Oracula

Εἰ τὸ περὶ τὴν ἀνάγνωσιν τῶν Ἑλληνικῶν γραφῶν ἐκπονεῖν πολλὴν τοῖς ἐκτελοῦσι τὴν ὠφέλειαν ἀπεργάζεται, ἅτε πολυμαθεῖς τοὺς περὶ ταῦτα πονήσαντας ἐκτελέσαι δυνάμενον, πολλῷ μᾶλλον περὶ τὰς θείας γραφὰς ἅτε περὶ Μοῦ καὶ ὠφέλειαν ψυχικὴν προξενούντων δηλούσας τοὺς εὐ φρονοῦντας προσήκει σχολάζειν διὰ παντὸς διπλοῦν ἐκεῖθεν τὸ κέρδος κερδαίνοντας ἑαυτούς τε καὶ τοὺς ἐντυγχάνοντας ὠφελεῖν δυναμένους. ἔδοξε τοίνυν διὰ ταῦτα κἀμὲ τοὺς ἐπιλεγομένους χρησμοὺς σποράδην εὑρισκομένους καὶ συγκεχυμένην τὴν τούτων ἀνάγνωσιν καὶ ἐπίγνωσιν ἔχοντας εἰς μίαν συνάφειαν καὶ ἁρμονίαν ἐκθέσθαι τοῦ λόγου ὡς ἂν εὐσύνοπτοι τοῖς ἀναγιγνώσκουσιν ὄντες τὴν ἐξ αὐτῶν ὠφέλειαν τούτοις ἐπιβραβεύσωσιν οὐκ ὀλίγα τῶν ἀναγκαίων καὶ χρησίμων δηλοῦντες καὶ πολυτελεστέραν ἅμα καὶ ποικιλωτέραν τὴν πραγματείαν ἀπερ- γαζόμενοι. καὶ γὰρ περί τε πατρὸς <καὶ> υἱοῦ καὶ πνεύματος, τῆς θείας καὶ ζῳαρχικῆς τριάδος, ἀριδήλως διασαφοῦσι περί τε τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας τοῦ κυρίου καὶ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τῆς ἐκ παρθένου φημὶ ἀρρεύστου γεννήσεως καὶ τῶν παρ’ αὐτοῦ τελεσθεισῶν ἰάσεων [*](HSS.: AS (P nur Ζ. 94—100) = Φ) [*](Überschrift: βιβλίον σιβυλλιακὸν ἐν λόγοις θ· οἱ σιβυλλιακοὶ χρησμοί· πρῶτος S.) [*](9 συγκεχυμένην Wilamowitz συγκεχυμένοις Φ | 14 ποικιλοτέραν Φ. Ι 15 καὶ υἰοῦ Wilam. υἱοῦ Φ Ι 16 διασαφοῦσιν S. Ι 19 ἀρεύστου Φ. — παρ’: παρὰ A.) [*](*) Der Prolog, der ganz konfuse Angaben enthält (vgl. bes. S. 4, 75 f. 81 ff.) wesentlich die (vollständigere) Tübinger Theosophie (Buresch: Klaros. S. 87 ff. — Aristokritos Verfasser? vgl. Brinkmann: Rhein. Mus. LI 278 f.) zu benutzen scheint (vgl. bes. S. 3, 51 ff.), ist spät und ohne selbständigen Wert. Es im litterarhistorischen Apparate auch nur Hinweise gegeben werden entweder auf die direkten Quellen des Verfassers oder auf die diesen zunächst stehende die gnze Reihe der Sibyllen-Kataloge (vgl. Maass: de Sibyllarum indicibus) auszuschreiben oder auch alle Belege für jedes einzelne Stück historisch unzulässig.)

Σίβυλλα δὲ Ῥωμαϊκὴ λέξις ἑρμνηνευομένη προφῆτις ἤγουν μάντις· ὅθεν ἑνὶ ὀνόματι αἱ θήλειαι μάντιδες Σίβυλλαι τοίνυν, ὡς πολλοὶ ἔγραψαν, γεγόνασιν ἐν χρόνοις καὶ τόποις τὸν ἀριθμὸν δέκα. πρώτη οὖν ἡ Χαλδαία ἤγουν ἡ Περσὶς ἡ κυρίῳ ὀνόματι καλουμένη Σαμβήδη, ἐκ τοῦ γένους οὖσα τοῦ μακαριωτάτου Νῶε, ἡ τὰ κατὰ Ἀλέξανόρον τὸν Μακεδόνα λεγομἐνη προειρηκέναι· ἡς μνημονεύει Νικάνωρ ὁ τὸν Ἀλεξάνόρου βίον ἱοτορήοας· δευτέρα Λίβυσσα, ἡς μνήμην ἐποιήσατο Εὐριπίδης έν τῷ προλόγῳ τῆς Λαμίας· τρίτη ἡ ἐν Δελφοῖς τεχθεῖσα, περὶ ἡς εῖπε Χρύσιππος ἐν τῷ περὶ θεό> τητος βιβλίνῳ· τετάρτη ἡ Ἰταλικὴ ἡ ἐν Κιμμερίᾳ τῆς Ἰταλίας, ἧς υἱὸς ἐγένετο Εὔανδρος ὁ τὸ ἐν Ῥώμῃ τοῦ Πανὸς ἱερὸν τὸ Λούπερκον κτίσας· πέμπτη ἡ Ἐρυθραία ἡ καὶ Τρωικοῦ προειρηκυῖα πολέμου, περὶ ἡς Ἀπολλόδωρος διαβεβαιοῦται· ἕκτη ἡ Σαμία ἡ κυρίῳ ὀνόματι περὶ ἧς ἔγραψεν Ἐρατοσθένης· ἑβδόμη ἡ Κυμαία ἡ γεγομένη Ἀμάλθεια ἡ καὶ Ἐροφίλη, παρά τισι δὲ Ταραξάνδρα· Βεργίλιος δὲ [*](29 Σίβυλλα . . . . 32 . . . δέκα = (Τüb. Theos. S. 120, 15—121, 1 Bur.) Suidas p. 742, 13—17 (vgl. Anecdota Parisina ed. Cramer I 332, 19 — 21) — 32 πρώτη . . 36 . . . ἱστορήσας Suid. p. 741, 13 ff. + 740, 14—18. Anecd. Par. a.a.O. 22 ff. — 86 . . . 41 . . . κτίσας vgl. SchoHon zu Piatons Phaidros 244 B, das von allen anderen Zeugen am ähnlichsten ist, nur steht das Citat aus Eratosthenes (vgl. Ζ. 44) hier an falscherstelle. — 41 πέμπτη . . . 42 . . . . πολέμου vgl. Suidas 741, 17 742,1. — 42 περὶ. . . 43 διαβεβαιοῦται vgl. Schol. Plat. — 43 ἕκτη . . . 44 Ἐρατοσθένης = Suid. 742, 1 — 3. — 44 ἑβδόμη . . . 46 . . . θυγατέρα vgl. Schol. Plat. Tüb. Theos. S. 121, 4 Bar.) [*](24 καὶ τῆς Hartel τῆς Φ | 28 τοὺς ἐντυγχάνοντας ὠφελεῖν δ. Φ ∾ Wilam. 29 Σίβυλλα . . . . 30 . . . ὠνομάσθησαν nach 31 Σίβυλλαι . . . . 32 . . . . δέκα Φ ∾ Maass nach Anecd. Par. I 332 | 33 κυρίῳ Suid. κυρίως Φ | 34 κατὰ: κατὰ τὸν A | 35 ἱκανῶς Φ | 86 Λίβυσσα: σίβυλλα Φ | 39 Κιμμερίᾳ Suid. μερίᾳ Schol. Plat. Κιμμερίᾳ Maass, vgl. Plin. nat. h. III 5, 61 Ι 41 Λούπερκον Φ Schol. Plat. Λουπέρκιον Clemens Alex. Strom. I 21, 108. Λουπερκάλιον Maass 46 Ἀμάλθεια Schol. Piaton. Anecd. Par. Τüb. Theos. ἀμαλθία Φ ἀμαλθαία Suid. Ἐροφίλη ist zu halten, ähnlich Ἐρωφίλην Schol. Plat. — τισι δὲ: τισιν ἐς A. — παραξάνδρα A, — Βεργίλιος Rzach βἱσγήλιος S.)

Φασὶ δέ, ὡς ἡ Κυμαία ἐννέα βιβλία χρησμῶν ἰδίων προσεκόμισε Ταρκυνίῳ Πρίσκῳ, τῷ τηνικαῦτα βασιλεύοντι τῶν Ῥωμαϊκῶν πραγμάτων τριακοσίους φιλιππείους ὑπὲρ αὐτῶν ζητήσασα. καταφρονηθεῖσα δὲ καὶ οὐκ ἐρωτηδισα τίνα ἐστὶ τὰ ἐν αὐτοῖς περιεχόμενα, πυρὶ παρέσωκεν ἐξ αὐτῶν τρία. αὖθίς τε ἐν ἑτέρᾳ προσόδῳ τοῦ βασιλέως προσήνεγκε τὰ ἓξ βιβλία τὴν αὐτὴν ἐπιζητήσασα. οὐκ ἀξιωθεῖσα δὲ λόγου πάλιν ἔκαυσεν ἄλλα εἶτα ἐκ τρίτου ἐπιφερομένη τὰ περιλειφθέντα τρία προσῆλθεν αἰτοῦσα τὸ αὐτὸ τίμημα λέγουσα, εἰ μὴ λάβοι, καίειν καὶ αὐτά. τότε, φασίν, ὁ βασιλεὺς ἐντυχὼν αὐτοῖς καὶ θαυμάσας ἔδωκε ὑπὲρ αὐτῶν ἐκατὸν φιλιππείους καὶ ἐκομίσατο αὐτά, παρεκάλει δὲ περὶ τῶν ἄλλων· αὐτῆς δὲ ἀπαγγειλάσης μήτε τὰ ἴσα τῶν ἔχειν μήτε τι δίκα ἐνθουσιασμοῦ τοιοῦτον ἴσθ’ ὅτε δέ τινας ἐκ διαφόρων πόλεων καὶ χωρίων τὰ νομισθέντα αὐτοῖς ἀναγκαῖα καὶ ἐπωφελῆ καὶ δεῖν ἐξ συναγωγὴν ποιήσασθαι, τοῦτο τάχιστα καὶ πεποιήκασι. τὸ ἐκ θεοῦ δοθὲν ὡς ἀληθῶς μυχῷ κείμενον οὐκ ἔλαθε. πασῶν τῶν Σιβυλλῶν τὰ βιβλία ἀπετέθησαν ἐν τῷ Καπιτωλίῳ τῆς πρεσβυτέρας τῶν μὲν τῆς Κυμαίας κατακρυβέντων καὶ οὐ διαδοθέντων εἰς πολλούς, ἐπειδὴ τὰ συμβησόμενα ἐν Ἰταλίᾳ ἰδικώτερα καὶ τρανότερον ἀνεφώνησε, τῶν δὲ ἄλλων γνωσθέντων ἅπασιν. ἀλλὰ τὰ μὲν τῆς Ἐρυθραίας προγεγραμμένα ἔχει [*](46 ὀγδόη . . . 49 . . . Ποντικός = Suid. 742, 4—7 + Schol. Plat, | 49 ἐννάτη Φρυγία = Schol. Plat, Τüb. Theos. — 50 δεκάτη . . . Ἀβουναία = Suid, 742, 7 f. Par. — Tüb. Theos, hat: ι΄ ἡ Αἰγυπτία, ἦ ὄνομα Ἀβουναία; doch kann einer Randbemerkung stammen, die ein Leser des Clemens (Strom. I 21, 108) machte. — 51—74 vgl, Τüb. Theos. 121, 8—122, 15 Bar.) [*](46 δηιφόβην aus δηιφόβης A δηιφόβοις S | 47 Μαρμησσῷ: die alte richtige Form natürlich Μαρπησσῷ, die Überlieferung jedoch will Μαρμησσῷ: μαρμίσω (μαρσίσῳ Α) μαρμήσσω Suid. μαρμυσσῷ Schol. Plat. Marmesso Lactant. div. inst. I 6, 12, vgl. auch Stephanus Byzantin. u, d. W, Μερμησσός. | 4748 Φ und so die Tradition: γεργετίωνα Schol. Plat. γεργίτων Anecd. Par. Gergithium richtig Lactant. | 50 Τιβουρτία Schol. Plat. τιγουρτία Φ Suid, τιγούρτη Anecd. Par. — Ἀβουναία Φ Τüb. Theos. Suid. Anecd. Par. Ἀλβουναία Schol. Plat. 53 φιλιππείους Alex. φιλιππαίους Φ | 54 οὐκ Tüb. Theos, οὔτε Φ | 54—55 αὐτοῖς περιεχόμενα A (περισχόμενα S verb. v. C. Schultess) | 56 προσόδῳ προόδῳ Φ | 62 ἶσα S | 71 τρανώτερον Φ. — ἀνεφώνησεν S | 72 ἀλλὰ ... 74 . . .)

Φιρμιανὸς τοίνυν, οὐκ ἀθαύμαστος φιλόσοφος καὶ ἱερεὺς προλεχθέντος Καπιτωλίου γενόμενος, πρὸς τὸ αἰώνιον ἡμῶν φῶς τὸν Χριστὸν βλέψας ἐν ἰδίοις πονήμασι τὰ εἰρημένα ταῖς Σιβύλλαις περὶ τῆς ἀρρήτου δόξης παρέθηκε καὶ τὴν ἀλογίαν τῆς Ἑλληνικῆς πλάνης δυνατῶς ἀπήλεγξε. καὶ ἡ μὲν αὐτοῦ ἔντονος ἐξήγησις Αὑσονίᾳ γλώττῃ οἱ δὲ Σιβυλλιακοὶ στίχοι Ἑλλάδι φωνῇ ἐξηνέχθησαν. ἵνα δὲ τοῦτο μὴ ἄπιστον φαίνηται, μαρτυρίαν τοῦ ἀνδρὸς παρέξομαι ἔχουσαν τόνδε τὸν οὐν τὰ παρ ἡμῖν εὑρισκόμενα Σιβυλλιακὰ οὐ μόνον τοῖς νοοῦσι τὰ Ἐλλήνων εὐκαταφρόνητά ἐστιν — τὰ γὰρ τίμια δοκεῖ — ἀλλὰ καὶ ὡς πάντων τῶν στίχων μὴ σῳζόντων τὴν ἀκρίβειαν τοῦ μέτρου, ἀργοτέραν ἔχει τὴν πίστιν· αἰτία αὕτη τῶν ταχυγράφων οὐ συμφθασάντων τῇ ῥύμῃ τοῦ λόγου καὶ ἀπαιδεύτων γενομένων οὐ τῆς προφήτιδος· ἅμα γὰρ ἐπιπνοίᾳ ἐπέπαυτο ἡ τῶν λεχθέντων μνήμη. πρὸς ἃ καὶ ὁ Πλάτων βλέψας ἔφη, ὅτι κατορθώσουσι πολλὰ καὶ μεγάλα πράγματα μηδὲν εἰδότες ὡν λέγουσιν. ἡμεῖς οὖν ἐκ τῶν κομισθέντων ἐν Ῥώμῃ ὑπὸ τῶν πρέσβεων ὅσα δυνατὸν παραθήσομαι· ἐξηγήσατο τοίνυν περὶ τοῦ ἀνάρχου θεοῦ τάδε·

ὅπερ εἴρηκεν ἢ καθὸ συνερχόμενοι εἰς σάρκα μίαν πατρὸς γίνονται ἢ καθὸ ἐκ τῶν τεσσάρων στοιχείων ἐναντίων ὄντων ἀλλήλοις καὶ τὸν ὑπουράνιον κόσμον καὶ τὸν ἄνθρωπον ἐδημιούργησεν.

Ἀρχομένη πρώτης γενεῆς μερόπων ἀνθρώπων ἄχρις ἐπ’ ἐσχατίῃσι προφητεύσω τὰ ἕκαοτα, ὁππόσα πρὶν γέγονεν, πόσα δ’ ἐστίν, ὁπόσσα δὲ μέλλει ἔσσεσθαι κόομῳ διὰ δνσσεβίας ἀνθρώπων.

πρῶτον δὴ κέλεταί με λέγειν θεὸς ὡς ἑγενήθη άτρεκέως κόομος. σὺ δέ, ποικίλε θνητέ, πίφαοκε νουνεχέως, ἵνα μήποτ’ ἐμῶν ἐφετμῶν ἀμελήοῃς, ὕψιστον βασιλῆα, ὃς ἔκτισε κόομον ἅπαντα εἴπας ,γεινάσθω' καὶ ἐγείνατο. ἥδραδε γὰρ γῆν Ταρτάρῳ ἀμφιβαλὼν καὶ φῶς γλυκὺ αὐτὸς ἔδωκεν· οὐρανὸν ὕψωοεν, γλαυκὴν δ' ἥπλωδε θάλασσαν, καὶ πόλον ἐστεφάνωσεν ἅλις πυριλωμπέσιν ἄστροις καὶ γαῖαν κόσμησε φυτοῖς, ποταμοῖσι δὲ πόντον χευάμενος ἐκέρασσε καὶ ἀέρι μίξεν ἀυτμάς [*](HSS.: APS. Β (V. 1—381) p = Φ. FRLT = Ψ) [*](Aufschrift: οἱ Σιβνλλιακοὶ χρησμοί Α ΟΙ‘ ΤΗΣ ΣΙΒΥΛΛΛΣ ΒΙΒΛΙΟΝ Α ονΠ Ρ οἱ τῆς σίβύλλας χρησμοὶ S nicht mehr deutlich zu lesen in B; über die Aufschrift in Ψ vgl. Β. VIII.) [*](Überschrift: ἐκ τοῦ πρώτου λόγου <Β. ΣΙΒΥΛΛΑΣ ΒΙΒΛΙΟΝ Α ον ΙΙΕΡΙ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΟΥ ΘΕΟΥ, dann Fragm. 1, 7, danach 3 —5. 5, 1—3 (vgl. den Prolog), endlich: ’Εκ τοῦ πρώτου λόγου P. In Ψ folgt Β. I nach VIII.) [*](2 ἄχρις έπ’ ἐσχατίῃσι vgl. XII 104. — έσχατιης Ψ | 3 vgl. IV 19 (V 114). — γέγονε Ψ. —πόσα: ὅσα Volkmann. — ἐστίν Opsopoeus ἔσσετ’ (aus ἔσσεται Α) Φ ἔσσεται Ψ. — ὁπόσσα: πόσσα (πόσα) ΑΨ | 4 διὰ δνσσεβίας ἀνθρώπων = XIV 86. - δυσσεβείας ΦΨ verb. v.Opsop. | 5 vgl.II 5. ΙΙΙ 7 (298.491) XIII 1.|1 6 ποικίλε θνητέ vgl. ΙΙΙ 217. 624. — ποιχιλόθνητε Ψ. — πίφαυσχε Volkm. | 9 είπε Ψ. — γινάσω Φ γινέσθω Volkm. — καὶ γίνατο Φ καὶ γίνετο Volkm. | 10 Anf. = V. 119. — Ταρτάρῳ ἀμφιβαλὼν Opsop. aus V. 119. ταρτάρῳ ἀμφὶ σύλον (σαον? P) Φ ταρτάρου ἀ. σ. Ψ | 11 οὐρανὸν δ’ Ψ. — ὕχρωσε ΦΨ | 12 πυριλαμπέσιν PS περιλαμπέσιν die anderen HSS. | 14 χευάμενον Ψ. — ἐκέρασε ΦΨ. — ἠέρι Rzach. — μίξεν Ψ. — ἀϊτμᾶσ PS.)

καὶ τότε δὴ γενεὴ πληθύνετο, ὡς ἐκέλευσεν αὐτὸς ὁ παντοκράτωρ, καὶ αὔξανεν ἄλλος ἐπ’ ἄλλῳ λαὸς ἀπειρέσιος· οἴκους δὲ μὲν ἐξήσκησαν παντοίονς ἠδ’ αὖτε πόλεις καὶ τείχε’ ἐποίονν εὖ καὶ ἐπισταμένως· οἶσιν πολνχρόνιον ἦμαρ ὤπαοεν εἰς ζωὴν πολνήρατον· οὐ γὰρ ἀνίαις τειρόμενοι θνῇσκον, ἀλλ’ ὡς δεδμημένοι ὕπνῳ· ὅλβιοι οἱ μέροπες μεγαλήτορες, οὔς ἔφίλησεν σωτὴρ ἀθάνατος βασιλεὺς θεός. άλλὰ καὶ αὐτοί ἤλιτον ἀφροσύνῃ βεβολημένοι. οἴ γὰρ ἀναιδῶς ἐξεγέλων πατέρας καὶ μητέρας ἠτἰμαζον, γνοιοτοὺς δ’ οὐ γίνωσκον ἀδελφειῶν ἐπίβονλοι. ἦσαν δ’ ἄρ μιαροὶ κεκορεσμένοι αἴματι φωτῶν καὶ πολέμους ἐποίουν. ἐπὶ δ’ αὐτοὺς ἤλυθεν ἄτη ὑστάτη σὐρανόθεν βεβολημένη, ἤ βιότοιο δεινοὺς ἐξεῖλεν· τοὺς δ’ αὖ ὑπεδέξατο Ἄιδης· Ἅιδην δ’ αὖτ’ ἐκάλεσσαν, ἐπεὶ πρῶτος μόλεν Ἀδάμ γεσάμενος θανάτου, γαίη δέ μιν ἀμφεκάλυψεν. τοὔνεκα δὴ πάντες οἱ ἐπιχθόνιοι γεγαῶτες ἀνέρες εἰν Ἀίδαο δόμοις ἰέναι καλέονται. [*](65 š˜—124 vgl. Hesiod: Ἔργα κ. ἡ. 109ff., dazu Vergil: Bucol. IV 4 (Probus p. 9, 14 Keil: Cumaei carminis, Hesiodi a patre Dio, qui Cumaeus fuit. Hesiodus autem in libris suis quattuor saeculorum facit mentionem). — Verwandt ist sonet mit der Schilderung der griechische Henoch (Flemming und Radermacher) S. 25 f. — 71 ἀλλ’... ὔπνῳ vgl. Hesiod a. a. Ο. 116. — 76 ἀδελφειῶν ἐπίβονλοι: Hinweis auf Kains und Abels Zank um ihre Schwester? vgl. Epiphan. Haer. XL 5 ἐπειδή, φασίν < οἱ ἀρχοντικοί), ἐρῶντες ἦσαν ἀμφότεροι τῆς ἀδελφῆς τῆς ἰδίας αὐτῶν, τούτου χάριν έπανέστη ὁ Κάϊν τῷ Ἄβελ .... Die „Schatzhöhle“ ed. Bezold S. 8.) [*](63 ὅς: ὁ Ψ | 66 Anf. = II 220. VIII 82. XI 8 | 67 ἀπειρεσίων Ψ. — οἴκονς.... 68 παντοίους vgl. V. 91 f. — ἤδ’ Φ | 69 οίσι ΑΨ (οἶσσι R οἵσσι L). οἶσίν τε πολύχρονον oder οἶσιν πονλύχρονον Mein. | 71 vgl. V. 301 | 72 Anf. vgl. V. 304. — οἴ Φ οἱ < Ψ | 74 βεβολημένοι vgl. V. 79. 113. 150. 368 | 76 γνωστούς: χριστοὺς L γνωτοὺς Mein. — οὐ γίνωσκον Turnebus οὐκ ἐγίνωσκον ΦΨ. — ἀδελφεῶν Ψ | 77 δ'ἄρ: ἄρα Ψ. — κεκορεσμένοι Buresch κεκορνθμένοι ΦΨ | 78 f. ἐπι . . . ἄτη vgl. XI 11 f. ἐπὶ δ’ αὐτοὺς Auratus ἴσση (ἴση Ψ) δ' αντοις ΦΨ ἐπὶ δ’ αὐτοῖς Alex.2 79 βεβολημένοι Φ. — ἤ Opsop. ἤ Φ καὶ Ψ | 80 δ' αὖθ’ Rz. | 81 αὖτε κάλεσσαν Φ αὖτ' ἐκάλεσαν (αὐτ’ αἰκαλεσαν L) Ψ | 82 γαίη Volkm. Mein. γαῖα ΦΨ | 83 οι < Ψ 84 εἰν: ἐν Ψ.)

αὐτὰρ ἐπεὶ τούτους ὑπεδέξατο, δεύτερον αὖτις τῶν καταλειφθέντων [τε] δικαιοτάτου ἀνθρώπων ἄλλο γένος τεῦξεν πολνποίκιλον, οἶς ἐμεμήλει ἔργ' ἐρατὰ σπουδαί τε καλαὶ καὶ ὑπείροχος αἰδώς καὶ πυκινὴ σοφίη· τέχνας δὲ μὲν ἐξήσκησαν παντοίας εὑρόντες ἀμηχανίαις ἐπινοίας. καί τις μὲν γαίην άρότροις ἐξεῦρε γεωργεῖν, ἄλλος τεκταίνειν, ἄλλω δὲ πλέειν μεμέλητο, ἄλλῳ δ’ ἀστρονομεῖν καὶ ὀνειροπολεῖν τὰ πετεινά, φαρμακίη δ’ ἄλλῳ, αὐτὰρ μαγικὴ πάλιν ἄλλῳ· ἄλλοι δ' ἄλλα ἔκαστα μεμηλότα τεχνώοντο, Γρήγοροι ἀλφηοτῆρες, ἐπωννμίης μετέχοντες ταύτης, ὄττι φρεοὶν ἀκοίμητον νόον εἶχον [*](85 f. vgl. V. 302f. — 86 vgl. Hesiod a. a. 0. 142. — 87 Subject zu ÿπεδέξατο u. 89 τεῦξεν fehlt, es ist γαίη: Gedankenkreis des Hesiod. — 91 — 108 jüdischchristlicher Mythus: vgl. den griechischen Henoch S. 24 ff., wo die Rede von den Ἐγρήγοροι resp. ἄγγελοι vἱοὶ οὐρανοῦ ist: ... . 24, 17 καὶ ἔλαβον ἑαυτοῖς γυναῖκας, ἔκαστος αὐτῶν ἐξελέξαντο ἑαυτοῖς γυναῖκας, καὶ ἥρξαντο εἰσπορεύεσθαι πρὸς αὐτὰς καὶ μιαίνεσθαι ἐν αὐταῖς.....αἱ δὲ ἐν γαοτρὶ λαβοῦσαι ἐτέκοσαν γίγαντας μεγάλους ἐκ πηχῶν τριαχιλίων.....26 ἐδίδαξε τοὺς ἀνθρώπους Άζαὴλ μαχαίρας ποιεῖν καὶ ὄπλα καὶ ἀσπίδας καὶ θώρακας . . . καὶ ὑπέδειξεν αὐτοῖς τά μέταλλα καὶ τὴν ἐργασίαν αὐτῶν καὶ ψέλλια καὶ κόσμους καὶ στίβεις καὶ τὸ καλλιβλέφαρον καὶ παντοίους λίθους ἐκλεκτοὺς καὶ τὰ βαφικά......Σεμιαζᾶς ἐδίδαξεν ἐπαοιδὰς καὶ ῥιζοτομίας, Ἀρμαρώς ἐπαοιδῶν λυτήριον, Ῥακιὴλ ἀστρολογίας, Χωχιὴλ τὰ σημειωτικά, Σαθιὴλ Σαθιὴλ ἀστεροσκοπίαν, Σεριὴλ σεληναγωγίας· (vgl. Synkellos p. 20—23). — Über die Bestrafung der Gregoroi S. 32, 14: δῆσον αὐτοὺς ἑβδομήκοντα γενεὰς εἰς τὰς νάπας τῆς γῆς μέχρι ἡμέρας κρίσεως αὐτῶν ... vgl. Bonwetsch: Das slavische Henochbuch (Abhandlungen der Kgl. Ges. d. Wissensch. zu Gottingen 1896) XVIII S. 19. Testamentum XII patriarch. Rub. 5. Naphthal. 3 u. a. Haufig in christlicher Litteratur, z. Β. II Petr. 2, 4. Judas 6. Athenagoras: Legat. 24 u. a.) [*](85f. vgl. V. 302 f. — καὶ . . . . μολόντες = V. 306. μολόντες Alex, μολοῦντες ΦΨ Bur., doch vgl. Christodor: Ecphras. 128 die Lesart des Palatinus | 86 καὶ ἐπεὶ Volkm. Hartel καὶ ἐπὶ ΦΨ Bur. ἐπεὶ aus V. 303 Geffcken, derartige Einschiebungen von Conjunctionen und Partikeln zur Herstellung des Metrums finden sich oft, vgl. 88. 105. 189. II (21.) 151. 240. XI 52. XII 57. XIV 52. 127. 140. 183. 232 | 87 δεύτερον .... 89 ... γένος vgl. XI 8 f. 88 [ ] Rz. — τε [ ] Wilam. | 89 τεῦξεν: ἔτευξε Ψ | 90 ἐραστά Ψ | 91 f. vgl. V. 67 f. | 92 ἀμηχανίαις ἐπινοίας Turneb. ἀμηχανίας ἐπινοίαις Ψ μηχανίαις ἔπινοίαις Φ | 95 ὀνειροπολεῖν: ὀνειροπωλεῖν FR οἰωνοπολεῖν Bur. | 97 ἔκαστοι RL. — μεμηλότα Ρ μεμηλότε ABS μεμηνότες Ψ. — ἐτεχνώοντο Ψ | 98 ἀλφηστῆρες: ἀμφιστῆρες Φ | 99 φρεσὶν R φρεσσὶν AFL φρασὶν BS φασὶν Ρ. — ἀκοίμητον „Vir doctus" bei Alex, ἀκὐμανον ΦΨ.)

των δὴ και μετέπειτα πάλιν γένος όμβριμόθυμον ἐξεφάνη τρίτατον ὑπερφιάλων άνθρώπων δεινών, οἳ κακὰ πολλὰ παρὰ οφίοιν έξεπονονντο. καὶ τούσδ᾿ ὑσμῖναί <τ᾿> ἀνδροκτασίαι τε μάχαι τε συνεχέως ὤλεσκον ὑπέρβιον ἦτορ ἔχοντας.

ἐκ τῶν δὴ μετὰ ταῦτα κατήλυθεν ὀψιτέλεστον ὁπλότατον γένος άλλο μιαιφόνον άκριτόβουλον άνδρών έν τετράτῃ γενεῇ· οἳ πολλά χέεσκον αἵματα οὔτε θεόν δειδιότες οὔτ᾿ ἀνδρώπους σἰδόμενοι· μάλα γάρ τοι έπ᾿ αυτοῖσιν βεβόλητο οἰστρομανὴς μῆνις καὶ δυσσεβίη ἀλεγεινή. καὶ τοὺς μὲν πόλεμοι τ᾿ ἀνδροκταοίαι τε μάχαι τε εἰς ἔρεβος προΐαψαν οἰζυρούς περ ἐόντας ἄνδρας δυσσεβέας. τοὺς δ᾿ αὖ μετόπισθε χόλοιοιν οὐράνιος θεὸς αὐτός ἑοῦ μετεθήκατο κόσμου Ταρτάρφῳ άμφιβαλών μεγάλῳ ὑπὸ πυθμένι γαίης.

καὶ πάλιν ἄλλο γένος πολὺ χειρότερον μετόπισδεν ανθρώπων ποίηοσ᾿ οἷς οὐκ άγαδὸν μετέπειτα ἀθάνατος θεός τεῦξεν, ἐπεὶ κακὰ πόλλ᾿ ἐπονοῦντο. [*](100 Testam. XII patr. Rub. 5 ἐφαίνοντο γὰρ αὐταῖς Ἐγρήγοροι οὐρανοῦ φθάνοντες. — Die Form z. t. nach Hesiod: Theog. 153.—107vgl. Hesiod: Theog. 228.) [*](100 ἄπλητον Opsop. ἄπληστον ΦΨ vgl. XI 2. — μεγάλῳ ἐπὶ εἴδει aus Hesiod: Theog. 153 Rz. μεγάλοι τ᾿ ἐπὶ εἴδει ΦΨ | 101 ὃμως δ᾿ ἔμολον Alex.? Rz. ὁμόσσε μύλον (ό. μὸλον δ᾿ PS) Φ μόλον δ᾿ Ψ | 102 ἀρήκτοις Ψ. — πεφνλαγμένοι ἐξαποτῖσαι = V. 180 | 108 γέενναν Α γέεναν PSB. — μαλεροῦ: μεγαλδρροιο Ψ. — λάβρον: λανρον Φ | 104 ὀβριμόθυμον Ψ, doch vgl. XI 108. XII 100 (Buresch: Klaros 110, 12). I 105 τρίτατον: τρίτατόν γε Φ vgl. V. 86 | 106 vgl. V. 122. — κακά πολλά Castal. πολλά κακά ΦΨ. — παρὰ οφίοιν: περὶ σφ. Ψ παραφροσύνῃσι (πονοῦντο) Bur. | 107 vgl. V. 115. ὑσμῖναι Alex, ὑσμίνη ΦΨ. — τ᾿ + Opsop.< Φ Ψ. — τε μάχαι τε: τ᾿ ἀλεγειναὶ aus V. 114 Ψ | 108 ὤλεοκον: ἀλέκεακον Rz. aus Homer: II. Τ 135. — ὐπέρβιον ἦτορ ἔχοντας vgl. Υ. 312 | 110 γένος ἄλλο Castal. ἄλλο γένος ΦΨ | 111 τετάρτῃ Φ | 112 δειδιότες vgl. V. 179. δεδιότες F δεδιότες γ᾿ RL | 113 αἰδοὐμενοι Ψ. — τοι Opsop. οἱ ΦΨ. — αὐηοιοι ΑΨ. — βεβόλητο vgl. V. 74 | |114 οἰστρομανίς Φ | 115... 117... δυσαεβέας Rückbeziehung auf V. 107 f. I 115 vgl. V. 107 | 116 ὀιζνρούς: ὑπερθύμους Rz. | 118 αὐτοὺς Ψ | 121 [ ] (Hase) Rz. | 121· 122 so Alex., ἀνθρώπων ποιήσας οὐκ ἀγαθὸν μετέπειτα | ἀθάνατος θεὸς τεῦξεν ἐπεὶ κακά πόλλ᾿ ἐπονοῦντο (ἐπενοοῦντο Ρ) Φ ἀνθρώπων ποίησεν οἷς οὐκ ἀγ. μετ. | ἀθάνατος τεῦξεν ἐπεὶ κ. π. ἐπ. Ψ.)

μοῦνος δ᾿ ἐν πάντεσσι δικαιότατος καὶ ἀληθής ἦν Νῶε, πιστότατος καλοῖς τ᾿ ἔργοιοι μεμηλώς. καὶ τῷ μὲν θεὸς αὐτὸς ἀπ᾿ οὐρανόθεν φάτο τοῖα· ,Νῶε, δέμας θάροθνον ἑὸν λαοῖσί τε πάσιν κήρυξον μετάνοιαν, ὅπως σωδῶσιν ἅπαντες. ἢν δέ γε οὐκ ἀλέγωσιν ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντες, πᾶν γένος ἐξολέσω μεγάλοις ὑδάτων κατακλυσμοῖς. σοὶ δ᾿ ὦκ᾿ ἐν ῥίζῃσιν ἀδιψήτοισι τεθηλός δουράτεον κέλομαι δῶμ᾿ ἄφθιτον ἀσκήσασθαι. θήσω δ᾿ ἐν στήθεσσι νόον πνκινήν δέ τε τέχνην καὶ μέτρα κατά κόλπον· ἐμοὶ δέ τε πάντα μεληβει, ὥστε σε σωθῆναι καὶ ὅσοι σὺν σοὶ ναίουνσιν. [είμὶ δ᾿ ἔγωγε ὁ ὤν, σὺ δ᾿ ἐνὶ φρεοὶ σῇσι νόησον· οὐρανόν ἐνδέδνμαι, περιβέβλημαι δὲ θάλασσαν, γαῖα δέ μοι στήριγμα ποδῶν, περὶ αῶμα κέχνται ἀήρ ήδ᾿ ἄστρων με χορὸς περιδέδρομε πάντη. ἐννέα γράμματ᾿ ἔχω· τετρασύλλαβός είμι· νόει με· αἱ τρεῖς αἱ πρῶται δύο γράμματ᾿ ἔχουσοιν ἐκάστη, ἡ λοιπὴ δὲ τὰ λοιπὰ καὶ εἐσιν ἄφωνα τά πέντε· [*](137-146 = Tübinger Theosophie S. 122, 24—123, 7 Bur. — 137—140 z. t. jüdische Poesie: Exod. 3, 14. Jes. 66, 1. — Vgl. sonst (Sib. Fragm. l,7ff. VIII 429—436. Ill 20 ff.) Aristobul bei Euseb. Praep. ev. XIII12,5 in der gefälschten Orphik V. 30 γαίη δ᾿ ὑπὸ ποσσί βέβηκε | χεῖρα δὲ δεξιτερὴν ἐπὶ τέρμασιν ὠκεανοῖο | ἐκτέτακεν .... dazu die Zauberpapyri, z. Β. Dieterich: Jahrbb. f. Philol. Supplem. XVI p. 808, 32 und auch Macrobius: Saturn. I 20, 16. — 141—146 (vgl. 326-330) aus griechischer Rätselpoesie stammend = Berthelot et Ruelle: Collection des anciens alchimistes grecs. Texte p. 267. — 141 — 144 fast gleich der Inschrift des Diliporis aus Bithynien: Athen. Mitth. IV 18. VII 256. XVII 80 (2. Jahrh. n. Chr.). Der Name Gottes vielleicht schon im Altertum nicht ermittelt: vgl. die Tüb. Theos.) [*](123 ἢ ὅτ᾿ : vgl. Homer 11. Β 394: Nauck | 124 δύαφημα χέοντες = V. 178. II 258. VIII 187 | 129 κήρυξον μετάνοιαν Opsop. μετάνοιαν κήρνξον Φ Ψ | 130 ἢν δ᾿ οἵ γ᾿ Turneb. — ἀναιδέα θνμὸν ἔχοντες = III 40. VIII 182. XI 113. vgl. V 192. XI 63. 293. XIV 266 | 132 vgl. V. 185. Ill 403. — ἐν ῥίζῃοιν ἀδιψήτοισιν Turneb. ἐκ ῥίζης τίν᾿ ἀδιψήτοιο Φ ἐκ ῥ. γε (γε <L) ἀδ. Ψ | 133 δῶμ᾿ Opsop. δῶμα Ψ δόμον Φ| 134 δέ τε: δέ σε Ψ | 135 μέτρον Opsop. — κατά κόλπον Volkm. καὶ κόλπον ΦΨ καὶ κόαμον Kloucek, doch vgl. Hiob 23, 12. — δὲ A <d. and. HSS. | 136 σε< ΒΨ 137—146 Einlage | 137 εἰμὶ δ᾿ ἔγωγε ὁ ὤν Tüb. Theos. Ψ εἰμὶ δ᾿ ἐγώ ὁ ὤν Φ εἰμὶ δ᾿ ἐγὼ ὁ ἐών Castal. — ὁ ὤν vgl. Ill 33. — σὺ... νόησον = V. 330 | 139 <Tüb. Theos. Ψ. — κέχνται περὶ σῶμα Volkm. | 140 άὴρ Tüb. Theos. άὴρ δ᾿ ΦΨ. — ἄστρων με χορός vgl. VIII 232. — περιδέδραμαι Ψ. — πάντη: πάντα ΑΨ | 141 με: σύ Diliporis | 143 ἡ λοιποί PS αἱ λοιπαϊ Β. — τά λοιπά: τά τρεΐα Dilip.)

οὐκ ἀμύητος ἔσῃ τῆς παρ᾿ ἐμοὶ σοφίης.᾿] ὣς φάτο· τὸν δὲ τρόμος λάβε μυρίος, οἷον ἄκουσεν. καὲ τότε δὴ νοερῶς τεχνησάμενος τὰ ἕκαστα λαοὺς <ἐλ>λιτάνευε, λόγων δ᾿ἐξήρχετο τοίων· ,ἄνδρες ἀπιστοκόροι, μεγάλῳ βεβολημένοι οἴστρῳ, οὐ λὴσει θεὸν ὅσσ᾿ ἐπράξατε᾿ πάντα γὰρ οἶδεν ἀθάνατος σωτὴρ πανεπίοκοπος, ὅς μ᾿ ἐκέλευσεν ἀγγέλλειν ὑμῖν, ἵνα μὴ φρεσὶν ἐξαπόλησθε. νήψατε, τὰς κακίας ἀποκόψατε, μηδὲ βιαίως ἀλληλοις μάρνασθε μιαιφόνον ητορ ἔχοντες, αἵμασιν ἀνδρομέοις πολλὴν γαῖαν ἀρδεὺοντες. αἰδέσδητε, βροτοί, τον ὑπερμεγέθη καὶ ἄτρεστον οὐράνιον κτίοτην, θεόν ἄφθιτον, ὅς πόλον οἰκεῖ, καὶ τοὐτον πάντες λιτανεὐσατε — χρηστὸς ὑπάρχει — τουτον ὑπερ ζωῆς πόλεων κόομοιό τε παντός τετραπόδων πτηνών δ᾿ ὡς ἵλεως ἔσσεθ᾿ ἅπασιν. [*](S. 123, 8 Bur.: οὖτος μὲν οὖν, ὁ τὴν θεοσοφίαν γεγραφώς, ἔδοξεν εἰς λύσιν τοῦ ζητουμονμένον τὸ μονογενοῦς ὄνομα καὶ τὸ Έμμανουὴλ εὑρεῖν. ἔοικε δὲ μὴ εἰδέναι τὴν λύσιν. Spätere schlagen vor: Θεὸς σωτήρ (Canter, der V. 145 σὐν διττοῖς liest) ζωῆς βυθός (Delitzsch), ohne die Zahl zu treffen. Die Stelle ist wohl häretisch: Ιrenaeus I p. 154 Harv. Ahnlich ist auch das Ratsel bei Euseb. Praep. ev. XI 6, 37. Über die Gematria in V. 144 f. vgl. ausser Apok. Joh. 13, 18 auch Barnab. ep. 9, 8, den Anfang des 5. Buches der Sibb., VIII 148 ff. und bes. das XI.—XIV. Buch. Eine Parodie auf dies Wesen bei Lukian: Alexander 11. — 149 Noahs Predigt jüdische Tradition, dann christlich: Joseph. I. A. 174. Talmud: Mischna Kohel. IX 15. — II Petr. 2, 5. Apocal. Pauli ed. Tischend. p. 08. Theophil. ad Autol. Ill 19, 6. | 150 ff. vgl. V. 177 ff. (II 257) III 36 ff. VIII 186 ff.) [*](144 ἐστὶ δ᾿ ἀριθμός πένθ᾿ ἑκατοντάδες [ἠ]δὲ δὶς ἑπτά Dilip. — δ᾿ ἀριθμοῦ Φ Tüb. Theos. ἀριθμὸς (Dilip.) ψ Excerpthdss.: Laurent. LVIlIn. 33 fol. 148. Vat. 1347 fol. 216 (Rzach: Philologus N. F. VI 318). | 145 καὶ τρεῖς τρισκαιδεκάδες Ψ Tüb. Theos. — σύν γ᾿ ἑπτά ASB σὺν γάρ ἑπτά Ρ σὺν τοῖς επτά Ψ καὶ δὶς ἑπτά Tüb. Theos. καὶ τέσσαρες Alchim. grecs a. a. Ο. σὺν τοῖς δυσι Alex. | 146 παρ᾿ ἐμοῦ Ψ | 147 τρόμος: πόνος Α. — μυρίος λάβε(ν) Ψ | 148 τεχνασάμενος Ψ. — τά < Ψ | 149 ἐλλιτάνενε Opsop. λιτάνευε ΦΨ | 150 ἀπιστοκόροι wie V. 177. 329 ΦΨ ἀπληστόκοροι Turneb. vgl. XIV 5. 20, doch sind ἀπληοτοκόροι u. ἀπιστόφιλοι (VIII 186 Ψ) Varianten zu ἀπιστοκόροι: Wilam. — βεβολημένοι vgl. V. 113 | 151 λήσεται (λήοετε R) Ψ | 152 Anf. vgl. II 177 (V 352). I 167 | 158 ἐξαπόλησδε Alex, ἐξαπολῆσδε ΦΨ | 156 vgl. VII 47. XI 60. 310. — γαῖαν: χθόνα Nauck | 158 θεὸν .... οἰκει vgl. Fragm. 1, 11 | 161 τετραπόδων πτηνῶν ὡς Castal. (Volkm.) τετραπόδων τε πτηνῶν, ὡς Φ τετραπόδων (τετραποδῶν L) τε πτηνῶν, ἵν᾿ Ψ. — ἳλαος Aurat. Mdls. vgl. XIV 252. — ἔσσε᾿ ἅπασιν ΡΒ ἔσται πᾶσι(ν) Ψ.)

