸν καὶ βλασφημοῖεν , ἐκέλευεν ἄγεσθαι. ”

ἐν ταὐτῷ δὲ καὶ τὴν ἀπὸ τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσοφίας ἐπὶ τὴν θεοσέβειαν μεταβολὴν αὐτοῦ , ὅτι μὴ ἀλόγως, μετὰ κρίσεως δ’ αὐτῷ γεγόνει δηλῶν ταῦτα γράφει “ καὶ γὰρ αὐτὸς ἐγὼ τοῖς Πλάτωνος χαίρων διδάγμασι, ῾ διαβαλλομένους ἀκούων Χριστιανοὺς , ὁρῶν δὲ καὶ “ἀφόβους πρὸς θάνατον καὶ πάντα τὰ νομιζόμενα φοβερὰ, ἐνενόουν ἀδύνατον εἶναι ἐν κακίᾳ καὶ φι- ῾ ληδονίᾳ ὑπάρχειν αὐτούς. τίς γὰρ φιλήδονος ἢ “ ἀκρατὴς καὶ ἀνθρωπείων σαρκῶν βορὰν ἡγούμενος “ ἀγαθὸν δύναιτ’ ἂν θάνατον ἀσπάζεσθαι , ὅπως τῶν “ἑαυτοῦ στερηθείη ἐπιθυμιῶν , ἀλλ’ οὐκ ἐκ παντὸς ζῆν ἀεὶ τὴν ἐνθάδε βιοτὴν καὶ λανθάνειν τοὺς ἄρχοντας ἐπειρᾶτο, οὐχ ὅτι ἑαυτὸν κατήγγελλε φὂνευ- “ θησόμενον;’’

ἔτι δ’ ὁ αὐτὸς ἱστορεῖ, δεξάμενον τὸν Ἀδριανὸν παρὰ Σερεννίου Γρανιανοῦ, λαμπροτάτου ἡγουμένου, γράμματα ὑπὲρ Χριστιανῶν, περιέχοντα ὡς οὐ δίκαιον εἴη ἐπὶ μηδενὶ ἐγκλήματι, βοαῖς [*](9 lustin. Apol. I. c. 31. 17 lustin. Apol. II. c. 12.)

καὶ τῆς ἐπιστολῆς δὲ ἀντίγραφον παρατέθειται, τὴν ῾Ρωμαϊκὴν φωνὴν, ὡς εἷχε, διαφυλάξας. προλέγει δ᾿ αὐτῆς ταῦτα “καὶ ἐξ ἐπι- “στολῆς δὲ ταῦτα τοῦ μεγίστου καὶ ἐπιφανεστάτου “Καίσαρος Ἀδριανοῦ τοῦ πατρὸς ὑμῶν ἔχοντες ἀπαι- “τεῖν ὑμᾶς, καθὰ ἠξιώσαμεν κελεῦσαι τὰς κρίσεις “γίνεσθαι, τοῦτο οὐχ ὡς ὑπὸ Ἀδριανοῦ κελευσθὲν “μᾶλλον ἠξιώσαμεν, ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ ἐπίστασθαι δι- “καίαν ἀξιοῦν τὴν προσφώνησιν. ὑπετάξαμεν δὲ καὶ “τῆς ἐπιστολῆς Ἀδριανοῦ τὸ ἀντίγραφον, ἵνα καὶ “τοῦτο ἀληθεύειν ἡμᾶς γνωρίζητε. καὶ ἔστι τόδε.”

τούτοις ὁ μὲν δηλωθεὶς ἀνὴρ αὐτὴν παρατέθειται τὴν ῾Ρωμαϊκὴν ἀντιγραφὴν, ἡμεῖς δ᾿ εἰς τὸ Ἑλληνι κὸν κατὰ δύναμιν αὐτὴν μετειλήφαμεν, ἔχουσαν ὧδε·

[Nic. H. E. III, 27] “Μινουκίῳ Φουνδανῷ. “ἐπιστολὴν ἐδεξάμην γραφεῖσάν μοι ἀπὸ Σερεννίου “Γρανιανοῦ, λαμπροτάτου ἀνδρὸς, ὅντινα σὺ διεδέξω. “οὐ δοκεῖ μοι οὖν τὸ πρᾶγμα ἀζήτητον καταλιπεῖν, “ἵνα μήτε οἱ ἄνθρωποι ταράττωνται καὶ τοῖς συκο- “φάνταις χορηγία κακουργίας παρασχεθῇ.

