Praeparatio Evangelica

Μητρόδωρος δέ φησιν ἄτοπον εἶναι ἐν μεγάλῳ πεδίῳ ἔνα στάχυν γεννηθῆναι καὶ ἴνα κόσμον ἐν τῷ ἀπείρῳ. ὅτι δὲ ἄπειρος κατὰ τὸ πλῆθος δῆλον ἐκ τοῦ ἄπειρα τὰ αἴτια εἶναι. εἰ γὰρ ὁ μὲν κόσμος πεπερασμένος, τὰ δὲ αἴτια πάντα ἄπειρα, ἐξ ὧν ὁ κόσμος γέγονεν,] ἀνάγκη ἀπείρους εἶναι. ὅπου γὰρ τὰ πάντα γέγονεν αἴτια, ἐκεῖ καὶ ἀποτελέσματα. αἴτια δὲ ἤτοι αἶ ἄτομοι, ἢ τὰ στοιχεῖα.”

‟Εἰ ἔμψυχος ὁ κόσμος καὶ προνοίᾳ διοικούμενος.

[Οἱ μὲν ἄλλοι πάντες ἔμψυχον καὶ διοικούμενον.]

Δημόκριτος δὲ] καὶ Ἐπίκουρος, καὶ ἄτομα εἰσηγοῦνται καὶ τὸ κενὸν, οὔτ’ ἔμψυχον οὔτε προνοίᾳ διοικεῖσθαι , φύσει δέ τινι ἀλόγῳ.

Ἀριστοτέλης οὔτ’ ἔμψυχον ὅλον δι’ ὅλων, οὔτε μὴν αἰσθητικὸν,] οὔτε λογικὸν, οὔτε νοερὸν, οὔτε προνοίᾳ διοικούμενον. τὰ μὲν γὰρ οὐράνια τούτων πάντων κοινωνεῖν—σφαίρας γὰρ περιέχειν ἐμψύχους καὶ ζωτικάς—τὰ δὲ περίγεια μηδενὸς αὐτῶν· τῆς δ’ εὐταξίας κατὰ συμβεβηκὸς, οὐ προηγουμένως μετέχειν.