ὣς ἔφατ'· αὺτὰρ ὃ βῆ, μέγα δ' ἴαχε φώνηοέν τε. καὶ τότε δ' αὖ ἄλοχος καὶ υἱέες ἠδέ τε νύμφαι οἴκῳ δουρατέῳ ἐσελήλυθαν· αὐτὰρ ἔπειτα βήοαν τἆλλα ἓκαβθ', ὅσα περ θεὸς ἤθελε * ῥέξαι.* ἀλλἀ ὅτε δ'ἁρμονία κληὶς περὶ πῶμ' ἐγενήθη εἰς πλάγιον ἁρμοσθεῖσα περιξεστῷ ἐνὶ τοίχῳ, δὴ τότ' ἐπουρανίοιο θεοῦ ἐτελείετο βουλή. σὺν δ' ἔβαλεν νεφέλας, κρύψεν δὲ πυραυγέα δίσκον, σὺν δ' ἄστροις μήνην καὶ οὐράνιον στεφάνωμα, πάντα περισκεπάσας μεγάλ' ἔκτυπε, δεῖμα βροτοῖσιν, πρηστῆρας πέμπων· συνεπηγείροντο δ' ἀῆται πάντες καὶ ὑδάτων φλέβες ἐλύοντο ἅπασαι οὐρανόθεν μεγάλων ἀνεοιγομένων καταρακτῶν, καὶ μυχῶν γαίης καὶ ἀβύσσου ἀκαμάτοιο ὕδατα μυριόεντα φάνη καὶγῆ ἐκαλύφθη πᾶσα ἀπειρέσιος. αὐτὸς δ' ἐπενήχετο ὄμβρῳ οἶκος θεσπέσιος· πολλοῖσι δὲ κύμασι λάβροις ῥηγνύμενος καὶ νηχόμενος ἀνέμων ὑπὸ ῥιπῆς [*](217 ff. nur ζ. t. ahnl. Gen. 7, 11. — 227 άνέμων νπό ριπής: vgl. die „Schatz-hohle" S. 23 Bezold: Und die Arche flog mit den Flugeln des Windes.. . .) [*](205 avv ... 206 .. νὐμφαις = V. 270 f. 205 ἔμβηθι: βήθι Ψ | 207 vgl. V. 277 f. II 234. Ill 28. VIII 363 f. 453. — τετραπόδων μὲν φ. Volkm. — καὶ ἑρπετὰ καὶ πετεηνά Opsop. (Alex.) καὶ ἑρπετῶν καὶ πετεηνῶν ΦΨ | 208 τοῖσιν δ' ἐν Φ. — βαλονμαι: βεβαιονμαι Ψ | 209 προφρονέως Opsop. προφανέως ΦΨ | 211 δ' αὖτ' Rz. — τε: γε Φ | 212 ἐσελήλυθαν Bur. ἐσελήλυθον Φ ἐσελήλνθεν (εὶσελήλυθεν RL) Ψ | 213 τἆλλα Struve τ' ἄλλα ΦΨ. — ἕκαστά περ ὅσσα (ὅσα L) Ψ. — ῥέξαι Ψ ραῖξαι Φ ῥῦσαι Hase θρέψαι Gffck. vgl. Gen. 6, 19 ἵνα τρέφῃς μετὰ σεαντονῦ | 214 ἁρμονίη Rz. — κλειὶς Φ | 215 πλάγιον Φ πλάσιν Ψ πλάγι Turneb., doch vgl. II 325: αὔριον. Zu lesen ist es wie πλάγιν. Vgl. z. B. Buresch: Aus Lydien 84. — τοίχῳ Herwerden vgl. V. 233. χώρῶ ΦΨ | 216 άπ' ονρανίοιο Ψ | 217 έβαλλον νεφέλαι Ψ. — κρνχρε Α (κρνψαι L) Ψ. — πνρανγέα δίοκον = V. 240. — δίσκον: καρδίαν Ψ | 219 βροντοΐοιν Ψ | 220 πρηστηρα RL. — έπηγείροντο Ψ | 221 πάντες καὶ: πάντες δ' ἅμα Ψ. — ὑδάτων φλέβαις(φλέβες R) λύοντο ἅπασαι Ψ ὑδάτων φλ. ἐλλύοντο ἅπ. Aurat. | 222 οὐρανόθεν τε μεγάλων Ψ. — ἀνεοιγομένων Φ ἀνοιγομένων Ψ ἀναοιγομένων Struve (vgl. Hom. II Ω 455), doch vgl. die Form ἀνέωξον = ἄνοιξον aus Galatien n Perrot: Exploration de la Galatie I 165 n. 103, 1 | 223 καὶ γαίης τε μυχῶν Volkm. | 224 μυρίεντα Ψ | 225 αὐτὸς δ': δ' αὐτάρ τ' Ψ. — ἐπινήχεται Ψ | 227 ῥηγνύμενος καὶ πλησσόμενος Rz. ῥηγνυμένοις ἐπινηχόμενος?)

άλλ’ ὅτε κόσμον ἅπαντα θεός κατέκλνσσ’ ὑετοΐσιν, καὶ τότε αὖ Νῶε φρεσὶν ἔνθετο, ὄφρ’ ἐσαυρήσῃ ἀθανάτου βονλησιν ἴδῃ δὲ τε νηρέος ᾅδην· ὦκα δὲ πῶμ’ ἀνέῳξε περιξεστοῦ ἀπό τοίχον ἐμπείρως ἀρμοῖσι κατ’ ἀντίον ἁρμοσθέντα. καὶ λεύσας ὑδάτων ἀπειρεσίων πολὺ πλῆθος πάντοσε * Νῶε ἔμορ* ἐν ὀφθαλμοῖσιν ὁρᾶσθαι, δεῖμ’ ἔχε καὶ κραδίην πάλλεν ἤέγα. καὶ τότε δ’ ἀήρ βαιόν στειλάμενος, ἐπεὶ κάμεν ἤμασι πολλοῖς κόσμον ὅλον δεύων, τότε δείελον οἷά τε χλωρόν αἱματόεντα πόλον μέγαν τε πνρανγέα δίσκον δεῖξεν κεκμηκότα· μόλις δ’ ἔσχεν Νῶε θάρσος. [*](233—257 Nebentradition, vgl. auch die babylonische Flutsage (Izdubar-Epos, XI. Tafel. Jeremias bei Roscher: Lexikon der griech. u. röm. Mythologie II 798): Ich öffnete die Luke — Licht fiel auf mein Antlitz, ich sank (geblendet) zurück, setzte mich und weinte, über mein Antlitz flossen mir Thränen. Ich schaute auf — die Welt ein weites Meer......Als der 7. Tag herannahte, liess ich eine Taube hinausfliegen. Die Taube flog hin und her; da kein Ruheplatz da war, kehrte sie zurück. Dann liess ich eine Schwalbe hinausfliegen. Die Schwalbe flog hin und her, da kein Ruheplatz da war, kehrte sie zurück. Einen Raben liess ich fliegen, der Rabe flog, sah das Abnehmen des Wassers, frass, liess sich nieder,krachzte(?), kam nicht zurück.) [*](228 ὄρνντο Ψ. — ἔτεμνε μνρίον ἀφρόν Ψ ἔτεμνεν δέ γε μ. ἀ. Φ ἕτεμεν δέ τε μ. ἀ. Rz., doch steht in diesem Teile der Schilderung das Imperfect |229 στείρη Alex, στείρα PBRL στεῖρα F? στείρακι A. — ὑδάτων κελαρυζομενάων vgl. IΙΙ 440. — Zur Femininform des Particips vgl. Hesiod. Scut. 7. Hermippos bei Athenaeu I 29 e. Manetho IV 483 (Leo: Hesiodea 13). | 230 κατέκλνσσ’ ὑετοῖοιν Jacobs (Rz.) κατέκλνσ’ ὑετοῖσι (κατέκλν . . . τοῖσι Α) Φ Ψ | 231 ἔδετο Φ | 232 ἀθανάτον βούληοιν Wilam. ἀθανάτον βονλῇσιν Φ ἀθ. βονλὴν Ψ. — .ἴδῃ δέ τε Νηρέος ᾄδηνην Gffck. Wilam. ἔδυ δέ τε νηρέος ἅδην (ᾅόην Α) Φ ἰδὲ νηρέως ἅδην Ψ | 233 πῶμ’Opsop. δῶμ’ ΦΨ. — περὶξεστοῦ ΦΨ. —τοίχον FL (οι L auf Rasur) τείχον. d. and. HSS. | 234 ἐμεπείρως Mdls. ἐμπείροις ΦΨ Ausgg. — ἁρμοσθέντος Opsop. | 235 καὶ λεύσας Castal. κελεύσας ΦΨ, doch ist die Lesart λεύσας nicht ganz sicher, da λεύσσω nur im Praes. vorkommt. καὶ λνοας (πῶμα) Wilam. — πολὺ πλῆθος = Fragm. 3, 7 | 236 πάντοσε νῶε ἔμμρεν ὀφθαλμοῖσιν Φ πάντοσε νόον ἔμαρε ὀφθαλμόνον μοῖσιν Ψ. Sicher ist davon: ἐν ὁφδαλμοῖσιν, alles andere dunkel: Νῶε μόρον μόνον ὀφδ. Alex. Νῶε τὸ δ’ ἔμμορ’ ἐν ὀ. Hartel νημερτέως ἐν όφθ.? | 237 vgl. VHI 466. — πάλλε Ψ | 239 τότε δείελον οἷά τε χλ. Turneb. τότε διελὼν οἷά τε χλωρόν ΦΨ διελὼν τότε οἷά τε χλ. Opsop. | 240 πνρανγέα δίοκον = V. 217. | 241 δεῖξεν Opsop. δεῖξε ΦΨ. — κεκμηῶτα Castal. — δ’ ἔσχεν Gffck. δ’ ἔχε(ν) ΦΨ δ’εἶεν Castal.)

ἔστι δέ τι Φρνγίης έπ’ ἠπείροιο μελαίνης ἠλίβατον τανύμηκες ὄρος· Ἀραρὰτ δὲ καλεῖται, ὅττ’ ἄρα σωθήσεσθαι ἐπ’ αὐτῷ πάντες ἔμέλλον, ἐν τούτῳ μεγάλη δὲ ποθή καταθύμιος ἦεν· [*](246 κοπάσαν vgl. Gen. 8, 8. — 251 κάρφος vgl. Gen. 8, 11. — 260 ὀλίγης ... ᾐόνος: Joseph. Α. J. I 90 καὶ θεασάμενος γῆν βραχεῖαν πεὶ αὐτήν .... — 261f. vgl. Africanus bei Synkellos p. 38 ὡς δὲ ἔληξε τὸ [ὕδωρ, ἡ κιβωτὸς ἱδρνθη ἐπὶ τὰ ὂρη Ἀραράτ, ἅτινα ἴσμεν ἐν Παρθίᾳ, τινὲς δὲ ἐν Κελαιναῖς ῆς Φρυγίας εἶναί φασιν. (Gelzer: Africanus 66.)) [*](242 πελιὴν Φ | 243 ὄφρα: ἵνα Ψ | 244 ἔτι στερεή Alex, ἐπὶ στερεῇ ΦΨ | 242 πελιὴν Φ | 243 ὄφρα: ἵνα Ψ | 244 ἔτι στερεή Alex, ἐπὶ στερεῇ ΦΨ | 245 οὒτι Mdls. Bur. | 246 τε < Ψ | 247 πάλιν ἥματι Ψ ἕπτ’ ἤματα Mrin. | 248 εἴπερ: εἰ Ψ. — ὕδατα πολλά vgl. V. 319 ΧΙ 7 |250 Anf. vgl. XII 297. III 3 | 251 πάλιν . . . ἤλυθε: πάλιν ἤλυθε(ν) Ψ | 252 μέγ’: μετ’ Wilam., doch vgl. V. 377 I 253 χάρμα Ψ. — ἐφελπίζεσκον Φ Bur. ἐπελπίζεσκον Ψ | 254 μελανοπτέρυγον Α | 255 τάχος ὑπεξέπεμπεν (τ. έξέπεμπε Ρ) Φ τ. ὑπεξέπεμιρεν Ψ ᾗ τάχος ἐξυπέπεμιρεν Mein.? | 256 πέτατο: πωτᾶτοLudw. —ἐπέμεινεν Auraf.Ludw. ἀπέμεινε ΦΨ] 257 Νῶε ὅτι zu lesen, vgl. Υ. 26. — πέλασ’ RL. — έοῦσα· ἰοῦσιν Mdls. | 259 ἀμβροσίη τέχνη Hase ἀμβροσῃ τέχνῃ ΦΨ (ἀμβροσίη τέχνη RL). — οἴδμασι πόντου vgl. Fragm. 3, 5. — οἴδμασιν Ψ. πόντου < Ψ | 260 πηγνυμένη Opsop. ῥηγνυμένη ΦΨ. — ἐπὶ Ψ | 261 τι Alex, τις ΦΨ | 262 τανύμηκος Ψ. Zu τανύμηκες + ὑψηλόν S roth. — ὄρος: ὄρος τ’ Ψ | 263 ὄττ’ ἄρα: ὅτε γ’ ἄρα Ψ | 264 ἐκ θανάτου, μεγάλῃ δὲ ποθῇ καταθύμιον ἦεν Mdls.)

ὣς ἔφατ’ ἀμβροσίη φωνή. Νῶε δ’ ἀπὸ κοίτη ᾖσσ’ ἀποθαρσήσας ἐπὶ γῆς, υἱοὶ δὲ σὺν αὐτῷ ἠδὲ δάμαρ νὐμφαι τε καὶ ἑρπετὰ καὶ πετεηνά τετραπόδων θηρῶν τε γένη καὶ τἆλλ’ ἅμα πάντα οἴκου δουρατέου ἐξῂεσαν εἰς ἕνα χῶρον. καὶ τότε δή τοι Νῶε δικαιότατος ἀνθρώπων ὄγδοος εξῆλθεν δὶς εἴκοσι καὶ μίαν ἠῶ πληρώσας ὑδάτεσσι θεοῦ μεγάλου διὰ βουλάς.

ἔυθ’ αὖτις βιότοιο νέη ἀνέτειλε γενέθλη χρυσείη πρώτη, ἣτις πέλεθ’ ἔκτη, ἀρίοτη, ἐξότε πρωτόπλαοτος ἀνήρ γένετ’ ὦ οὔνομα δ’ αὐτῇ ο'τρανίη, ὅτι πάντα θεῷ μεμελημένη ἔσται. ὦ γενεῆς ἕκτης πρῶτον γένος, ὦ μέγα χάρμα, [*](273 ἄχρις εἰς κρίσιν ἥξει und 274 ἐπεὶ κρ. ἔ. ἅ.: solches haufig in judischer Litteratur, vgl. z. Β. II 61, den griechischen Henoch S. 52, 8. 28, 5 u. a. — 283 — 306 vgl. Hesiod. Ἔ. κ. ἡ. 108 — 126. — 287 f. vgl. Ill 823—827. Eusebios: Constantini oratio ad sanctorum coetum 18 p. 382 Hein. Ἡ τοίνυν Ἐρυθραία) [*](265 So Φ, ἔνθα φλέβες μεγάλον ποταμοῦ Μαρσύου πεφύκασι Ψ Μαρσύον ἔνθα φλ. μεγάλου ποταμοῖο πέφνκαν Rz. ἔνθα φλ. μεγάλου Μαρσύον ποταμοῖο πέφνκαν Gffck. | 266 τῷδε: τοῦδε Opsop. τῇδε Ludw. — ἐν ὑψηλοῖσι καρήνοις Rz. ἐν ὑψηλοῖο καρήνῶ ΦF ἐν ὑχρηλοῖς κ. L ἐν ὑψηλοίῳ κ. R | 267 πάλιν . . . . 268 . . . θεοῦ < ΑΒ | 267 οὐρανόθι πρό = V 352. ΙΙΙ 256 | 268 πάλιν < Ψ | 270 σὺν ... 271... νύμφαις = V. 205f. | 270 καίτε: τε καὶ Φ | 272 Anf. vgl. V.57.— αὐξανόμενοι Ψ. — τὰ δίκαια νέμοντες =.V. 295 vgl. II 49 | 273 εἰς κρίσιν ἥξει: vgl. II 94. VIII 98. 415 | 274 ἔσεθ’ Ψ ἔσετ’ Φψ | 275 ἀμβροσίῃ φωνῇ Ψ. — Νῶε δ’ ἀπό κοὶτης Alex, νοερῶς δ’ ἀπό κοίτης ΦΨ Νῶε δ’ ὡς ἀπὸ κοίτης Opsop. | 276 ᾖδδ’ Mdls. ἧς (ἧς Ρ) Φ αἷς (αἶς L) Ψ ᾖξ’ Alex. — ὑποθαρσήσας Ψ. — ἐπι: ἀπό Ψ | 279 < ΡΒ | 280 τοι < Ψ. — δικαιότατος ἀνθρώπων vgl. Ill 219 | 281 ἐξῆλθε Ψ. - ἐείκοσι Volkm. | 282 θεοῦ . . . βονλάς = XI 85 | 283 αὖτις Rz. (αὖθις Opsop.) ἄκοιτις ΦΨ | 284 πἐλεται (πέλετ’ Β) ΦΨ | 285 ἐξότε Yolkm. Mein. ἐξ ὅτευ Φ ἐξότου Ψ. — ἀνήρ γένετ’: γένετ’ ἀνήρ Φ | 286 μεμελημένα Ψ. — ἔσται: ἔσκε Wilam. ἐστί?)

ἀλλ' ὁπόταν ὐδάτων πολλῶν ἀπερείσιον οἶδμα κύματος ὀρνυμένοιο ἐπ' ἄλλυδις ἄλλο ποιήσει ὀργῆς παύεσθαι, εἰς ἄλλα τε βένθεα πόντου μέτρ' ὀλιγώθειεν λιμέσιν καὶ τρηχέσιν ἀκταῖς ἀμφὶ γαίῃ ὁρίσας ὁ μέγας θεὸς ὑψικέραυνος· δὴ τότε καὶ μεγάλοιο θεοῦ παῖς ἀνθρώποισιν ἥξει σαρκοφόρος θνητοῖς ὁμοιούμενος ἐν γᾗ, τέσσαρα φωνήεντα φέρων, τὸ δ' ἄφωνον ἐν αὐτῷ δισσόν· ἐγὼ δέ κέ τοι ἀριθμόν γ' ὅλον ἐξονομήνω· [*](309 ff. vgl. IΙΙ 156·ff. (315 ff. Joseph. A. J. 1 113 f. Ναβρώδης . . . ἀμυνεῖσθαι... τὸν θεὸν πάλιν ἠπείλει τὴν γῆν ἐπικλύσαι θελήσαντα.) — 324—330 = Tüb. Theos. S. 123, 12 ff. Bur. — 326—330 vgl. V. 141—145. Der Form nach am ähnlichsten die Parodie der Sibyllensprüche bei Lukian: Alex. 11, 3 ἐκ πρώτης δεικνὺς μονάδος) [*](305 καὶ τούτοιοιν: τούτοις Ψ | 306 vgl. V. 85. — ἐν Ψ. — μολῶντες ΦΨ | 307 τότε δ' αὖτε Α τότε δ' αὖ d. and. HSS. — βαρὺ <Ψ | 308 δεύτερον ἄλλο γένος χαμαιγενέων Ψ | 309 ἑκάστων Wilam. ἕκαστον Φ Ψ Ausgg. | 310 μέγεθός τε, φνὴ φωνή τε μ. ἔ. Wilam. μεγ. τε φνή· φωνὴ δὲ μ. ἔ. Φ μ. τ. φυήν· φ. δ. μ. ἔ. Ψ| 311 στήθεσιν ἔθετο RL mit falscher Versabteilung vgl. V. 326 f. | 312 ἔθετο ΑΨ. — ὑπέρβιον ἦτορ ἔχοντες vgl. V. 108 | (314 vgl. XI 9) | 315 ἐν: ἐπ' Anon. Londin. Wilam. | 316 ὁ μέγας: μέγα Ψ | 318 ἐπ': ἐπὶ Φ | 319 ὑδάτων πολλῶν vgl. V. 248. — ἀπερείσιον: ἀπειρέσιον Ψ I 320 ὀρνυμένου ἐπὶ ἄλλυδις Φ | 321 εἰς .... βένθεα: καὶ εἰς ἅλα βένθεα Ψ | 322 ὀλιγώσειεν Alex, ὀλιγωθείη ΦΨ. — τρηχέσιν ἀκταῖς vgl. III 777. τραχέσιν Φ | 323 θεὸς ὑψικέραυνος = XIV 315. Nach V. 323 grössere Lïcke: Alex. | 324 καὶ: τοῦ Ψ Tüb. Theos. — πάις Struve (Nauck). 325 θνητοῖσιν Ψ | 326 φέρων Ψ Tüb. Theos. φέρει Φ | 326. 327 τὸ δ' ἄφωνον ἐν αὐτῷ | δισσόν· ἐγὼ δέ κέ τοι Tüb. Theos. τὰ' ἄφωνα ὅν αὐτῷ | δισσῶν ἀγγέλλων Φ τὰ δ' ἄφωνα (danach Yersabschnitt: RL) ὄντα ἐν αὐτῷ δισσόν τ' ἀγγέλῳ Ψ | 327 γ' ὅλον Tüb. Theos. δ' ὅλον Ψ δόλον Φ.)

ἔνθεν ὅταν Ἑβραῖοι τὸ κακὸν θἐρος ἀμήσωνται. πολλὸν δ' αὖ χρνσόν τε καὶ ἄργυρον ἐξαλαπάξει Ῥωμαῖος βασιλενς. μετὰ δ' αὖ βασιληίδες ἄλλαι συνεχέως ἔσσονται ἀπολλυμένων βαοιλειῶν καὶ θλίψουσι βροτούς. μέγα δ' ἔσσεται ἀνδράοι κείνοις [*](376 Matth. 27, 51. Mark. 15, 38. Luk. 23, 45. vgl. Sib. VIII 305 ff. — 384 vgl. V. 346 f. — (387 vgl. Matth. 24, 32. Mark. 13, 28. Luk. 21, 30. Apok. Joh. 14, 15. Hernias: Sim. IV 2.) — 388 vgl. Ill 179 (78). — 389 f. vgl. Matth. 24, 7.) [*](370 τνφλὁτερ' ἀοφαλάκων Ψ | 371 βαρέι: τε βαρέι (βαρεῖ F) Ψ | 372 vgl. VIII 302 | 373 καὶ. . . ἀκάνθινον vgl. VIII 294. - τε Rz. γε ΦΨ | 374 νύξωσιν καλάμοιοιν vgl. VIII 296. νὐξωσι Α νήξωσι ΡΒ νύξονοι Ψ. — ὅτον Castal. ὁμοῦ ΦΨ. — ἐν τριοὶν ὥραις 375 · .. μέσσῳ vgl. VIII 305 f. IV 56. XII (31) 74. Fragm. 6 376 ναὸς Σολομώνιος: λαὸς οολομώνειος Ψ | 377 f· vgl. VIII 310 ἐκτελέσῃ Ψ. — Αιδωνέος: αιδῶ νεὼς F αἰδώνεώς RT ἐδωνεὼς L. — οἴκω Ψ | 378 ἀγγέλλων FL ἀγγέλων 0RT. — ἐπαναοταοίην Mein. ἐπανάστασιν Φ ἐπ' ἀνάοταοιν Ψ. — τεθνειῶ- σιν Ρ Bur. | 379 vgl. VIII 313 | 380 δείξῃ ΑΨ δείξει ΡΒ. — θνητοῖσιν Φ < Ψ. — τύπον. ὕπνον Φ Opsop. (vgl. VIII 312). — καὶ πάντα διδάξῃ vgl. Υ. 333. — διδάξει Α 381 ἐν: καὶ Ψ. — οὐρανοῦ: οὐράνιον Ψ. — ὁδενσει Α ὁδενσῃ d. and. HSS. — 382 bis 111 106 < Β durch Blattausfall | 382 καλλείψας Castal. καλνψας ΦΨ vgl. II 12 ΦΨ. — διάθημα Castal. διάδημα Φ (διάστημα Ρ) Ψ | 383 καὶ ἐπωννμίῃ: κατ' ἐπωνυμίην? |384 καθοδηγηθέντων Turneb. καθοδηγηθέντες ΦΨ Rz. vgl. II 21 f. Ill 172 f. 573 f. | 385 γε καὶ < Ψ. — μετὰ ταῦτα σοφοὶ Mein. μ. τ. σόλοι ΦΨ. — καθοδηγοὶ ἔσονται = III 195 | 387 ἔνθεν ὅταν: ἐντεῦθεν δ' ὅταν Φ. — τὸ κακὸν θέρος ἀμήσωνται vgl. (II 164) XIV 87. — τὶ < Ψ | 388 = ΠΙ 179 | 389 ἄλλαι Opsop. ἄλλοι ΦΨ | 390 βασιλήων R | 391. 392 = III 182.183 | 391 θλίψουσι:θλίψειΨ.)

ἦμος δή κατέπαυσε θεός πολνπάνσοφον ᾠδήν, πολλά λιταζομένης, καί μοι πάλιν ἐν στήθεσσιν ἔνθετο θεοπεσίων ἐπέων πολυγηθέα φωνήν. πάν δέμας ἐκπληχθεῖσα τάδ' ἔσπομαι· οὐδὲ γὰρ οἶδα ὅττι λέγω, κέλεται δὲ θεὸς τὰ ἕκαστ' ἀγορενειν.

ἀλλ' ὁπόταν ἐπὶ γῆς σεισμοὶ μαλεροί τε χεραυνοί βρονταί τ' ἀστεροπαί.......τε γῆς ἐρυσίβη καὶ μανίη θώων τε λύκων <τ'> ἀνδροκτασίαι τε καὶ φθοραὶ ἀνθρώπων ἢ καὶ βοῶν μυκομενάων τετραπόδων κτηνῶν τε καὶ οὐρήων ταλαεργῶν ἠδ' αιγῶν ὀίων τε· ἔπειτα δὲ χέρσος ἄρουρα πολλὴ καλλειφθεῖσα γενήσεται ἐξ ἀμελείας καὶ καρποὶ λείψουσιν, ἐλευθεροπρασία δ' ἔσται [*](1—5 vgl. ΙΙΙ 1-7. 295 ff. 489 ff (698 ff. 820 ff.) II 346 f. XI 322. XII 293ff. XIII 172f. — 3 πολυγηθέα φωνήν vgl. IV 2. — 4f. οὐδὲ γὰρ οἶδα.....vgl. Plato: Menon 99 c καὶ γὰρ οὖτοι < χρησμωδοὶ . . . καὶ . . . θεομάντεις > ἴσασιν .... οὐδὲν ὦν λέγονσιν (vgl. XII 295 f.). — 6 — 14 vgl. [Hippolytus:] de consumm. mundi 8. (Bousset: Der Antichrist 129—132).) [*](HSS.: APS = Φ. FRLT = Ψ) [*](,,Überschrift'' (keine HS. trennt I und II): πέρὶ ἑλλήνων καὶ περὶ θεοῦ καὶ περὶ ἁγἰων καὶ περὶ κρίσεως (ἱερίων für περὶ κρίσεως Α) Φ ὡσαύτως καὶ τοὺς πολνθείαν νοσοῦντας ἐλέγχει τούς τε ἀδίκους καὶ ἁμαρτωλούς· καὶ σνμβονλεύει (σνμβασιλεύει Ψ) ὡς σνγγενεῖς (σνγγενὴς Alex.) τὸν ἕνα καὶ μόνον σέβειν θεόν. εἶτα παροιμιάζει τὴν ἄθλησιν τῶν ἁγίων· καὶ τελενταῖον περὶ τοῦ φρικτοῦ βήματος τοῦ σωτῆρος ἡμῶν φησι λέγουσα τάδε. Ψ.) [*](1 vgl. Ill 295. 489. II 346. — δὴ Opsopoeus δὲ ΦΨ | 3 ἔνθετο: κεύθετο Ψ. — θεσπεσίων ἐπέων vgl. XII 299 | 4 πᾶν δέμας πληχθεῖσα Ψ. — τάδ' ἔσπο- μαι: τάδε σπῶμ' Φ. — οὐδὲ... 5... λέγω vgl. XII 295f. oὐδὲ Meineke οὔτε ΦΨ | 5 vgl. I 5. — τὰ: τὰδ' Ψ | 6f. vgl. XIII 10f. | 7 So Φ (ohne Spatium) βρονταί τ' ἀστεροπαὶ καὶ γῆς ἐρνσίβη σεισμοὶ Ψ, aus [Hippol.] de cons. m. 8 βρονταί τ' ἀστεροπαί τ' ἄνεμοι δέ τε γῆς ἐρνσίβη Geffcken. 8 τ' + Opsop. < ΦΨ | 9 ἤ καί βοῶν: τε, βοῶν δέ τε Turnebus. — μνκομενάων Turneb. μνκωμένων ΦΨ | 10 τετραπόδων: καὶ τετραπόδων Ψ | 11 Anf. vgl. ΙΙΙ 239. — ὀίων: καὶ οἰῶν Ψ | 12 καλλειφθεῖσα Castalio καλνφθεῖσα (καλλνφθεῖσα Ρ) ΦΨ vgl. I 382.)

και τοτε δή μέγα βήμα θεός μετέπειτα ποιήβει' λάμψει γάρ βτεφάνφ λαμπρώ παρομοίως άοτήρ λαμπρός παμφαίνων άπ* ουρανού αίγλήεντος ημαΰιν ουκ ολίγοις' τότε γάρ ΰτέφος άνθρώποιϋιν δείξει άπ ούρανόθεν έναγώνιον άθλεύουΰιν και *τόθμαι*' μέγας γάρ άγών ίβελαοτικός έοται είς πόλιν ονράνιον, οικουμενικός δέ τε πάβιν έοοεται άνθρώποιΰιν έχων κλέος άθαναοίης. και τότε πάς λαός έπ' άθανάτοιοιν άέϋ-λοις άθλήΰει νίκης περικαλλέος* ου γάρ άναιδώς άργνρίον τις εκεί δύναται ΰτέφος ώνήΰαΰθαι. 45 άγνός γάρ Χρίΰτός τούτοις τά δίκαια βραβευθεί [*](29-33 Judische Hoffnungen: Sib. Ill 619 ff. 743 ff. Apocal. Bar. XXIX 5 ff. Henoch 10, 18 (Rabbinisch: Eisenmenger, Entdecktes Judenthum II 309 ff.), spater christlich: Sib. VIII 208 ff. Papias bei Irenaeus II 417 f. Harv. Danielapokalypse bei Vassiliev: Anecdota Graeco-Byzantina p. 41 (Schiirer: Geschichte des jiidischen Volkes 3 ii 541). _ 37 ff. vgl. V. 149. Die Vorstellung stoisch-judisch: Philo, de agric. 24f. p. 317 f. M., dann christlich: I Kor. 9, 24. Hebr. 12, 1. II Tim. 4, 7. Clemens Alex.: Quis dives salvetur 3. Tertullian. ad. mart. 3 Bonum agonem subituri estis, in quo agonothetes deus vivus est, xystarches spiritus sanctus7 corona aeternitatis brabium angelicae substantiae, politia in caelis. (39 Frankel: Die Inschriften von Pergamon II 207).) [*](27 αΐθέρι ναίων = V. 177. Ill 11. 81. V 298. XI 311. XII 132. XIV 10. Fragm. 3, 17 | 29 βαθεΐα καϊ ψ | 30 f. vgl. V. 319 f. VIII 28 f. 209 f. XI 238. — πάλι Castal. πάλιν ΦΨ I 31 ov διαμεριζομέν?] Ψ I 33 Anf. vgl. Ill 294. IV 182. XIV 48. — VII 145. VIII 319. XI 77. — έσσεθ Ψ. — ως: ωσπερ Α. — ήεν: ήεν και Ψ 34 vgl. XIV 220. 158. XII 196. — μετέπειτα: μερόπεσσι Rz. aus XIV 220. 158 | 35 vgl. XII 30 f. XIV 180 f. V 155 | 36 λαμπρώς FR. — άπ\ . . αίγλήεντος = XI 31 j 37 τότε γάρ στέφανος Α το γάρ στέφος Ψ \ 38 έναγώνιον άθ-λενονσιν vgl. XII 91. — άεθλενονσι Ψ | 39 καϊ τόθμαι μέγας γάρ αιών Ρ καϊ το . . . θμαΙ μ. γ. αιών Α καϊ τότε γάρ μέγας αιών Ψ καϊ τότε δή μέγας αντις άγών Turneb. και τεθμόν τε* μέγας γάρ άγών (Gott zeigt. den Kθmpfenden den Kranz und die Kampfsatzung) Gffck. καϊ τό θέμα* μ. γ. ά. Wilamowitz. — Ισελαστικός Gffck. vgl. Frankel: Die Inschriften von Pergamon no. 269, 21: iselastici. είσελαστικός Φ είσελλαστικός Ψ έσελα-στικός Opsop. | 40 πόλον Volkm. Rz.— ονράνιον γ' Ψ j 41 έσσετ Φάθανασίης Alex, vgl. V. 150. αθανασίας ΦΨ | 42 έπϊ Φ | 43 περικαλέος tf'LR (F?) | 44 άργνρεον Φ.)

μὴ πλοντεῖν ἀδίκως, ἀλλ' ἐξ ὁσίων βιοτεύειν. ἀρκειοθαι παρεοῦσι και ἀλλοτρίων ἀπέχεσθαι. ψεύδεα μὴ βάζειν, τά δ'ἐτήτνμα πάντα φνλάσσειν. (μηδὲ μάτην εἴδωλα σέβου. τὸν δ'ἄφθιτον αἰεί) πρῶτα θεὸν τίμα, μετέπειτα δὲ σεῖο γονῆας. πάντα δίκαια νέμειν, μηδ' εἰς κρίσιν ἄδικον ἔλθῃς. μὴ ῥίψῃς πενίην ἀδίκως, μὴ κρῖνε προσώπῳ. ἢν σὺ κακῶς διχάσῃς, μετέπειτα θεός σε δικάσσει. [*](47 Apok. Joh. 2, 10. — 48 άφθαρτον: vgl. I Kor. 9, 25. — 56 —148 (Ψ) zu- meist aus Pseudo-Phokylides (vgl. dagegen Suidas u. d. W. Φωκυλίδης.... εἰσὶ δ' εκ τῶν Σιβνλλιακῶν κεκλεμμένα). Derartige Moralvorschriften, vielleicht nach griechischen Gnomensammlungen entworfen (vgl. V. 56. 60), sind nicht nur bei den Juden (vgl. auch Sib. Ill 234 ff. 630. 762 ff.), sondern noch mehr bei den Christen sehr häufig, vgl. bes. die Διδαχή. Hermas: Mand. VIII 10. Barnab. ep. 19, 2. Apolog. Aristid. 15. Sib. VIII 403 ff. 480 ff. — 56 vgl. Theognis 146. Sib. II 109 f. — 60 vgl. Ill 594. VIΙΙ 4S2. Ähnlich die Χρυσᾶ ἔπη des Pythagoras (Iamblichi vit. Pythag. p. 204 Nauck): 1 ἀθανάτους μὲν πρῶτα θεύς . . 2 τίμα .... 4 τονς τε γονεῖς τίμα ... — 62 Deut. 1, 17. Lev. 19, 15. Prov. 24, 38. — Διδ. 4.) [*](47 τ'ἄχρι θανάτον Ψ | 49 τοῦ δέματος: τοῦτ' ἄθλου Ψ Buresch. — τά δίκαια νέμονσιν vgl. I 272. 295 | 50 πᾶσί τε Ψ | 51 ζώουσι: ζῶσίν τε Φ Bur. — Bergk δ' Φ Ψ | 52 οἳ δ' ἀγαπῶσι Betuleius ἠδ' (ήδ' L) άγαπῶσι ΦΨ. — γαμοκλοποιῶν RL | 53 δώσει πλονσια δῶρα Φ δώοει δῶρα γε (τε F) τήν τ' Ψ δώσει πλούσια δῶρ' Alex. | 55 ἄλγεσι: αἴσχεσι Herwerden. – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –) [*](56—148 nur in Ψ. — über die HSS. des [Phokylides] vgl. Kroll: Rheinisches Museum 1892, S. 457—459. (Dossios: Philologus 1897 S. 616 ff. wertlos).) [*](56 = [Phok.] 5. | 57 vgl. [Phok.] 6. Zweimal in L, zum 2. Male παρ' εοῖσι wie 1 interpol. HS. des [Phok.] | 58 vgl. [Phok.] 7. — πάντ' ἀγορενειν [Phok.] | 59 <[Phok.] | 60 = [Phok.] 8. - δὲ < Ψ und 1 interpol. HS. des [Phok.] | 61 vgl. [Phok.] 9. — μηδὲ κρίοιν ἐς χάριν ἔλκειν [Phok.] vulgo μηδ' εἰς κρίσιν χάριν ἔλκειν 1 Haupths.des [Phok.]|62 vgl. [Phok.] 10. — ῥίψῃς: Bernays vgl. V. 74. — ἀδίκως μὴ Bern. | 63 vgl. [Phok ] 11. — δικάσει Ψ 2 Haupthss. des [Phok.].)

οὖτος ἀγων ταῦτ’ εσῦν ἀέθλια, ταύτα βραβεία, τοῦτο πυλη ζωης καὶ είύοδος άθαναοίης, ἣν θεὸς οὐράνιος δικαιοτάτοις ἀνθρώποις ἔστησεν νίκης ἐπαέθλιον· οἳ δὲ λαβόντες τὸ στέφος ἐνδόξως διελεύσονται διὰ ταύτης. ἀλλ' ὁπόταν τόδε σῆμα φαννται κατὰ κόομον ὅπαντα, ἐκ γενετῆς παίδες πολιοκρόταφοι γεγαώτες, θλίψεις δ’ άνθρώπων λιμοί λοιμοί πόλεμοι τε, καιρῶν δ’ αλλαγίη, πενθήματα, δάκρυα πολλά, αἶ, ὁπόσων παίδες *χώραις ἐνὶ θοινήαονται οἴκτρ' ὀλοφυρόμενοι γονέας*, ἐν φάρεσι βάρκας ἐνθέντες, θάψουΰιν ἐπὶ χθονὶ μητέρι λαῶν αἵμασι καὶ κονίῃσι πεφυρμένοι· ὦ μέγα δειλοί ὑστατίης γενεῆς φῶτες κακοεργέες αίνοί νήπιοι οἠδε νοοῦντες, ὅθ’ ηνίκα φῦλα γυναικῶν μὴ τίκτωσιν, ἔφυ τὸ θέρος μερόπων ανθρώπων. [*](149 ἀγων: vgl. Υ. 37 ff. — 150 Matth. 7, 13. — 155 vgl. Hesiod: Ἔ. κ. ἡ. 180f. (Hesiod sehr beliebt bei den Stoikern, also stoisch-jüdische Vorstellung, wie gleich zeigt:) IV Ε sr. 6, 21 . . . et anniculi infantes loquentur. — Christlich: Teetamentum domini nostri ed. Ephraem II Rahmani p. 9 YII puellae recenter viris nubentes parient infantes loquentes verba perfecta.... Adspectus autem eorum erit uti adspectus iam provectorum in annis: cani enim erunt qui nascentur. — 157 καιρῶν δ’ αλλαγίη: wahrscheinlich ursprgl. jüdisch, vgl. Sib. Y 300 (XIV 299), dann christlich: Sib. VIII 214f. Lactant. div. inst. VII 16, 9. — 163f.Apoka- kalyptische Vorstellung der (Juden und) Christen: Agypterevangelium bei Clemens Alex. Strom. Ill 6, 45. vgl. auch noch die tiburtinische Sibylle S. 181 Sackur . ...et pregnantes ululabunt in tribulationibus et doloribus dicentes: Putasne, pariemus? — (164 »έρος: vgl. I 387. XIV 356). 146 = [Phok.] 77. — μι) aus [Phok.] Rz. μηδε Ψ. — άπόλειψον 2 Haupthss. des [Phok.]άπάλειψον Ψ viele HSS. des [Phok.]. — — — — — — — — — — — — — — — — — — ) [*](149 Anf. vgl. V. 39 | 150 ἀθανασίας Ψ | 151 οὐράνιος: ουράνιός γε Φ vgl. I 86] I 153 διελεύσονται: εἀσέλθωσι Ψ | 156 δ’ < Ψ. — λιμοί λοιμοί Alex, λοιμοί καἰ λιμοί Φ τε λιμοί λοιμοὶ Ψ | 157 vgl. VIII 214. — πενθματα Struve πένθημά τε Φ και πένθιμα (πένθημα L) Ψ Buresch | 158 χώραις .... 159 . .. γονέας sο (χώρης FR, χωρίς L) ΦΨ; hier muss ein grausiges Vorzeichen stehen: Wilam. Vielleicht also: χείρας έπιφοινίξονται, dann Liicke, in der stand, dass sie ilire Eltern totechlugen und 159 οί'κτ ρ όλοφνρο μένους γ. | 158 Anf. vgl. XIV 344. XI 138. XIII 113. XIV 82. | 159 Anf. vgl. V. 301 | 160 ένέντες Ψ Bur. συν μέλεσιν Φ Rz. | 161 πεψυραμέν Φ | 163 ήνίκα: 8 νικά (νίκα Α) Φ | 164 vgl. XIV 356.)