εἰ οὖν “σαφῶς εἰς ταύτην τὴν ἀξίωσιν οἱ ἐπαρχιῶται δύ- “νανται διισχυρίζεσθαι κατὰ τῶν Χριστιανῶν, ὡς “καὶ πρὸ βήματος ἀποκρίνασθαι, ἐπὶ τοῦτο μόνον “τραπῶσιν, ἀλλ᾿ οὐκ ἀξιώσεσιν οὐδὲ μόναις βοαῖς. “πολλῷ γὰρ μᾶλλον προσῆκεν, εἴ τις κατηγορεῖν βού- “λοιτο, τοῦτό σε διαγινώσκειν.

εἴ τις οὖν κατη- “γορεῖ καὶ δείκνυσί τι παρὰ τοὺς νόμους πράττον- [*](6 Iustin. Apol. I. c. 68. 19 Σερεννίου] Ἑρεννίου Zon. Ann. XI, 24.)

[Nic. H. E. III, 25] Τούτου δὲ τὸ χρεὼν μετὰ πρῶτον καὶ εἰκοστὸν ἔτος ἐκτίσαντος Ἀντωνῖνος ὁ κληθεὶς Εὐσεβὴς τὴν Ῥωμαίων ἀρχὴν διαδέχεται. τούτου δὲ ἐν ἔτει πρώτῳ Τελεσφόρου τὸν βίον ἑνδεκάτῳ τῆς λειτουργίας ἐνιαυτῷ μεταλλάξαντος ῾Υγῖνος τὸν κλῆρον τῆς Ῥωμαίων ἐπισκοπῆς παραλαμβάνει. ἱστορεῖ γε μὴν ὁ Εἰρηναῖος τὸν Τελεσφόρον μαρτυρίῳ τὴν τελευτὴν διαπρέψαι, δηλῶν ἐν ταὐτῷ, κατὰ τὸν δηλούμενον Ῥωμαίων ἐπίσκοπον ῾Υγῖνον Οὐαλεντῖνον ἰδίας αἱρέσεως εἰσηγητὴν , καὶ Κέρδωνα τῆς κατὰ Μαρκίωνα πλάνης ἀρχηγὸν ἐπὶ τῆς ῾Ρώμης ἄμφω γνωρίζεσθαι. γράφει δὲ οὕτως·

[Nic. H. E. ΙΙΙ, 4]. “ Οὐαλεντῖνος μὲν γὰρ ἦλθεν εἰς ῾Ρώμην ἐπὶ Ὑγίνου, ἤκμασε δὲ ἐπὶ Πίου, καὶ παρέμεινεν ἕως Ἀνικήτου. Κέρδων δὲ ὁ πρὸ Μαρκίωνος καὶ αὐτὸς ἐπὶ Ὑγίνου, ὃς ἦν ἔνατος ἐπίσκοπος, εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἐλθὼν καὶ ἐξομολογούμενος οὕτω διετέλεσε, ποτὲ μὲν λαθροδι- ῾δασκαλῶν, ποτὲ δὲ πάλιν ἐξομολογούμενος , ποτὲ δὲ ἐλεγχόμενος ἐφ’ οἷς ἐδίδασκε κακῶς, καὶ ἀφιστάμενος τῆς τῶν ἀδελφῶν συνοδίας. ” ταῦτα δέ φησιν ἐν τρίτῳ τῶν πρὸς τὰς αἱρέσεις.

ἔν γε μὴν τῷ πρώτῳ αὐθις περὶ τοῦ Κέρδωνος ταῦτα διέξεισι “ Κέρδων δέ τις ἀπὸ τῶν περὶ τὸν Σίμωνα τὰς ἀφορμὰς λαβὼν, καὶ ἐπιδημήσας εἰς τὴν ῾Ρώμην ἐπὶ [*](12 Iren. III, 3, 3. p. 176. 18 Iren. III, 4, 3. p. 178. 29 Iren. 1, 27, 1. p. 105.)

ὁ δὲ αὐτὸς Εἰρηναῖος τὸν ἄπειρον βυθὸν τῆς Οὐαλεντίνου πολυπλανοῦς ὕλης εὐτονώτατα διαπλώσας , ἑρπετοῦ δίκην φωλεύοντος ἀπόκρυφον οὖσαν αὐτοῦ καὶ λεληθυῖαν ἀπογυμνοῖ τὴν κακίαν.