καὶ τόθ' ὁ Θεσβίτης ἀπ' οὐρανοῦ ἅρμα τιταίνων οὐράνιον, γαίῃ δ' ἐπιβὰς τότε σήματα τρισσά κόσμῳ ὅλῳ δείξει ἀπολλυμένου βιότοιο. αἶ, ὁπόσαι κείνῳ ἐνὶ ἤματι φοροφοροῦσαι γαστέρι φωραθῶσιν, ὅσαι δέ τε νήπια νήπια τέκνα γαλαδοτοῦσιν, ὅσαι δ' ἐπὶ κύματι ναιετάουσιν· αἶ, ὁπόσοι κείνην τὴν ἡμέραν ἀθρήσουσιν· ἀχλὺς γὰρ ζοφερὴ σκπεπάσει τὸν ἀπείρονα κόσμον ἀντολίης δύσεως τε μεσημβρίης τε καὶ ἄρκτου. [*](184 ff. vgl. IΙΙ 801 ff. VIII 203 ff. IV Esr. 5, 4 et elucescet subito sol noctu et luna interdiu. — Ascens. Jes. IV 5. — 187 Jüdische, später christliche Erwartung: Mal. 4, 4. Matth. 11, 14. 16, 14. 17, 10. Commod. Instr. I 41, 8. Carm. apol. 833 f. Sed priusquam ille veniat, prophetabit Helias | tempore ρartito, medio hebdomadis axe. Lactant. div. inst. VII 17, 1 imminente iam temporum conclusione propheta magnus mitfcetur a deo . . . Alle anderen Zeugen nennen neben Elias auch noch Henoch, z. B. Ephra. gr. III 742. vgl. Bousset: Der Antichrist 135 f. Die Offenbarung Johannis S. 375. — 188 σήματα τρισσά: vgl. Διδ. 16 καὶ τότε φανήσεται τά σημεῖα τῆς ἀληθείας· πρῶτον σημεῖον ἐκπετάσεως ἐν οὐρανῷ, εἶτα σημεῖον φωνῆς σάλπιγγος καὶ τὸ τρίτον ἀνάστασις νεκρῶν. — 190 f. (vgl. XIV 307.) Apokalypsenstil: Mark. 13, 17. Matth. 24, 19. Luk. 21, 23. Commod. Instr. II 2, 8: Lactanti, quid faciet mater, cum ipsa crematur? Apokalypse des Elias S. 81, 28, 12 Steind. Kalemkiar: Die VII Vision Daniels S. 239, 32. [Hippol.] de cons. m. 27. — 194 Ephr. Syrus 11 ... et fient tenebrae ac caligo. — 195 Formelhaft, vgl. Kaibel: Epigrammata graeca ex lapidibus conlecta 441, 3 (II—III Jh.). Anthol. Pal. XVI 369, 1.) [*](182 ἥξει γάρ τ' Φ ἥξει γὰρ ἤ Ψ ἔσται γάρ τ' oder ἔσσεται ἤ Rz. aus Hom. II. Φ 111. — ἠοῦς Ψ ἠῶος Φ ἠὼς Alex. — δείλης Φ vgl. Hom. a. a. O., wo die Überlieferung z. t. δείλης hat. δήλης Ψ | 183 καὶ: γε καὶ Ψ | 184 ἐσσομένοις Mdls. vgl. IV 97. εὑδομένοις (εὐδομένοις) ΦΨ. — ἀπ' οὐρανοῦ ἀστερόεντος = III 373. VIII 33. Fragm. 3, 49 | 185 ἐνὶ: τ’ ἐνὶ Ψ. — πᾶσι φανεῖται: ἀποφανεῖται Ψ | 186 φωστῆρσι Ψ. — κατεπειγομένοιο χρόνοιο vgl. IΙΙ 50. γε ἐποφανεῖται χρ. Ψ | 187 ἀπ' οὐρανοῦ Ρ ἀπὸ οὐρανοῦ A Bur. γε ἀπ’οὐρανοῦ Ψ | 188 οὐράνιον: πυρίδρομον oder πυρίγονον Mdls. — τότε σήματα τρισσά: σημήια τρισσά Mdls. | 189 δείξει Wilam. δείξει τοῦ Φ δείξει τε Ψ | 190 αἶ, ὁπόσοι: οὐαὶ ὅσαι Ψ vgl. V. 193 | 192 γαλαδοτοῦσιν (γάλα δοτοῦσιν Α) Φ γαλουχοῦσιν Ψ γλακτοδοτοῦσιν Struve Mein. — ὅσαι Volkm. ὅσοι ΦΨ. — κύμασι Ψ | 193 αἶ, ὁπόσοιBur. αἴ ὁπόσαι Φ οὐαὶ ὅσε (ουαὶ ὁσ' R) Ψ vgl. V. 190. — ἐκείνην FR. — ἀθρήσουσιν: ἀθροίσουσιν Φ | 194 vgl. V 481. — ἀπείρονα vgl. IΙΙ 694 | 195 == XI 3. vgl. IΙΙ 26. VIII 321. XIV 180. — ἀνατολίης Ψ. — μεσημβρίας Φ.)

ήνίκα δ' άθανάτον θεον άφθιτοι άγγελτήρες Βαρακιὴλ Ῥαμιηλ Οὐριὴλ Σαμιὴλ 'Λζαήλ τε, αὐτοὶ ἐπιστάμενοι ὅοα τις κακὰ πρόοθεν ἔρεξεν, ἀνθρώπων ψνχὰς [τε] ἀπό ζόφον ἠερόεντος ἐις κρίοιν άξονοιν πάοας ἐπι βῆμα υεοῖο ἀθανάτον μεγάλου· εἷς γὰρ μόνος ἄφθιτός ἀστιν, αὐτὸς ὁ παντοκράτωρ, θνητῶν ὃ δικαοπόλος ἔσται· καὶ τότε νερτερίοις ψνχὰς καὶ πνεῦμα καὶ αὐδήν δώοει ἐπονράνιος, καί τ' ὀστέα ἁρμοοθέντα ἁρμοῖς παντοίοις, σάρκες καὶ νεῦρα ⏑ _ ⏓ καὶ φλέβες ἠδέ τε δέρμα περὶ χροΐ καὶ πρὶν ἔθειραι ἐμβροοίως πηχθέντα, καὶ ἔμπνοα κινηθέντα σωματ' ἐπιχθονίων ἑνὶ ἤματ' ἀναοτήοονται. καὶ τότ' ἀμειλίκτοιο καὶ ἀρρηκτον *ἀδάμαντος [*](215 vgl. den griechischen Henoch S. 24, 14. —"Ραμιήλ: »Eremiel«: in der Apokal. d. Elias S. 51, 10, 9 Steind. »Jeremiel«: IV Esr. 4, 36. »Ramael«: Apoc. Baruch. LV 3. — Hinsichtlich der vier Engel in Ψ vgl. den griech. Henoch S.29, 1. Apoc. Mos. p. 21: καὶ εἶπεν ὁ θεὸς τῷ Μιχαἡλ, τῷ Γαβριἠλ, τῷ Οὐριὴλ καὶ Ῥαφαήλ . . Apoc. Esdr. p. 31 Ti. Koptisches Fragment einer Mosesapokalypse herausgeg. von Harnack (Sitzungsberichte d. Preuss. Akad. 1891, S. 1046 f.). Mdls. vergleicht auch noch die Inschriffc eines Amulets: Revue des études grecques IV 288. — 216 AltjÜdische, später christliche Anschauung: Psal. 68, 29. (Apok. Joh. 17, 8. Phil. 4, 3). Henoch 108, 7: Denn es giebt daruber oben im Himmel Schriften und Aufzeichnungen, damit die Engel sie lesen und wissen, was den Sündern wider- fahren wird, und den Geistern der Demutigen . . . . Apokal. d. Elias S. 41, 4, 2 Steind.: Auch die Engel des Anklagers, der auf der Erde ist, auch sie wiederum schreiben nach alle Sünden der Menschen auf ihre Schriftrolle. Vgl. ebenda S. 53, 10, 19. Apocal. Pauli p. 38 Ti. — 221 — 226 (Ezech. 37, 5—10.) Apoc. Baruch L. Apokal. des Elias S. 61—62, 16, 10 ff. Steind. — 227 ff. Apokal. des Elias S. 45. 6, 18 Steind. . . ich fand, dass es Thore von Erz sind und Schlosser von Erz und Riegel von Eisen.) [*](215 lautet in Ψ: ἥξουσι μιχαήλ τε γαβριὴλ τ' οὑριήλ. — Βαρακιὴλ Ραμιὴλ aus dem griech. Henoch (Fabricius Rz.) Gffck. ἥκαρ' καρ ἑρομιὴλ Φ.— Σαμιὴλ aus Henoch Rz. σανιὴλ Φ | 216 ὅσα: θ' ὅσα Ψ. — ἕρρεξεν Ψ | 217 ψνχάς τε ἀπὸ Φ ψνχὰς ἀπὸ τε Ψ τε [ ] Gffck. | 218 Anf. vgl. V. 230 | 219 μεγάλου: μεγάλον Ψ. — ἐοτιν: ων Ψ | 220 <R. — αὐτός ό παντοκράτωρ = I 66. — 8 Alex, ὁ ΦΨ | 221 ανδήν: άοιδὴν Φ | 222 δώσει ἐπονράνιος θεὸς ὀστέα θ' ἁρμοσθέντα Ψ | 223. 224 so Wilam., nach dem auch die Interpunktion von 222 bis 225. ἁρμοῖς παντοίοις σαρξὶ σάρκες καὶ νεῦρα περὶ (περὶ Α) χροΐ | καϊ φλέβες ἡδέ τε δἑρμα δ5 αἱ (θ3 αἱ Α) πρὶ ἔθειραι Φ ἁρμοῖς παντοίοις σαρξὶν δέ τε πάσαις σάρκας | νεὐρεσι νεῦρά τε καί τε φλέβεσσιν ἁπάσαις αἶμα | δέρμα δἑ γ' ἐν χθονι αἱ πρὶν αἰθειραι εἰσανθις φνσονσιν Ψ | 226 ἑνὶ ἤματ' Gffck. (ἑνὶ ἤματι Anon. Bernens.) ἑνὶ ἥματ' Ψ μίαν ἡμέραν Φ Alex. — ἀνστήσονται Castal. Ausgg. | 227 καὶ άρρήκτον: τε κἀρήκτον Ψ. — ἀδάμαντος 228 . . . πνλῶν τε ἀχαλκεύον (ἀχαλ-)

ἡνκα δ' ἀνστήσῃ ωέκυας μοῖραν καταλύσας καὶ καθίσῃ Σαβαὼθ Ἀδωναῖος ὑψικέραυνος ἐς θρόνον οὐράνιον [τε] μέγαν δέ τε κίονα πήξῃ, ἥξει δ' ἐν νεφέλῃ πρὸς ἄφθιτον ἄφθιτος αὐτός ἐν δόξῃ Χριστὸς σὺν ἀμύμοσιν ἀγγελτῆρσιν καὶ καθίσει Μεγάλῳ ἐπὶ δεξιά, βήματι κρίνων εὐσεβέων βίοτον καὶ δυσσεβέων τρόπον ἀνδρῶν. ἥξει καὶ Μωσῆς ὁ μέγας φίλος Ὑφίστιο σάρκας δυσάμενος· Ἀβραὰμ δ' αὐτὸς μέγας ἥξει, Ἰσαὰκ ἠδ' Ἰακώβ, Ἰησοῦς Δανιήλ τ' Ἠλίας, [*]((231 vgl. das slavische Henochbuch XVIII S. 19 Bonw. über Gregoroi in der Unterwelt.) 233 — 237 Henoch 61, 5: Und diese Maasse werden alle Geheimnisse der Tiefe der Erde enthüllen und welche von der Wüste verschlungen, und welche von den Fischen des Meeres und den wilden Tieren gefressen worden sind, dass sie zurükkehren und sich auf den Tag des Auserwählten stüten . . . Ähnlich noch Constitut. apost. p. 131,4 Lag –241 ff. Matth, 25,31. 19, 28. Chryostomus: hom. de resurr. 1 ὅταν ὁ μονογενὴς υἱδς τοῦ θεοῦ παραγένηται μετὰς τῶν ἀγγέων τῶν ἑαυτοῦ καὶ ἐπῖ τοῦ βήματος ἐκεἱνου καθίσῃ. – 245 f. Apokal. des Elias S. 59, 14, 10 ff. Steind. Apocal. Esdr. p. 30. Apocal. Pauli p. 53 Ti. κεύτου τ' Ψ) Ἀίδαο ΦΨ Αίδαο | . . . . πύλας τε ἀχαλκεύτου ἀδάμανος Wilam. | 229 ῥηξάμενος: ῥηξάμενός τ' Ψ.– μέγας <Ψ | 230 πολυπενθέα Mdls? –ἐἰς κρίσιν ἄξει vgl. V. 231 Τιτήνων: τε τιτάνων Ψ |232 τε<Ψ. –καὶ ὅσας εἶλεν: καὶ τότε ὅσους εἶλεν Ψ |237 στήσει σνναγείρας Wilam. | 238 vgl. VIII 414. — άνστήσει Rz. — μοιραν Rz. aus VIII 414. μοίρας ΦΨ | 239 καθίσει Φ Rz. — Σαβαώθ: σαβαώθ τε Ψ. — ἀδωναΐ Ψ | 240 τε μέγαν Φ γε μέγαν RL (F ?) μεγάλην Rz. τε [ ] Gffck. — δέ: δή Ψ. — πήξει F πήξη R πήξει Φ LRz. | 241 ἥξη Ψ. — πρὸς: πρός τ' Ψ | 243 Μεγάλω Ψ Mdls. vgl. I 384. μεγάλος Φ. — βήματι κρίνων vgl. VIII 82 (222) | 244 vgl. VIII 416 | 245 φίλος: φίλος θ' Ψ | 246 Anf. vgl. VII 70. — σάρκα Α. — σάρκ' έπιειμένος Ψ. — δ": καὶ Ψ. — ἥξη Ψ | 247 ἠδ' <Ψ. — τ': ήδ' Ψ.)

*Ὑψιβρεμέτα, μάκαρ, οὐράνιε, ὄς ἔχεις τά Χερουβίμ* ιδρυμένος, λίτομαι, παναληθέα φημίξασαν παῦσον βαιόν με· κέκμηκε γάρ ἔνδοθεν ἦτορ. ἀλλὰ τί μοι κραδίη πάλι πάλλεται ἠδέ γε θυμός τυπτόμενος μάοτιγι βιάζεται ἔνδοθεν αὐδήν ἀγγέλλειν πάοιν; αὐτάρ πάλι πάντ’ ἀγορεύσω, ὅσσα θεὸς κέλεταί μ’ ἀγορευέμεν ἀνθρώποισιν.

ἄνθρωποι θεόπλαστον ἔχοντες ἐν εἰκόνι μορφήν τίπτε μάτην πλάζεοθε καὶ οὐκ εὐθεῖαν ἀταρπόν βαίνετε, άθανάτου κτίστου μεμνημένοι αἰεί; [*](1 — 7 vgl. V. 295 ff. 489 ff. 698 ff. 820 ff. II 1—5. 346 f. XI 322. XII 293 ff. XIII 172 f. — 1 ὄς . .. 2 ἱδρυμένος Psal. 79, 2. 98, 1. Dan. 3, 55. Apocal. Esdr. p. 32 Ti. Vgl. auch die Zauberpapyri (Wessely: Denkschriften der Wiener Akademie 1893 S. 43 V. 700). — 8-45 vgl. Fragm. 1. 3, 21-49. — 8-11 vgl. Fragm. 1, 1 ff. 3, 21. XIV 1 ff. — 9 ff. vgl. Ill 721. Fragm. 1, 23.) [*](HSS.: APS. Β (von V. 106 an), p. r (von V. 47-303) = Φ. FRLT = Ψ. Überschrift: πάλιν ἐν τῷ τρίτῳ αὐτῆς τάδε φησὶν ἐκ τοῦ δευτέρου λόγου περί θεοῦ Φ πάλιν ἐν τῷ τρίτῳ αυτῆς τόμῳ τάδε φησίν ψ (am Rande: ἐκ τοῦ δευτέρου λόγου FLT λόγος τρίτος R).) [*](1 So (οὐράνι Ψ. — τὸ Φ) ΦΨ Ύψίβρομε μ. οὐρ., ὄς ἔ. τ. Χ. Bur. Οὐράνιε, ὑψιβρεμέτα, ὅς ἔχ. τ. Χ. Geffcken ὦ ὑψιβρεμέτα, μάκαρ, οὐράνι’ ἄντα Χ. (ἱδρνμένος) Mendelssohn | 2 ἱδρυμένος Boissonade ἱδρνμένον Φ Ψ Bur. — λίτομαι: λίτομαἰ σε Ψ.— παναληθέα φημίξαβαν vgl. IV 3. V 7. XI (197). 316. XII 7 | 3 Anf. vgl. (I 250). XII 297. ἄμπαυσον Meineke Wilamowitz. — με: μ' ἤ Ψ ἐμέ Hilberg (Mdls.) — κέκμηκε .... ἦτορ = XII 298 (vgl. 229). κέκμηκε Rzach κέκμηκα ΦΨ. — ἔνδοθεν Volkm. ἔνδοθεν ΦΨ | 4 μοι: μου ΦΨ. — πάλι: τ’ αὖ Ψ | 5 μάστιξι Ψ. — ἔνδοθεν: δὲ ἔνδοθεν Ρ δὲ ἔνδοθι Α | 6 ἐξαγγέλλειν Ψ. — άτάρ RL (F?). — πάλιν Ψ | 8—11 vgl. Fragm. 1, 1 ff. 3, 21. XIV 1 ff. | 9 vgl. V. 721. Fragm. 1,23. — ἀτραπόν Ψ | 10 βαίνετε: βαδίζει’ Ψ.)

αὐτὰρ ἐπεὶ πύργος τ’ ἔπεσεν γλῶσσαί τ’ ἀνθρώπων παντοδαπαῖς φωναῖσι διέστρεφον, αὐτὰρ ἅπαοα γαῖα βροτῶν πληροῦτο μεριζομένων βασιλειῶν, καὶ τότε δὴ δεκάτη γενεὴ μερόπων ἀνθρώπων, ἐξ οὗ περ κατακλυσμὸς ἐπὶ προτέρους γένετ’ ἄνδρας. καὶ βαοίλευσε Κρόνος καὶ Τιτὰν 'Ιαπετός τε, Γαίης τέκνα φέριοτα καὶ Οὐρανοῦ, οὓς ἐκάλεσσαν ἄνθρωποι γαῖάν τε καὶ οὐρανόν, οὔνομα ἀέντες, οὕνεκά τοι πρώτιστοι ἔσαν μερόπων ἀνθρώπων. τρισσαὶ δή μερίδες γαίης κατὰ κλῆρον ἐκάοτου, καὶ βαοίλευσεν ἔκαστος ἔχων μέρος οὐδ’ ἐμάχοντο· ὅρκοι γάρ τ’ ἐγένοντο πατρὸς μερίδες τε δίκαιαι. τηνίκα δὴ πατρὸς τέλεος χρόνος ἵκετο γήρως καί ῥ’ ἔθανεν· καὶ παῖδες ὑπερβασίην ὅρκοισιν δεινήν ποιήσαντες ἐπ’ ἀλλήλους ἔριν ὦρσαν, ὃς πάντεσσι βροτοῖσιν ἔχων βασιληίδα τιμήν [*](108—113 Athenagoras: Leg. 30 Σίβυλλα (μέμνηται δ’ αυτῆς καὶ Πλάτων)· δὴ τότε... 108 — 111 Tertullianus: Ad nat. II 12 ante enim Sibylla quam omnis litteratura extitit, ilia scilicet Sibylla veri vera vates de cuius vocabulo daemoniorum vatibus incluistis. ea senario versu in hunc sensuru de Saturni prosapia et rebus eius exponit: decima, inquit, genitura hominum ex quo cataclysmus prioribus accidit, regnavit Saturnus et Titan et Iapetus, Terrae et Caeli fortissimi filii. — 110 ff; vgl. Ennius' Euhemerus bei Lactant. div. inst. I 14, 2, dazu 8 haec historia quam vera sit, docet Sibylla Erythraea eadem fere dicens nisi quod in paucis quae ad rem non attinent discrepat. — 113 Tertullianus a. a. 0. nihil allego de statu antiquitatis, qua ita rudes tunc agebantur et oculi et mentes hominum ut cuiuslibet novi viri aspectu quasi divino commoverentur, nedum et regis et quidem primi. — 114 vgl. I 293 f. — 115—121 vgl. XIV 70—73.) [*](105 < A. — αντάρ .... ἔπεσεν vgl. VIII 4. XI 12. — τ’ ἔπεσε ΦΨ. — γλώσσαι ... 100 ... διέστρεφον vgl. VIII 4 f. XI 4. — Fur V. 106 hat Theoph. VIII 5. Mit V. 106 setzt Β ein. — φωνῆσι Rz. — διέστραφεν Hartel. — αὐτὰρ: αὐτἰχ’ Rz. | 107 μεριζομένων vgl. XI 15. — βασιλειῶν Alex, βασιλἠων ΦΨ I 108 = XI 14. vgl. II 15. — δὴ τότε δὴ Athenag. | 109 vgl. XI 6. — ἐξ οὖ δὴ Athenag. ἐξ urtifaq οὗ Ψ. — γένετ’ < Α. — ἀνέρας Ρ ἀνθρώπονς ΑΒ ἀνθρώπους S | 110 κἀβασἰλενσε Α | 111 Οὐρανοῦ ... 112 ... τε καὶ < Α. — Οὐρανοῦ, οὓς ἐκάλεσσαν Maranus οὐρανοῦ ἐξεκάλεσσαν Φ οὐρανοῦ ἐκάλεσσαν Ψ οὐρανοὺσ ἐκάλεσσαν HS. des Athenag. | 112 γαῖάν τε καὶ οὐρανὸν Athenag. γαίης τε καὶ οὐρανοῦ ΦΨ. — ὄνομα ΑΨ | 113 Anf. = V. 128 (104). — τοι aus V. 128 (104) Alex, οἱ ΦΨ. — πρώτιστοι Athenag. (Tertullian: primi) προφέριστοι ΦΨ | 114 vgl. I 293 f. | 115 κἀβασίλενσεν Φ. — οὐδὲ μἀχοντο Ρ | 117 τηνἰκα: ἡνίκα Ψ | 118 f. vgl. XIV 70—73 118 ἔθανε Ψ. — ὅρκοις Ψ | 119 ἐπ’.....ὦρσαν = V. 103 | 120 ὅς: τίς Mdls. Bur. — πάντεσσι βροτοῖσιν = V. 210. — βασιληἰδα τιμἠν = VIII 201.)

καὶ τότε Τιτάνεόοι &εός κακόν έγγυάλιξεν. καὶ πάοαι γενεαϊ Τιτάνων ήδε Κρόνοιο κάτ&ανον. αύτάρ έπειτα χρόνου περιτελλ,ομένοιο Αιγύπτου βαοίλειον έγείρατο, είτα το Περοών Μήδων Αί&ιόπων τε καϊ Αοουρίης Βαβυλώνος, είτα Μακηδονίων, πάλιν Αιγύπτου, τότε 'Ρώμης.

καὶ τότε μοι μεγάλοιο &εοϋ φάτις έν οτή&εΰοιν [*](147—151 Ennius bei Lactant. div. inst. I 14, 7 deinde Titan, postquam rescivit Saturno filios procreatos atque educatos esse clam se, seducit secum filios suos qui Titani vocantur, fratremque suum Saturnum atque Opem conprehendit eosque muro circumegit et custodiam iis apponit. (154 Theophil. ad Autol. II 31, 35 in ganz anderem Zusammenhang: αντη άρχή έγενετό πρώτη τον γενέο&αι, πολέμους έπϊ τής γής). — 156—158 vgl. V. 199-201. - 159—161 vgl. VIII 6—9. IV 49 ff. XI 19—314. Lactant. div. inst. VII 15, 13 sic et alia prius regna cum diutiue floruissent, nihilominus tamen occiderunt. nam etAegyptios et Persas et Graecos et Assyrios proditum est regimen habuisse terrarum: quibus omnibus destructis ad Romanos quoque rerum summa pervenifc. — 162—164 = V. 297—299 vgl. V. 490 f. 698 f.~) [*](142 — Gffck. — ποσειδώνα Ψ | 144 ρέει. .. 145 .. . μύρεται Wilam. | 145 εύροιίου L. — μύρατο Alex, μοίρατο Φ μοίρα το Ψ, vgl. sonst zu V. 144 | 146 άμιγγα Ψ. — οτύγιον καλέουοιν Castal. στυγιαΐον (γυγιαΐον Α στυγαΐον R) καλοϋσιν Φ Ψ | 147 τιτάνες Φ | 148 λα&ρίονς Ψ. — Κρόνος cΡείη τ ε Nauck Mdls. vgl. V. 150. Κρόνος τε ρέη τε ΦΨ | 149 τοι < Ψ | 150 ρ ειχε δεσμοΐσι Ψ. — κρόνον τε ρέην τε Φ | 151 κρύχρε Ψ. — έν ζωσμοΐς Φ¥ έν ζωδεσμοΐς R (ent- όε standen aus ζωσμοΐς: Rz.) έν δεσμοΐς L. vgl. V. 253. ένδνκέως Wilam. | 152 δή μιν: φήμιν Wilam. — άκουσαν Ψ | 155 [ ] Alex. Mein. Rz. — τε < Ψ | 156 vgl .V. 199. — Τιτήνεσσι.... 157 . .. Τιτήνων Rz. | 158 χρόνου περιτελλομένοιο vgl. V. 289. VIII 137. — περιτελομένοιο RL | 159—161 vgl/VIII 6—9 I 160 = VIII 7. — Άσσνρίης Βαβυλώνος vgl. Ill 809 | 161 μακεδόνων Ψ | 162—164 = V. 297—299 vgl. V. 490 f.)

οίκος μεν γάρ πρώτιοτος Σολομώνιος άρξει Φοίνικες τ 'Λσίης έπιβήτορες ήδε καϊ άλλων νήσων, Παμφνλων τε γένος Περσών τε Φρνγών τε, Καρών καϊ Μνσών Ανδών τε γένος πολνχρνοων. αντάρ έπει& "Ελληνες νπερφίαλοι καϊ άναγνοι· άλλο* Μακηδονίης έϋνος μέγα ποικίλον άρξει, οἳ φοβερόν πολέμοιο νέφος ήξονΟι βροτοΙΟιν. άλλά μιν ονράνιος &εός έκ βν&ον έξαλαπάξει.

αντάρ έπειτ άλλης βαοιληίδος έοοεται αρχη λενκή και πολνκρανος αφ έοπερίοιο θαλάσσης, ἣ πολλής γαίης άρξει, πολλονς δε σαλενσει, καϊ πάοιν βαοιλενοι φόβον μετόπισ&ε ποιήσει, πολλον δ᾿ αν χρνσόν τε καϊ άργνρον έξαλαπάξει έκ πόλεων πολλών πάλι δ' έοοεται έν χ&ονϊ δίη χρνσίον, αντάρ έπειτα και άργνρος ήδέ τε κόσμος, καϊ &λίψονσι βροτονς. μέγα δ᾿ έοοεται άνδράοι κείνοις πτώμ, οπόταν άρξωνϋ' νπερηφανίης άδίκοιο. αὐτίκα δ᾿ έν τοντοις άΰεβείας έοσετ άνάγκη, άροην δ' άρσενι πλησιάσει οτήοονοί τε παιδας [*](178 vgl. (VIII 12.) I Maccab. 8, 4. — 179 vgl. (V. 78.) I 388. — 185. 186 vgl. II 73. Ill (596.) 764. Y 166. 3S7 (f.). 430. IV 34. Solches gehorte spater, w. e. sch., zum Inventar der christlichen Apologien: Athenag. Leg. 34 oi γάρ άγοράν) [*](163 "στατο Rz. aus V. 298. 491. "πτατο ΦΨ | 164 < Ρ | 165 vgl. V. 300. V 332. 415. — vow Opsop. (vgl. Y. 300) μόνος Φ < Ψ | 167 πρώτιστα Ψ. — σολομώνειος ¥Ψ. — άρξει: έρξει Rz. wegen des in V. 168 folgenden έπιβήτορας der HSS. | 168 Φ οινικές τ| "Ασίης έπιβήτορες Wilam. Gffck. Φοινίκης τ᾿ Ἀσίης έπιβήτορας ΦΨ aber Salomons Haus kann niemals Beherrscher aller asiatischen Volker heissen | 169 vgl. V. 514 | 170 vgl. V 288 | 171 νπερφίαλοι xal άναγνοι = V. 203. — άνεγνοι Φ | 172 άλλο ΦΨ άλλά Alex, είτα Volkm. καϊ τό Wilam., vielleicht ist aber nach V. 171 eine Lucke, in der noch von den Griechen geredet wurde (vgl. V. 202 ff.), danach hiess es denn: und dann... — μακεόονίης Α μακεδονίης d. and. HSS. | 176 άφ εσπ. θαλάσσης = XII 14. — εσπερίοιο Alex. (Rz.) έσπερίον τε (έσπέρον τε Α) Φ έσπερίον Ψ | 178 πάσι Α Ψ. — μετόπισθεν Ρ Ψ. — ποήσει Ψ | 179 = I 388. 180 [ ] Herwerden 180 — 183 [ ] Bur. 179 — 189 [ ] Gffck. | 180 πάλιν ΑΨ. — έν χ&ονί <% = V. 83. — 0iy Rz. δια ΦΨ | 182 f. = I 391 f. — μέγα aus I 391 Rz. μετά Φ Ψ | 183 πτώμ5 οπόταν Rz. aus I 392. πτώμα& 'όταν ΦΨ. — άρξωντ ΑΡ | 185 άοοην άρσενι Ψ άρσις δ' άρσενι Φ. — τε: δε Ψ.)

ἀλλ᾽ ὁπόταν τὰ πρῶτα τέλος λάβῃ, αὐτίκα δ᾽ ἔσται δεύτερ᾽ ἐπ᾽ ἀνθρώπους. καί τοι πρώτιστα βοήσω. ἀνδράσιν εὐσεβέσιν ἥξει κακόν, οἳ περὶ ναόν οἰκείουσι μέγαν Σολομώνιον οἵ τε δικαίων ἀνδρῶν ἔκγονοί εἰσιν· ὁμῶς καὶ τῶνδε βοήσω φῦλον καὶ γενεὴν πατέρων καὶ δῆμον ἁπάντων πάντα περιφραδέως, βροτὲ ποικιλόμητι, δολόφρον. ἔστι πόλις ..... κατὰ χθονὸς Οὒρ Χαλδαίων, ἐξ ἧς δὴ γένος ἐστὶ δικαιοτάτων ἀνθρώπων, οἷσιν ἀεὶ βουλή τ᾽ ἀγαθὴ καλά τ᾽ ἔργα μέμηλεν. οὔτε γὰρ ἠελίου κύκλιον δρόμον οὔτε σελήνης οὔτε πελώρια ἔργα μεριμνῶσιν κατὰ γαίης [*](207—209 vgl. XI 53—55. — 218 Polemik, w. e. sch., gegen Eupolemos bei Alexander Polyhistor (Eusebios: Praep. ev. IX 17, 3): δεκάτη δε γενεά, φησϊν, ἐν πὀλει τῆς Βαβυλωνίας Καμαρίνι, ἥν τινας λέγειν πάλιν Οὐρίην (εἶναι δὲ μεθερ· μηνενομένην Χαλδαίων πόλιν έν τρισκαιδεκάτ γενέσθαι Ἀβραάμ γενεά, ενγενεία καϊ σοφία πάντας ίπερβεβηκότα, ΰν δή καϊ τήν άστρολογίαν και Χαλδαϊκήν ενρεϊν ...... 221 — 230 Deut. 18, 10. Lev. 19, 31. 20, 6. 27. Num. 23, 23. Slav. Henochbuch X S. 13 Bonw.: Dieser Ort ist.....bereitet denen, welche treiben .... Zaubereien, Beschworungen, damonische Wahrsagerei. Philo: de migr. Abrah. 34 p. 466 M. Mit der Sibylle stimmen z. T. wortlich uberein die Verse bei Psellos 1128b, von Kroll: De oraculis Chaldaicis p. 64 sq. mit Recht fur jiidisch oder judaisierend gehalten: μή τά πελώρια μέτρα γαίης νπό σήν φρένα βάλλον | ον γάρ άληuείης φντóν έν χθονί. μήτε μέτρει μέτρον ήελίον κανόνας σνναθροίσας' | άιδίω βονλή) [*](207—209 vgl. XI 53—55 | 207 < Ψ. — καϊ: δή Rz. aus XI 53 | 208 πάσῃ: πᾶσι Ψ. — τ᾿ ἠδ᾿ Rz. aus XI 54. ήδ᾿ ΦΨ | 209 παμφνλίοις Φ. — κακόν μετακινηθήναι ΦΨ Ausgg. Bur. (τ') άπορον μετακινηθήναι Herwerden κακόν μέγα κοινωθήναι Gffck. | 210 καϊ πάντεσσι βροτοΐσι vgl. V. 120. — τί... . έξαγορενω = Fragm. 1, 34. vgl. ΙΙΙ (61) 517 f. I 212 καϊβοήσω vgl. VII 111. XI 32.108. 119 | 213 ενσεβέσιν ΑΨ ενσεβέσ ΡΒ ενσεβέεσσ Castal. — ναόν: νηόν F κακόν R καόν L | 214 οίκείονσι μέγαν Σολομώνιον Alex. οίκονσι(ν) μέγαν εις (ες Ψ) σολομών{ε)ιον ΦΨ ] 215 έγγονοι Φ. — όμώς Gffck. ομως ΦΨ Ausgg. | 217 βροτε ποικ., δολόφρον vgl. V. 624. 1 6. — ποικοιλομ ήδολόφρων R ποικιλόμή δολόφρον L. — δολόφρων Α δολόφρων F | 218 έστι: έσται ΡΒ. — Nach πόλις Liicke (λείπει: Ρ) Φ τε Ψ Καμά-ρινα + Alex, aus Eupolemos. — Ονρ Χαλδαίων Opsop. Gfroerer ονχάλδοιο Φ ενρνάγνια Ψ | 219 έξ ής δή Friedlieb έξ ής μοι Ψ έξ ών δή Φ. — δικαιοτάτων άνθρώπων vgl. I 280 | 221 κνκλιον Ρ Friedl. (vgl. Manetho IV 620) κνκλον ΑΒ κίκλον ΨΕζ. | 222 μεριμνώσι ΦΨ.)

ἡνίκα δ᾽ Αἴγυπτον λείψει καὶ ἀταρπὸν ὁδεύσει λαὸς ὁ δωδεκάφυλος ἐν ἡγεμόσιν θεοπέμπτοις ἐν στύλῳ πυρόεντι τὸ νυκτερινὸν διοδεύων καὶ στύλῳ νεφέλης *πᾶν ἠὼς ἦμαρ ὁδεύσει*, τούτῳ δ᾽ ἡγητῆρα καταστήσει μέγαν ἄνδρα Μωσῆν, ὃν παρ᾽ ἕλους βασιλὶς εὑροῦς᾽ ἐκόμιζεν, θρεψαμένη δ᾽ υἱὸν ἐκαλέσσατο. ἡνίκα δ᾽ ἦλθεν λαὸν ὅδ᾽ ἡγεμονῶν, ὃν ἀπ᾽ Αἰγύπτου θεὸς ἦγεν εἰς τὸ ὄρος Σινᾶ, καὶ τὸν νόμον οὐρανόθι πρό δῶκε θεὸς γράψας πλαξὶν δυσὶ πάντα δίκαια, καὶ προσέταξε ποιεῖν· καὶ ἢν ἄρα τις παρακούσῃ, [*](240 vgl. II 100. — 242 vgl. Π 76. — 247 Stoisch-judisch, vgl. zu II 106 und'Plutarch. Alex. m. virt. I 6 uber die Πολιτεία der Stoiker: (ίνα μή κατά πόλεις μήτε κατά δήμους οικώμεν, ιδίοις έκαστοι διωρισμένοι δίκαιοις, άλλά πάντας ανθρώπους ήγώμεθα δημότας καϊ πολίτας, εϊς 0h βίος y καϊ κόσμος ωσπερ αγέλης σνννόμον νόμω κοινω σνντρεφομένης (Zeller: Die Philosophie der Griechen III 1, 301). Philo: Vita Mos. I 28 p. 105 M. — 250 f. Exod. 13, 21 f. Esr. II19, 12. Ps. 77, 14. 104, 39. Weish. Sal. 18, 3. — 254 — 256 Exod. 19, 2f. Philo: Vita Mos. I p. 107 M.) [*](239 όίων ... αιγών vgl. II11. — όίων Alex.2 οίών Φ Ψ Alex.1 | 241 πολύ πλουτών Gffck. πολυπλούτων Φ πολνπλοντος Ψ Ausgg. — τόν ελάττονα: τό έλαττον Φ | 242 so ΦΨ Friedl. Alex., ουδέ γέ τις χήρας θλίβει, μάλλον δε βοηθέ ι oder ου χήρας θλίβει, μάλλον δ' αύταϊσι βοηθέ ι Mein. | 243 < Α. — έπαρκέων έν σίτω Φ | 245 πενιχρομένοις Α. — θέρους .. . ίάλλει vgl. XIII 45. — ίάλλειν Ψ | 246 πληρών τήν Hartel, unnotig; denn der Plural des Particips fasst alle Guten, die einzeln vorgefuhrt worden sind, zusammen. — υμνον: υπνον Ψ | 247 = V. 261 | 248 άταρπόν Ludwich. vgl. V. 9. VIII 486. τερπνόν ΦΨ έρημον Castal. Nauck Mdls. | 249 Anf. = XI 36 (II171). — ήγεμόσι ΑΨ | 251 xal: καϊ έν Ψ καν Alex.2 — πάν (τό πάν R) ήώς ήμαρ οδεύσει ΦΨ Alex. Friedl., schwerl., 'όταν ήώς ήμαρ όδώσ% Gffck. (wenn die Morgenrote dem Tag den Weg bereitet | 253 μωνσήν Ψ. — OS βασιλεύς Φ βαοίλωο' Betuleius. — έκόμιζε F έκομίζεσε L έκόμισε R vgl. Υ. 151 | 254 νιόν τ έκαλέσσατο (d' νίόν τε καλέσσατο L) Ψ \ 256 ονρανόθι πρό Αηοη. Lond. vgl. I 267. Υ 352. ονρανόθεν πρό Ψ ονρανόθ-εν πρός Φ \ 257 πλαξί Ψ 258 ποεΐν Ψ.)

αἰαῖ ὃτι, Βαβυλὼν ἠδ᾿ Ἀσσυρίων γένος ἀνδρῶν, πᾶσαν ἁμαρτωλῶν γαῖαν ῥοῖζός ποθ᾿ ἱκνεῖται, καὶ πᾶσαν χώραν μερόπων ἀλαλαγμὸς ὀλέσσει καὶ πληγὴ μεγάλοιο θεοῦ, ἡγήτορος ὒμνων. ἀέριος γάρ σοι, Βαβυλών, ἣξει ποτ᾿ ἁνωθεν [αὐτὰρ ἀπ᾿ οὐρανόθεν καταβήσεται ἐξ ἁγίων σοι] καὶ θνμοῦ τέκνοις αἰώνιος ἐξολόθρευσις. καὶ τότ ἒσῃ, ὡς ἦσθα πρὸ τοῦ, ὡς μὴ γεγονυῖα· καὶ τότε πλησθήσῃ ἀπὸ αἳματος, ὡς πάρος αὐτή ἐξέχεας ἀνδρῶν τ᾿ ἀγαθῶν ἀνδρῶν τε δικαίων, ὧν ἒτι καὶ νῦν αἷμα βοᾷ εἰς αἰθέρα μακρόν.

ἣξει σοι πληγὴ μεγάλη, Αἲγυπτε, πρὸς οἲκους, δεινή, ἣν οὓπω ποτ᾿ ἐπήλπισας ἐρχομένην σοι. ῥομφαία γάρ *διελεύσεται διὰ μέσον σεῖο*, σκορπιομὸς δέ τε καὶ θάνατος καὶ λιμός ἐφέξει ἑβδομάτῃ γενεῇ βασιλήων, καὶ τότε παύσῃ.

αἰαῖ σοι, χώρα Γὼγ ἠδὲ Μαγὼγ μέσον οὖσα Αἰθιόπων ποταμῶν, πόσον αἳματος ἒκχυμα δέξη, [*](303 ff. vgl. Jes. 13, 1. 47, 1 ff. Sib. V 434 ff. XI 204 ff. — 309 θνμοῦ τέκνοις : vgl. Ephes. 2, 3. — 310 vgl. Apoc. Bar. 31, 5 et erit tamquam non fuerit. Sib. VΙΠ 42. — 312 vgl. Apok. Joh. 16, 6. — 313 Gen. 4, 10. II Makk. 8, 3. — 316 ff· Ezech. 14,17. (Lactant. div. inst. VII 15, 11 turn peragrabit gladius orbem metens omnia ....). — 317 vgl. Ezech. 14, 21. — 318 vgl. V. 192. 608. — 319 f. vgl. V. 512 (Ezech. 38, 2. 39, 6).) [*](301 γέ Volkm. κε Φ καὶ Ψ. — τοι: τῇ Φ. — βαβνλῶν Ρ βαβνλὼν Ψ. — ἐμήσατ᾿ Α vgl. V. 295 | 302 ἀθάνατός θ᾿ ὃτι Ψ. — οἱ ναὸν Alex, θεοῦ ναὸν Φ Volkm. oἱ ναὸν θεοῦ Ψ | 303 vgl. V 434. XI 204 | 304 ἳκηται Rz. | 305 καὶ Ψ. — χώρην Rz. | 307 ἠέριος Rz. | 308 ] Herw. Bur. | 309 so Gffck., καὶ θυμὸς τέκνοις αἰώνιος ἐξολοθρεύσει ΦΨ καὶ θυμὸν τέκνοις αἰώνιος ἐξολοθρεύσει Volkm., schwerl.; es kommt das Verderben für Babel und für die Kinder des Zorns. vgl. auch V. 505 | 310 vgl. VIII 42. — πρὸ τοῦ: καὶ πρὸ τοῦ Ψ. — (γεγονυῖα: V. 814 γεγανῖαν Φ γεγονυῖαν Ψ) | 311 ἀπὸ: ἀφ᾿ Ψ | 312 so Alex., ἐξέχεας ἀνδρῶν τ᾿ ἀγαθῶν τε ἀνδρῶν δικαίων Ψ ἐξέχεας ἀνδρῶν τ᾿ ἀγαθῶν τε δικαίων αἶμα (αἷμα also Glossem) Φ. — αἷμα βοᾷ: ἐπιβοᾷ Ψ | 314 πρὸς οἲκονς = V. 772 | 315 f. vgl. XIII 120 f. — οὒπω ποτ ἐπήλπιοας: οὐ πώποτ᾿ (πώποτε Α) ἢλπισας Φ | 316 So ΦΨ (μέσον Ψ), ῥομφαῖαι γὰρ σοῦ διελεύσονται διὰ μέσσον Volkm. ῥ. γὰρ σεῖο ἐλεύσονται δ. μ. Mdls. ῥομφαίη γὰρ σεῖο διέρχηται διὰ μέσσον Gffck. vgl. die Konjunktive in V. 799 f. | 317 ὁ σκορπισμὸς δὲ καὶ Ψ | 319 Anf. vgl. V. 512. — χώρη Rz; — Γώγ ἠδὲ Μαγὼγ: γὼν (γὸν L) ἠδὲ μαγὼν Ψ. — μέσσον οὖσα Ρ μέσον οὖσαι Β ἡ οὖσα ἀνὰ μέσσων (μέσων R) Ψ | 320 πόσον . . . δέξῃ vgl. XI 106 f.)

αἰαῖ σοι, Λιβύη· αἰαῖ δε θάλασσά τε καϊ γῆ· θυγατέρες δυσμῶν, ὡς ἥξετε πικρόν ἐς ἦμαρ. ἥξετε καὶ χαλεποῦ· διωκόμεναι ὑπ᾿ ἀγῶνος, δεινοῦ καὶ χαλεποοῦ· δεινή κρίσις ἔσσεται αὖτις, καὶ κατ᾿ ἀνάγκην πάντες έλενσεοθ᾿ εἰς <τόν> ὄλεθρον, ἀνθ᾿ ὧν ἀθανάτοιο μέγαν διεδηλήσασθε οἶκον ὀδοῦσι σιδηρείοις τ᾿ ἐμασήσατε δεινῶς. τοὔνεκα δή νεκρῶν πλήρη σὴν γαῖαν ἐπόψει, τοὺς μὲν ὑπὸ πτολέμον καὰ πάσης δαίμονος ὁρμῆς, λιμοῦ καὶ λοιμοῦ, ὑπὸ τ᾿ ἐχβρῶν βαρβαροθύμων. γαῖα <δ᾿> ἔρημος ἅπασα σέθεν καὶ ἔρημα πόληες.

ἐν δὲ δύσει ἀστὴρ λάμψει, ὃν ἐροῦσι κομήτην, ῥομφαίας λιμοῦ θανάτοιό τε σῆμα βροτοῖσιν, ἡγεμόνοον τε *φθορὰν* ἀνδρῶν μεγάλων τ᾿ ἐπισήμων.

σήματα δ᾿ ἔσσεται αὖτις ἐν ἀνθρώποισι μέγιστα· καὶ γὰρ Μαιῶτιν λίμνην Τάναϊς βαθνδίνης λείψει, κὰδ δὲ ῥόον βαθὺν αὔλακος ἔσσεται ὁλκός καρποφόρου, τό δὲ ῥεῦμα τό μνρίον αὐχέν᾿ ἐφέξει. χάσματα ἠδὲ βάραθρ᾿ ἀχανῆ· πολλαὶ δὲ πόληες αὔτανδροι πεσέονται· ἐν Ἀσιάδι μεν Ἰασσός Κεβρήν *Πανδονίη* Κολοφών Ἔφεσος Νίκαια Ἀντιόχεια Τάναγρα Σινώπη Σμύρνη *Μάρος* [*](323 vgl. Ezech, 38, 5. — αἰαῖ δὲ . . . γῆ vgl. Apok. Joh. 12, 12. — (329 ὀδοῦσι σιδηρείοις vgl. Dan. 7, 7). — 332 λιμοῦ καὶ λοιμοῦ vgl. II 23. — 334 ff· vgl. VIII 191 ff. — 335 Ezech. 14, 21.) [*](321 άνθρώποις Ψ | 322 vgl. V. 392. — παλίδροσος A | 323 vgl. VII 118. — αἰαῖ δὲ: αἲ αἴ σοι Ψ. — γῆ Α γᾶ ΡΒ γαῖα Ψ | 324 ὡς . . . ἦμαρ vgl. V. 59. VIII 124 | 325 διωκόμενοι ὑπ᾿ ἀγκῶνος Ψ | 327 ἐλεύσεσθ᾿ εἰς τόν ὄλεθρον: so Dausq. Mdls. (ἐς Anon. Lond.) ἐλεύσεσθ᾿ (ἐλενσεσθε Ψ) εἰς ὄλεθρον: ΦΨ | 329 σιδηρέοις ἐμασήσατε Ψ | 331 πολέμον Ψ | 332 Anf. vgl. II 23. — λοιμον: λιμον Α. — ὑπὸ . . . βαρβαροθύμων vgl. V. 528. — τ᾿ Wilam. δ᾿ ΦΨ Ausgg. | 333 Anf. vgl. V. 273. — δ᾿ + Rz. < ΦΨ. — ἔρημα πόληες Gomperz ἔρημα (ἔρημοςL) πόληος ΦΨ; vgl.zu ἔρημα Jes.35,2. 51, 3. 52, 9. Ezech. 36, 2 | 334 δύσῃ ψ | 335 ῥομφαίης Rz. | 336 φθοράν: φονῆς Rz. φθοράν ist wohl ein Glossem, also ist alles unsicher | 337 αὖθις Α αὖθις alle and. HSS. | 338 Μαιώτιν λίμνην Alex, μαιῶτις λίμνη ΦΨ | 341 χάσματα . . . ἀχανῆ beziehungslos: Wilam. | 342 πεσσέονται Ψ. — Ἀσιάδι Mein. ἀσσηίδι Φ ἀσσίδι ψ Ἀσσίδι γῇ Volkm. — Ἰασσός Alex, ἰασσὶς Φ ἡ ἀσσίς Ψ | 343 Κεβρὴν Anon. Lond. Κέβρη (κίβρη Β) ΦΨ. — Πανδονίη: Μυγδονίη Alex. Ἀκμονίη Gffck. | 344 Τάναγρα: Σὺαγρα Alex. Mein. aus V. 346 (wo κύαγρα Φ σκύαγρα Ψ). — Σμύρνα Alex. — μάρος (μάρος Ρ) Φ μαροσίνη (μεροσννη R) ψ Μυρίνη Alex. Ἄραδος oder sonst ein dreisilbiger Name mit vokal. Anlaute: Wilam.)

ὁππόσα δασμοφόρου Ἀσίης ὑπεδέξατο Ῥώμη, χρήματά κεν τρὶς τόσσα δεδέξεται ἔμπαλιν Ἀσίς ἐκ Ῥώμης, ὀλοὴν δ᾽ ἀποτίσεται ὕβριν ἐς αὐτήν. ὅσσοι δ᾽ ἐξ Ἀσίης Ἰταλῶν δόμον ἀμφεπόλευσαν, εἰκοσάκις τοσσοῦτοι ἐν Ἀσίδι θητεύσουσιν Ἰταλοὶ ἐν πενίῃ, ἀνὰ μυρία δ᾽ ὀφλήσουσιν.

ὦ χλιδανὴ ζάχρυσε Λατινίδος ἔκγονε Ῥώμη, παρθένε, πολλάκι σοῖσι πολυμνήστοισι γάμοισιν οἰνωθεῖσα, λάτρις νυμφεύσεαι οὐκ ἐνὶ κόσμῳ, πολλάκι δ᾽ ἁβρὴν σεῖο κόμην δέσποινά τε κείρει ἠδὲ δίκην διέπουσα ἀπ᾽ οὐρανόθεν ποτὶ γαῖαν ῥίψει, ἐκ δὲ γαίης πάλιν οὐρανὸν εἲς ἀνεγείρει, ὅττι βροτοὶ φαύλου ζωῆς ἀδίκου τ᾽ ἐνέχοντο.

ἔσται καὶ Σάμος ἄμμος, ἐσεῖται Δῆλος ἄδηλος, καὶ Ῥώμη ῥύμη· τὰ δὲ θέσφατα πάντα τελεῖται. Σμύρνης δ᾽ ὀλλυμένης οὐδεὶς λόγος. ἔκδικος ἔσται, ἀλλὰ κακαῖς βουλῇσι καὶ ἡγεμόνων κακότητι --- εἰρήνη δὲ γαληνὸς ἐς Ἀσίδα γαῖαν ὁδεύσει· Εὐρώπη δὲ μάκαιρα τότ᾽ ἔσσεται, εὔβοτος αἰθήρ πουλυετὴς εὔρωστος ἀχείματος ἠδ᾽ ἀχάλαζος πάντα φέρων καὶ πτηνὰ καὶ ἑρπετὰ θηρία γαίης. ὦ μακαριστός, ἐκεῖνον ὃς ἐς χρόνον ἔσσεται ἀνήρ ἠὲ γυνή· μακάρων αστ;κενεήφατος ὅσσον ἄγραυλος· εὐνομίη γὰρ πᾶσα ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἀστερόεντος ἥξει ἐπ᾽ ἀνθρώπους ἠδ᾽ εὐδικίη, μετὰ δ᾽ αὐτῆς ἡ πάντων προφέρουσα βροτοῖς ὁμόνοια σαόφρων καὶ στοργὴ πίστις φιλίη ξείνων ἄπο καὐτῶν ἠδέ τε δυσνομίη μῶμος φθόνος ὀργὴ ἄνοια φεύξετ᾽ ἀπ᾽ ἀνθρώπων πενίη· καὶ φεύξετ᾽ ἀνάγκη* [*](363 f. vgl. VIII 165 f. IV 91. Tertullianus: de pall. 2 mutat et nunc localiter habitus, cum situs laeditur, cum inter insulas nulla iam Delos, harenae Samos, et Sibylla non mendax. .. — Δήλος άδηλος: altes Wortspiel, vgl. Kallimachos h. IV 53. Hierokles 649, 4 p. 9 (Giinther: Byzant. Zeitschr. Ill 146 f.). — 364 Lactant. div. inst. VII 25, 7 at vero cum caput illud orbis Occident et ρύμη esse coeperit, quod Sibyllae fore aiunt.. . 365 f· vgl. V 122 — 306. — 366 ήγεμόνων χαχότητι: Nach Theognis 855 Orakelsprache, vgl. Pausanias X 9, 11. Scholion in Hermogen. Rhetor, graec. IV 569, 13 ff Walz. Synesius: Epist. LXXIII. Sib. V 17. XII 21. XIII 53. VIII162. — 367—380 vgl. V. 619-623. 751—759 (780. XI 79. 237. XII 87. 172. XIV 23). Psal. Sal. 17, 36 ff. Philo: de praem. et poen. 16 p. 423 M. Apoc. Bar. 73, 4—5. — 371 vgl. (IV 192). VIII 164. — (373—380 vgl. Hesiod: VE. χ. ή. 197-201.)) [*](363 f. vgl. VIII 165 f. IV 99 f. — έσσεΐται δε Δήλος Ψ | 365 όλνμένης Ρ (όλνμένης L) Ψ | 366 ήγεμόνων χαχότητι: vgl. V 17. XII 21. XIII 53.· VIII162. — χαχότητι Opsop. χαχότησιν ΦΨ. Nach V. 366 Liicke: Gffck. | 367 vgl. V. 755. 780. XI 79. 237. XII 87. 172. XIV 23. — ές____οδεύσει = V 466. — ές Άσίδα γαΐαν Ludwich έν άσσίδι γαΐαν Φ έν άσσίδι γαία Ψ έν 'Ασίδι γαία Bur. | 369 πολυετής PFR. — άχείματος CastaL αχείμαστος ΦΨ | 371 vgl. iv'l92. — έχεΐνος Ψ. — έσσετ5 Ψ | 372 μακάρων κενεήφατος (και νεήφατος L) υσσον άγραυλος Φ Ψ sinnlos, μακ. κ. υσσον έπανλος Rz. Die μάκαρες = θεοί deuten auf die aetas aurea hin: Wilam. Vgl. iiber das Ganze den Kommentar in den zugehorigen Text. u. Unters. | 373 ουρανοϋ άστερόεντος = II 184. | 374 ί}ξει (Alex.) Rz. ήξετ* ΦΨ. — ευδοκίη (ενδοκείη L) Ψ | 375 σώφρων Ψ | 376 ξένων Ψ. — άπο καυτών Wilam. άπό δ' αυτών Φ Ψ Ausgg. | 377. 378 cv> Gffck., denn durch V. 379 werden nicht die Begriffe von 378 fortgesetzt, sondern eher die von 377, dazu steht 377 Anf. ήδε τε (ή δέ τε Ρ) Φ Ψ, das man falschlich durch ήλυθε oder έλθ% zu bessern ver-sucht hat | 378 πενίη και: πενίη RL.)

ἀλλὰ Μακηδονίη βαρὺ τέξεται Ἀσίδι πῆμα, Εὐρώπῃ δὲ μέγιστον ἀνασταχυώσεται ἄλγος ἐκ γενεῆς Κρονίδαο νόθων δούλων τε γενέθλης. κείνη καὶ Βαβυλῶνα πόλιν δεδομήσετ᾽ ἐρυμνήν, καὶ πάσης ὁπόσην ἐπιδέρκεται ἠέλιος γῆν δεσπότις αὐδηθεῖσα κακαῖς ἄτῃσιν ὀλεῖται οὔνομ᾽ ἐν ὀψιγόνοισι πολυπλάγκτοισιν ἔχουσα.

ἥξει καί ποτ᾽ ἄπιστος ἐς Ἀσίδος ὄλβιον οὖδας ἀνὴρ πορφυρέην λώπην ἐπιειμένος ὤμοις ἄγριος ἀλλοδίκης φλογόεις· ἤγειρε γὰρ αὐτοῦ πρόσθε κεραυνὸς φῶτα· κακὸν δ᾽ Ἀσίη ζυγὸν ἕξει πᾶσα, πολὺν δὲ χθὼν πίεται φόνον ὀμβρηθεῖσα. ἀλλὰ καὶ ὣς πανάιστον ἅπαντ᾽ Ἀίδης θεραπεύσει· ὧν δή περ γενεὴν αὐτὸς θέλει ἐξαπολέσσαι, ἐκ τῶν δὴ γενεῆς κείνου γένος ἐξαπολεῖται· ῥίζαν ἴαν γε διδούς, ἣν καὶ κόψει βροτολοιγός [*](381 Vgl. Varro bei Lactant. div. inst. I 6, 8 primam fuisse de Persis, cuius mentionem fecerit Nicanor, qui res gestas Alexandri Macedonis scripsit. Scholion zu Platons Phaedr. 244 Β fiber die chaldaische resp. hebraische Sibylle: ου μόνον δε άλλά καϊ τά κατά τον Άλέξανδρον τον Μακεδόνα προειπεΐν* ής και μνήμην Νικάνωρ ό τον 'Αλεξάνδρου βίον άναγράιρας πεποίηκε. Prolog S. 2, 34 ff. Polemik, w. e. sch., gegen die Sibylle bei Strabo p. 814. — 382—387 vgl. XI 196—203. — 383 vgl. V 7. - 389-392 vgl. XI 216—218. — 393 θεραπεύσει: vgl. V. 481. — 394—400 Die Prophezeiung eine Vermischung von Daniel 7, 7 ff. und griechischer Weissagung (Lykophron 1439 ff.).) [*](379 φθόνος ΑΨ | 380 και ννκτοκλοπίαι: ήδέ νυκτοκλοπίαι Ψ | 381 vgl. XI 186. — μακεδονίη Ψ. — άσσίδι ΦΨ | 382 = XI 200. vgl. XII 194. — Ευρώπη δε (Struve Volkm.) Rz. Εύρώπης τε ΦΨ. — άνασταχυώσεται άλγος vgl. XII 194. — άνασταχυώσετ' Ψ. — άλγος: έλκος Rz. aus XII 194 Ω | 383 vgl. XI 198. — γενετής Φ. — Κρονίδαο: κρονίδων (κρονιδών) τε Φ. — νόθων δούλων τε Castal. Anon. Bernensis νόθον δοϋλόν τε {γε RL) ΦΨ | 384 f. vgl. XI 201 f. — δομήσεται ψ δεδαμήσετ Badt | 385 όπόσην .... ήέλιος γήν aus XI 202 Ω Rz. όπόσης . .. ήλιος γαίης ΦΨ | 386 Anf. = XI 20δ | 387 ουνομ' έν Kloucek ού νόμον ΦΨ | 388 άπιστος ές Volkm.? άπιστ έξ Φ άπιστόν τ' έξ Ψ. — άσσίδος ΦΨ | 389 — 392 vgl. XI 216-218 | 389 vgl. (XI 216) XII 38. XIV 245 | 390 Anf. = XI 216. — αύτοϋ Gffck. αυτόν ΦΨ Ausgg. vgl. iiber die ganze Stelle den Kommentar in den zugehorigen Text. u. Unters. | 391 πρόσθε κεραύνιος άνδρα Rz. — δ5 άσσίη FR. — 391 κακόν . . . 392 ... όμβρηθεϊσα vgl. XI 217 f. XII 153. XIII 115. | 392 vgl. V. 322 | 393 απαντα Ι'όησ Φ. — θεραπεύσει vgl. V. 481 άμφιπολενσει. — ΰεραπενοη Φ | 394 £ξαπο-λέσθαι Ψ | 395 γένος έξαπολεΐται = XI 245 | 396 γε Ψ.)

ἔσται καὶ Φρυγίῃ δὲ φερεσβίῳ αὐτίκα τέκμαρ, ὁππότε κεν Ῥείης μιαρὸν γένος ἐν χθονὶ κῦμα ἀέναον ῥίζῃσιν ἀδιψήτοισι τεθηλός αὐτόπρεμνον ἄιστον ἰῇ ἐν νυκτὶ γένηται ἐν πόλει αὐτάνδρῳ σεισίχθονος ἐννοσιγαίου, ἥν ποτε φημίξουσιν ἐπωνυμίην Δορύλαιον ἀρχαίης Φρυγίης πολυδακρύτοιο κελαινῆς. ἔστ᾽ ἄρα καιρὸς ἐκεῖνος ἐπωνυμίην ἐνοσίχθων κευθμῶνας γαίης σκεδάσει καὶ τείχεα λύσει. σήματα δ᾽ οὐκ ἀγαθοῖο, κακοῖο δὲ φύσεται ἀρχή. παμφύλου πολέμοιο δαήμονας ἕξει ἄνακτας, Αἰνεάδας *διδούς* αὐτόχθονος, ἐγγενὲς αἷμα. ἀλλὰ μεταῦτις ἕλωρ ἔσῃ ἀνθρώποισιν ἐρασταῖς. Ἴλιον, οἰκτείρω σε· κατὰ Σπάρτην γὰρ Ἐρινύς βλαστήσει περικαλλὲς ἀείφατον ἔρνος ἄριστον [*](397—400 vgl. XI 250—253. — 397 Dan. 7, 7. — 402—405. 409 vgl. I 184 bis 188. — (410 vgl. 146). — 414—430 Altes Orakel; alinliches behaupten entsprechend der Sage, die das epische Versmass aus Delphi stamuien liess, verschiedene Sibyllen: Pausanias X 12, 2 (wohl aus Alexander Polyhistor) ή όε ^Ηροφίλη νεωτέρα μεν έκείνης τής Δελφικής), φαίνεται δε ομως πρό τον πολέμον γεγοννΐα και αντη τον Τρωικον και 'Ελένην τε προεδήλωσεν έν τοις χρησμοΐς ώς έπ' όλέθρω τής 'Ασίας και Ενρώπης τραφήσοιτο έν Σπάρτη, και ώς Ίλιον άλώσεται δι' αυτήν νπό 'Ελλήνων. Varro) [*](397 παρά δή . . . φντενσει: πριν . .. φντενσει aus XI 251 Ω Gffck. — παρά δή: παρά δε Φ | 398 vgl. XI 250. — πορφνρεος γενέτης XI 250 Ω | 399 Anf. vgl. XI 251. — άφ' νιων ών ές όμόφρονα αϊσιον άρρης (άρης ΑΨ) ΦΨ νφ* (Rz.) νιωνών (Volkm.) έν όμοφροσννησιν *Άρηος Gffck. | 400 vgl. XI 253 | 401 δε Ψ | 402—405 vgl. I 184—187 | 402 κεν "Ρείης: καϊ ρείεις (ρείης Α) Φ. — έν χθονί κϋμα aus I 184 Wilam. έ. χθ. ρ εν μα ΦΨ | 403 = 1185. vgl. 132. — άένναον {άεννάον Α) ΦΨ | 404 = I 186. — άιοτον Gallandische Ausg. Struve πανάιστον (aus V. 393) Φ άίστωτον Ψ | 405 vgl. I 187. — αντάνδρων Ψ. — σεισίχθονος Castal. άτίσεις χθονός Φ άτήσεις χθ. Ψ | 406 ποτε Volkm. τότε ΦΨ. — φημίζονσιν Ψ. — δορελάων Φ | 407 κελαινής: Anspielung auf Kelainai: Klausen Volkm. Bur. Mdls. Kelainai war friiher einmal selbst genannt: Wilam. | 408 έστ? άρα καιρός: έσσετ' άρα ήμΐν καιρός Ψ (έστ" = bis Wilam., daher nach V. 408 keine Interpunktion). — έννοσίχθων Ψ | 409 vgl. I 188 | 410 άγαθοΐο, κακοΐο δε: άγαθοΐς γε, κακοΐς δέ τε Ψ | 411 πολέμον Ψ. — έξει Alex, εξετ ΦΨ. — άνακτας Wilam. άνάγκας Φ αναγκαίας Ψ | 412 διδονς ψ δε διδονς Φ Ίλον Kloucek Wilam. — ενγενες Ψ | 413 = V. 44 7. — μεταντις Klausen Volkm. τε ανθις (αντις Β) Φ τε και αν'Ης Ψ xaI ανθις Alex. — lay Alex. Rz. vgl. V. 447. inl Φ iaal Ψ | 414 vgl. XI 125.)

καί τις ψευδογράφος πρέσβυς βροτὸς ἔσσεται αὖτις ψευδόπατρις· δύσει δὲ φάος ἐν ὀπῇσιν ἑῇσιν· νοῦν δὲ πολὺν καὶ ἔπος διανοίαις ἔμμετρον ἕξει, οὐνόμασιν δυσὶ μισγόμενον· Χῖον δὲ καλέσσει αὑτὸν καὶ γράψει τὰ κατ᾽ Ἴλιον, οὐ μὲν ἀληθῶς, ἀλλὰ σοφῶς· ἐπέων γὰρ ἐμῶν μέτρων τε κρατήσει· πρῶτος γὰρ χείρεσσιν ἐμὰς βίβλους ἀναπλώσει· αὐτὸς δ᾽ αὖ μάλα κοσμήσει πολέμοιο κορυστάς, Ἕκτορα Πριαμίδην καὶ Ἀχιλλέα Πηλείωνα τούς τ᾽ ἄλλους, ὁπόσοις πολεμήια ἔργα μέμηλεν. καί γε θεοὺς τούτοισι παρίστασθαί γε ποιήσει, ψευδογραφῶν κατὰ πάντα τρόπον, μέροπας κενοκράνους. [*](bei Lactant. div. inst. I 6, 9 (vgl. de ira dei 22, δ) quintam Erythraem, quam Apollodorus Erythraeus adfirmet suam fuissecivem eamque Grais Iliuin petentibus vaticinatam et perituram esse Troiam et Homerum mendacia scripturum ... vgl. den Prolog S. 2, 41 ff. Solin p. 38, 21—24 M. Delphicam autem Sibyllam ante Troiana bella vaticinatam Bocchus autumat, cuius plurimos versus operi suo Homerum inseruisse manifestat. vgl. Diodor IV 66, 6. Suidas u. d. W. Σίβυλλα Δελφίς. Schol. Townl. Horn. 11. Υ 307. — 414 — 418 vgl. XI 125 — 140. — 414 Ήρινύς: alt, vgl. Aeschyl. Agam. 721. Eurip. Orest. 1388f. Vergil: Aen. II 573. — 419—432 vgl. XI 163—171. — 426 κοσμήσει: vgl. Homers Grabschrift (Westermann: Βιογράφοι p. 23, 70) V. 2 ήρώων κοσμήτορα (vgl. Kaibel: ep. gr. ex lap. conl. 661, 2). — 429 f· vgl. die Schrift περῖ ΰψους p. 21, 5 J. "Ομηρος .. . δοκεῖ. . . τους μεν έπι τών Ηλιακών άνθρώπους οσον έπὶ τῇ δυνάμει θεούς πεποιηκέναι, τούς θεούς δε ανθρώπους.) [*](416 Anf. vgl. V. 450. IV 1. — άσσίδος ΦΨ. — πολυπερες Ψ | 417 γόους..... φέρουσα vgl. XI127 | 418 άγήρατον .... έσσομένοισιν = XI140. — άγήραντον Ludw. — έσται aus XI 140 Nauck εξει ΦΨ | 419-432 vgl. XI 163—171 | 419 αυτις Α αύθις d. and. HSS. | 420 δύσει δε φάος Alex, δνσειδέα (δυσσειδέα Α) φάος ΦΨ. — έν ὀπῇσιν ἐῇσιν (Castal.) Alex, όνοπήσιν έν σίν (ονοπήσιν έν σὶν Α) Φ ένοπήοιν ένήρει Ψ έν ὀπῇσι κενήσιν Mdls. Bur. | 421 vgl. XI 166. — έπος διανοίαις έμμετρον εξει Castal. έπος θ5 έξει έμμετρον διανοίας Φ έπος ε. άμετρον διανοίας Ψ έπος δείξει μεστόν διανοίας Mdls. | 422 ούνόμασι Ψ | 423 f· vgl. XI 167 f. — αυτόν C. Schultese Wilam. αυτόν ΦΨ. — ουκ άν αληθώς RL | 424 σοφώς Alex, σαφώς ΦΨ = XI 167 Ω. — έπέων γάρ έμών μέτρων Volkm. έπέεσσι{ν) γάρ έμοὶς μέτρων Φ έπεσι γάρ έμοῖσι μέτρων Ψ | 425 vgl. XI 169. — άναπλώσει Maass aus XI 169 Ω όνομήνj? Ρ όνομύνη Β όνομήνει ΑΨ \ 426 αυ: εύ Alex. Mdls. Bur. | 429 γε......γε vgl. Homer II. Ε 258 und die Grabinschrift der erythraischen Sibylle (Buresch: Wochenschr. f. kl. Phil. 1891, 1040—1046). V. 11: Mdls. — θεούς Castal. θεοΐς ΦΨ | 430 ψενδογράφυιν Ψ.)

καὶ Λυκίῃ Λοκροῖο γένος κακὰ πολλὰ φυτεύσει. Χαλκηδὼν στεινοῖο πόρον πόνοτοι λαχοῦσα,

καί σε μολών ποτε παῖς αἰτώλιος ἐξεναρίξει. Κύζεικε, καί σοι πόντος ἀπορρήξει βαρὺν ὄλβον. καὶ σύ ποτ᾿ *Ἄρη, Βυξάντιον Ἀσίδι στέρεξῃ*, καὶ δὴ καὶ στοναχὰς λήφῃ καὶ ἀνήριθμον αἶμα.

καὶ Κράγος ὑφηλὸν Λυκίης ὄρος, ἐκ κορυφάων χάσματ᾿ ἀνοιγομένης πέτρης κελαρύξεται ὕδωρ. μέχρι κε καὶ Πατόρων μαντήια σήματα παύσῃ.

Κύζικος, οἰκήτερια Προποντίδος οἰνοπόλοιο, Ῥύνδακος ἀμφί σε κῦμα κορυσσόμενον σμαραγήσει.

καὶ σύ, Ῥόδος, πουλὺν μὲν ἀδούλωτος χρόνον ἔσσῃ, ἡμερίη θυγάτηρ, πουλὺς δὲ τοι ὄλβος ὄπισθεν ἔσσεται, ἐν πόντῳ δ᾿ ἕξεις κράτος ἔξοχον ἀλλων. ἀλλὰ μεταῦτις ἕλωρ ἔσῃ ἀνθρώποισιν ἐρσταῖς κάλλεσιν ἠδ᾿ ὄλβῳ· δεινὸν ζυγὸν αὐχένι θήσῃ.

Λύδιος αὖ σεισμὸς δὲ τὰ Περσίδος ἐξεναρίξει, Εὐρώπης Ἀσίης τελέων ῥίγιστά περ ἄληγ. Σιδονίων δ᾿ ὀλοὸς βασιλεὺς καὶ *φύλοποις ἄλλων ποντοπόρον σαμίοις ὀλοὸν δ᾿ ἵξουσιν ὄλεθρον*. *αἴματι μὲν δάπεδον* κελαρύξεται εἰς ἅλα φωτῶν [*](442 vgl. IV 97. — 444 vgl. VII 1 it. — 448 δεινόν ζνγόν αύχένι δήση (seit Hesiod: νΕ. κ. ή. 815) formelhaft: Orph. hymn. LXI 5. Zosimos II 37, 8. Apollinarios: Psal. XLVIII 29 und o.) [*](432 ίλίω Rz. ἴλιον ΦΨ. — δέξεται Wilam. λέξεται ΦΨ λήψεται Bur. | 433 κακά: κακαὶ Ρ κατά Ψ | 434 οτεινοῖο Alex, οτενοῖο ΦΨ | 435 ποτε Alex, τότε ΦΨ. — αίτώλειος Ψ. — έξεναρίξη (έξεναρήξη F) Ψ | 436 οοι: σε Ψ | 437 ποτ‘ Alex.2 τότ ΦΨ. — άρη βνζάντιον άσσίδι στέρξy Φ άρα β. ά. στέρξει Ψ άρείη Β. Άσσίδι στέρξη Alex. "Αρηος 229 |4. πέρση Ludw. Rz. νΑρηα, Β., Άσίδι έρξη ? | 439 Κράγος Mein. κράτος ΦΨ. — κορνφάων Alex, κορυφαίων (κορυφέων Α) Φ Ψ | 440 κελαρύξεται νδωρ vgl. I 229. — κελαρνζεται Ψ | 441 κε Rz. τε ΦΨ. — Πατάρο)ν Alex, aus IV 112. πατέρων ΦΨ. — παύσει Ψ | 442 Κίζικος οίκήτειρα (Opsop.) Volkm. κυζίκω (κυζίκω Α) κήτειρα ΦΨ | 444 συ μεν cΡόδος πολύν Ψ. — άδού-λεντος Φ. — έση Ψ | 445 πολύς Ψ | 446 έσπεται Bur. — πόντω: πότω Ψ | 447 aus V. 413: Wilam. — έση Castal. έσσῖ ΦΨ j 448 δεινόν . . . Wjoy vgl. XIII 94. VIII 126. XI 67. 76. XIV 308. — ήση Alex. δήσει ΦΨ | 449 έξενα-ρήξει Φ | 450 Anf. vgl. V. 416. 450 so Mdls. Ευρώπης τ (τ Α) Άσίης τε λεώς (τε λεώς ψ) ρίγιστά (ρήγιστα Φ) περ άλγη Φ Ψ | 451—453 so im wesentlichen ΦΨ (452 ποντοπόρου R ποντοφόρον Φ δ' ηξουσιν Ψ δ' ΐξουοιν ΡΒ. 453 φώτων Φ) Σιδ. δ5 όλ. βασ. και φυλά περ άλλων | ποντοπόρων ψάμμοις όλοόν δ' ?}ξουσιν ολ. | αίματα μεν δαπέδου . . . Gffck. Σιδ. δ5 όλ.)

σημεῖον Κύπρου· σεισμὸς φθίσει δὲ φάραγγας καὶ πολλὰς ψυχὰς Ἀἰδης ὀμοθυμαδὸν ἕξει,

Τράλλις δ᾿ ἡ γείτων Ἐφέσου σεισμῶ καταλύσει τείχεά τ᾿ εὐποίητ᾿ ἀνδρῶν τε λεὼν βαρυθύμων· ὀμβρήσει δέ τε γαῖα ὕδωρ ζεστόν, ποτὶ δ᾿ αὐτῆς γαῖα βαρυνομένη πίεται· ὀσμὴ δέ τε θείου.

Καὶ Σάμος ἐν καιρῶ βασιλήια δώματα τεύξει. Ἰταλίῃ, σοὶ δ᾿ οὕτις Ἄρης ἀλλότριος ἥξει, ἀλλ᾿ ἐμφύλιον αἶμα πολύστονον οὐκ ἀλαπαδνόν πουλυθρύλλητόν τε ἀναιδέα σε κεραἷει. καὶ δ᾿ αὐτὴ στήθεσσιν ἑοῖς ἐναρίξεαι αὐτήν. ἀπροίδῇ στήθεσσιν ἐοῖς ἐναρίψεαι αὐτήν. ἔσσῃ δ' οὐκ ἀγαθῶν μήτηρ, θηρῶν δὲ τιθήνη.

ἀλλ᾿ ὅτ ἀπ᾿ Ἰταλίης λυμήταης ἵξεται ἀνήρ, τῆμος, Λαοδίκεια, καταπρηνὴς ἐριποῦσα, Καρῶν ἀγαλὸν ἄστυ Λύκου παρὰ θέσκελον ὕδωρ, στγήσεις μεγάλαυχον ἀποιμώξασα τοκῆα. [*](459 vgl. V 289. — 469 vgl. VIII 41. — 471 vgl. IV 107. V 290. VII 22. XII 280. XIV 85.) [*](βασ. κατά φύλοπιν αίνήν | ποντοπόροις Σαμίοις οίκτρόν τεύξειεν δλ. | αίμα μέλαν δαπέδω Rz., doch handelt es sich hier um den Perserkrieg, der in Lydien (Sardes!) beginnt (449), Asien und Europa in Mitleidenschaft zieht, also gar nicht nurum Samos. Ahnliche Verschreibung wie Σαμίοις — ψαμμοις liegt XIII11 Anf. vor | 455 άποθωνξονσιν Alex.? άποθωρήξονσιν ΦΨ | 456 ταὶ μεν .. . ταὶ δ3 Opsop. τάς μεν . . . τάς ΦΨ. — νεκύων ΦΨ γονέων Mdls. πατέρων Wilam. | 457 Κνπρον: zum Genetiv vgl. XII 72. — σεισμός φθίσει δε Volkm. σεισμω δε φθίσει ΦΨ σεισμός φθίσειε (Alex.) Rz. — φάραγγας Herw. φάλαγγας Ψ φάλαγγα Φ | 459 τρά-λις* Φ | 460 Anf. = V. 685. — τείχεα Castal. τεύχεα ΦΨ vgl. V. 685 Ψ. — ενποίητα Ψ. — τε λεών (τ δχλον?) Wilam. V όλοών ΦΨ | 461 τε Ψ. — ποτϊ δ' αντής 462 γ. β. πίεται' όσμή δέ τε θείον. Wilam. ποτὶ δ" αντοις γ. β. π. ό/δ. τ. θ. ΦΨ | 463 βασιλείια Φ βασίλεια Ψ. — τεϋξαι Ψ | 464 δ' οντις Cast, δ' ούτος ΦΨ. — ήξει: έξει Ψ | 465 ονκ άλαπαδνόν vgl. V 467 | 466 πολνθρνλλητον Ψ. — τε Ψ. — σε Volkm. τ ε Φ Ψ | 467 θέρμησι Φ. — σποδιήσι Alex, σπονδή σι Φ σπιδιήσι Ψ | 468 άπροὶδή Ewald Volkm. ά προιδ?] Α α προιδή Ρ ά προίδ Ψ. — Nach στήθεσσιν hoLς Φ mit Lucke (von 13—14 Buchstaben in Ρ). — έναρίξεαι Alex, έναρίζεται (έναρίξεταί) δ5 Φ έναρίξετ (έναρίζετ) Ψ | 469 άγαθών: ανδρών Volkm. Mein. — μήτηρ: δημήτηρ Ψ | 470 άλλ τ Alex. Volkm. άλλος ΦΨ. — λνμήτης Castal. λνμήτης (λνμίτης Α λιμέτης Ψ) πάλιν ΦΨ. — ξεται Α ήξεται oder ήξετ' oder ήξει τ d. and. HSS. | 471 τήμος: τλήμον aus IV 107 Rz. — έριπονσα JacobsStruve έρπονσα ΦΨ | 472 άγλαών Ψ. — άοτ\\ Ανκον Α ανστνλίκον Ρ άστνλίκον Β άστνλίσκον Ψ,)

Καμπανοῖς ἄραβος πέλεται διὰ τ[ον * πολύκαρπον* λιμόν· πουλυετεῖς δὲ [ἀποιμώξασα τοκῆα].

Κύρνος καὶ Σαρδὼ μεγάλαις χειμῶνος ἀέλλαις καὶ πληγαῖς ἁγίοιο θεοῦ κατὰ βένθεα πόντου δύσονται κατὰ κῦμα θαλασσείοις τεκέεσσιν. αἰαῖ παρθενικὰς ὁπόσας νυμφεύσεται Ἅιδης, κούρους δ᾿ ἀκτερέας <ὁπόσους> βυθὸς ἀμφιπολεύσει· αἰαῖ νήπια τέκν᾿ ἁλινηχέα καὶ βαρὺν ὄλβον.

Μυσῶν γαῖα μάκαιρα, γένος βασιλήιον ἄφνω *τεύξεται. οὐ μὴν πουλὺν ἐπὶ χρόνον ἔσσετ᾿ ἀληθῶς Καρχηδών* Γαλάταις δὲ πολύστονος ἔσσεται οἶκτος. ἥξει καὶ Τενέδῳ κακὸν ἔσχατον, ἀλλὰ μέγιστον. καὶ Σικυὼν Χάλκειος ὑλάγμασι καὶ δέ, Κόρινθε, αὐχήσει ἐπὶ πᾶσιν· ἴσον δὲ βοήσεται αὐλός. ---

ἡνίκα δή μοι θυμὸς ἐπαύσατο ἔνθεον ὕμον, [*](477 vgl. VII 96. — (479 vgl. Ovid. Metam. I 301.) — 480 ννμφενοεται 1Άιδης, alte heidnische Anschauung: vgl. Sophokles, Antig. 816. Eurip. Or. 1109 u. δ. in der Epigrammatik. — 481 άμφιπολενοει vgl. V. 393. — 485 Καρχηδών: vgl. IV 106. (— Γαλάταις: Lactantius bei Hieronymus: Comm. in ep. ad Galat. 2 Galli. . . antiquitus .... Galatae nuncupabantur. et Sibylla sic eos appellat.) — 487 vgl. IV 105. VII 60. — Zum Tone der Rede vgl. VIII 153. — 489—491 vgl. V. 1—7. —) [*](474 Θρήικες δε Κρόβνζοι Mein. ρήκες άκρόβνζοι ΦΨ Θρήκες δ' αντε Κρ. Rz., weil Θρήικες nie in den Sibb. vorkomme; aber diese Orakel (vgl. zu V. 480) sind nicht jiidisch. — άναστήσονται άν' ΑΙμον Alex, άλλων στήσονται άνεμων ΦΨ άνο) στήσονται άν' Αιμον Mein. | 475 άραβος Hase άράβων (άραβών Β άραβών R) Φ Ψ. — πολνκαρπον: πτολίπορον Castal. πολνδακρννΊ πολνκλαντονΊ | 476 πονλνετεῖς δε Gffck. πονλνετής (πολνετής Α) δε Φ πονλνετή δε χρόνον Ψ πονλνετή δε Alex. — άποιμώξασα τοκήα [ ] Gffck. vgl. V. 473. — Nach 476 Interpunkt. v. Wilam. | 477 κνρνος Φ. — μεγάλον Φ | 478 άγίοιο Φ άγίοις Ψ. άλίοιο nahmen Bleek u. Meineke mit Recht fur ein alteres, hier umgearbeitetes Orakel an | 479 κατά κνμα: μέγα σανμα Mein. κάτα, κνρμα Wilam. — Q-αλασσίοις Ψ ῦαλασσαίοις Mein. | 480 vgl. XI 138. XIII 113. XIV 82. 146. — ννμφενοεται "Αιδης Struve ννμφενσετ' άίδης ΦΨ | 481 κονρονς δ' άκτερέας όπόσονς Rz. κονρονς τονς τονς Β) άκτερέας ΦΨ καϊ κονρονς τονς άκτ. Castal. | 482 και βαρνν ολβον: βασιλήιον άμφω aus V. 483 Φ | 483 άφνω: άμφω Φ | 484 . . . 485 Καρχηδών alles unsicher, nur soviel sicher, dass vor 485 Liicke ist: Wilam. | 484 πονλνν Opsop. πονλνς Φ πολνν Ψ | 486 vgl. IV 101. VIII 160 | 487. 488 vgl. den Kom-mentar in den zugehSrigen Text. u. Unters. | 489 = V. 295. — 9-νμός: θεός Α. — θνμός .. . 490 . . . πάλι μοι Β. — ένθέον νμνον Rz.)

αἰαῖ φιονίκων γένει ἀνδρῶν ἠδε γυναικῶν, καὶ πάσιας πόλεισιν παραλίαςι, οὐδεμί’ ὑμῶν πρὸς φάος ἠελίοι παρέσσεται ἐν φαῖ κοινῷ, οὐδ᾿ ἔτι τῆς ζωῆς ἀριθμὸς καὶ φῦλον ἐτ‘ ἔσται ἀντ‘ ἀδικου γλώττης ἀνόμου τε βίου καὶ ἀνάγνου, ὅν κατέτριψαν πάντες ἀνοίγοντες στόμ’ ἄνάγνου, καὶ δεινοὺς διέθεντο λόγους φευδεῖς τ’ ἀδίκους τε κἄστησαν κατέναντι θεοῦ μεγάλου βασιλῆος κἤνοιξαν ψευδῶς μυσαρὸν στόμα, τοὔνεκ’ ἄρ’ αὐτούς ἐκπάγλως πληγαῖσι δαμάσσειεν παρὰ πᾶσαν γαῖαν καὶ πικρὴν μοίρην πέμψει θεος αὐτοῖς ἐξ ἐδάφους φλέξας πόλιας καὶ πολλὰ θέμεθλα.

αἰαὶ σοι Κρήτη πολυώδνε, εἴς σέ περ ἥξει πληγὴ καὶ φοβερὰ αἰώνιος *ἐξαλαπάξει*, καί σε καπνιζομένην πᾶσα χθὼν ὄψεται αὐτις κοὔ σε δι’ αἰῶνος λείψει πῦρ, ἀλλὰ καήσῃ.

αἰαῖ σοι, θρήκη, ζυγὸν ὡς εἰς δούλιον ἥξεις· ἡνία σύμμικτοι Γαλάται τοῖς Λαρδανίδαισιν Ἑλλάδ᾿ ἐπιεσσυμένως πορθέοντες, * τότε σοι κακὸν ἔστγαι*, γαίῃ δ᾿ ἀλλοτρίῃ δώσεις ⏕οὐδέ τι λήψῃ.

αἰαῖ *σοι Γὼγ καὶ πᾶσιν ἐφεξῆς ἅμα Μαγώγ μαρσῶν ἠδ᾿ ἀγγὼν ὅσα σοι κακὰ μοῖρα πελάζει*, [πολλὰ δὲ] καὶ Λυκίων υἱοῖς Μυσῶν τε Φρυγῶν τε, πολλὰ δὲ Παμφύλων ἔθνη Λυδῶν τε πεσεῖται Μαύρων τ‘ Αίθιόπων τεκαὶ ἐθνῶν βαρβαροφώνων Καππαδοκῶν τ‘ Ἀράβων τε· τί δὴ κατὰ μοῖραν ἕκαστον ἐξαυδῶ; πᾶσιν γάρ, ὅσοι χθόνα ναιετάουσιν, Ὕψιστος δεινὴν ἐπιπέμφει ἔθνεσι πληγήν.

Ἕλλησιν δ᾿ ὁπόταν πολὺ βάρβαρον ἔθνος ἐπέλθῃ, πολλὰ μὲν ἐκλεκτῶν ἀνδρῶν ἀνδρῶν ὀλέσειε κάρηνα· πολλὰ δὲ πίονα μῆλα βροτῶν διαδηλήσονται ἵππων θ’ ἡμιόνων τε βοῶν τ’ ἀγέλας ἐριμύκων· δώματά τ’ εὐποίητα κυρὶ φλέξουσιν ἀθέσμως·

525 πολλὰ δὲ σώματα δοῦλα πρὸς ἄλλην γαῖαν ἀνάγκῃ ἄξουσιν καὶ τέκνα βαθυζώνους τε γυναῖκας ἐκ θαλάμων ἁπαλὰς τρυφεροῖς ποσὶ πρόσθε πεσούσας· ὄψονται δεσμοῖσιν ὑπ᾿ ἐχθρῶν βαρβαροφώνων πᾶσαν ὕβριν δεινὴν πάσχοντας· κοὐκ ἔσετ᾿ αὐτοῖς μικρὸν ἐπαρκέσσων πόλεμον ζωῆς τ᾿ ἐπαρωγός. [*](512 vgl. V. 319 f. — 520 ff. vgl. Υ. 638 f. 732 ff. — (Deut. 28, 49.) — 527 Deut. 28, 56. — (530 ζωής τ3 έπαρωγός vgl. Antipater Sidon. Anthol. Pal. VI 219, 21).) [*](512. 513 so ΦΨ (512 αί at! Φ Ψ 513 μαρσών ή δαγών ψ) αί αί Γώγ και παοιν έφεξείης αμα Μαγώγ | Μαραών ή Δάκων, ΰσα σοι κακά μοίρα πελάζει Alex.2 αίαΐ Γώγ, οσα σόι κακά μοίρα Μαγώγ τε πελάζει | Μάρδων και άραγγών λαοῖς και παοιν έφεξής Gffck.; neben den Marden waren die Drangen ein persischer Stamm 514 vgl. V. 169. — πολλά δε aus Y. 515. αί αί Rz. | 515 παμφνλίων Φ \ 516 Anf. Κάρων Καππαδοκών τε Rz. — τθ τε Ψ. — έθνών: άνδρών Rz. vgl. I 394. XIV 82; dagegen vgl. λ7. 528 | 517 Anf. Αίθιόπων τ3 'Αράβων τε Rz. vgl. 516. — τί... έξανδώ vgl. V. 210. — κατά: τά κατά FR. — εκάστου Ψ \ 518 πάσι Ψ. — οσσοι Ψ (ίσα Badt | 520 "Ελλησιν Betuleius έλλησι ΦΨ. — οπόταν ... έπέλθη = XIV 313. — πολύ βάρβαρον Struve πολυβάρβαρον ΦΨ πάλι βάρβαρον aus XIV 313 Ω, Nauck | 521 όλέσει Ψ | 523 vgl. V. 564. V 354 | 524 Anf. vgl. V. 685. 460 | 525 δούλα Ψ | 526 ff. vgl. V. 268 ff. — αξουσι Ψ | 527 άπαλοΐς Ψ, doch vgl. Deut. 28, 56 καϊ ή απαλή... — πρόσε πεσονσας: πρόσθε έρπουσας Mein. πρ. πατούσας besser Bur., aber es soli ja gerade das ungewohnte Gehen (Deut. a. a. O.!), also die Moglichkeit des Fallens bezeichnet werden. | 528 οψονται δεσμοΐσιν (δεσμοΐς Α) ΦΨ οχροντ έν δεσμοΐσιν Mdls. Bur. — ύπ \ . . βαρβαροφώνων vgl. V. 332. (516) | 529 δεινήν πάσχοντας Volkm. πάσχοντας δεινήν Φ πάσχοντας χαλεπήν Ψ. — κούκ έσετ Opsop. κούκ έστ᾿ Φ κούκέτ Ψ | 530 έπαρκέσων Ψ έπαρκείων Volkm. — πόλεμον Ρ Gffck. πολέμου d. and. HSS. Ausgg., doch ist der Sinn: niemand wird sein, nur ein wenig abwehrend den Krieg und Heifer des Lebens.)

δούλειος δ᾿ ἄρα — ζυγὸς ἔσσεαι Ἑλλάδι πάσῃ· πᾶσι δ᾿ ὁμοῦ πόλεμός τε βροτοῖς καὶ λοιμὸς ἐπέσται, χάλκειόν τε μέγαν τεύξει θεὸς οὐρανὸν ὑψοῦ ἀβροχίην τ᾿ ἐπὶ γαῖαν ὅλην, αὐτὴν δὲ σιδηρᾶν. αὐτὸαρ ἔπειτα βροτοὶ δενῶς κλαύσουσιν ἅπαντες ἀσπορίην καὶ ἀνηροσίην· καὶ πῶρ ἐπὶ γαίης κατθήσει * πολὺν ἱστὸν* ὅς οὐρανὸν ἔκτισε καὶ γῆν· πάντων δ᾿ ἀνθρώπων τὸ τρίτον μέρος ἔσσεται αὖτις.

Ἑλλὰς δή, τί πέποιθας ἐπ᾿ ἀνδράσιν ἡγεμόνεσσιν θνητοῖς, οἶς οὐκ ἔστι φυγεῖν θανάτοιο τελευτήν; πρὸς τί τε δῶρα μάταια καταφθιμένοισι πορίζεις θύει τ᾿ εἰδώλοις; τίς τοι πλάνον ἐν φρεσὶ θῆκεν ταῦτα τελεῖν προλιποῦσα θεοῦ μεγάλοιο πρόσωπον; οὔνομα παγγενέταο σέβα δ᾿ ἔχε, μηδὲ λάθῃ σε. [*](533 απαντας Ψ | 534 χόλον ΦΨ Wilam. λόχον Castal. | 535 φερόμενοι ΡΒ | 536 έχθροΐς Α | 537 vgl. V. 508. — Nach άρα + τοι Rz. Mdls. — έοοεται Alex, έοται ΦΨ | 538 πάοι Mein. πάντα ΦΨ. — πόλεμος .... λοιμός vgl. V. 603. Fragm. 3, 20. — έπέοται Mein. έτ « Ρ) έοται Φ Ψ | 540 αντήν όε οιδηράν Volkm. αντή (αντη Ρ) δε σιδηρά ΦΨ \ 541 δεινώς < Ψ | 542 άπορίην FR | 543 κατθήσει Alex.1 καὶ θήσει ΦΨ Alex.2 — πολνν ϊστόν ΦΨ πολννηστον Alex.1 πολνν οίκτον Alex.2 πολίκανστον Rz. — ΰς . . . γήν = V. 35 | 544 vgl. V 103. — μέρος Alex, γένος ΦΨ. — αντις Α ανθις d. and. HSS. | 545 δή: 0h Ρ Lactant. Cod. Par. 1664 < Ψ. — έπνπ5 Wilam.? | 546 θανάτοιο τελεντήν = XI 157 I 547 vgl. Fragm. 1, 22 | 548 τις: τι ΡΒ. — σοι Lactant. — πλάνων ένὶ φρεοὶ Ψ | 549 vgl. VIII 263. 381. Fragm. 1, 20. — προλιπονσα Φ προλιπονσι Ψ προλι-πόντα Lactant. (vgl. IV 23) προλιπεΐν τε Brandt. — θεον .... πρόσωπον = V. 557 | 550 vgl. Fragm. 1, 15. — παγγενέταο Alex, παγγενέτασ τε Φ παγγενέτας Ψ. — ό < Alex. . .;! Sill)

ἀλλ᾿ ὁπόταν μεγάλοιο θεοῦ χόλος ἔσσεται ὑμῖν, δὴ τότ᾿ ἐπιγνώσεσθε θεοῦ μεγάλοιο πρόσωπον. πᾶσαι δ᾿ ἀνθρώπων ψυχαὶ μεγάλα στενάχουσαι ἄντα πρὸς οὐρανὸν εὐρὺν ἀνασχόμεναι χέρας αὐτῶν ἄρξονται βασιλῆα μέγαν ἐπαμύντορα κληζειν καὶ ζητεῖν ῤυστῆρα χόλου μεγάλοιο, τίς ἔσται. ἀλλ᾿ ἄγε καὶ μάθε τοῦτο καὶ ἐν φρεσὶ κάτθει σῇσιν. ὅσσα περιπλομένων ἐνιαυτῶν κήδεα ἔσται. *καὶ τοὺς ἑλλὰς ἔρεξε* βοῶν ταύρων τ᾿ ἐριμύκων· πρὸς ναὸν μεγάλοιο θεοῦ ὁλοκαρπώσασα, ἐκφεύξῃ πολέμοιο δυσηχέος ἡδὲ φόβοιο καὶ λοιμοῦ καὶ δοῦλον ὑπεκφεύξῃ ζυγὸν αὖτις, ἀλλὰ μέχρις γε τοσοῦδ᾿ ἀσεβῶν γένος αἴσιμον ἦμαρ. ὁππότε κεν τοῦτο προλάβῃ τέλος αἴσιμον ἦμαρ. οὐ γὰρ μὴ θύσητε θεῷ, μέχρι πάντα γένηται· ὅσσα θεός γε μόνος βουλεύσεται, οὐκ ἀτέλεστα. πάντα τελεσθῆναι κρατερὴ δ᾿ ἐπικείσετ᾿ ἀνάγκη.

εὐσεβέων ἀνδρῶν ἑερὸν γένος ἔσσεται αὖτις, βουλαῖς ἠδὲ νόῳ προσκείμενοι Ὑψίστοι, [*](573 ενοεβέων: vgl. IV 45. 136. V 36. 281. XI 24.) [*](551 χίλιέ δ" έτεα Α χίλια δ' έοτ' έτη Ψ | 552 έβασίλενοαν Ψ | 554 vgl. V. 723. — καταφ&ιμένων Volkm. καταφ&ιμένοις ΦΨ. — θανεόντων: άνα&έντες Alex. | 555 vgl. Fragm. 3, 30 f. — ενεκα Ψ | 556 vgl. I 165. Ill 71 | 557 &εοϋ .. . πρόσωπον = V. 549 | 558 πάσαι . . ιρυχαι = V. 678. VIII 350 vgl. II 203. | 559 άναοχόμεναι Volkm. άνασχόμενοι ΦΨ. — χείρας Ψ | 563 περιπλομένων ένιαντών = IV 73 | 564 και τονς ελλάς έρεξε Φ τονς έλλάς τ' έρρεξε Ψ άς άγέλας ρέζεις (όίων) Mdls. Vor V. 564 Liicke, in der u. a. stand: wenn du dicli bekehrst. . . .; dann folgte V. 564 καϊ άγέλας ρέξης ον βοών... έριμνκων (vgl. V. 239. 523. 577. V 354): Gffck. | 565 wiederholt nach V. 573 Ψ \ 565 Anf. vgl. V. 274. — νηόν an 2. Stelle (nach V. 573) Ψ | 567 αντις Α αυσις d. and. HSS. 568 μέχρις γε τοσοϋδ3 Alex, μέχρις γέ σε τονδ3 Φ μέχρι γέ σε τόδ} ψ ] 569 vgl. V. 741: όππότε δή και τοντο λάβψ — αῖσιον Ψ | 570 μέχρι . . . . γένηται vgl. V. 92 | 571 vgl. V. 699. 571 so Rz. 8σσα μόνος βονλενοεται ονκ άτέλεντα (άτέλεοτα Α) θεός γε Φ ο. μ. βουλεύεται &εός ονκ άτέλεοτα Ψ | 572 vgl. XIV 357 ι Nach 573 wiederholt V. 565 Ψ | 574 βονλαῖς ήδε Hase Struve βουλαΐσι(ν) δε ΦΨ. — νόω Hase νω (νώ Ρ) οἱ Φ νόοι Ψ.)

καὶ τότ' ἀπ' ἠελίοιο θεὸς πέμψει βασιλῆα, ὅς πᾶσαν γαῖαν παύσει πολέμοιο κακοῖο, οὕς μὲν ἄρα κτείνας, οἷς δ' ὅρκια πιστὰ τελέσσας. οὐδέ γε ταῖς ἰδίαις βουλαῖς τάδε πάντα ποιήσει, ἀλλὰ θεοῦ μεγάλοιο πιθήσας δόγμασιν ἐσθλοῖς. --- ναὸς δ' αὖ μεγάλοιο θεοῦ περικαλλέι πλούτῳ βεβριθώς, χρνσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδέ τε κόσμῳ πορφυρέῳ· καὶ γαῖα τελεσφόρος ἠδὲ θάλασσα των ἀγαθῶν πλήθυσα. καὶ ἄρξονται βασιλῆες ἀλλήλοις *κοτέειν ἐπαμύνοντες κακὰ θυμῷ*· ὁ φθόνος οὐκ ἀγαθὸν πέλεται δειλοῖσι βροτοῖσιν. ἀλλὰ πάλιν βασιλῆες ἐθνῶν ἐπὶ τήνδε γε γαῖαν ἀθρόοι ὁρμήσονται ἑαυτοῖς κῆρα φέροντες· σηκὸν γὰρ μεγάλοιο θεοῦ καὶ φῶτας ἀρίστους πορθεῖν βονλήσονται, ὁπηνίκα γαῖαν ἵκωνται. θήσουσιν κύκλῳ πόλεως μιαροὶ βασιλῆες τὸν θρόνον αὐτοῦ ἕκαστος ἔχων καὶ λαὸν ἀπειθῆ. καί ῥα θεὸς φωνῇ μεγάλῃ πρὸς πάντα λαλήσει λαὸν ἀπαίδεντον κενεόφρονα, καὶ κρίσις αὐτοῖς ἔσσεται ἐκ μεγάλοιο θεοῦ, καὶ πάντες ὀλοῦνται [*](652. 653 Lactant. div. inst. VII 18, 7 ... item alia (nach V 107—110): καὶ τότ' ... 652—656 vgl. V. 286 f. 49 f. V 108 (414). - (655 f. vgl. Joh. δ, 19). — 659 vgl. V. 619 ff. — 660 ff. Jerem. 1, 15. IV Esr. 13, 33 ff. et erit, quando audierint omnes gentes vocem eius, et derelinquet unusquisque regionem suam et bellum quod habent in alterutro, et colligefcur in unum multitudo innumerabilis..... ipse autem stabit super cacumen montis Sion .... ipse autem filius meus arguet quae advenerunt gentes impietates eorum .... (vgl. Henoch 90, 16). Apok. Joh. 17, 13. 14. (Πέτρου κήρυγμα p. 60 Hilgenf. καὶ τὸν Ύστάσπην λαβόντες ἀνάγνοηε καὶ εὑρήσετε πολλῷ τηλαυγέστερον .... τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ καὶ καθὼς παράταξιν ποιήσουσι τῷ Χριστῷ πολλοὶ βασιλεῖς ....) — 668 λαὸν ἀπειθῆ: vgl. I 204. Nach 656 Lücke, in der u. a. ein ἔσται stand: Wilam. | 657 ναὸς Mein. λαὸς Φ λαοὺς Ψ. — περικαλλεῖ Ρ Ψ | 659 πορφυρόει ΡΒ | 661 κοτέειν ἐπαμύνοντες κακὰ (κακῷ Ψ) θυμῷ ΦΨ Ausgg. κοτέειν ποιμαίνοντες κ. Mdls. | 662 [ ] Gfroer. — δειλοῖσι βροτοῖσιν = V. 631. 759 | 663 τήνδε γε Rz. τήνδε τε Φ τήν γέ τε Ψ | 665 φῶτας ἀρίστους = V 109 | 666 Interpunction von Wilam. — ἵκωνται Alex. ἵκονται ΦΨ | 667 θήσουσιν κύκλῳ Rz. aus Jerem. 1, 15. θύσουσι κύκλῳ) Φ κύκλῳ θήσωσιν Ψ | 668 λαὸν ἀπειθῆ: λαὸν ἀπεχθῆ Herwerden. λ. ἀπενθῆ Mdls., doch vgl. I 204.)

υἱοὶ δ' αὖ μεγάλοιο θεοῦ περὶ ναὸν ἅπαντες ἡσυχίως ζήσοντ' εὐφραινόμενοι ἐπὶ τούτοις, οἷς δώσει κτίστης ὁ δικαιοκρίτης τε μόναρχος. αὐτὸς γὰρ σκεπάσειε μόνος μεγαλωστὶ παραστάς, κύκλοθεν ὡσεὶ τεῖχος ἔχων πυρὸς αἰθομένοιο. ἀπτόλεμοι δ' ἔσσονται ἐν ἄστεσιν ἠδ' ἐνὶ χώραις. οὐ χεὶρ γὰρ πολέμοιο κακοῦ, μάλα δ' ἔσσεται αὐτοῖς αὐτοῖς αὐτὸς ὑπέρμαχος ἀθάνατος καὶ χεὶρ Ἁγίοιο. καὶ τότε δὴ νῆσοι πᾶσαι πόλιές τ' ἐρέουοιν, ὁππόσον ἀθάνατος φιλέει τοὺς ἄνδρας ἐκείνους. πάντα γὰρ αὐτοῖσιν συναγωνιᾷ ἠδὲ βοηθεῖ, οὐρανὸς ἠέλιός τε θεήλατος ἠδὲ σελήνη. ἡδὺν ἀπὸ στομάτων δὲ λόγον ἄξουσιν εν 'ὕμνοις· » δεῦτε, πεσόντες ἅπαντες ἐπὶ χθονὶ λισσώμεσθα ἀθάνατον βασιλῆα, θεὸν μέγαν ἀέναόν τε. πέμπωμεν πρὸς ναόν, ἐπεὶ μόνος ἐστὶ δυνάστης· καὶ νόμον ὕψίστοιο θεοῦ φραζώμεθα πάντες, γαῖα δὲ παγγενέτειρα σαλεύσεται ἤμασι κείνοις [*](698 vgl. V. 6f. 162—164. VIII 359. — 706 Sachar. 2, 5. — 715 νὴσοι: Psal. 71,10. Jes. 24, 15. 41, 1. 42, 10 u. ö. — 716 — 731 vgl. V 493-500. — 716 Psal. 94, 6.) [*](695 ἥξεται Φ ἔσσεται Gfroer. Mdls. — ἄναγνοι Mein. ἄναυδοι ΦΨ | 696 τε < Ψ I 698 f. VIIT 359. — θεὸς μέγας ἀέναός τε vgl. V. 717. V 500 | 699vgl. V. 571. — τόδε .... ἀτέλεστον 700 οὐδ' ἀτελεύτητον Nauck. — oὐδ' ἀτελεντητον, ὅ τι κεν μόνον ἐ. φ. θείῃ Mein. οὐδ' ἀτελεύτητα ὅτι κ. μ. ἐ. φ. θείη ΦΨ | 701 ἄψευδον Φ | 703 ζήσοντ' Castal. ζήσονται ΦΨ | 705 μόνος μεγαλωστί Gffck. μόνος μεγάλως τε ΦΨ μέγας μεγαλωστὶ Mein. μέγας μεγάλως τε Canter | 706 κ υκλοθεν Opsop. vgl. Sachar. 2, 5. κύκλωθεν Ψ κύχλωθ' Φ. — πυρὸς αἰθομένοιο = II 196. VIII 338 | 707 ἐνί Castal. ἐν ΦΨ | 710 πόλιες' Mein. πόλεες Φ πόλεις Ψ. — τ': τε ΡΨ | 712 Ρ. — αὐτοῖσι ΑΨ | 714 aus V. 675 interpoliert: Opsop. | 715 λόγων Ψ. — δὲ λόγον ἄξουσιν ἐν ὕμνοις Wilam. λόγον ἄξουσι δ' ἐν ὕμνοις Φ λ. ἀέξουσιν ἤμασι κείνοις (aus V. 714) Ψ λ. ἐξάρξουσιν ἐν ὕ. Bur. λ. ἐξήσουσιν ἐν ὕ. Rz. | 716 λισσώμεα PRL | 717 vgl. V. 698. — ἀέναόν τε: ὕψιστόν τε Ψ | 718 πέμπωμεν: σπεύδωμεν Mdls.?, doch (vgl. V 496) isfc hier von einer πομπή die Rede. — μόνον Ψ.)

ὁππότε δή καὶ τοῦτο λάβῃ τέλος αἴσιμον ἦμαρ, [εἰς δὲ βροτοὺς ἥξει χρσις ἀθανάτοιο θεοῖο] ἥξει ἐπ’ ἀνθρώπους μεγάλη κρίσις ἠὲ καὶ ἄρχή. γῆ γὰρ παγγενέτειρα βροτοῖς σώσει τὸν ἄριστον καρπὸν ἀπειρέσιον σίτου οἴνου καὶ ἐλαίου [αὐτάρ ἀπ’ οὐρανόθεν μέλιτος γλυκεροῦ ποτὸν ἡδύ δένδρεά τ’ ἀκροδρύων καρπόν καὶ πίονα μῆλα καὶ βόας ἔκ τ’ ὀίων ἄρνας αἰγῶν τε χιμάρονς·] πηγάς τε ῥήξει γλνκερὰς λενκοῖο γάλακτος· πλήρεις δ’ αὖτε πόλεις ἀγαθῶν καὶ πίονες ἀγροί ἔσσοντ’· δ’ αὐδὲ μάχαιρα κατὰ χθουὸς οὐδὲ κυδοιμός· οὐδὲ βαρὺ στενάχουσα σαλεύσεται οὐκέτι γαῖα· οὐ πόλεμος οὐδ’ αὖτε κατὰ χθονός αὐχμὸς ἔτ’ ἔσται, οὐ λιμός καρπῶν τε κακορρέκτειρα χάλαζα· ἀλλὰ μὲν εἰρήνη μεγάλη κατὰ γαῖαν ἅπασαν, καὶ βασιλεὺς βασιλῆι φίλος μέχρι τέρματος ἔσται αἰῶνος, κοινόν τε νόμον κατά γαῖαν ἅπσαν ἀνθρώποις τελέ σειεν ἐν οὐρανῷ ἀστερόεντι [*](δωρεὰν ἀνθρώποις δεδωκότ εἰρηκότων· μή κἰνει. . . Dementsprechend 737 Anf. auch Sprüchwort. — 741 — 743 Lactant. div. inst. VII 20, 1 de quo iudicio et regno apud Erythraeam Sibyllam sic invenitur: ὁππότε δὴ . . . 744 ff· vgl. V. 620–623. 368 ff. — (749 vgl. Jes. 35, 7). — 751 ff. vgl. Y. 367-380. 780. V 253. Psal. Salom. 17, 36 ff.) [*](737 τοι: τι Ψ. — ἀντιβολήβῃ Volkm. ἀντιβολήσῃς ΦΨ (κακόῦ) ἀντιβολήσῃς Bur. | 738 ἴσχε Ψ | 739 στείλας vgl. zum Genus Υ. 634 | 741 vgl. Υ. 569. — δὴ καὶ τοῦτο λάβῃ Lactant. nur καὶ τοῦτο ΦΨ. — αἴσιον Φ Ψ | 742 nur bei Lactant. < ΦΨ [ ] Rz. I 743 vgl. V. 784. — μεγάλη κρίἰοις καὶ ἀρχὴ Lactant. ἀγαθοὐς μεγάλοιο κατ’ ἀρχήν (καταρχήν Φ) ΦΨ ἀγαθοῦ μεγάλοιο καταρχή Volkm. | 744 ff. vgl. Ill 620—623. VIII 211. II 318. — πανάριστον Mdls. | 746—748 Zusatz: Wilam. —ἀτὰρ Ψ | 747 ἀκροδρνύω PS | 748 ἔκ τ’ ὀίων Volkm. ἐκ τ’ ἀρνῶν ΦΨ. — χιμάρους Ψ (so auch Apollinar. Ps. LXV 32 χιμᾱροισι) χιμάρρους AS Wilam. χειμάρρους Ρ χιμαίρας Volkm. Alex. | 750 αὖτε: αὖ RL 751 χθονὸς: χθονὸς αὐχμός aus V. 753 Ψ. — οὐδὲ κνδοιμός .... 753 .... κατὰ χθονὸς < A mit Zusammenziehung von 751 und 753 | 752 Zusatz: Wilam. vgl. V. 675. 714 | 753 nach πόλεμος + τ’ Φ. — αὖτε Mein. αὖ γε Φ αὖ Ψ. — ἔτ’ < Ψ | 754 λοιμὸς Ψ. — κακορρέκτειρα Dausqueius Schneider κακορρήτειρα Φ κακορήτειρα (κακαρήτηρα L) Ψ | 755 vgl. V. 780. XI 79. 237. XII 87. 172. XIV 23.— μὲν Alex, μιν Φ μὴν Ψ. — κατὰ γαῖαν ἅπασαν = V. 757. XII 157 | 756 βασιλεῖ Ψ | 758 ἀνθρώποις Castal. ἀνθρώπους ΦΨ.)

ἀλλὰ κατασπεὐσαντες ἑὰς φρένας ἐν στήθεσσιν, φεὐγετε λατρείας ἀνόμους, τῷ ζῶντι λάτρενε· μοιχείας πεφὐλαξο καὶ ἄρσενος ἄχριτον εὐνήν· τὴν δ’ ἰδίαν γένναν παίδων τρέφε μηδὲ φὀνευε· ταῦτα γὰρ ἀθάνατος κεχολώοεται ὅς κεν ἁμάρτῃ.

καὶ τότε δὴ ἐξεγερεῖ βασιλήιον εἰς αἰῶνας πάντας ἐπ’ ἀνθρώπους, ἄγιον νόμον ὅς ποτ’ ἔδωχεν ενοεβέοιν, τοις πάοιν νπέοχετογαΐαν άνοίξειν καὶ κόσμον μακάρων τε πύλας καὶ χάρματα πάντα καὶ νοῦν ἀθάνατον αἰώνιον εὐφροσνὐην τε. πάσης δ’ ἐκ γαίης λίβανον καὶ δῶρα πρὸς οἴκους οἴσουσιν μεγάλοιο θεοῦ· κοὐκ ἔσσεται ἄλλος οἶκος ἐπ’ ἀνθρώποισι καὶ έἐσσομένοισι πυθέσθαι, ἀλλ’ ὃν ἔδωκε θεός πιστοῖς ἄνδρεσσι γεραίρειν. [υἱόν γὰρ καλέουσι βροτοὶ μεγάλοιο θεοῖο,] καὶ πᾶσαι πεδίοιο τρίβοι καὶ τρηχέες ὄχθαι [*](760 = 629. — 763-766 vgl. II 56 ff. — 763—766 Lactant. de ira dei 22, 8 rursus alio loco enumerans quibus maxime facinoribus incitetur deus, haec intulit: φεῦγε ... 764 vgl. V 166. 430. IV 33 f. Ill 185. — 765 vgl. II 280 ff. —775 Lactant. div. inst. IV 6, 5 falsch lesend (vgl. 776 νἱόν ΦΨ) Sibylla Erythraea.....et rursus in fine: ἄλλον ... = [Augustinus:] contra quinque haer. p. 3 G. — 777—779 Jes. 40, 3f. 759 ὅσα: θ’ὅσα Ψ. — δειλοῖσι βροτοῖσιν = V. 662 | 760 = V. 629. vgl. VIII 377. — κοὐκ: xaὶ οὐκ ΦΨ (vgl. V. 629 Ψ) | 761 φλέξει Ψ. — χαλεπῶν γένος Ψ Bur. χαλεπὸν μένος Φ Ausgg. | 762 κατασπεύσαντες ἑὰς Βur..κατασπεύσαντες ἐμὰς ΦΨ. — Der Vers ist mit 763 φεύγετε Flickvers, die reinere Vorlage tritt in Lactant. hervor; die Vv. 764—766 schliessen gut an V. 740 an: Wilam. | 763 φεύγετε ΦΨ φεῦγε δὲ Lactant. vgl. zu 762. — ἀνόμους Lactant. ἀδίχου ΦΨ ἀδίχους Castal. — λάτρευε Lactant. λατρεύετε ΦΨ | 764 vgl. V 166. 430. IV 33 f. — μοιχείας Lactant. μοιχείαν Φ Ψ, doch vgl. V 166 Φ. — πεφύλαξο ΦΨ τε φύλαξαι Lactant. — ἄρσενος ἄχριτον εὐνήν Lactant. ἀκριτου ἄρσενος εὐνήν ΦΨ ἄκριτον ἄ. ε. Opsop. | 765 ἰδίην Rz. — φόνευε Lactant. φονεύσῃς ΦΨ | 766 ταῦτα Lactant. Rz. τοῖσδε ΦΨ Alex. Bur. — κεν Lactant. κἄν ΦΨ | 767 δή: δὲ Β. — ἐγερεῖ Α. — εἰς τοὺς αἰῶνας Φ | 768 [ ] Bleek. — ὅς ποτ’ Alex, ὁππότ’ ΦΨ | 769 εὐσεβέσι Ψ. — πᾶσιν: πᾶσαν Gfroer. | 770 καὶ κόσμον τε πύλας μακάρων Φ ] 772 πρὸς οἴκους = Υ. 314 vgl. 726 | 773 οἴσουσι Ψ. — κοὐκ (Opsop.) Alex, καὶ οὐκ ΦΨ | 774 ἐσσομενοις Ψ | 775 ἀλλ’ ὃν ΦΨ ἄλλον Lactant. [Augustin.] — πιστοῖς ἄνδρεσσιν Lactant. πιστόν ἄνδρα Φ Ψ | 776 [ ] Gfroer. Hilgenfeld als christlich. — υἱόν ΦΨ ναὸν Alex, οἶκον Bur. οἶον Mdls. doch vgl. Joh. 2, 21. θεοῦ PS. | 777 τρηχέες ὄχαι vgl. I 322. τρηχέος ὄχθαι Ψ.)

εὐφράνθητι, κόρη, καῖ ἀγάλλεο· σοὶ γὰρ ἔδωκεν εὐφροσύνην αἰῶνος, ὃς οὐρανὸν ἔκτισε καὶ γῆν. ἐν σοὶ δ’ οἰκήσει· σοὶ δ’ ἔσσεται ἀθάνατον φῶς· ἠδὲ λύκοι τε καὶ ἄρνες ἐν οὔρεσιν ἄμμιγ’ ἔδονται χόρτον, παρδάλιές τ’ ἐρίφοις ἅμα βοσκήσονται· ἄρκτοι σὺν μόσχοις νομάδες αὐλισθήσονται· σαρκοβόρος τε λέων φάγεται ἄχυρον παρά φάτνῃ ὡς βοῦς· καὶ παῖδες μάλα νήπιοι ἐν δεομοῖσιν ἄξουιν· πηρόν γάρ ἐπὶ χθονῖ θῆρα ποιήσει. σὺν βρέφεσίν τε δράκοντες ἅμ’ ἀσπίσι κοιμήσονται κοὐκ ἀδικήοσυοιν· χεὶρ γὰρ θεοῦ ἔσσετ· ἐπ’ αὐτούς.

σῆμα δέ τοι ἐρέω μάλ’ ἀριφραδές, ὥστε νοῆσαι, [*](780 vgl. 751 ff. — 783 Philo: De praem. et poen. 17 p. 424 M. — 785 Sachar. 2, 10 (Jes. 60, 1). vgl. Sib. V 260 ff. VIII 324. — 788—795 Jes. 11, 6-9. Apoc. Bar. LXXIII, 6 et venient ferae e silva et ministrabunt hominibus; et aspides et dracones exibunt e foveis suis ut se subiciant parvulo . . . Philo: De praem. et poen. 15 p. 422 M. — 788-791. 794 Lactant. div. inst. VII 24, 12 Erythraea vero sic ait: ἠδὲ λύκοι . . . 778 Anf. = Fragm. 3, 6. — ὑψόεντα Ψ | 779 εὔβατα Opsop. εὔβοτα (ἄβοτα Ρ) ΦΨ. — καὶ εὔπλωτα γενήσεται Wilam. καὶ εὔπλωτα (εὔπλοτα L) γε ἔσσεται Ψ δὴ καὶ εὔπλοτα ἔσσεται Φ | 780 vgl. V. 755. — ἵκηται Rz. | 781 ῥομφαίην Rz. — δ’: τ’ Ψ. — θεοῦ μεγάλοιο προφῆται vgl. V. 582 | 782 κριταί εἰσι Volkm. Mein. κριταὶ ἐπὶ ΦΨ | 783 ἐσται δὴ: ἐσσεῖται δέ γε Ψ Volkm. | 784 vgl. V. 743. [ ] Bleek. — κρίσις ἠδε καὶ ἀρχὴ Alex, aus Lactant. div. inst. VII 20, 1. κρσις ἔσσεται ἀρχή ΦΨ | 786 αἰώνιον Ψ. — ὃς____γῆν = V. 35 | 788 ἠδὲ λύκοι τε καὶ Lactant. ἐν δὲ λὐκοι τε καὶ ΦΨ ἔνα λνὐκοι τε καὶ Volkm. σὺν δὲ λύκοις καὶ Mein. — ἄμμιγ’ Lactant. ἄμμις Φ ἅμα Ψ | 789 παρδάλεες Φ. — βοσκηθήσονται Ψ 790 Α. — σύν . . . ἀνλιοθήσονται: σὺν μόσχσοισιν ὁμοῦ καὶ πᾶσι βοτοῖσιν Lactant. σὺν μόσχοις νομάδεσσιν ἁλισθήσονται Mein. — νομάδες: νομάδιον Ψ | 791 φάγεται ἄχυρον Lactant. ἄχυρον φάγετ’ ΦΨ ἄχυρον φάγεται Opsop. — παρὰ φάτνῃ Lactant. ἐν φάτνῃ Φ ἐπὶ φάτνης Ψ ἐπὶ φάτνῃ Rz. | 792. 793 < Lactant. | 792 ὡς βοῦς am Ende von V. 791 Φ | 793 αξουσι Ψ (Jes. 11, 6) ἕξονσιν (ἔξουσιν PS) Φ. — πνρρόν Ψ. — ποήσει FL πτοήσει Φ | 794 σύν βρέφεσίν τε Lactant. καὶ βρεφέεσσι Φ βρεφέεσσί τε Ψ. — ἁμ’ ἀσπίσει Stadtmüller Mdls. aus Jes. 11,8. ἄμα σφίσι (σφήσι L) AM ΑΤΗ CI (amustesi Pal.-Vat. 161) HSS. des Lactant. — κοιμηθήσονται Ψ I 795 < Lactant. — κοὐκ: οὐκ Ψ. — ἀδικήσουσιν PS ἀδικήσουσι d. and. HSS. — θεοῦ: κνρίου Φ | 796 τοι: σοι Φ. — ὥστε νοῆσαι = V 351.)

Κλῦτε, λεὼς Ἀσίης μεγαλαυχέος Εὐρώπης τε, ὅσσα μελιφθέγχτοιο διὰ στόματος μεγάροιο μέλλω ἀφ’ ἡμετέρου παναληθέα μαντεύεσθαι· οὐ ψευδοῦς Φοίβου χρησμηγόρος, ὅντε μάταιοι ἄνθρωποι θεὸν εἶπον, ἐπεψεύσαντο δὲ μάντιν· ἀλλὰ θεοῦ μεγάλοιο, τὸν οὐ χέρες ἔπλασαν ἀνδρῶν εἰδώλοις ἀλάλοισι λιθοξέστοισιν ὅμοιον. οὐδὲ γὰρ οἶκον ἔχει ναῷ λίθον ἐλκυσθέντα, κωφότατον νωδόν τε, βροτῶν πολυαλγέα λώβην· ἀλλ'ὅν ἰδεῖν οὐκ ἔστιν ἀπὸ χθονὸς οὐδὲ μετρῆσαι [*](2 μελιφθέγχτοιο: ygl.II3. XI324. (2f. μεγάροιο: vgl. Aristophanes' Ritter 1016). — 4—7 Clemens Alex. Protr. IV 50 Διδάσκαλον <für die Schädlichkeit des Götter-dienstes> δἐ ὑμῖνπαραθήσομαι τὴν προφῆτιν Σίβνλλαν· οὐ . . . 4 f. vgl. V 326. Polemik gegen die heidnische Sibylle, vgl. Pausanias X, 12, 6 ἅδ’ ἐγώ, ἁ Φοίβοιο σαφηγορίς εἰμι Σίβνλλα. — 6 —17 vgl. IΙΙ 12 ff. — 6 τὸν . . . . ἀνδρῶν: vgl. Gregor. Naz. Carm. p. 424, 10 Μ. ὅv οὐ χέρες ἐξετέλεσσαν.) [*](HSS.: QVH = Ω. APSB = Φ. FRLT = Ψ. Überschrift: σιβύλλης λόγος ῑ Q ἐκ τῶν προφητικῶν σιβύλλης λόγος ῑ VH. λόγος τέταρτος· περὶ θεοῦ καὶ διαφόρων χωρῶν καὶ νήσων Ρ περὶ θ. κ. δ. χ. κ. ν. Α λόγος τέταρτος Ψ.) [*](1 vgl. V. 22. — κλαῖε Ω κλαῖε ΦΨ κλῦε Opsopoeus κλῦθι Rzach. — Ἀσίης . . . Εὐρώπης vgl. III 416. — Ἀσίης: βασιλείης Ω. — μεγαλαύχεος Ω μεγαλαύχεο Φ μεγάλαυχε Ψ | 2 ὅσα Ω. — μελιφθέγκτοιο Α μελιφθέκτοιο PBS μελιφθίτοιο Ψ πολυφθόγγοιο Ω. — μεγάροιο Mendelssohn μεγάλοιο ΩΦΨ. — παναληθέα μαντεύεσθαι vgl. IΙΙ 2 | 4 ψευδοῦς Φοίβου χρησμηγόρος Alexandre ψευδοῦς φοίβου χρησμήτορος Φ ψευδῆ φοίβου χρησμήτορος ψ φοίβου ψευδηγόρου Ω ψεῦδος Φοίβου χρησμήγορον Clemens | 5 μάντις VH μάντεις Q | 6 τόν... ἀνδρῶν vgl. V. 11. VΙΙ 95 | 7 Anf. vgl. III 31. VIII 379. — ἀλάλοισιν: ἄλλοισι Ω vgl. VII 14 ΦΨ. — λιθοξέστοισιν: λίθοις (λύθοις Η) γλυπτοῖσιν Ω λιθογλύπτοισιν Alex. | 8 οὔτε ΦΨ. — οἶκον: εἰκόν’ Buresch. — ναόν Ψ. — λίθον ἑλκνσθέντα (ἑλκσθέντα VH) Ω λ. ἱδρυθέντα Φ Ψ | 10 vgl. Fragm. 1, 9.)

ὄλβιοι ἀνθρώπων κεῖνοι κατὰ γαῖαν ἔσονται, ὅσσοι δὴ στέρξουσι μέγαν θεὸν εὐλογέοντες πρὶν πιέειν φαγέειν τε πεποιθότες εὐσεβίῃσιν· οἳ νηοὺς μὲν ἅπαντας ἀπαρνήσονται ἰδόντες καὶ βωμούς, εἰκαῖα λίθων ἀφιδρύματα κωφῶν, καὶ λίθινα ξόανα καὶ ἀγάλματα χειροποίητα. [*](13 ff. vgl. Ill 20 ff. — (15 στόμα πηγών vgl. Nonnos: Paraphr. IV 144.) — 16 χτίσματα πρός ζο)ήν: Stoische Anschauung, vgl. ζ. Β. Zeller: Die Philosophie d. Griechen3 III 1, 172. Ganz dasselbe auch bei Theophil. ad. Autol. I 6 κατα-νόησον . . τά έργα αντον . . . ονχ εις ιδίαν χρήσιν, άλλά εις τό έχειν τόν άν- ΰρωπον ... 20 vgl. II 15. — 24—26 vgl. Ill 591 ff. Apolog. Aristid. 15 ενχαριστονν- τες αντω κατά πάσαν ωραν έν παντι βρώματι και ποτω καϊ τοις λοιποις άγαθοΐς. — 24—30 [Justinus:] Cohort, ad Graec. 16 και πάλιν άλλαχοϋ π ον όντως' δλβιοι. . . ταντα μίν ονν ή Σίβνλλα. — 27 — 30 Clemens Alex. Protr. IV 62 ολβιοι μόνοι ) [*](11 Anf. vgl. VI 23. — έν: ον Ω. — ον πλασθέντα χερϊ θνητή Alex.2 ον πλασθίντα χειρί θνητή Ω ονδ" έπέλασε (έπλασε Ψ) χεΙρ θνητών Φ Ψ | 12 vgl. Ill 12. Fragm. 1, 8. — αντός νπ ονδενός Ψ | 13 ον ννξ τε δνοφερή τε καϊ ήμερη: ον ννξ δ' ωρα τεθέαται και ήμερη Ω | 14 σελήνη ΦΨ | 15 τε Ρ*Ρ. — και . . . πηγών vgl. XIV 143. Fragm. 3, 6. — άενάων HP άεννάων d. and. HSS. — στόμα: πόμα ΦΨ | 16 ομβρον άμα Ω | 17 τίκτοντες ΡΨ κτίζοντες ΩΑΒ. — άμπελοι ΦΨ. — ήδέ τ*: αντάρ Ω. — έλαια ι [έλαίαι Ρ) ΦΨ \ 18 όντως Ω \ 19 vgl. I 3. — Ζσσα Ω. — όπόσα Ψ. — έσσεται: γίνεται ΦΨ. — αντις Α αντοις Ω ανθις ά. and. HSS. 20 άχρις ές δεκάτην Alex.2 vgl. V. 47. 86. άχρι(ς) ένδεκάτης ΗΦ άχρι(ς) ένδε-κάτην QV μέχρις ένδεκάτης Ψ \ 21 έλεξεν Φ Ψ | 22 vgl. V. 1. — νπάκονε Ω 23 προχέονσαν Ω | 24 άνθρωποι [Justin.] | 25 θεον μέγαν ΦΨ | 26 φαγέειν πιέειν [Justin.]. — τε Ψ HS. des [Justin.] + jungere Η. | 27 οϊ νηονς [Justin.] Φ¥Κ όϊ ναούς L Clem, οΐνονς Ω. — μ^ν . HS. des Clem. — πάντας Ω Clem. — άπαρ-νήσονται Ω Clem. [Justin.] άποστρέψονσιν Φ Ψ | 28 βωμονς είχαΐα λίθων άφιδρνματα [Justin.] βωμοισι καϊ άλίθων (καϊ αί λίθων V) άμφιδρνματα Ω βωμονς είκαΐα λίθων ιδρύματα Ψ Clem, βωμονς οικεία λ. ϊδρ. Φ. — λίθων . . . κωφών vgl. Ill 31. κωφών: φώτων Ω | 28a nur bei Clemens, schwerlich echt, vgl. Fragm. 3, 29.)

ὧν τρόπον εὐσεβίην τε καὶ ἤθεα ἀνέρες ἄλλοι οὔποτε μιμήσονται ἀναιδείην ποθέοντες· ἀλλ᾽ αὐτοὺς χλεύῃ τε γέλωτί τε μυχθίζοντες νήπιοι ἀφροσύνῃσιν ἐπιψεύσονται ἐκείνοις, ὅσσ᾽ αὐτοὶ ῥέξουσιν ἀτάσθαλα καὶ κακὰ ἔργα. δύσπιστον γὰρ ἅπαν μερόπων γένος. ἀλλ᾽ ὅταν ἤδη κόσμου καὶ θνητῶν ἔλθῃ κρίσις, ἣν θεὸς αὐτός ποιήσει κρίνων ἀσεβεῖς θ᾽ ἅμα εὐσεβέας τε· καὶ τότε δυσσεβέας μὲν ὑπὸ ζόφον ἐν πυρὶ πέμψει [καὶ τότ᾽ ἐπιγνώσονται, ὅσην ἀσέβειαν ἔρεξαν·] εὐσεβέες δὲ μενοῦσιν ἐπὶ ζείδωρον ἄρουραν πνεῦμα θεοῦ δόντος ζωήν θ᾽ ἅμα καὶ χάριν αὐτοῖς.

καὶ τότε θυμωθεὶς θεὸς ἄφθιτος αίθέρι ναίων οὐρανόθεν πρηστῆρα βαλεῖ κατὰ κρατὸς ἀνάγνου. ἀντὶ δὲ χειμῶνος θέρος ἔσσεται ἤματι τῷδε. καὶ τότε δὴ *μετέπειτ᾿* ἔσται *ἄνδρεσσι* ἐφολέσει γὰρ πάντας ἀναιδέας ὑψικέραυνος βρονταῖς τε στεροπαῖς τε κεραυνοῖς τε φλεγέθουσιν, ἀνδράσι δυσμενέεσσι, καὶ ὡς ἀσεβεῖς ὀλοθρεύσει, ὥστε μένειν νέκυας κατὰ γῆς πλέονας φαμάθοιο.

ἥξει γὰρ καὶ Σμύρνα ἑὸν κλαίουσα εἰς *Ἐφέσοιο* πύλας καὶ αὐτὴ μᾶλλον ὀλεῖται.

Κύμη δ’ ἡ μωρὰ σὺν νάμασι τοῖς θεοπνεύστοις έν παλάμαις ἀθέων ἀνδρῶν ἀδίκων καὶ ῥιφθεῖσ᾿ οὐκέτι τόσσον ἐς αἰθέρα *ἄρμα ἀλλὰ μενεῖ νεκρὰ ἐν νάμασι καὶ τότ᾿ ἀναιάξουσιν ὁμοῦ κακότητα εἰδήσει σημεῖον ἔχων, ἀνθ’ ὧν ἐμόγησεν, Κυμαίων δῆμος χαλεπὸς καὶ φῦλον ἀναιδές. εἶθ᾿ ὅτ᾿ ἀναιάξουσι κακὴν χθόνα τεφρωθεῖσαν, Λέσβος ὑπ᾿ Ἠριδανοῦ αἰώνιον ἐξαπολεῖται. αἰαῖ σοι, *Κέρκυρα*, καλὴ πόλι, παύεο κώμου.

καὶ Ἱεράπολι, γαῖα μόνη Πλούτω<νι> ἕξεις, ὃν πεπόθηκας ἔχειν, ἐς γῆν χωσαμένη παρὰ χεύμασι Θερυώδοντος. πετροφυὴς Τρίπολίς τε παρ’ ὕδασι κύμασι νυκτερινοῖσι ὑπ᾿ ᾐόνι ἄρδην ἐξολέσει σε θεοῖό ποθ’ ἥδε πρόνοια.

μή μ᾿ ἐθέλουσαν ἑλεῖν Φοίβου τὴν γείτονα Μίλητον τρυφερὴν ἀπολεῖ πρηστήρ ποτ᾿ ἀνθ᾿ ὡς εἴλετο τὴν Φοίβου δολόεσσαν *τήν τε σοφὴν ἀνδρῶν μελέτην καὶ σώφρονα ἵλαθι, παγγενέτωρ, τρυφερῇ χθονὶ τῇ Ἰοθυθαίᾳ μεγάλῃ, ἵνα σὰς γνώμας ταύτην γὰρ πρώτην ἔγνως, θεός, ἐν χαρίτεσσιν ἐς τὸ δοκεῖν προχάρισμα τεὸν πάντεσσι βροτοῖσιν εἶναι καὶ προσέχειν, οἷον θεὸς ἐγγυάλιξεν.

ἱμείρω τρίταλαινα τὰ Θρῃκῶν ἔργα καὶ τεῖχος διθάλασσον ὑπ᾿ Ἄρεος ἐν συρόμενον ποταμηδὸν ἐπ᾿ ἰχθυόεντι Ἔλλήσποντε τάλαν, ζεύξει ποτέ σ᾿ Ἀσσυρίων *εἰς σὲ μάχη* Θρῃκῶν κρατερὸν σθένος τήν τε Μακηδονίην βασιλεὺς Αἰγύπτιος αἱρεῖ, καὶ κλίμα βαρβαρικὸν ῤίψει σθένος ἡγεμονήων.

Λυδοὶ καὶ Γαλάται Πάμφυλοι σὺν Πισίδαισι πανδημεὶ κρατέουσι κακὴν ἔριν ὁπλισθέντες.

Ίταλίη τριτάλαινα, μενεῖς πανέρημος ἄκλαυστος ἐν γαῖῃ θαλερῇ όλοὸν δάκος ἐξαπολέσθαι.

ἔσται δ' * αίθέρος* οὐρανὸς εὐρὺς ὕπερθεν βροντηδὸν κελάδημα, θεοῦ φωνὴν * ἐπακοῦσαι*. ἠελίου 6 αὐτοῦ φλόγες ἄφθιτοι ούκέτ' ἔσονται ούδὲ σεληναίης λαμπρὸν φάος ἔσσεται αὐτις ὑστατίῳ καιρῷ, ὁπόταν θεὸς πάντα μελανθείη, σκοτίη δ' ἔσταο κατὰ γαῖαν, καὶ τυφλοὶ μέροπες θῆρές τε κακοὶ καὶ ὀιζύς. ἔσσεται ἠμαρ ἐκεῖνο χρόνον πολύν, ὥστε αὐτὸν ἄνακτα θεὸν πανεπίσκοπον οὐρανόθι πρό. αὐτὸς δυσμενέας ἄνδρας τότε δ' οὐκ ἐλεήσει, ἀρνῶν ἠδ' ὀίων ταύρων τ' ἀγέλας ἐκθυσιάζοντας μόσχων μεγάλων κεροκρύσων ἀψύχοις θ’ Ἑρμαῖς καὶ τοῖς λιθίνοισι ἡγείσθω δὲ θέμις σοφίη καὶ δικαίων· δικαίων· μή ποτε θυμωθεὶς θεὸς ἄφθιτος ἐξαπολέσσῃ πᾶν γένος ἀνθρώπων βίοτον* καὶ φῦλον ἀναιδές, δεῖ στέργειν γενετῆρα θεὸν σοφὸν αἰὲν ἐόντα.

ἔσσεται ὑστατίῳ καιρῷ περὶ τέρμα σελήνης κοσμομανὴς πόλεμος καὶ ἐπίκλοπος ἐν δολότητι.· ἥξει δ' ἐκ περάτων γαίης μητροκτόνος φεύγων ἠδὲ νόῳ ὀξύστομα ὅς πᾶσαν γαῖαν καθελεῖ καὶ πάντα πάντων τ' ἀνθρώπων φρονιμώτερα πάντα ἧς χάριν ὤλετό τ' αὐτός, ἑλεῖ ταύτην ἄνδρας τ' ἐξολέσει πολλοὺς μεγάλους τε τυράννους πάντας τ' ἐμπρήσει, ὡς οὐδέποτ' ἄλλος τοὺς δ' αὐ πεπτηῶτας ἀνορθώσει διὰ ζῆλον. ἔσται δ' ἐκ δυσμῶν πόλεμος πολὺς ἀνθρώποισιν, ῥεύσει δ' αἵμαθ' ἴως Μου ποταμῶν τῆς τε Μακηδονίης στάξὲι χόλος ἐν πεδίοισιν συμμαχίην δῶ δ' ἐκ δυσμῶν, βασιλῆι δ' ὄλεθρον. καὶ τότε χειμερίη πνοιὴ πνεύσει κατὰ γαῖαν, καὶ πεδίον πολέμοιο κακοῦ πλησθήσεται αὐτις. πῦρ γὰρ ἀπ' οὐρανίων δαπέδων βρέξει πῦρ καὶ αἷμα ὕδωρ πρηστὴρ γνόφος καὶ φθίσις ἐν πολέμῳ καὶ ἐπὶ σφαγῇσιν ὀμίχλη πάντας ὁμοῦ τ' ὄλέσει βασιλεῖς καὶ φῶτας ἀρίστους.

εἶθ ουτως πολέμοιο πεπαύσεται οἰκτρὸς ὄλεθρος, κοὐκέτι τις ξίφεσιν πολεμίξεται οὐδὲ σιδήρῳ οὐδ᾿ αὐτοῖς βελέεσσιν, ἃ μὴ θέμις ἔσσεται αὖτις. εἰρήνην δ᾿ ἕξει λαὸς σοφός, ὅσπερ ἐλείφθη, πειραθεὶς κακότητος, ἵν᾿ ὕστερον εὐφρανθείη.

μητρολέται, παύσασθε θράσους τόλμης τε κακούργου, τὸ πάλαι παίδων κοίτην ἐπορίζετ᾿ ἀνάγνως καὶ τέγεσιν πόρνας ἐστήσατε τὰς πάλαι ἁγνάς ὕοβρεσι καὶ κολάσει κἀσχημοσύνῃ πολυμόχθῳ. --- ἐν σοὶ γὰρ μήτηρ τέκνῳ ἐμίγη ἀθεμίστως. καὶ θυγάτηρ γενετῆρι ἑῷ συζεύξατο νύμφη· ἐν σοὶ καὶ βασιλεῖς στόμα δύσμορον ἐξεμίηναν, ἐν σοὶ καὶ κτηνῶν εὗρον κοίτην κακοὶ ἄνδρες. σίγησον, πανόδυρτε κακὴ πόλι, κῶμον ἔχουσα· οὐκέτι γὰρ *παρὰ σοῖο τὴν τῆς* φιλοθρέμμονος ὕλης παρθενικαὶ κοῦραι πῦρ ἔνθεον ὠρήσουσιν. ἔσβεσται παρὰ σεῖο πάλαι πεποθημένος οἶκος, ἡνίκα δεύτερον εἶδον ἐγὼ ῥιπτούμενον οἶκον πρηνηδὸν πυρὶ τεγγόμενον διὰ χειρὸς ἀνάγνου, οἶκον ἀεὶ θάλλοντα, θεοῦ τηρήμονα ναόν, ἐξ ἁγίων γεγαῶτα καὶ ἄφθιτον αἰὲν ἐόντα ἐκ ψυχῆ ἐλπιζόμενον καὶ σώματος *αὐτοῦ*.

οὐ γὰρ ἀκηδέστως αἰνεῖ* θεὸν ἐξ ἀφανοῦς γῆς οὐδὲ πέτρης ποίησε σοφὸς τέκτων παρὰ τούτοις, οὐ χρυσοῦ κόσμον, ἀπάτην ψυχῶν ἐσεβάσθη. ἀλλὰ μέγαν γενετῆρα δεὸν πάντων θεοπνεύστων έν θυσίαις ἁγίαις ἐγέραιρον καὶ νῦν δέ τις ἐξαναβὰς ἀφανὴς βασιλεὺς καὶ ἄναγνος ταύτην ἔρριψεν καὶ ἀνοικοδόμητον ἀφῆκεν σὺν πλήθει μεγάλῳ καὶ ἀνδράσι κυδαλίμοισιν. αὐτὸς δ' ὤλετο χέρσον ἀπ' ἀθανάτην ἐπιβὰς γῆν*, κοὐκέτι σῆμα τοιοῦτον ἐπ' ἀνθρώποισι τέτυκτο, ὥστε δοκεῖν ἑτέρους μεγάλην ἐξαλαπάξαι.

ἠλθε γὰρ οὐρανίων νώτων ἀνὴρ σκῆπτρον ἔχων ἐν χερσίν, ὅ οἱ θεὸς ἐγγυάλιξεν, καὶ πάντων ἐκράτησε καλῶς πᾶσίν τ' ἀπέδωκεν τοῖς ἀγαθοῖς τὸν πλοῦτον, ὅν οἱ πρότεροι λάβον πᾶσαν δ' ἐκ βάθρων εἷλεν πόλιν ἐν πυρὶ πολλῷ καὶ δήμους ἔφλεξε βροτῶν τῶν πρόσθε κακούργων καὶ πόλιν, ἥν ἐπόθησε θεός, φαιδροτέραν ἄστρων τε καὶ ἡλίου ἠδὲ καὶ κόσμον κατέθηχ' ἅγιόν τ’ .....ἐποίησεν

ἔνσαρκον καλὸν περικαλλέα ἠδὲ ἔπλασσεν πολλοῖς ἐν σταδίοισι μέγαν καὶ ἀπείρονα πύργον αὐτῶν ἁπτόμενον νεφέων καὶ ἀπείρονα πύργον, ὥστε βλέπειν πάντας πιστοὺς πάντας τε όικαίους ἀιδίοιο θεοῦ δόξαν, πεποθημένον εἶδος· ἀντολίαι δσιές τε θεοῦ κλέος ἐξύμνησαν. οὐκέτι γὰρ πέλεται *δειλοῖσι βροτοῖσιν δεινά* οὐδὲ γαμοκλοπίαι καὶ παίδων Κύπρις ἄθεσμος, οὐ φόνος οὐδὲ κυόοιμός, ἔρις δ᾿ ἐν πᾶσι δικαίη. ὕστατος ἔσθ᾿ ἁγίων καιρός, ὅτε ταῦτα περαίνει θεὸς ὑψιβρεμέτης, κτίστης ναοῖο μεγίστου.

αἐαῖ σοι, Βαβυλὼν χρυσόθρονε, χρυσοπέδιλε, πουλυετὴς βασίλεια μόνη κόσμοιο κρατοῦσα, ἡ τὸ πάλαι μεγάλη καὶ πάμπολις, οὐκέτι κείσῃ οὔρεσιν ἐν χρυσέοις καὶ νάμασιν Εὐφρήταο· στρωθήσῃ σεισμοῖο κλόνῳ· Πάρθοι δέ σε δεινοί πάντα κρατεῖν ἐποίησαν. ἔχε στόμα φιμῷ, ἄναγνε Χαλδαίων γενεή, μήτ᾿ εἴρεο μηδὲ μερίμνα, πῶς Περσῶν ἄρξεις ἢ πῶς Μήδων *τε* κρατήσεις· εἵνεκα γὰρ τῆς σῆς ἀρχῆς, ἧς ἔσχες, ὅμηρα εἰς ῾Ρώμην πέμφασα καὶ Ἀσίδι θητεύοντας, *τοιγάρτοι καὐτὴ βασιλὶς φρονέουσ᾿ εἰς κρίσιν

ἀντιδίκων ηξεις, ὡν εἵνεκα λύτρα πέπομφας·* δώσεις δ' ἀντὶ λόγων σκολιῶν πικρὸν λόγον ἐχθροῖς.

ἔσται δ' ὑστατίῳ καιρῷ ξηρός ποτε κοὐκέτι πλωτεύσουσιν ἐς Ἰταλίην τότε νῆες, Ἀσὶς ἡ ἡ μεγάλη τότε πάμφορον ἔσσεται ὕδωρ καὶ Κρήτη πεδίον. Κύπρος δ' ἕξει μέγα καὶ Πάφος αἰάζει δεινὸν μόρον, ὥστε καὶ Σαλαμῖνα πόλιν μεγάλην μέγα πῆμα παθοῦσαν· νῦν μὲν χέρσος ἄκαρπος ἐπ' ᾐόνος ἔσσεται αὖθις. ἀκρὶς δ' οὐκ ὀλίγη χθόνα Κύπριον ἐξολοθρεύσει. εἰς Τύρον, αἰνόμοροι μέροπες, κλαύσεσθε βλέποντες. Φοινίκη, δεινός σε μένει χόλος, ἄχρι πεσεῖν σε πτῶμα κακόν, Σειρῆνες ὅπως κλαύσωνται álhu[vw.

ἔσται δ' ἐν πέμπτῃ γενεῇ, ὅτεδ παύσετ' Αἰγύπτου, βασιλῆες ὅταν μιχθῶσιν Παμφύλων γενεαὶ δ' εἰς Αἴγυπτον παθεδοῦνται, ἔν τε Μακηδονίῃ καὶ ἐν Ἀσίδι καὶ * Λυκίοσισιν* κοσμομανής πόλεμος πολυαίματος ἐν κονίῃσιν, ov παύσει Ῥώμης βασιλεὺς δυσμῶν τε dynqastai.

χειμερίη ὁώμης ῥιπὴ στάξῃ πηγνυμένου μεγάλου ποταμοῦ λιμνῶν τε μεγίστων, εὐθὺς βάρβαρος ὄχλος ἐς Ἀσίδα γαῖαν ὁδεύσει, καὶ Θρᾳκῶν ὀλέσει δεινῶν γένος ὡς ἀλαπαδνόν.

καὶ τότε θυμοβόροι μέροπες κατέδουσι γονῆας λιμῷ τειρόμενοι καὶ ἐδέσματα πάντων δ' ἐκ μελάθρων θῆρες κατέδουσι τράπεζαν, αὐτοί τ' οἱωνοί τε βροτοὺς κατέδουσιν ἅπαντας ὠκεανός τε κακοῦ πλησθήσεται ἐκ πολέμοιο αἱματόεις σάρκας τε καὶ αἵματα τῶν εἶθ' οὕτως ὀλιγηπελίη ἔσται κατὰ ὥστε νοεῖν ἀνδρῶν τ' ἀριθμὸν μέτρον τε γυναικῶν.

μυρία δ' οἰμώξει δειλὴ γενεὴ κατὰ τέρμα ἠελίου δύνοντος, ἴν ἔμπαλι υηκέτ' ἀνέλθῃ, ὠκεανοῦ μείνας ἴν ἐφ’ ὕδασι βαπτισθείη· πολλῶν γὰρ μερόπων εἶδεν κακότητας ἀνάγνους. ἔσται δὲ σκοτόμαινα περὶ μέγαν οὐρανὸν αὐτόν, άχλὺς δ' οὐκ ὀλίγη κόσμου πτύχας δεύτερον· αὐτὰρ ἔπειτα Μοῦ φάος ἡγεμονεύσει ἀνδράσι τοῖς ἀγαθοῖσιν, ὅσοι θεὸν ἐξύμνησαν.

Ἰσι, θεὰ τριτάλαινα, μενεῖς ἐπὶ χεύμασι Νείλου μούνη, μαινὰς ἄναυδος ἐπὶ Ψαμάθοις Ἀχέροντος, κοὐκέτι σου μνεία γε μενεῖ κατὰ γαῖαν ἅπασαν. καὶ σύ, Σάραπι λίθους ἀργοὺς ἐπικείμενε κείσῃ πτῶμα μέγιστον ἐν Αἰγύπτῳ τριταλαίνῃ. ὅσσοι δ' Αἰγύπτου πόθον ἤγαγον εἴς σε, ἅπαντες

κλαύσονταί σε κακῶς θεὸν ἄφθιτον ἐν φρεσὶ θέντες· γνώσονταί σε τὸ μηδέν, ὅσοι θεὸν καί <ποτε> τῶν ἱερέων τις ἐρεῖ λινόστολος Λεῦτε, θεοῦ τέμενος καλὸν στήσωμεν ἀληθοῦς· δεῦτε, τὸν ἐκ προγόνων δεινὸν νόμον ἀλλάξωμεν, τοῦ χάριν οἱ λιθίνοις καὶ ὀστρακίνοισι πομπὰς καὶ τελετὰς ποιούμενοι οὐκ ἐνόησαν. στρέψωμεν ψυχὰς θεὸν ἄφθιτον ἐφυμνοῦντες αὐτὸν τὸν γενετῆρα, τὸν ἀίδιον γεγαῶτα, τὸν πρύτανιν πάντων, τὸν ἀληθέα, τὸν βασιλῆα, ψυχοτρόφον γενετῆρα, θεὸν μέγαν μέγαν ἐόντα.‘ — καὶ τότ' ἐν Αἰγύπτῳ ναὸς μέγας ἔσσεται κεἰς αὐτὸν θυσίας οἴσει λαὸς θεότευκτος, κείνοισιν κείνοισιν θεὸς ἄφθιτος 〈ἐμ〉βιοτεύειν.

ἀλλ' ὅταν ἐκπρολιπόντες ἀναιδέα φῦλα Αἰθίοπες μέλλωσ' * Αἴγυπτον ἑήν τε* ἄρξονται κακότητος, ἱν ὕστερα πάντα γένηται. νηὸν γὰρ καθελοῦσι μέγαν Αἰγυπτιάδος γῆς· ἐν δὲ θεὸς βρέξει κατὰ yrjg δεινὸν χόλον αὐτοῖς, ὥστ' ὀλέσαι πάντας τε κακοὺς πάντας τ' ἀνόμους κοὐκέτι δὴ φειδώ τις ἔτ' ἔσσεται ἐν χθονὶ κείνῃ, ἀνθ' ὡν οὐκ ἐφύλαξαν ὄ μιν θεὸς ἐγγυάλιξεν.

Ἠελίου φαέθοντος ἐν ἀστράσιν εἶδον ἀπειλήν ἠδὲ Σεληναίης δεινὸν χόλον ἐν στεροπῇσιν· ἄστρα μάχην ὤδινε· θεὸς δ’ ἐπέτρεψε μάχεσθαι. ἀντ' γὰρ Ἠελίου μακραὶ φλόγες ἐστασίαζον, ἠδὲ Σεληναίης δίκερως ἠλλάξατο Φωσφόρος ἔσχε μάχην, ἐπιβὰς ἐς νῶτα Λέοντος· Αἰγόκερως δ' ἔπληξε νέου Ταύροιο τένοντα· Ταῦρος δ' Αἰγοκέρωτος ἀφήρπασε νόστιμον ἦμαρ. καὶ Ζυγὸν Ὠρίων ἀπενόσφισε μηκέτι μεῖναι· Παρθένος ἐν Κριῷ Διδύμων ἠλλάξατο μοῖραν· Πλειὰς δ' ούκέτ' ἔφαινε· Δράκων δ' ἠρνήσατο ζώνην· Μύες εἰσεδύοντο κατὰ ζωστῆρα Λέοντος· Καρκίνος οὐκ ἐνέμεινεν, ἔδεισε γὰρ Ὠρίωνα· Σκορπίος οὐρὰν ἐπῆλθε* διὰ δεινοῖο ἠδὲ Κύων ὤλισθεν ἀπὸ φλογὸς Ὑδροχόον δ' ἐπύρωσε μένος κρατεροῖο ὠρτο μὲν Οὐρανὸς αὐτός, ἕως ἐτίναξε θυμωθεὶς δ' ἔρριψε καταπρηνεῖς ἐπὶ γαῖαν. ῥίμφα μὲν οὐν πληγέντες ἐπ' Ὠκεανοῖο ἡψαν γαῖαν ἅπασαν· ἔμεινε δ' ἀνάστερος αἰθήρ.

Ἀθανάτου μέλαν υἱὸν ἀοίδιμον ἐκ φρενὸς αὐδῶ, ᾡ θρόνον ὕψιστος γενέτης παρέδωκε λαβέσθαι οὔπω γεννηθέντι· ἐπεὶ κατὰ σάρκα τὸ δισσόν ἠγέρθη, προχοαῖς ἀπολουσάμενος ποταμοῖο Ἰορδάνου, ὅς φέρεται γλαυκῷ ποδί, κύματα σύρων. ὃς πυρὸς ἐκφεύξας πρῶτος θεὸν ὄψεται ἡδύν πνεύματι γινόμενον, λευκαῖς πτερύγεσσι πελείης. [*](3 Tgl. VIII 264. — 4 f. vgl. VII 66 f.. — 6 (vgl. VII 84): Quelle ist ein häretisches Evangelium, vgl. das Evangelium der Ebioniten bei Epiphan. Haer. XXX 13 καὶ εὐθὺς περιέλαμψε τὸν τόπον φῶς μέγα. Justin. Dial. c. Tryph. 88 καὶ πῦρ ἀνήφθη ἐν τῷ Ἰορδάνῃ .... [Cyprian.] de rebaptismate 17 aus der „Pauli Praedicatio" : item ut baptizaretur ignem super aquam esse visum, quod in evangelio nullo scriptum u. a. vgl. Resch: Agrapha 357 f. — 7 Lactant. div. inst. IV 15, 3 et descendit super eum Spiritus dei formatus in specie columbae Candida e. — Evang. Infant, arabicum 54 praesente spiritu suo in forma columbae candidae.) [*](HSS.: MQVH = Ω. APSB = Φ. FL = Ψ.) [*](Überschrift: ἐκ τῶν προφητικῶν σιβύλλης λόγος λόγον H) θݲ VH < M. Q zerrissen und schadhaft. λόγος ἕκτος mit dem Zusatz: ἑτέρας εἶναι ταῦτα δοκεῖ (δοκεῖ ταῦτα A) Φ λόγος ἕκτος Ψ.) [*](1—9 nur wenig lesbar in dem zerrissenen und schadhaften Q Ι 2 γενέτης < Ω (+ 2, H. in H) Ι 3 μήπου γεννηθέντος γενηθέντος A) Φψ. — κατὰ : διὰ Φ < Ψ. — τὸ δισσὸν ΦΨ Alexandre δοθεῖσαν Ω Rzach | 4 vgl. VII 67. — προχοαῦς: προχοαῖς δ’ ΦΨ | 5 γλαυκῷ ποδὶ κύματα Φ (Alex.) Wilamowitz γλ. π. κῦμα Ψ γλαυκώπιδι κύματι κύμασι V) Ω λευκώπιδα κύματα Mendelssohn vgl. den Cod. Vindob. philos. 171 (Gutschmid: Kleine Sehr. V 705): ὁ γὰρ Ἰαρδάνης λευκότερα σύρει τὰ κύματα Ι 6 ὃς Ω ἐκ ΦΨ. — πυρὸς ἐκφεύξας vgl. VII 84. — ἐκφεύξας: ἐκ ἐν P) πρώτου aus dem folgenden Wort ΦΨ. — θεὸν .... 7 . . . γινόμενον: θεὸν ὄψεται ἡδύν Ι πνεύματι γεννηθέντα Ω θεὸς ὅς τε καὶ ἡδύν Ι πνεύματι γινόμενον Φ δεὸς ὅτε ἡδύν Ι πνεύματι γινόμενον Ψ θεοῦ ὄψεται ἡδὺ | πνεῦμ' ἐπιγινόμενον Fabricius | 7 λευκῆς Fabr. — πελίης Ψ.)

σοὶ δὲ μόνῃ, Σοδομῖτι γαίη, κακὰ πήματα κεῖται· αὐτὴ γὰρ δύσφρων τὸν σὸν θεὸν οὐκ ἐνόησας ἐλθόντα θνητοῖσιν ἐν ὄμμασιν· ἀλλ' ἀπ' [*](8 Anf. Jes. 11, 1. — Lactanfc. div. inst. IV 13, 21 lesse autem fuit pater David, ex cuius radice ascensurum esse Sorem praelocutus est, eum scilicet, de quo Sibylla dicit: ἀνθήσει δ’ ἄνθος καθαρόν. — 11 λαὸν ἀπειθῆ vgl. I 204. — 13 — 15 Lactant. div. inst. IV 15, 25 et rursus alia (Sibylla) quae dicit: κύματα ... — 15 (vgl. VIII 275) Lactant. div. inst. IV 15, 16 at illi quinque panes et duos pisces in pera se habere dixerunt. — 16 οἶκος . . . φυτόν vgl. VII 31. — (18 Anf. Matth. 24,27.) — 20 Quelle ist ein apokryphes Evangelium, ähnlich wie Protevang, Jacobi 18. — 21 Apok, Joh. 11, 8. — 22 — 24 Lactant. div. inst. IV 18, 20 et alia Sibylla ludaeam terram his increpat versibus: αὐτὴ . . ., daraus Augustin. de civ. dei XVIII 23 ipsa enim insipiens tuum deum non intellexisti ludentem mortalium mentibua, sed et spinis coronasti et horridum fei miscuisti.) [*](8 βρύουσι ΦΨ. — πηγαί Ω κάντα ΦΨ | 10 οὐρανίους ΦΨ | 11 ἥξει ἄζει (ὤξει A) ΦΨ. — πιάσει: τιάσει H) Ω. — ἀπειθῆ Alex. vgl. Ι 204, VIII ἀπεχθῆς ΩΦΨ | 12 αύχησ . . . Q αὐκείσας καὶ V αὐχεῖ καὶ H | 13 Anf. = I 356. — πεζεύσει νόσον ἀνθιρώπων Lactant. πεξεύσειε νόσους δ’ ἀνδρῶν Φ πεζεύσει νόμους δ’ ἀνδρῶν Ψ πεξεύσειε νόμοις νόμους Μ) τ’ ἀνθρώπους Ω. — ἀπολύει Ω | 14 τεθνηῶτας ἀπώσεται Lactant. τεθνηῶτας τεθνιῶντας H) ἀποίσεται Ω τεθνεότας κάπώσεται P τεθνεώτας κᾀπώσεται A τεθνεῶτας κἀπώσεται Ψ. — πολλά Ω Lactant. λυγρά ΦΨ | 15 vgl. I 357 f. VIII 275 f. — μιᾶς Ψ. — πήρης Lactant. σπείρης Ω ῥίζης ΦΨ Buresch Wilarm. | 16 οἶκος .. φυτόν: vgl. VII31. — χειρὶ QML | 17 ὅλος = 1 162. — καὶ ἠδὲ οὐρ. ἠδὲ θάλ. vgl. III 20 | 18 γῆς ΦΨ. — πρῶτα φῶτα φανέντος Ω | 19 bis zur Hälfte von V. 22 unleserlich in Q | 19 εἶδος Ω. γεννηθέντες Alex, γεννηθέντα ΩΦΨ γεννηθέντε Hase | 20 ἔσται 20 — χαρίσεται Ω | 21 σοδομίτι ΦΨ σοδομῆτι Ω. — γαίη < Ω. — κακὰ πήματα vgl. V. 25. — κείσεται Ω | 22 αὕτη Ω. — δύσφρον Ψ. — τὸν σὸν θεὸν οὐκ ἐνόησας vgl. VII 53. 66. — τὸν σὸν: τόσσον Ω. — θεὸν Ω Lactant. (Augustin.) νόμον ΦΨ. — οὐκ ἐνόησας ΦΨ Lactant. Augustin. (non intellexisti) οὐκ ἐνόησεν Ω | 23 ἐλθόντα θνητοῖσιν ἐν ὄμμασιν Ω)

ὦ ξύλον ὠ μακαριστόν, ἐφ’ οὖ θεὸς οὐχ ἕξει σε χθών, ἀλλ' οὐρανὸν οἶκον ἡνίκα ἀστράψει<ε> τὸ σόν, θεός, ἔμπυρον ὄμμα.

Ὡ Ῥόδε δειλαίη σύ· σὲ γὰρ πρώτην, σὲ δακρύσω· ἔσσῃ δὲ πρώτη πόλεων, πρώτη δ' ἀπολέσσῃ, ἀνδρῶν μὲν χήρη, βιότου δέ τε πάμπαν ἀδευκής*·

Δῆλε, σὺ μὲν πλεύσεις καὶ ἐφ' ὕδατος ἄστατος ἄστατος ἔσσῃ· Κύπρε, σὲ δ' ἐξολέσει γλαυκῆς ποτε κῦμα θαλάσσης· Σικελίη, φλέξει σε τὸ καιόμενον κατὰ σοῦ πῦρ. --- τοῦτο, λέγω, τὸ θεοῦ φοβερὸν καὶ ἐπήλυτον ὕδωρ. --- Νῶέ τις ἐκ πάντων μοῦνος φυγὰς ἤλυθεν ἀνδρῶν. --- πλεύσει γῆ, πλεύσει δὲ ὄρη, πλεύσει δὲ καὶ αἰθήρ. ὔδωρ ἔσται ἄπαντα καὶ ὔδασι πάντ' ἀπολεῖται. στήσονται δ' ἄνεμοι καὶ δεύτερος ἔσσεται αἰών. [*](1 ff. vgl. III 444. — 4 vgl. das Orakel bei Herodot VI 98 Κινήσω καὶ Δῆλον ἀκίνητόν περ ἐοῦσαν. — 5 vgl. IV 129. 143. — 6 vgl. IV 80. — 7 vgl. I 183. — 8 vgl. I 125. — 9–11 = | HSS: APSB = Φ. FL = Ψ. (QMVH = Ω nur für VII 1, der auf VI 28 folgt.) Überschrift: ἐκ τοῦ ἑβδόμου λόγου ΦΨ. 1 nur in Ω am Ende von B. VI, < ΦΨ. — ὤροδε VH. — δειλαίη σύ· σὲ Alexandre δειλαίη σε σὲ MVH δειλαίη σὲ Q. — πρώτιστα Mendelssohn? | 2 vgl. V. 109 f. — ἀπολέσσῃ Alex. ἀπολεῖ σε ΦΨ | 3 δέ τε Alex.? δέ γε Ψ δέ τι S δὲ AP Β. — ἀδευκής ΦΨ ἀτευχής Buresch ἀδευής Meineke ἄτευκτος? | 4 ἔσῃ Ψ | 5 vgl. IV 143. 129. — γλαυκῆς Nauck, vgl. 1 11. II 198. γαμικῆς ΦΨ | 6 vgl. IV 80. — Nach V. 6 mehrfache Lücken mit den Herausgebern anzunehmen; Wilamowitz sieht jedoch nur ein Citat aus 1 183. 193–195, das zur Erläuterung von V. 12 beigeschrieben 7 vgl. 1 183. — τοῦτο λἐγω Geffcken aus I 183. οὐδ’ ἀλέγειν ΦΨ Ausgg. — ἐπήλυτον Rzach aus 1 183. ἐπήρατον ΦΨ. | 8 vgl. 1 125. — ἦλθεν Ψ | —11 Ι —195 | 9 (vgL V. 122). — γῆν Ψ. — πλελυσουσιν ὅρη aus I 193 Volkmann πλεύσειε δ’ ὅρη Mein. | 10 ἅπαντα aus Ι 194 Rz. πάντα ΦΨ | 10. 11 ὕδωρ . . . ἀπολεῖται αἰών A.)

Αἱθίοπες δύστηνοι *ὑπ'* ἄλγεα ῥομφαίαις πλήφονται ὑπὸ χρόα πεπτηῶτες.

τῆν λιπαρὴν Αἴγυπτον ἀεὶ σταχύεσσι μέλουσαν, ἥν Νεῖλος νηκτοῖς ὑπὸ χεύμασιν ἑπτὰ ἀλλήλων ἔμφυλος ὁλεῖ στάσις· ἔνθεν ἀέλπτως ἀνέρες ἐξελάσουσι τὸν οὐ θεὸν ἀνδράσιν Ἀπιν.

αἰαῖ, Λαοδίκεια, σὺ δ' οὐ θεὸν οὔποτ' ψεύσῃ, τολμηρή· κλύσσει δέ σε κῦμα Λύκοιο. --- αὐτὸς ὁ γεννηθεὶς* ὁ μέγας θεὸς ἄστρ' ὅς* ποιήσει, κρεμάσει δὲ δι' αἰθέρος ἄξεονα μέσσον, στήσει δ' ἀνθρώποισι μέγαν φόβον ὑψόσ’ ἰδέσθαι κίονα μετρήσας μεγάλῳ πυρί, οὗ ῥαθάμιγγες ἀνθρώπων ὀλέσουσι γένη κακὰ ἔσται γάρ ποτε κεῖνος ἅπαξ χρόνος, ἔνθα δὲ ἐξιλάσουσι θεόν, ἀλλ' οὐ παύσουσιν ἀνίας ἀκράντους. Δαυὶδ δὲ δ' οἴκου πάντα τελεῖται. [*](12 vgl. I 196. — 14 vgl. III 30–32. — 20 ἔμφυλος ὀλεῖ vgl. Dio Cass. LVII 18, 5. LXII 18, 3. — 22 f. vgl. III 471 f. V 290. — 31 vgl. VI 16.) [*](12 vgl. I 196 | 13 αὐτῆς Mendelssohn αὐτὸν Rz. | 14 εἰδώλοις ἀλάλοις Mein, (vgl. IV 7) Alex.? ἄλλοις είδώλοις ΦΨ vgl. IV 7 Ω. — κεχαρημένη Mein. — ὄσα γε Ψ. — δειλή Castalio δείλη F δήλη d. and. HSS. | 16 ὐπ' ἄλγεα οἰκτρὰ ΦΨ ὐπ ἄλγεος οἰκτρὰ Alex. οἰκτρὰ οἰκτρὰ ört aber wohl zusammen, also: ἰδ’ ἄγλ. οἰκτρὰ Gffck. | 17 ὑπὸ χρόα χρῶα P) ΦΨ ἐπὶ χθόνα Kloucek, schwerl.: sie ducken sich ὑπὸ in tmesi!) mit dem Leibe | 18 λιπαρὰρ A. — μέλουσαν Alex. μέλλουσαν ΦΨ. 19 νηκτοῖς < Ψ. — χεύμασιν Alex. vgl. V 484. XI 254 u. a. κύμασιν ΦΨ | 20 ὀλεῖ στάσις aus Dio a. a. 0. Alex. ἑλεῖ στάσις Ψ ἑλεηδάσις Φ. — σέθεν Ψ | 21 οὐ θεόν: vgl. Deuteron. 32, 21 ἐπ' οὐ θεῷ: Mdls. | 22 Anf. = V. 290 | κλύσσει Rz. καύσει ΦΨ κλύσει Alex. — σε < Ψ. — λύκοισιν Φ. — Nach V. 23 ücek von den Herausgebern angenommen | 24 ὁ γεννηθείς: ὁ γεννητῆς Bleek Bur. oder ἀγέννητος vgl. Fragm. 1, 17 Gffck. — ἄστρ' ὄς Φ ὅς ἄστρα Ψ ὃς Alex., schwerl., ἀστράσι Gffck. — πολλὰ ποήσει Ψ mit falsclier Versabteilung | 25 μέσον Φ | 26 ἀνρώποις Ψ. — ὕψος Ψ | 27 μετρήσας ΦΨ γ' ἐμπήξας μὲν πήφας Fehr ἅμα πρήσας Ludwich unnötig | 29 κεῖνος ἄπαξ χρόνος Alex, ἄναξ χρόνος ΦΨ. — δὲ: γε Alex. | 31 ἀκράντους Friedlieb? ἀχράντους ΦΨ. — Δαυὶδ δὲ δέ οἴκου vgl. VI 16. — δαυἲδ Ψ δᾶιδ' Ρ δαβὶδ AB. — πάντα τελεῖται = IV 47.)

ἀλλ' ὅταν ἐκ ῥίζης βλαστὸς νέος ὄμματα τὴν κτίσιν* ἥ ποτε πᾶσι τροφὴν διέδωκε --- καὶ τὰ μὲν ἀμφὶ κρόνοις* ἔσται πλέον. ἀλλ’ ὅταν ἄρξωνται Πέρσαι μαχίμων φῦλον, αὐτίκα δεινοί* ἔσσονται θάλαμοι νυμφῶν διὰ δύσνομα φῦλα. ἕξει γὰρ μήτηρ ἑὸν υἱέα καὶ πόσιν· μητέρα δηλήσει· θυγάτηρ δ' ἐπὶ πατρὶ κλιθεῖσα βάρβαρον ὑπνώσει τοῦτον νόμον· ὔστερα δ' αὐτοῖς ἐκλάμψει Ῥωμαῖος Ἄρης πολλῆς ἀπὸ αἵματι δ' ἀνδρομέῳ πολλὴν χθόνα Ἰταλίης δὲ πρόμος τότε φεύξεται ἐκ δορὸς ἀλκῆς. [*](33—35 vgl. Hermas: Vis. III 4, 1 οὖτοί εἰσιν οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ οἱ πρῶτοι κτισθέντες, οἷς παρέδωκεν ὁ κύριος πᾶσαν τὴν κτίσιν αὐτοῦ αὐτοῦ καὶ καὶ δεσπόζειν τῆς κτίσεως πάσης. Vgl. auch den griech. Henoch S. 48, 20 ff. Flemming- Radermacher. — 43 — 45 Derartiges den Asiaten öfter nachgesagt: vgl. z. B. Euripides Andrem. 173 ff. Als spezifisch persischer* Brauch auch bei Minuc. Felix: Oct. 313. Origenes : contr. Cels. V 27. Clementina p. 185, 34 Lag. Bardesanes S. 96 Hilgen- feld. Gregor v. Nyssa: de fato p. 169 B. u. a. Auch in die Apokalypsenlitteratur, w. e. sch., übergegangen: Kalemkiar, Die 7. Vision Daniels (Wien. Ztschr. f. d. Kunde des Morgenlandes VI 237, 31): In jener Zeit wird dich grosse Drangsal treffen; der Mann wird das Weib seines Bruders haben, und der Sohn seine Mutter, und die Tochter wird ins Bett ihres Vaters steigen, der Bruder wird seine Schwester haben. (Vgl. auch Sib. V 390 ff.)) [*](32 τ’ αὐτὸς: αὐτῷ A αὐτὸς Ψ. — θρόνον Castal. (vgl. VI 2: Alex.) χρόνον Φ χρόνος P) Ψ | 33 ὐπὸ. Ψ. — κοιμηθήσονται Ψ | 34 πυρὰς φαίνουσι καὶ oi ποταμοὺς (so A ποταμοῖς d. and. HSS.) φαίνουσιν ἐμφαίνουσιν Ψ) ΦΨ πυρ. ἄπτουσι .... ποταμοὺς φαίνουσιν Rz. πυρ. φαέθουσι . . . ποτ. προχέουσιν Bur. | 36 ἀνθρώποισιν ἔπεισιν Huet ἀνθρώπων τε πείσει ΦΨ χαλεπὸν βίον) ἀνθρώποισιν ἐποίσει Castal. | 37 εἰσδύνων Ψ. — ψυχῇσι Rz. | 38 φύσῃ Reichelt λύσῃ ΦΨ | 39 κτίσιν ΦΨ τέκνοις Alex. κλήμασιν Gffck. — ἤ ποτε πᾶσι Ψ ἤν ποτε πᾶσα AS ἥν ποτε πᾶσαν PB. — ἔδωκε Ψ. — Nach V. 39 üke: Rz. | 40 χρόνοις ΦΨ Ausgg. χρόνον (mit πλέον zusammengehörig) Gffck. | 41 ἄρξονται PB. — Πέρσαι φῦλον αὐτίκα δεινοὶ Φ Πέρσαι μάχιμον φῦλον ἀντιδεινοῖ Ψ ἄρωνται, Περσῶν μαχίμων φῦλ', αὐτίκα δεινοὶ Rz. Περσῶν φύλου μαχίμων, ἀλεγεινοί Gffck. | 42 νυμφώνων Ψ | 43 vgl. V 390 | 46 ἐκλάμψης Ψ. — Ρωμαῖος Ἄρης = XII 71. 278. XIII 35 | 47 vgl. I 156 | 48 τρόμος Ψ vgl. IV 125 ΦΨ.)

ἔσται μάν, ὅτε πᾶσα κακὴ καὶ δύσμορος Ἰλιὰς ἐκπίεται τάφον, οὐ γάμον, ἔνθα βαθεῖα κλαύσουσιν νύμφαι, ὅτι δὴ θεὸν οὐκ ἀλλ' αἱεὶ τυπάνοις καὶ κρότοις τ'* ἠχον ἔδωκαν.

μαντεύου, Κολοφών· μέγα σοι κρέμαται, φοβερὸν πῦρ. Θεσσαλίη δύσνυμφε, σὲ δ' ὄψεται οὐκέτι γαῖα οὐδὲ τέφρην, πλεύσῃ δὲ μόνη φυγὰς ἠπείροιο.

αύτοῖς* ὡ τλῆμον, σκύβαλον πολέμου λυγρὸν ἔσσῃ, ὠ κυσὶ καὶ ποταμοῖς καὶ* ῥομφαίαισι ὠ τλῆμόν γε Κόρινθε, σὺ δ' ἀμφ' αὐτὴν βαρὺν δέξῃ, δειλαίη, καὶ ἐν ἀλλήλοις ἀπολεῖσθε.

Τύρε, σὺ δ' ἡλίκα > λήψῇ μόνη· εὐσεβέων γὰρ ἀνδρῶν χηρεύουσ' ὀλιγηφρενίῃσι ἆ Συρίη κοίλη, Φοινίκων ὕστατον οἱς ἐπερευγομένη κεῖται βηρυτιὰς ἄλμη, τλήμων, οὐκ ἔγνως τὸν σὸν θεόν, ὄν ποτ' ἔλουσεν Ἰόρδανος ἐν τριτάτοισι* καὶ ἔπτατο πνεῦμα πελείῃ, ὅς πρὶν καὶ γαίης τε καὶ οὐρανοῦ [*](56 ff. vgl. V 134 ff. — 62 vgl. V 455. — 64 vgl. III 492. - 66 f. vgl. Yl 4 ff. — (68 f. vgl. VIII 264.)) [*](49 λείψουσιν A λείψουσι d. and. HSS. — κεχαρισμένον A. — ἄνθος: ἔγχος Castal. ἔντος Mein. | 50 ἐκπρομολόντα φέρον γε ἀεὶ σημεῖον ἀνάγκης Ψ ἐκπρομολόντα φέρουσ' αἰεὶ σημεῖον ἀνάγκης Φ ἐκπρομολὸν τὸ φέρον γ' αἰεὶ σημεῖον ἄναγνον Mdls. Gffck, (zu ἄναγνον vgl. V 439): es handelt sich um das ömische Feldzeichen, den Adler | 51 μὲν A μὴν Ψ | 52 ἐκπίεται: εἰσίεται Alex. — βαθεῖα Φ βαθεῖαι Ψ βαρεῖα Rz. | bS κλαύσουσι ΦΨ. — θεὸν οὐκ ἐνόησαν vgl. VI 22 | 54 τυπάνοις Alex, τυμπάνοις Ψ καὶ τυμπάνοις Φ. — καὶ κρότοις τ’ ΦΨ καὶ κόρτοις Mein. κοροτάλοισίν τ’ Bur. ε 55 σοι < Ψ | 57 τεφρὴν τε φρὴν A) Φ τ’ ἀφρὸν Ψ. — πκελτσῃ δὲ Opsopoeus πλεύσῃ τε πλεύσει τὲ A) Φ πλεύσεται Ψ | 58 αὐτοῖς ΦΨ οὕτως Alex. Ortsname, etwa Ἄργος Wilam. — σκύβαλον .... ἐΜ vgl. XI 185 | 59 κυσὶ καὶ καὶ ποταμοῖς καὶ ΦΨ καὶ κυσὶ καὶ πτανοῖς ὑπὸ Wilam. | 60 ὠ: ἆ Ψ | 61 ἐν: ἐπ' Alex. vgl. XIV 76 | 62 Τύρε, σὺ δ’ ἡλίκα δὴ λήψῃ μόνη Wilam. Τύρε σὺ δ' ἡλίκα λήψῃ μόνη μούνη A) Φ Τ. σὺ δ’ ἡλίκον λ. μόνη Ψ | 63 χηρεύουσ' aus Hom. Od. | 124 Mdls. χώρης εἰς Φ χώρησις Ψ. — ὀλιγηφρενίῃσι σιοίσει Gffck. φρενίη σε διοίσει Ψ ὀλιγηφανίη (so A ὀλίγη φανίη PSB) σε διοίσει Φ ὀλγηπελίῃ διολέσσῃ Mdls. | 64 ἆ Συρίη Alex, ἀσσυρίη ΦΨ. — ὕστατον Mein, ὕπατον ὕπατε Ψ. | 65 Βηρυτιοὰς Alex. βαρξ ....... ιας βάρη.. ιὰς A) Φ βάρη βάρη κοιλίας Ψ | 66 τλήμων A τλῆμον d. and. HSS. — οὐκ . . . θεόν vgl. VI 22 | 67 Ἰόρδανος Bur. ἰιρδάνου Φ ἱορδάνης Ψ. — τριτάτοισι ΦΨ προχοῇσι (Fabricius) Alex, aus VI 4. ὑδάτεσσι Friedlieb, — επτατο Castal. ἑπτὰ τὸ ΦΨ. — πελείῃ Mdls, πολλῶ ΦΨ.)

θύσεις δ' ἀθανάτῳ θεῷ μεγάλῳ ἀγερώρῳ οὐ χόνδρον τήξας λίβάνου πυρὶ οὐδὲ ἀρνειὸν κόψας λασιότριχα, ἀλλ' ἅμα οἳ τεὸν αἷμα φέρουσι, λαβὼν ἀγρίηνα εὐξάμενος πέμψεις εἰς οὐρανὸν ὄμματα τείνας· ὕδωρ δὲ σπείσεις καθαρῷ πυρὶ τοῖα ,ὥς σε λόγον γέννησε πατήρ πάτρερ* ὄρνιν ὀξὺν ἀπαγγελτῆρα λόγων λόγον, ὕδασιν ἁγνοῖς ῥαίνων σὸν βάπτισμα, δι' οὗ πυρὸς ἐξεφαάνθης.' οὐδὲ θύρην κλείσεις, ὅτε τίς σοι ἐπήλυτος ἥζει δευόμενος πενίην λιμόν τ' ἀπερύκειν. ἀλλὰ λαβὼν κεφαλὴν τοῦδ' ἀνέρος ὕδατι ῥάνας εὖξαι τρίς· τῷ σῷ δὲ θεῷ μάλα τοῖα οὐκ ἔραμαι πλούτου· λιτὸς δέ τε λιτὸν ἐδέγμην· [*](71 Vgl. die gnostischen Acta Thomae 17–23 (und auch Hermas: Vis. III 4, 1). Οὐρανός als mythologische Person auch gnostisch, vgl. z. B. Epiphan. Haer. XXXXI 3 β). — 72 μητέρες: μήτηρ bekanntlich gnostischer Begriif, vgl. z. B. Irenaeus p. 46 Harv. — 73 Ähnliche Begriffsgestalten: Hermas, Vis. III 8. Epiphan. XXXI 5 (169 B) über die Valentinianer. — 84 vgl. VI 6. — 89 Anf. vgl. Theognis 1155 (vgl. Sib. II 56. 109).) [*](69 ἐγένετο Ψ. — γεγένητο) λόγος πατρὶ Alex. λόγῳ πατρὸς ΦΨ. — θ’ Wilam. δ’ ΦΨ Ausgg. | 70 Anf. vgl. II 246. — σάρκα γε ἐνδυσάμενος Ψ | 72 ἐν τοῖς Alex. — νῦν < Ψ ἐλπὶς 73 ἐλπὶς εὐσεβίη Ψ. — τε ποθεινὴ σεβασμούνη Φ | 74 χαίρουσαι χαίρουσα ΦΨ. — σεβάσμοις Φ | 75 δικαιοτάτοις τε λογισμοῖς vgl. II 314. — δικαιοτάτοις Alex. vgl. II 314. δικαιοτάτων ΦΨ. — τε < Φ | 76 so Φ, θ. δ’ ἀθανάτῳ τε θεῶ πατρὶ μεγάλω ἀγερώχω Ψ θ. δ’ ἀθανάτῳ μεγάλῳ θ. ἠδ. ἀγ. Castal. θ. δ’ ἀθανάτῳ μεγάλῳ τε θ. ἀγ.? | 77 οὐδὲ: οὐδὲν F οὐδ' ἐν L | 78 ἀρνειὸν: ἄρνειον PF ἀρνεῖον d. and. HSS. — κόψας Opsop. κόψεις ΦΨ | 79 οἴ τεὸν: οἴτινες ἐὸν Ψ. — ἀγρίηνα πετεινά ΦΨ ἀγριηνὰ π. Ausgg. ἀγρίην συ πέλειαν Gffck. ἀργῆτα π. Wilam. | 81 πείσειε Ψ. — τοῖα βοήσας vgl. V. 88 | 82 ὥς Alex, ὄς ΦΨ. — λόγος ψ. — πατὴρ πάτερ ὅρνιν ἀφῆκα ΦΨ Ausgg.; es liegt virohl eine Dittographie vor: πατήρ, ὤς ὄρνιν ἀφῆκα Gffck. | 83 λόγον ΦΨ < L) λόγε Rz., doch ist die Taube, ünderin der Worte des Betenden, selbst auch Symbol des Λόγος | 84 πυρὸς ἐξεφαάνθης vgl. VI 6 | 85 κλείσεις A κλείσης d. and. HSS. — ἐπήλυτος Dausqueius Dindorf ἐπήλυδος ΦΨ | 86 πενίην λιμόν τ’ ἀπερύκειν Dausq. πενίης ἐπερυκέναι λιμῷ ΦΨ | 88 zoia βόησον vgl. V. 81 | 89 δέ τε Ψ ποτὲ τε ποτὲ A) Φ. — ἐδάγμην Ψ.)

Μυγδονίη τρηχεῖα, δυσέκβατε πυρσὲ θαλάσσης, αὐχήσεις αἰῶνα, <δι'> αἰώνων θερμῷ πνεύματι πᾶσα, μανήσῃ δ' ἄλγεσι πολλοῖς.

Κελτὶ γαίη, τὸ δὲ σὸν κατ' ὄρος, παρὰ δύσβατου Ἄλπιν, ψάμμος ὅλην χώσει σε βαθύς· φόρον οὐκέτι οὐ στάχυν, οὐ βοτάνας· πανέρημος ἔσῃ δ' ἀπὸ λαῶν αἰεί, κρυμαλέοις δὲ παχυνομένη κρυστάλλοις λώβην ἐκτίσεις, ἥν οὐκ ἐνόησας, ἄναγνε.

Ρώμη καρτερόθυμε, Μακηδονίην μετὰ λόγχην ἀστράψεις ἐς Ὄλυμπον· θεὸς δέ σε πάμπαν ἄπυστον ποιήσει, ὁπόταν δοκέῃς πολὺ κρεῖσσον ἐς ἑδραίη μίμνειν· τότε σοι τοιαῦτα [*](96 vgl. III 477. — 97 vgl. II 15. — (99 vgl. V 457.) — 108 vgl. III 161.) [*](90 ἄμφω δὸς Wilam. ἀμφωδὸς Ψ ἄμφωδος B ἀμφοδὸς A ἀμφαδὸς P. — σὺ πάτερ Alex, οὐ πάτερ Φ οὗ πάτερ Ψ. — σὺ χορηγητήρ: συγχωρηγητὴρ Φ | 91 ἀπήγαγε δ’ ἔκτοτε A. — δ’ ἀνήρ Betuleius δ’ ἀὴρ ΡΒΨ Wilam. ἀήρ A. — Nach V. 91 Lücke: Ewald | 92 ἠδὲ Alex, ἐκ δὲ Φ ἐκ θεοῦ Ψ | 93 in den HSS. lückenhaft, in P wie oft λείπει; es fehlt wohl eher vor ἀγνὸν nach ἀδούλωτον als am Ende etwas; in περὶ steckt wohl πυρὶ (Gott, der sich durch Feuer in seinem Sohne erwies). — ἐλεχθὲν Φ | 94 εἰς σὲ δέδορκα ΑΨ. εἰς σέδορκα Ρ εἴ σε δέδορκα B | 95 vgl. IV 6. 11. — ἐργάσσαντο Alex. ἐργάσαντο ΦΨ | 96 βαρεῖαν Ψ. — μεταλλάξῃ ἐς A μεταλλάξει ἐς PB ἐναλλάξειας Ψ μεταλλαχθήσῃ ἐς ἀφρὸν) Rz. | 97 δέκατος Nauck aus IV 20. δεκάδος ΦΨ | 98 ὕδασί δ' ούκέτ' Rz. 99 αἰάξουσιν Alex. ἀίξουσι(ν) ΦΨ | 101 δι’ + Bur. (vgl. III 507. Fragm. 3, 44) < ΦΨ. — ἀπολέσσῃ Alex. ἀπολεῖ σε ΦΨ vgl. V. 2 | 102 πνεύματι: ῤεύματι Mdls. | 103 γαίη γαίη B κελτιγύη A κελτιγυὴ P κέλτι γύη Ψ. — ἄλπην Φ | 104 ὅλην Caatal. ὅλη ΦΨ. — βαθύσφορον AF | 106 κρυμαλέοισι παχυνομένη Ψ. — παχνιζομένη Bur. — κρυστάλοις Ψ. | 108 μακηδονίη F μακεδονίη L. — λόγχην Castal. λόχμην ΦΨ | 109 vgl. V. 2 | 110 δοκέῃς ΑΨ δοκέεις PB | 111 τότε . . . βοήσω vgl. XI 32. 108. III 212. — τοιαῦτα: πάλι ταῦτα Mdls. Rz.)

ἄρτι σε, σε, τλῆμον, τλῆμον, κατοδύρομαι οἰκτρῶς. Θῆβαι δύσβουλοι, ὑμῖν κακὸς κακὸς ἐπέσται αὐλῶν φθεγγομένων, ὐμῖν σάλπιφξ κακὸν ἠχον ἠχήσει, ὄψεσθε δ' ἀπολλυμένην χθόνα πᾶσαν.

αἰαῖ σοι τλῆμον, αἰαῖ κοκόθυμε θάλασσα. βρωθήσῃ πυρὶ πᾶσα καὶ ἐξολέσεις λαὸν ἅλμῃ. ἔσται γάρ τε τοσοῦτον ἐπὶ χθονὶ μαινόμενον πῦρ, ὅσσον ὕδωρ, ῥεύσει τε καὶ ἐξολέσει χθόνα πᾶσαν. φλέξει ὄρη, καύσει ποταμούς, πηγὰς δὲ κενώσει. κόσμος κόσμος ἄκοσμος ἀπολλυμένων άνθρ΄ψπων. καιόμενοι δὲ κακῶς τότε τλἠμονες ἐμβλέψουσιν οὐρανόν, οὐκ ἄστροις, ἀλλ’ ἐν πυρὶ κεκμηῶτα. οὐδὲ θοῶς όλέκονται, ἀπολλυμένων δ' ὑπὸ σαρκῶν πνεύματι καιόμενοι εἰς αἰώνων ἐνιαυτούς αἰεὶ συσβασάνιστα θεοῦ νόμον εἰδήσουσιν οὐκ ἀπαφητὸν ἐόντα, βιαζομένη δ' ἄρα γαῖα, ὅντινα τολμήσασα θεῶν ἐπεδέξατο βωμοῖς ψευδομένη, καπνὸν εἶδε δί Μέρος ἀλγηθέντα*. κεῖνοι δὲ τλήσονται ἄγαν πόνον, οἴ διὰ κέρδος αἰσχρὰ προφητεύσουσι κακὸν χρόνον ἀλδαίνοντες. [*](114 = XIII 119. — 120 vgl. II 196. — 123 Lactant. div. inst. VII | 13 his et aliis pluribus maus solitudo fiet in terra et erit deformatus orbis atque desertus: quod in carminibus Sibyllinis ita dicitur: ἔσται . . . (123 κόσμος ἄκοσμος häufig, vgl. Antipater Sid. Anthol. Pal. IX 823, 3. Nonnos: Dion. VI 371 u. a.)) [*](112 καὶ μαρμάραν σε Φ καὶ μαρμαῖρον Ψ μαρμαίρουσα Gffck. Bur. | 113 μέλλω Ῥώμη A. — πάλι A πόλιν d. and. HSS. | 114 = XlII 119 (V XI 122.). — σε συρίη τλῆμον Ψ σοι συρίη τλῆμον Φ σε, τλήμων Σ. Rz. | 115 δύσβουλοι: δύσμορλιο Ψ. — κακὸς .... 116 . . ὑμῖν < A durch Zusammenziehung. 115 ἐπέσται Mdls. ἐπέστη ΦΨ Ausgg. | 116 φθεγγομένων γε ὑμῖν Ψ 118 vgl. III 323. — τλήμων Ψ | 120 γὰρ τοσοῦτον Ψ γὰρ τοσσοῦτον Alex. | 121 ὅσον Ψ. — ῤεύσει τε καὶ Gffck. ῤεύσει δὲ δὲ < P) καὶ ΦΨ | (122 vgl. V. 9) | 123 vgl. XIII 147. — ἀπολλυμένων ἀπολλυμένων = XII 267. 284. XIII 95. 95. | 125 κεκμηῶτα ΦΨ Ausgg.; dies ist so entstanden, dass etwa ἀλλ' ἐ. π. λαμπόμενον gedacht war, dann aber für das 2. Glied etwas nur für dieses bezeichnendes Wilam. δεδμηῶτα Mdls.? | 126 ὀλέσονται Rz. — ἀπολλυμένων μένων Wilam.: unter Fleische, das sachte ’, brennen sie im Geiste. ἀπολλύμενοι ΦΨ Ausgg. | 130 θεὸν Φ Θεὁν Alex. — βωμοῖς Alex. βωμούς ΦΨ | 131 εἶδε Mdls. δὲ ΦΨ. — ἀλγηθέντα Ψ ἄλγεα θέντα Φ ἀχλυνθέντα Wilam. | 132 πόνον Mein. πόθον ΦΨ που θ’ οἴ Ψ. — δαὶ κέρδος = III 44. — κέρδος Alex. κέρδους ΦΨ | 133 κακὸν χρόνον ἀλδαίνοντες vgl. VIII 174.)

ἐν δὲ τρίτῳ κλήρῳ περιτελλομένων ἐνιαυτῶν ὀγδοάδος πρώτης ἄλλος πάλι κόσμος νὺξ ἔσται πάντη – — μακρὴ καὶ ἀπειθής. καὶ τότε μὲν θείου δεινὴ περιβήσεται ὀδμή ἀγγέλλουσα φόνους, ὁπόταν κεῖνοι ἀπόλωνται νυκτί τε καὶ λιμῷ· τότε γεννήσει καθαρὸν νοῦν ἀνθρώπων, στήσει δὲ τεὸν γένος, ὡς πάρος ἠν οὐκέτι τις κόψει βαθὺν αὔλακα γυρῷ ἀρότρῳ· οὐ βόες ἰθυντῆρα κάτω βάψουσι σίδηρον· κλήματα δ' οὐκ ἔσται οὐδὲ στάχυς· ἀλλ’ ἅμα πάντες μάννην τὴν δροσερὴν λευκοῖσιν ὀδοῦσι φάγονται.

σὺν δ᾿ αὐτοῖς ἔσται τότε καὶ θεός, ὅς σε διδάζει, ὡς ἐμὲ τὴν λυγρήν. ὅσα γὰρ κακὰ πρόσθεν ἔρεξα εἰδυῖ᾿, ἄλλα τε πολλὰ κακῶς ἐπόνησ᾿ ἀμελοῦσα. μυρία μέν μοι λέκτρα, γάμος δ᾿ οὐδεὶς ἐμελήθη· πᾶσι δ᾿ ἐγὼ πανάπιστος ἐπήγαrον ἄγριον ὅρκον. δευομένους ἀπέκλεισα καὶ ἐν *προμολοῦσιν* ἰοῦσα *ἴκελον* εἰς αὐλῶνα θεοῦ φάτιν οὐκ ἐνόησα. τοὔνεκα πῦρ μ᾿ ἔφαγεν καὶ βρώσεται· οὐδὲ γὰρ αὐτή ζήσομαι, ἀλλ᾿ ὀλέσει με κακὸς χρόνος, ἔνθα τάφον μοι ἄνθρωποι τεύζουσι παρερχόμενοί με θαλάσσῃ. καί με λίθοις ὀλέσουσ᾿· ἐπ᾿ ἐμῷ γὰρ πατρὶ λαλοῦσα *υἷα φίλον* μετέδωκα. βάλοιτέ με, βάλλετε πάντες· οὕτω γὰρ ζήσω καὶ ἐς οὐρανὸν ὄμματα πήξω.

Ἐρχομένης μεγάλης ὀργῆς ἐπὶ κόσμον ἀπειθῆ ἔσχατον εἰς αἰῶνα θεοῦ μηνίματα φαίνω πᾶσι προφητεύουσα κατὰ πτόλιν ἀνθρώποισιν. ἐξότε δὴ πύργος τ΄ ἔπεσεν γλῶσσαί τ΄ ἀνθρώπων ἐς πολλὰς θνητῶν ἐμερίσθησαν διαλέκτους, πρῶτα μὲν Αἰγύπτου βασιλήιον, εἶτα τὸ Περσῶν Μήδων Αἰθιόπων τε καὶ Ἀσσυρίης Βαβυλῶνος, εἶτα Μακηδονίης τῦφον μέγαν αὐχησάσης, πέμπτον δ᾿ εἶτ᾿ Ἰταλῶν κλεινὴ βασιλεία ἄθεσμος [*](1—3 Lactant. de ira dei 23, 3 ex quibus <d. h.> h. der anderen Sibyllen der von Cumä> alia denuntians universis gentibus iram dei ob inpietatem boc modo exorsa est: ἐρχομένης . . . . 1 Theophilus: ad Autol. II 31 Σίβυλλα μὲν οὕτως σεσήμακεν, καταγγέλλουσα ὀργὴν τῷ κόσμῳ μέλλειν ἔρχεσθαι. Ἔφη δὲ οὕτως· es folgt III 97—103. 105 und dann gleich danach VIII 5. — ἐρχομένης μ. ὀργῆς I Thess. 1, 10. — 4 f. vgl. III 105 f. — 5 f. vgl. Theophil. a. a. O. Euseb. Praep. ev. IX 14 f. . . . ὡς ἀπὸ μιᾶς γλώττης εἰς πολλὰς συνεχύθησαν διαλέκτους . . . 6—9 vgl. III 159—161.) [*](HSS.: AP. S (nur — V. 486) B = Φ. FRLT = Ψ. VH (V. 1—9 Anf.). QMVH (218—428) = Ω.) [*](Überschrift: Ἀρχὴ σὺν θεῷ τῆς τῆς σιβύλλης βίβλου R Χρισμοὶ σιβυλλιακοί LT λόγος ὄγδοος Φ Σιβύλλης λόγος ιݲεݲ nach XIV VH.) [*](1 vgl. XI 11. — ὀργῆς μεγάλης Lactant. — ἐπὶ κόσμον ἀπειθῆ vgl. I 204 | 2 ἔσχατον VH Lactant. ὕστατον ΦΨ. — θεοῦ μηνίματα = III 811. — μηνίματα NHΦ Lactant. Cod. Par. 1662. μηνύματα Ψ ΜΕΝΥΜΛΤΛ Lactant. Cod. Βονον., so las auch die latein. Übersetzung von Lactant. Cod. Paris. 1662 (pronuntiationes enarrans). — φαίνω: φοινὴ VH | 3 Anf. = III 811. — προφητεύσασα Lactant. — πόλιν VH Lactant. | 4 f. vgl. III 105 f. — πύργος πῦργος) τ᾿ ἔπεσε Φ π. ἔπεσε Ψ | 5 ἐς πολλὰ ἔθνη τῶν ἐμερίσθησαν VH | 6 εἶτα τὸ ΦΨ ἵστατο VH | 7 = III 160 (809). — τε ⏔ ΦΨ. — ἀσυρίης Ψ | 8 μακηδονίης VHA μακεδονίης d and. HSS. — αὐδήσασα ΦΨ | 9 πέμπτον Φ πέμπομαι Ψ πομπο . . . . . VH: beide HSS. hören hier auf, in H steht noch: λείπει. — δ’ εἶτ᾿ Geftcken εἰς ΦΨ δ’ εἶσ᾿ Wilamowitz, der dann V. 10 mit Alexandre ὕστατον ἣ liest. — κλεινὴ βασιλεία βασιλείη) ἄθεσμος Rzach κλεινὴν βασιλείαν ἄθεσμον ΦΨ.)

ἥξει σοί ποτ᾿ ἄνωθεν ἴση, ὑψαύχενε ῾Ρώμη, οὐράνιος πληγὴ καὶ κάμψεις αὐχένα πρώτη κἀξεδαφισθήσῃ καὶ πῦρ σε ὅλην δαπανήσει κεκλιμένην ἐδάφεσσιν ἑοῖς, καὶ πλοῦτος ὀλεῖται καὶ σὰ θέμειλα λύκοι καὶ ἀλώπεκες οἰκήσουσιν. καὶ τότ᾿ ἔσῃ πανέρημος ὅλως, ὡς μὴ γεγονυῖα. ποῦ τότε Παλλάδιον; ποῖός σε θεὸς διασώσει, χρυσοῦς ἢ λίθινος ἢ χάλκεος; ἢ τότε ποῦ σοι δόγματα συγκλήτου; ποῦ Ῥείης ἠὲ ἠὲ Διὸς γενεὴ καὶ πάντων, ὧν ἐσεβάσθης, δαίμονας ἀψύχους, νεκύων εἴδωλα καμόντων, ὧν Κρήτη καύχημα τάφους ἡ δύσμορος ἕξει, θρησκεύουσα θρόνωσιν ἀναισθήτοις νεκύεσσιν.

ἀλλ᾿ ὅτε σοι βασιλεῖς, χλιδανή, τρὶς πέντε γένωνται [*](37—49 vgl. III 356 ff. — 41 vgl. das Orakel bei Aristophanes: Aves 967 auch noch die Sibylle oder Phaenno bei Zosimus II 37, 9 δὴ τότε Βιθυνῶν γαῖαν λύκοι οἰκήσουσιν. — 42 vgl. III 310. — 43 vgl. V 395 ff. — 46 vgl. III 574. — 47, 48 Lactant. div. inst. I 11, 47 hoc <d. h. die Geschichte von Zeus’ Grab Kreta> certe non poetae tradunt, sed antiquarum rerum scriptores. quae adeo sunt, ut ea Sibyllinis versibus confirmentur, qui sunt tales: δαίμονας . . . (Zu δαίμονας ἀψύχους vgl. auch Gregor. Naz. carm. p. 1556, 72 Μ. — ἀψύχους (vgl. V 84) und 49 ἀναισθήτοις νεκύεσσιν: vgl. Justin. Apol. 1 9 ἐπεὶ ἄψυχα καὶ νεκρὰ ταῦτα γιγνώσκομεν. Ep. ad Diogn. 2, 4 οὐ κωφὰ πάντα, οὐ τυφλά, οὐκ ἄψυχα, οὐκ ἀναίσθητα . . .). — 47 νεκύων εἴδωλα καμόντων vgl. III 554. VIII 392. Theophil, ad Autol. I 9 καὶ τὰ μὲν ὀνόματα ὧν φῂς σέβεσθαι θεῶν ὀνόματά ἐστιν νεκρῶν ἀνθρώπων. Vgl. ebenda 10. — 48 Der Hohn über Zeus’ Grab auf Kreta gehört zum Inventar Theophil. a. a. 10. I 10. II 3. Athenagoras: Leg. 30. Minuc. Fei. Oct. 21, Tatian: Or. ad Graec. 27. (Celsus bei Orig. IIl 43 μετὰ ταῦτα λέγει περὶ ἡμῶν, ὅτι καταγελῶμεν τῶν προσκυνούντων τὸν Δία, ἐπεὶ τάφος αὐτοῦ ἐκ Κρήτῃ δείκνυται.)) [*](36 ἠτοίμαζεν Φ | 37 ὑψαύχενε ῾Ρώμη = XII 230 | 39 Anf. vgl. V. 103. καὶ ἐξεδαφισθήσῃ Ψ | 40 ἐδάφεσσι νεοῖς P ἐδάφοισιν εο ἑοῖς A ἐδάφεσιν ἑοῖς Ψ ἐδάφεσσι τεοῖς Huet. | 41 θέμειλα Bur. θεμείλια ΑΨ θεμέλια d. and. HSS. — λύκοι καὶ: λύκοι λῦκοι) Φ | 42 vgl. III 310. — ἔσσῃ Φ | 43 vgl. V. 79. V 395 f. | 44 ποῦ σοι = V 67 | 46 ἐσευάσθης Φ | 47 δαίμονας ἀψύχους vgl. V 84. — νεκύων εἴδωλα καμόντων vgl. III 554. — νεκύων Lactant. νεκρῶν ΦΨ | 48 καύχημα τάφους Lactant. καύχημα τάφω τάφῳ R) Ψ τάφου καύχημα Φ | 49 θρόνωσιν Wilam. θρόνοισιν ΦΨ | 50 vgl. V. 138. — χλιδανή Ψ Gffck. χλιδὰν ἢ B χλιδὰν ἣ P χλιδανοὶ A Ausgg., dagegen vgl. III 356, doch ist vielleicht zu schreiben: χλιδανήκ, βασιλεῖς. — γένονται PBR.)

τὸν μέτα τρεῖς ἄρξουσι πανύστατον ἠμαρ ἔχοντες, οὔνομα πληρώσαντες ἐπουρανίοιο θεοῖο, ου το κρατος καὶ νυν καὶ εἰς αιωνας απαντας. εἷς μὲν πρέσβυς ἐὼν σκήπτρων ἐπὶ πουλὺ κρατήσει οἰκτρότατος βασιλεύς, ὃς χρήματα κόσμου ἅπαντα 7(1 δώμασιν ἐγκλείσει τηρῶν, ἵν᾿, ὅταν γ᾿ ἐπανέλθῃ ἐκ περάτων γαίης ὁ φυγὰς μητροκτόνος αἴθων, [*](52 ff. vgl. (V 46 f.) Xll 163 ff. — 57 παῖδα θεὸν δεικνύσει: Antinoos’ auch von den Apologeten öfter berührt: Justin. Apol. I 29. Athenag. Leg. Theophil, ad Autol. III 8. Tatian. or. ad Graec. 10. Tertullian. adv. Marc. I 18. — 58 κἀξ ἀρχῆς τὰ πλάνης: Ausdruck christlicher Polemik, vgl. [Justin.] Coh. ad Graec. 1, 13 ἵν᾿ οἱ μὲν πρότερον τὴν ψευδώνυμον θεοσέβειαν παρὰ τῶν προγόνων παρειληφότες νῦν γοῦν αἰσθόμενοι τῆς παλαιᾶς ἐκείνης ἀπαλλαγῶσι πλάνης. .. . u. ö. vgl. Euseb. Praep. ev. I 6, 5 u. ö. — 64 vgl. Psal. 136, 1. — 70 f. vgl. IV 119—124. — 71 vgl. V 51 ἀνατολίης (ἀνατωλΐης R) Ψ | 52 verdorben, ursprgl. stand etwas da wie XII 163 f.: Wilam. — ἔσσεται Ψ. — ὄνομα Ψ | 53 vgl. XII 167. — μιαρῷ: διερῷ Mein., doch ist die ganze Stelle Hadrian feindlich | 54 μὲν ⏔ Ψ. — ἐχθρῶν Castalio ἐχθρὸν ΦΨ | 55 Anf. vgl. V. 189. (XIII 127, woraus συλήσας Rz.). — ἀναλύσει: ἀναλέξει Rz. | 56 vgl XII 169 f. | 57 δεικνύσει Opsopoeus δείκνυσιν ΦΨ | 58 κἀξ κᾀξ A) ἀρχῆς τὰ πλάνης Φ Wilam. (und was von Anfang an Mysterium gewesen, wird er bekannt machen) καὶ ἐξ ἀρχῆς τὰ πλάνης Ψ κἀρχαίης τὰ πλάνης Bur. Gffck.) [*](59 ὅτ᾿ Αἴλινος αὐτὸς Hase ὅτι λίνος λῖνος ΑΨ) αὐτὸν ΦΨ (in F der Zusatz: εἶδος ᾠδῆς, λῖν) | 60 μέγα σὸν Alex, μέγας ὧν Φ μ. ὦν L) Ψ | 61 εἰδὼς εὐθὺ Φ εἰδὼς εὐθὺς Ψ αἰδέσθητι Mdls. | 64 vgl. XI 59. — αἴλινα Alex.? αἲ ἀεὶ R) αἰνὰ Ψ αἲ αἳ αἳ P) Φ. — λυγροὶ Gffck. aus XI 59 Ω. λυγραῖς ΦΨ Ausgg. — θύβριδος B Rz. θρύβριδος P | 65 Anf. = V 51 | 67 καὶ νῦν: νῦν Φ. — καὶ εἰς Rz. καὶ εἰς τοὺς ΦΨ κεἰς τοὺς Alex. | 68 σκήπτρων . . . κρατήσει = XII 24. vgl. V 13. VIII 134. 169. XIV 360. — ἐπὶ πολὺ ΑΨ | 69 ἅπαντα Betul. πάντα ΦΨ | 70 γ’ ⏔ Ψ | 71 vgl, V 363. — αἴθων Bur. vgl. z. B. V. 155. XIV 28. ἐλθών ΦΨ.)

οὐδεὶς δοῦλος ἐκεῖ, οὐ κύριος, οὐδὲ τύραννος, οὐ βασιλεῖς, οὐχ ἡγεμόνες μάλα τῦφον ἔχοντες, οὐ νομικὸς ῥήτωρ, οὐκ ἄρχων χρήμασι κρίνων· οὐ θυσιῶν σπονδαῖς ἐπὶ βωμοῖς αἷμα χέουσιν· τύμπανον οὐκ ἠχεῖ, οὐ κύμβαλον . . . . . . . . . οὐκ αὐλὸς πολύτρητος, ἔχοντα φρενοβλάβον αὐδήν, [*]( μέγα βάρβαρον ἔθνος vgl. III 520. — 96 (vgl. V. 108 f.) Hiob 1, 21. Pred. Salom. 5, 14. — 101 vgl. V 178. — 107 f. vgl. [Phok.] 111 ff. — 108 vgl. V. 96. — 110—121 (daraus II 322—324; vgl. auch XIV 351 f.) stoische Anschauung: Seneca: Consolat. ad Marc. XXVI 4 Quid dicam nulla hie (im Jenseits) arma mufuis furere concursibus nee classes classibus frangi nee pani- cidia aut fingi aut cogitari nee fora litibus strepere dies perpetuos . . . . Dies übernahm dann das Judentum: Slavisches Henochbuch LXV S. 52 Bonw. Und fortan wird unter ihnen weder Arbeit (Mühsal) sein noch Krankheit noch Leid noch Harren noch Not noch Gewaltthat, noch Nacht noch Finsternis, sondern ein grosses Licht. Vgl. auch VIII 424 ff. — 112 vgl. II 62. — 113 vgl. II 96.) [*](95 σοι < Φ. — Ἰταλὴ Opsop. ἰταμὴ ΦΨ | 97 ἵν᾿ εἰς: κεἰς Ψ (in L von 2. H.: καὶ εἰς). — πόλιν ΡΨ | 98 χωρήσῃς APF χωρήσεις BRLT. — ἐς κρίσιν ἔλθῃς vgl. I 273 | 99 Nach κρίνουσα Lücke in Φ, durch λείπει in P markiert, C nimmt die Worte von V. 100 noch hinzu (vgl. V. 165) und macht daraus τε χερσὶ γιγαντέῃσι | 100 γιγαντείῃσι Opsop. γιγαντίῃσι Φ γιγαντέῃσι Ψ. — μούνη Ψ. — κατὰ κόσμον ἅπαντα = 11 25 | 102 νάφθῃ Rz. νάφθᾳ Φ νάφθα RLT) Ψ. — κἀσφάλτῳ Castal. (Alex.) τε καὶ ἀσφάλτῳ ΦΨ. — καὶ θείῳ < RLT (F?). | 103 Anf. vgl. V. 39 | 104 αἰσθομένη Φ | 105 καὶ βρυγμὸν ὀδόντων vgl. V. 231 | 106 ταῖς σαῖς Φ ἑαῖς Ψ. — παταγοῦσαν Opsop. παταγοῦσα ΦΨ | 109 ἥξαντες Volkmann αὔξοντες ΦΨ Wilam., doch vgl. V. 96. 98 ἦλθες . . . χωρήσῃς. ἥξοντες Mdls. | 110 vgl. II 322. XIV 351 f. — οὐδεὶς δὲ δοῦλος Ψ | 111 Anf. = II 324 | 114 Nach κύμβαλον in P wie oft λείπει. οὐδέ γε σεῖστρον + Gffck. αὖτε κροτεῖται Volkm. | 115 ἔχοντα Wilam. ἔχων τε Φ ἔχων Ψ.)

ἔνθεν ὅταν φοίνικος ἐπέλθῃ πενταχρόνοιο ἥξει πορθήσων λαῶν γένος, ἄκριτα φῦλα, Ἑβραίων ἔθνος. τότ᾿ Ἄρης Ἄρεα Ῥωμαίων ὑπέροπλον ἀπειλὴν αὐτὸς ὤλετο <γὰρ> Ῥώμης ἀρχὴ τότε τηλεθόωσα, ἀρχαίη πολέεσσι περικτιόνεσσιν ἄνασσα. οὐκέτι νικήσειε πέδον Ῥώμης ὁππόταν ἐξ Ἀσίης κρατέων ἔλθῃ σὺν Ἄρηι. ταῦτα δὲ πάντ᾿ ἔρξας ἥξει κρηπισθὲν ἐς ἄστυ. τρὶς δὲ τριηκοσίους καὶ τεσσαράκοντα καὶ ὀκτώ πληρώσεις λυκάβαντας, ὅταν σοι δύσμορος ἥξῃ μοῖρα βιαζομένη τεὸν οὔνομα πληρώσασα.

οἴμοι ἐγὼ τριτάλαινα, πότ᾿ ὄψομαι ἠμαρ ἐκεῖνο *σεῖό ποτε* ῾Ρώμη, πᾶσιν δὲ μάλιστα Λατίνοις; κώμαζ᾿, εἰ βούλει σύ, τὸν ἐν κρυφίαισι λοχείαις Ἀσίδος ἐκ γαίης ἐπὶ Τρωικὸν ἅρμ᾿ ἐπιβάντα, θυμὸν ἔχοντ᾿ αἴθωνος. ὅταν δ᾿ ἰσθμὸν διακόψῃ [*](140 ff. vgl. IV 119—124. — 141 (Lactant. div. inst. VII 17, 6 <rex iustum populum persequetur). — 148 ff. vgl. XIII 46 f. und bes. 1 144 f. — 153 Zum Tone der Rede vgl. III 487. — ἐν κρυφίαισι λοχείαις vgl. V 140. — 155 ὅταν . . . διακόψῃ vgl. V 137139.) [*](136 ἀσάλευτος Bur. Gffck. vgl. XIV 282 Ω | 137 ὡς Φ. — περιπλομένοιο χρόνοιο vgl. III 158 | 138 vgl. V. 50. — ὁππόταν AP ὁπόταν B ὁπότ᾿ ἂν Ψ vgl. V. 146. — αἰγύπτοιο Ψ. — τρεῖς R | 139 vgl. XI 272. — πενταχρόνοιο: φοίνικα) τέρμα χρόνοιο Mdls. im Widerspruche mit der Sage vom Phönix. Nach V. Lücke anzunehmen, in der das Subjekt zu ἐπέλθῃ αἰών oder ä.) stand, und der danach von Nero die Rede war | 141 ἔθνος Φ ἔθνος γένος RLT γένος im Text, am Rande ἔθνος F. — Ἄρης Ἄρεα vgl. XIII 35 f. — προνομεύση Ψ | 142 ἀπειλὴν ὑπέροπλον Ψ. — ὀλέσει PB | 143 Nach ὤλετο + γὰρ Rz. τῆς Opsop. — ῥώμη Ψ. — τηλεθόωσα (Opsop.) Alex. τῆλε θέουσα τ. θέουσαι B) ΦΨ | 144 < R (143 am Fusse der einen, 145 am Kopfe der anderen Seite) | 145 νικήσειε Ψ νικήσεις τὸ Φ. — ῾Ρώμης ἐριθήλου = XI 261 | 146 ὁππόταν P ὁπόταν AB ὁπότ᾿ ἂν Ψ vgl. V. 138. — κρατέων . . . Ἄρηι: ἔλθῃ σὺν ἄρει κρατέων Ψ | 147 κρηπισθὲν Huet. κρίις πισθεν ΦΨ κρημνισθὲν Bur. μετόπισθεν Dausqueius. — ἐς τριακοσίους Ψ. — καὶ ὀκτὼ: ὀκτὼ Ψ | 149 f. vgl. XI 272 f. | 150 οὔνομα πληρώσασα vgl. III 25 | 151 vgl. III 55. — πότε Ψ | 152 σεῖό ποτε ΦΨ Bur. σοί γ᾿ ὀλοὸν Rz. — πᾶσι ΑΨ | 153 Auf. vgl. V 394. — κώμαζ᾿, εἰ βούλει σύ Alex, κωμάζει βουλαῖσι ΦΨ. — τὸν: τὴν Φ. — ἐν κρυφίαισι A Gffck. ἐγκρυφίαισι P (B?) ἐνκρυφίαισι FRT ἐνκρυφίαι L | 154 ἀσσίδος Φ | 155 f. vgl. XI 180 f. — ἔχοντ᾿ Alex, ἔχων ΦΨ. — αἴθωνος vgl. V. 71.)

ἥξει καὶ ῾Ροδίοις κακὸν ὕστατον, ἀλλὰ μέγιστον, καὶ Θήβῃσι κακή γε μένει μετόπισθεν ἅλωσις. Αἴγυπτος δ᾿ ἀπολεῖται ὑφ᾿ ἡγεμόνων κακότητος. [ὡς δὲ καὶ οἳ μετόπισθ᾿ ἔφυγον βροτοὶ αἰπὺν τρὶς μακαριστὸς ἔην καὶ τετράκις ὄλβιος ἀνήρ.] ἔσται καὶ ῾Ρώμη ῥύμη καὶ Δῆλος ἄδηλος καὶ Σάμος ἄμμος — — — — — — — ὕστερον *αὐ καὶ ἔπειτά γε τοὺς Πέρσας κακὸν ἀνθ᾿ ὑπερηφανίης, ἀπολεῖται ὕβρις ἅπασα.

καὶ τότε <δ᾿> ἁγνὸς πάσης πάσης σκῆπτρα σκῆπτρα εἰς αἰῶνας ἅπαντας <ὁ> τοὺς φθιμένους τρεῖς Ῥώμῃ Ὕψιστος ἄγοι οἰκτρῇ τότε πάντες δ᾿ ἄνθρωποι μελάθροις ἰδίοισιν ὀλοῦνται· ἀλλ᾿ οὐ μὴ πεισθῶσιν, ὅ κεν πολὺ λώιον εἴη. ἀλλ᾿ ὁπόταν δὴ πᾶσιν ἐπαυξήσῃ κακὸν ἠμαρ λιμοῦ καὶ λοιμοῦ δυσανασχέτου ἠδὲ κυδοιμοῦ, καὶ τότ᾿ ἔπειτ᾿ αὖτις κρείων ἔμπροσθεν ὁ τλήμων [*](158 = XIV 17. — 160 aus IV 101. — 161 aus IV 89. — 162 ὑφ᾿ ἡγεμόνων κακότητος vgl. III 366. — 164 vgl. III 371. Formelhaft, vgl. Hesiod: Fragm. 102, 1 Rz. und das Orakel bei Pausanias VJI 5, 3. — 165. 166 aus III 363 f. — 169 ἁγνὸς ἄναξ: Elias. Vgl. Commodian. Carm. apol. 839. 850. — 171 vgl. (XIV 264. 303) Commodian. Carm. apol 871 Participes autem duo sibi Caesarea addit <Nero>. Vgl Bousset: Der Antichrist 103. — 176 f. Commodian a. a. Ο. Turbaturque Nero etsenatus proxime visum.) [*](157 μετελεύσεται αἷμα κελαινόν vgl. XIV 347 | 158 = XIV 17. — λέοντα A. — ἐδίωξε Alex, ἔδωκε Φ ἔδοκε L) Ψ | 160 = IV 101. vgl. III 486 | 161 vgl. IV 89 (XI 279). — θήβαισι ΦΨ, doch vgl. IV 89 Ω. — γε < Ψ | 162 αἴγυπτον PB. — ὑφ᾿ ἡγεμόνων κακότητος vgl. III 366 | 164 τρὶς μακαριστὸς Rz. τρὶς μακάριστος ΦΨ | 165 f. vgl. III 363 f. — Nach ἄδηλος folgt in derselben Ζ. noch καὶ σάμος ἄμμος Ψ vgl. V. 99 | 166 nach ἄμμος in P: λείπει | 167 so Φ, αὖτε καὶ ἔπειτα εἰς Π. κ. ἥ. Ψ αὖ μετέπειτα καὶ εἰς Π. κ. ἥ. Alex, αὖ καὶ ἔπειτά γε τοὺς Πέρσας κακὸν ἵξει? | 169 f. vgl. III 49 f. XIV 360 f. — 169 δ’ δ᾿ + Rz. aus XIV 360 Ω < ΦΨ | 170 ὁ τοὺς φθιμένους Wilam. τοὺς φθιμένους Φ αἰώνων φθιμένους Ψ ἀποφθιμένοις Alex. | 171 vgl. III 52. XIV 303. 264. — τρεῖς Bur., der jedoch falsch die Triumvirn (vgl. III 52) hier verstand. τοῖς ΦΨ Friedl. Alex. τρὶς Rz. — οἰκτρῇ τότε μοίρῃ aus III 52 Gffck. οἰκτρὴν τότε μοίρην ΦΨ, so schon gelesen von XIV 303 (264) Ω | 172 πάντες δ’ ἄνθρωποι μελάθροις ἰδίοισιν ἰδίοισιν Mdls.) aus III 53 Gffck. πᾶσιν δ’ ἀνθρώποισιν ὅροις ἐπὶ τοῖσιν ΦΨ | 173 εἴη Alex. Nauck ἐστιν ΦΨ | 174 ἐπαυξήσῃ κακὸν ἦμαρ vgl. VII 133 | 175 Anf. vgl. XI 240. — ἠδὲ Nauck τε ΦΨ | 176 αὖθις A αὖθις d. and. HSS.)

ἄστρα πεσεῖται ἅπαντα θαλάσσης ἀντίπρῳρα, *πολλὰ μὲν ἑξῆς ἄστρα*, καὶ ἀκτινόεντα [*]((178—181 vgl. Lactant. div. inst. VII 16, 6 aer enim vitiabitur et ac pestilens fiet modo importunis imbribus modo inutili siccitate, nunc frigoribus nunc aestibus nimiis, nee terra homini dabit fructum fructum . . . . .). — 183187 vgl. I 175—179. — 186 ff. vgl. III 36 fl: — 190—193 vgl. XIV 190 Altes stets wiederkehrendes Motiv: (Sib. VIII 341. II 202.) vgl. Jes. 34, 4. Mark. 13, 25. Matth. 24, 29. Apok. Job. 6, 13. Commodian. Carm. apol. 1011 Stellae cadunt caeli. Brandt: Die mandäische Religion S. 70. — 191 Lactant. div. inst. VII 16, 8... et crines cometarum et solis tenebrae et color lunae et cadentium siderum lapsus. — 191 ff. vgl. III 334 ff.) [*](Nach V. 177 Lücke: Castalio. Es stand darin Elias’ Nero: Commodian a. a. Ο. 858 | 179 οὐρανὸν Ψ. — δείξει ΦΨ Ausgg. βρέξει Mdls. Gffck. | 180 τε φλογμόν τε Castal. τε φλόγιόν τε Φ φλόγεόν τε Ψ 181 ἰῶν (Castal.) Alex. (d. h. der Gifte) οἰῶν ΦΨ. — Nach V. 181 Lücke: Gffck. | 182 ἀναιδέα θ. ἔχοντες = I 130 | 183—187 vgl. I 175—179 | οὔτε δὲ Ψ. — μήνυμα Ψ. — οὐδ’ Nauck οὔτ᾿ ΦΨ | 184 ποθέοντες aus I 175 Rz. δέ τ’ ἑλοῦνται A δέ τ’ ἐλοῦνται P δὲ τελοῦνται B δέ γ᾿ ἑλοῦνται Ψ δέ θ’ ἑλοῦνται Opsop. δὲ τελοῦντες Alex. Mdls. | 185 = I 176. — ἀστασίῃσι ἀστασίη A) ΦΨ ἁρπασισῖοι I 176 ΦΨ | 186 ἀπιστόφυλοι Φ ἀπιστόφιλος: Phlegon, mirab. p. 77, 24 Kell.) | 187 πιστολέται aus II 262 Volkm. πιστοπορθεῖς πιστοπορθοῖς P) ΦΨ. — εὑρεσσίλογοι Gffck. aus I 178. ψευδέσσι ψευδέσι Ψ) λόγοις ΦΨ Ausgg. — δύσφημα χέοντες = I 124. — χέοντες Castal. ἔχοντες ΦΨ | 188 | vgl. XII 51 f. — ἀλλὰ τ’ ἀναιδῶς aus XII 51 Ω Rz. ἀλλὰ ἀναιδῶς PB ἀλλ᾿ ἀναιδῶς ΑΨ | 189 πλείονα συλλέξουσι vgl. V. 55 | 190 vgl. II 202. — ἅπαντα Mdls. πάντα ΦΨ | 191 = XIV 270. — πολλὰ μὲν ἑξῆς ἄστρα ΦΨ XIV 270 Ω sinnlos nach ἅπαντα in V. 190. ὀλλύμεν᾿ ἑξείης Mdls. ἄλλα τ’ ἀναΐξουσι (vgl. Lactant. VII 16, 9: exsistent subito ignota . . . astra) Bur. ἀλλὰ δ’ ἐπέξεισ᾿ ἄστρα Wilam. φύλλα μὲν ὡς συκῆς aus Jes. 34, 4 und apokalyptischer Litteratur Gffck. | 191 f. vgl. III 334. — ἀκτιόεντα Φ.)

μή ποτ᾿ ἐγὼ ζῴην, ὅτε ἡ μιαρὰ βασιλεύσει, ἀλλὰ τότ᾿, οὐρανίη ὅταν ἡ χάρις ἐμβασιλεύσῃ, καὶ ὁπόταν ἱερός ποτε παῖς *δολοφῶν* ἁπάντων ἐξολέσῃ δεσμοῖς ὀλοόφρονα βυσσὸν ἀνοίγων, αἰφνίδιος δὲ βροτοὺς ξύλινος δόμος ἀμφικαλύψῃ.

ἀλλ᾿ ὅταν ἡ δεκάτη γενεὴ δόμον Ἄιδος εἴσω, θηλυτέρης μετέπειτα μέγα κράτος· ᾑ κακὰ πολλά αὐξήσει θεὸς αὐτός, ὅταν βασιληίδα τιμήν στεμαμένη τετύχῃ· σύμπαν δ᾿ ἔτος *ἥπιος* αἰών. ἠέλιος μὲν] αὐχμηρὰ τρέχων νυκτερινὰ φαίνει, λείψει δ᾿ ἄστρα πόλον· πολλῇ δέ τε λαίλαπι θύων γαῖαν ἐρημώσει· νεκρῶν δ᾿ ἐπανάστασις ἔσται· καὶ χωλῶν δρόμος ὠκύτατος καὶ κωφὸς ἀκούσει καὶ τυφλοὶ βλέψουσι, λαλήσουσ’ οὐ λαλέοντες, καὶ κοινὸς πάντεσσι βίος καὶ πλοῦτος ἐσεῖται. [*](194 vgl. III 75 ff. — 196—198 Joh. Apok. 12, 5. 20, 2 f. — Vassiliev, graec. Byz. I p, 38 β Καὶ ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, ἀναστήσεται μειράκιον ἐκ τῶν υἱῶν Ἰσμαὴλ καὶ ἐξελεύσεται ἐπὶ τὰς χώρας καὶ ἐπέκεινα καὶ ἐν παντὶ τόπῳ καὶ νήσῳ καὶ λάρναξι ξυλίνοις . . . vgl. Sib. XfV 27. — 199 vgl. IV 20. II 15. — 203 vgl. II 184 ff. (III 801.) IV Esra 5, 4 et eluceset subito sol noctu et luna interdiu. — 205—207 vgl. I 353—355. Matth. 11, 5. Stehend den apokryphen Apostelgeschichten, besonders auch in den Erzählungen vom Antichrist und Simon Magus. Bousset a. a. O. 116. — Lactant. div. inst. IV 15, 15 sed et Sibylla eadem cecinit his versibus: νεκρῶν . . . . λαλέοντες. — 208—212 vgl. II 318—321.) [*](192 ἄνθρωποι λεύσουσιν ἀν’ αἰθέρα Mdls. — σῆμα Castal. aus III 335. πῆμα ΦΨ | 193 = XIV 271 | 194 ὅταν Alex. — ἡ μιαρὰ Mdls. Gffck. vgl den Kommentar zu III 75 ff. γυνὴ μιαρά!). ἡ ἱλαρὰ Ψ ἱλαρὰ Φ | 195 < B. — οὐρανίην Φ. — ἡ < Ψ. — βασιλεύσῃ βασιλεύσει L) Ψ | 196 ὅταν ὅτ᾿ ἂν F) Ψ. — ἱερός ποτε παῖς Ludwich παῖς ποθ’ ἱερὸς ΦΨ. — δολοφῶν Ψ δολοφὼν Φ δηλήμον’ Rz. κολοφῶνα Gffck.? | 197 ὀλοόφρον᾿ ἄβυσσον Mdls. — βύσσον Φ | 198 vgl. XI 135. — βροτοὺς Dausq. βροτοῖς ΦΨ. — ἀμφικαλύψῃ Alex. ἀμφικαλύψει ΦΨ | 200 vgl. III 75 f. — ᾗ Mdls. Bur. ἦ R ἦ d. and. HSS. — πολλὰ κακὰ Ψ | 201 βασιληίδα τιμήν = III 120 | 202 τετύχῃ Mein, τε τύχη Ψ τείχη Φ. — σύμπαν δ’ ἔτος ἥπιος αἰών Φ σύμπαν δ’ ἔτος ἥπιος εἶχεν ἐών Ψ σύμπ. δ᾿ ἔτ. ἄγρπνος αἰών Mdls.? σύμπαν δ᾿ ἔτος ὕπτιος (umgestürzt, umgekehrt) αἰών Gffck. | 203 μὲν [ ] Gffck. — τρέχων: ἀμυδρὰ τρ. Alex, ἀμαυρὰ βλέπων Rz. — νυκτερινὰ: νυχθήμερα Alex. | 204 vgl. IV 57. — πολλῆς Φ | 205 ἐρημώσει: Subjekt ist θεός. — νεκρῶν δ’ ἐπανάστασις ἔσται = I 355; erhalten nur bei Lactant. < Φ λείπει: P) Ψ | 206 f. vgl. I 353 f. — καὶ χωλῶν Lactant. χωλῶν δὲ ΦΨ | 207 λαλήσουσι δὲ μὴ λαλέοντες Ψ | 208 vgl. II 321. — καὶ πλοῦτος < Φ. — ἐσσεῖται Φ ἔσται Ψ.)

῾Ιδρώσει δὲ χθών, κρίσεως σημεῖον ὅτ᾿ ἔσται. Ἥξει δ᾿ οὐρανόθεν βασιλεὺς αἰῶσιν ὁ μέλλων, [*](211 vgl. Apocal. Pauli p. 52 Ti. und auch noch Sib. V 283. III 622 f. — 214 vgl. II 157. Lactant. div. inst. VII 16, 9 fiet enim vel aestas in hieme vel hiemps in aestate. — 215 vgl. XIV 299.) [*](Die Akrostichis alte Form und Kennzeichen der Sibyllina: Dionysios, Arch. IV 62, 6 (aus Varro). Cicero: de divin. II 54. 111. 112 . . . . . Atque in Sibyllinis ex primo versu cuiusque sententiae primis litteris illius sententiae Carmen omne prae- texitur. hoc scriptoris est, non furentis, adhibentis diligentiam, non insani. — Erhalten ist eine solche bei Phlegon: mirab. 76, 7 ’. (Diels: Sibyllinische Blätter S. 111 ff.) — Zur 2. Aktrostichis in den Worten: Ἰησοῦς Χρειστὸς Θεοῦ Υἱὸς Σωτὴρ vgl. Kaibel: Epigr. graeca ex lap. conl. 725. — Über die Wiederkunft Christi vgl. auch III 95. —) [*](217—250 Eusebius: Constantini orat. ad sanctor. coetum c. 18 αὕτη τοίνυν ἡ Ἐρυθραία Σίβυλλα> εἴσω τῶν ἀδύτων ποτὲ τῆς ἀκαίρου δεισιδαιμονίας προα προα.) [*](209 f. = II 319 f. | 209. 210 so nach II 319. 320 Ψ Wilam., γαίη δ’ ἴση πάντων τείχεσιν οὐ περιφραγμοῖς | ἐκ δὲ μεριζομένη καρποὺς ποτὲ πλείονας οἴσει Φ γ. δ’ ἴση π. οὐ τείχεσιν οὐ π. | ἐκδιαμεριζομένη μένη καρπούς τε πλείονας ποιήσει Ψ | 211 vgl. II 318. — λευκοῦ: γλαυκοῦ Ψ | 212 ücke, durch λείπει markiert in P | 213 vgl. III 56. Ein Vers wie III 55 stand vielleicht hier vor 213. — κρίσιν ΦΨ κρίσις Rz. aus III 56. — μεγάλου βασιλῆος + Rz. aus III 56 | 214 vgl. II 157. — ἀλλέξη P ἀλέξῃ A. — καιροὺς θεὸς Castal. | 215 vgl. XIV 299. — πάντα τελεῖται + Alex. Mein, aus XIV 299 | 216 ὄλωλε Ψ. — Nach 216 keine Lücke in ΦΨ.) [*](HSS. ausser ΦΨ: QMVH = Ω nach VII 1.) [*](HSS. der Contantini Oratio ad Sanctorum coetum: Vaticanus 149. XI. Jh. Moscoviensis 50. XL Jh. Marcianus 339. XIII. Jh. (schlecht). Parisinus 1439. XVI. Jh. (interpoliert). Dazu die Exerpthss.: Vatican. 1357 u. 573, beide aus der Überlieferung der Oratio stammend (Rzach: Philologus. N. F. VI 318 f.).) [*](Überschrift < Ω. — Χρειστος: χݲςݲ P χριστὸς die and. HSS. — 217 < Ω. — ἱδρῶσι PB Vat. 1357. — δὲ: γὰρ Const. — 218 vgl. V. 82. — αἰῶσιν: θεόθεν Ψ.)

ΙΗσΟΥσΧΡΕΙ σΤΟσΘΕοΥΥΙΟσΣωΤΗΡ

ludicii Signum tellus sudore madescet. E caelo rex adveniet per saecla futurus, Scilicet ut carnem praesens, ut iudicet orbem. Unde Deum cernent incredulus atque fidelis Υ Celsum cum sanctis aevi iam termino in ipso. Sic animae cum carne aderunt, quas iudicat ipse, Cum iacet incultus densis in vepribus orbis, Reicient simulacra viri, cunctam quoque gazam, Exuret terras ignis pontumque polumque Ι Inquirens taetri portas eflfringet Averni. Sanctorum sed enim cunctae lux libera carni Tradetur, sontes aeterna flamma cremabit. Occultos actus retegens tunc quisque loquetur Secreta, atque Deus reserabit pectora luci. Tunc erit et luctus, stridebunt dentibus omnes. Eripitur solis iubar et chorus interit astris. Volvetur caelum, lunaris splendor obibit; Deiciet colles, valles extollet ab imo. Non erit in rebus hominum sublime vel altum. Ι Iam aequantur campis montes et caerula ponti Omnia cessabunt, tellus confracta ’ibit: Sic pariter fontes torrentur fiuminaque igni. Sed tuba tum sonitum tristem demittet ab alto Orbe, gemens facinus miserum variosque labores, Τ j Tartareumque chaos monstrabit terra dehiscens. Et coram hie Domino reges sistentur ad unum. Reccidet e caelo ignisque et sulphuris amnis.

Υψιστον μετὰ τῶν ἁγίων ἐπὶ τέρμα χρόνοιο. Σαρκοφόρων δ᾿ ανδρῶν ψυχὰς ἐπὶ βήματι κρίνει, Χέρσος ὅταν ποτὲ κόσμος ὅλος καὶ ἄκανθα γένηται. Ῥίψουσιν δ᾿ εἴδωλα βροτοὶ καὶ πλοῦτον Ἐκκαύσει δὲ τὸ πῦρ γῆν οὐρανὸν ἠδὲ θάλασσαν Ἰχνεῦον, ῥήξει τε πύλας εἱρκτῆς Ἀίδαο. Σὰρξ τότε πᾶσα νεκρῶν ἐς ἐλευθέριον φάος ἥξει Τῶν ἁγίων· ἀνόμους δὲ τὸ πῦρ αἰῶσιν ἐλέγξει. Οππόσα τις πράξας ἔλαθεν, τότε πάντα λαλήσει· Στήθεα γὰρ ζοφόεντα θεὸς φωστῆρσιν ἀνοίξει. [*](In his Lafcinis versibus de Graeco utcumque translatis ibi non potuit ille sensus occunere, qui fit, cum litterae, quae sunt in eorum capitibus, conectuntar, ubi Y littera in Graeca posita est, quia non potuerunt Latina verba inveniri, quae ab eadem littera inciperent et sententiae convenirent. Hi autem sunt versus tres, quintus et octavus decimus et nonus decimus. Denique si litteras quae sunt in capitibus omnium versuum conectentes horum trium quae scriptae sunt non legamus, sed pro eis Y litteram, tamquam in eisdem locis ipsa sit posita, recordemur, ex- primitur in quinque verbis: Jesus Christus Dei filius salvator; sed cum Graece hoc dicitur, non Latine. Et sunt versus viginti et septem, qui numerus quadratum ternarium solidum reddit. Tria enim ter ducta fiunt novem; et ipsa novem si ter ducantur, ut ex lato in altum figura consurgat, ad viginti septem perveniunt. Horum autem Graecorum quinque verborum, quae sunt Ἰησοῦς Χρειστὸς Θεοῦ υἱος σωτήρ, quod est Latine Jesus Christus Dei filius salvator, si primas litteras iungas, erit ἰχθύς, id est piscis, in quo nomine mystice intellegitur Christus . . . . (Im Mittelalter viel gelesen: vgl. die tiburtinische Sibylle bei Sackur: Sibyllinische Texte S. 187. Carmina Burana p. 81 Schm.)) [*](224 vgl. III 606. — Lactant. div. inst. VIJ 19, 9 non colentur ulterius dii manu facti, sed a templis ac pulvinaribus suis deturbata simulacra igni dabuntur et cum donis suis mirabilibus ardebunt: quod etiam Sibylla cum prophetis (Jes. 2, 18) congruens futurum esse praedixit: ῥίψωσιν . . .) [*](221 μετὰ: μέγα Ω | 222 σαρκοφόρον F Const. Vat. Par. σαρκοφόρος Marc. — δ’ ἀνδρῶν ψυχὰς Mai ἀνδρῶν ψυχὰς ψυχὴν H) Ω ψυχάς τ’ ἀνδρῶν Const. Mose. Marc. Par. ψυχὰς δ’ ἀνδρῶν Vat. — Vat. 1357. ψυχὰς δ’ ἀνθρώπων Ψ ψ ἀνθρώπων Φ. — ἐπὶ βήματι κρίνει vgl. V. 82. — ἐπὶ βήματι: βήματι Φ ἐπὶ βήματος Ω Const. Marc. — κρίνει ΩΨ iudicat Augustin. κρινεῖ Const. κρίνων Φ | 223 τότε Ω. — κόσμος ὅλος = II 21 | 224 vgl. III 606. — ῥίψουσιν Φ ῥίψουσι ΩΨ ῥίψωσιν Lactant. ῥίψωσι Const. — δ᾿: τ’ Const. | 225 < Const. Mose. Par. — ἐκκαύσῃ Const. Vat. | 226 ἰχνεύων Ω ἰχνεύειν Const. Mose. Par. — ῥήξει τε Const. effringet Augustin. φρύξειε Ω φλέξει δὲ ΦΨ. — εἱρκτῆς: εἱρκταῖς VH taetri . . . Averni: Augustin, der also wohl ἐχθροῦ las | 227 τότε: ὅτε MH (in Q verblasst). — πᾶσα < Ψ. — νεκρῶν Ω Const. βροτῶν ΦΨ Vat. 1357. 573. — ἐς Ω ἐπ᾿ Vat. 1357. 573 | 228 < A. — τοὺς ἁγίους Const. — ἀνόμους . . . ἐλέγξει vgl. I 350. — ἀνόμων Ω. — ἐλέγξει ΡΨ Const. ἑλίξει Ω φλέξει B | 229 ὁπόσα ΗΨ Vat. 1357. 573. χὡπόσα Φ. — ἔλαθε ΗΨ Const. Mosc. Marc | 230 ζοφώεντα Ψ. — φωστῆρσιν. σωτῆρσιν Ω.)

ὃν Μωσῆς ἐτύπωσε προτείνας ὠλένας νικῶν τὸν Ἀμαλὴκ πίστει, ἵνα λαὸς ἐπιγνῷ ἐκλεκτὸν παρὰ πατρὶ θεῷ καὶ τίμιον εἶναι [*](243 vgl. II 196. — 244 σφρηγίς: sehr häufiger Begriff in christlicher Litteratur: Apok. Joh. 7, 2. Constitut. apost. p. 26, 10. 66, 16. 111, 1. 5 Lag. u. ö. — 245 κέρας: vgl. z. B. I Kön. 2, 10. Psal. 131, 17. Luk. 1, 68. — ποθούμενον: vgl. Brief bei Nestle: Byzantin. Zeitschr. IV 325, 6 τὸ πεποθημένον ξύλον: Mdls. — 246 Rom. 9, 33. — 247 φωτίζον (vgl. V. 271): von der 2. Hälfte des 2. Jh. stehender Ausdruck für die Taufe, vgl. Justin. Apol. I 61, 14. Constit. p. 110, 9. 129. 14. 242, 14. 243, 3 Lag. u. ö. (Harnack: Dogmengeschichte I 199). — 248 Apok. Joh. 2, 27. 12, 5. 19, 15. — 250 Über das ganze Stück vgl. Constantini orat. ad sanct. coet. 19 Ἀλλ᾿ οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ἀπιστοῦσι καὶ ταῦθ᾿ ὁμολογοῦντες Ἐρυθραίαν γεγενῆσθαι Σίβυλλαν μάντιν, ὑποπτεύουσι δέ τινα τῶν τῆς ἡμετέρας θρησκείας, ποιητικῆς μούσης οὐκ ἄμοιρον, τὰ ἔπη ταῦτα πεποιηκέναι, νοθεύσθαί τε αὐτά, καὶ Σιβύλλης θεσπίσματα εἶναι λέγεσθαι, ἔχοντα βιωφελεῖς γνώμας, τὴν πολλὴν τῶν ἡδονῶν περικοπτούσας ἐξουσίαν καὶ ἐπὶ τὸν σώφρονά τε καὶ κόσμιον βίον ὁδηγούσας· ἐν προφανεῖ δ᾿ ἀλήθεια, τῆς τῶν ἡμετέρων ἀνδρῶν ἐπιμελείας συλλεξάσης τοὺς χρόνους ἀκριβέστερον, ὡς πρὸς τὸ μηδένα τοπάζειν, μετὰ τὸν τοῦ Χριστοῦ κάθοδον καὶ κρίσιν γεγενῆσθαι τὸ ποίημα . . . . — 251 f. Barnab. ep. 12, 2 λέγει δὲ πόλιν 〈περὶ τοῦ σταυροῦ〉 τῷ Μωϋσῇ, πολεμουμένου τοῦ Ἰσραὴλ ὑπὸ τῶν ἀλλοφύλων, καὶ ἵνα ὑπομνήσῃ αὐτοὺς πολεμουμένους, ὅτι διὰ τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν παρεδόθησαν εἰς θάνατον· λέγει εἰς τὴν καρδίαν Μωϋσέως τὸ πνεῦμα, ἵνα ποιήσῃ τύπον σταυροῦ καὶ τοῦ μέλλοντος πάσχειν, ὅτι, ἐὰν μή, φησίν, ἐλπίσωσιν ἐπ’ αὐτῷ, εἰς τὸν αἰῶνα πολεμηθήσονται. τίθησιν οὐν Μωϋσῆς ἓν ἐφ’ ἓν ὅπλον ἐν μέσῳ τῆς πυγμῆς καὶ σταθεὶς ὑψηλότερος) [*](243 vgl. II 196. — πυρὸς . . . θεείου vgl. II 204. — πῦρ Φ. — θεείου Alex. θεοίου Ω τε θείου Ψ γε Μου Const. Vat. Par. θείου Mose. Marc, τε θεῖον Φ 244 τοι Const. τι Vat. 573. σοι Ω < ΦΨ. — τότε Ω < ΦΨ πότε Const. — βροτοῖς Const. βροτοῖσι ΦΨ < Ω. — σφηγὶς σφραγὶς ΦΨ) ἐπίσημος ΩΦΨ ἀριδείκετον οἶον Const. | 245 τὸ κέρας τὸ περίδοξον ἔσται ποθούμενον Vat. 1357 246 εὐσεβῶν Ω. — δὲ: τε Const. | 247 vgl. I 339. — ὕδατι VH. — φωτίζον Const. Vat. Marc. Par. φωτίζων ΩΦΨ Const. Mose. — Vat. 1357. — κλητοὺς: πιστοὺς Const. Mose. Marc. Par. | 248 ῥᾷβδος Ω. — σιδηρείη Const. σιδηρίη Ω Vat. 573. σιδηρά PB σιδηρᾷ ΑΨ. — γε: Const. τε ΩΦΨ | 249 ἀκροστιχίοις Ω Const. ἀκροστίχοισι Ψ ἀκροστιχίσι(ν) Φ. — θεὸς ἡμῶν ΦΨ Const. θεοσημείοις Ω θεοσήμοις Rz. 250 εἵνεχ᾿ Ψ | 251 μωυσῆς Φ. — ὠλένας ἁγνὰς = III 591 | 252—255: 254. 252. 255 Ω | 252 νικῶν: κινῶν VH. — πίστει: χριστὸν Ω | 253 ἐκλεκτῶν Φ.)

οὐδὲ γὰρ ἐν δόξῃ, ἀλλ’ ὡς βροτὸς εἰς κτίσιν οἰκτρὸς ἄτιμος ἄμορφος, ἴν οἰκτροῖς ἐλπίδα δώσει· καὶ φθαρτῇ σαρκὶ μορφὴν καὶ πίστιν ἀπίστοις οὐράνιον δώσει καὶ μορφώσει τὸν ἀπ᾿ ἀρχῆς ἄνθρωπον πλασθέντα θεοῦ παλάμαις ἁγίαισιν, ὅν τ᾿ ἐπλάνησεν ὄφις δολίως ἐπὶ μοῖραν ἀπελθεῖν τοῦ θανάτου γνῶσίν τε λαβεῖν ἀγαθοῦ τε κακοῦ τε, ὥστε θεὸν προλιπόντα λατρεύειν ἤθεσι θνητοῖς. αὐτὸν γὰρ πρώτιστα λαβὼν σύμβουλον ἀπ᾿ ἀρχῆς [*](πάντων ἐξέτεινεν τὰς χεῖρας . . . . Vgl. u. a. Justin. Dial. c. Tryph. 90, auch Firmicus Maternus p. 21, 6. 27, 3 (und allgemein: Irenaeus, Fragm. XVll. II p. 487 Harv.) — 254 vgl. I Petr. 2, 6. — 255 Job. 3, 36. — 257 vgl. Jes. 53, 2 ff. — Lactant. div. inst. IV 16, 17 et Sibylla eodem modo: οἰκτρὸς . . . vgl. IV 26, 30. — 263 [Justin.] Coh. ad Graec. 38, 1 . . . τοῖς ὑπ᾿ αὐτῆς 〈Σιβύλλης〉 εἰρημένοις ἀφιλονείκως προσέχοντες γνῶτε πόσ(ον ὑμῖν ἀγαθῶν αἰτία ἔσται, τὴν τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἄφιξιν σαφῶς καὶ φανερῶς προαγορεύουσα ὃς τοῦ θεοῦ ὑπάρχων λόγος ἀχώρητος δυνάμει, τὸν κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν θεοῦ πλασθέντα ἀναλαβὸ,ν ἄνθρωπον, τῆς τῶν ἀρχαίων ἡμᾶς προγόνων ἀνέμνησε θεοσεβείας, ἣν οἱ ἐξ αὐτῶν γενόμενοι ἄνθρωποι καταλιπόντες διδασκαλίᾳ βασκάνου δαίμονος ἐπὶ τὴν τῶν μὴ θεῶν ἐτράπησαν θρησκείαν. — 260—262 Lactant. div. inst. II 12, 20 mors itaque secuta est hominem secundum dei sententiam, quod etiam Sibylla in carmine suo docet dicens: ἄνθρωπον . . . . — 261 f. vgl. I 39 tf. — 264 ff. vgl. (VI 3. VII 68 f.) V. 439 ff. Hermas: Sim. IX 12, 2 (V 2, 6) ὁ μὲν υἱὸς τοῦ θεοῦ πάσης τῆς κτίσεως αὐτοῦ προγενέστερός ἐστιν, ὥστε σύμβουλον αὐτῷ γενέσθαι τῷ πατρὶ τῆς κτίσεως αὐτοῦ. Vgl. Theophil, ad Autol. 2, 22, 9. (Ep. ad Diognet. 7, 2 ff.) — Lactant. div. inst. IV 6, 9 idcirco illum Trismegistus δημιουργὸν τοῦ θεοῦ et Sibylla σύμβουλον appellat, quod tanta sapientia et virtute sit instructus a deo patre, ut con-) [*](254 ὅνπερ ὑπέστη Ω εἰς ὃν ἐπέστη ΦΨ | 256—428 264—269. 259—263 270—286. 324—336. 256—258. 287—323. 345. 349. 350. 353—370. 373—375. 377—382 383. 389—413. 416—428 Ω | 256 ἀλλ’ ὡς Ω ἄλλως ΦΨ. — βροτὸς . . ἥξει Ω < Φ (in P: λείπει) Ψ. — εἰς κτίσιν ἥξει = V. 269. — κτίσιν Mdls κρίσιν Ω vgl. V. 269 | 257 ἄμορφος ἄτειμος Lactant. Cod. Bonon. — ἵν᾿, δώσει Ω Lactant. < ΦΨ. — οἴκτοις MVH οἷκτος Q | 258 φθαρτῆς σαρκὸς ΦΨ σαρκὶ φθαρτῇ Nauck. — μορφῇ ΦΨ μορφὴ L). — καὶ πίστιν ἀπίστοις < ΦΨ | 259 οὐράνιοι δ’ ὦσι Ω. — μορφώσει τὸν ἀπ᾿ ἀρχῆς Ω < ΦΨ, die aus V. 260 ἄνθρωπον πλασθέντα hierherziehen. — μορφώσει Alex. μόρφωσαν Ω | 260 ἄνθρωπον πλασθέντα Lactant. ΦΨ) οὐράνιον ἄνθρωπον πλασθέντα Ω — θεοῦ παλάμαις ἁγίαισιν < ΦΨ. — θεοῦ παλάμαις ἁγίαισιν (resp. ἁγίεσσιν u. ä.) lasen d. meisten HSS. des Lactant., doch theopalamestin Palatino- Vatic. = θεοῦ παλάμῃσιν Φ.)

πάντα νοῶν καὶ πάντα βλέπων καὶ παντ᾿ ἐπακούων σπλάγχνα κατοπτεύσει καὶ γυμνώσει πρὸς ἔλεγχον· αὐτὸς γὰρ πάντων ἀκοὴ καὶ νοῦς καὶ ὅρασις καὶ λόγος ὁ κτίζων μορφάς, ᾧ πάνθ᾿ ὑπακούει, καὶ νέκυας σῴζων, πᾶσαν δὲ νόσον εἰς ἀνόμων χεῖρας καὶ ἀπίστων ὕστερον ἥξει, δώσουσιν δὲ θεῷ ῥαπίσματα χερσὶν ἀνάγνοις καὶ στόμασιν μιαροῖς ἐμπτύσματα φαρμακόεντα δώσει δ᾿ εἰς μάστιγας ἀναπλώσας τότε νῶτον· [αὐτὸς γὰρ κόσμῳ παραδώσει παρθένον καὶ κολαφιζόμενος σιγήσει, μή τις ἐπιγνῷ, τίς τίνος ὢν πόθεν ἠλθεν, ἴνα φθιμένοισι λαλήσει. καὶ στέφανον φορέσει τὸν ἀκάνθινον· ἐκ γὰρ ἀκανθῶν τὸ στέφος ἐκλεκτῶν αἰώνιόν ἐστιν ἄγαλμα. πλευρὰς νύξουσιν καλάμῳ διὰ τὸν νόμον αὐτῶν· [*](282 Formelhaft, vgl. z. B. Orph. hymn. LXI 8 πάντ’ ἐσορᾷς καὶ πάντ᾿ ἐπακούεις, πάντα βραβεύεις. — 287—290 Lactant. div. inst. IV 18, 15 Sibylla quoque eadem futura monstravit: εἰς . . . . daraus Augustin. de civit. dei XVIII 23. — 287—320 vgl. I 360—380 — 289 Inventio sanctae crucis p. 30 Holder διὰ πτυέλου φωταγωγήσαντα ὑμᾶς ἐμπτύσμασι μιαροῖς ἐνεπτύσατε αὐτόν vgl. p. 3, 76. — 291 vgl. II Kor. 11, 2. — 292—294 Lactant. div. inst. IV 18. 17 et Sibylla supra dicta: καὶ . . . . ἀκάνθινον. Daraus Augustin. de civ. dei XVIII 23. — 294 vgl. Clemens Alex. Paed. II 74 ὁ στέφανος οὗτος ἄνθος ἐστὶ τῶν πεπιστευκότων εἰς τὸν δεδοξασμένον. Lactant. div. inst. IV 26, 21 nam Corona spinea capiti eius imposita id declarabat, fore ut divinam sibi plebem de nocentibus congregaret. Corona enim dicitur circumstans in orbem populus. nos autem, qui ante cognitionem dei fuimus iniusti, spinae id est mali ac nocentes eramus . . . . electi ergo ex dumis et sentibus sanctum dei caput cingimus . . . . — 296 Vgl. das Pertrus-) [*](282 πάντα βλέπων . . . ἐπακούων vgl. V. 368. — πάντ᾿ ἐπακούων Ω πάντα ἀκούων Φ παντὸς ἀκούων Ψ | 283 γυμνάσει Ω | 284 ὅρασις: ἔλεγχος aus V. 283 Ψ | 285 ὑπακούσει Q | 286 πᾶσαν . . θεραπεύων = V. 272 | 287 ἀνόμους Lactant. in raanus iniquas (infidelium) Augustin. — ὕστερον Ω Lactant. ὕστατον ΦΨ | 288 f. vgl. I 365 f. — δώσουσιν δὲ lasen d. meisten HSS. des Lactant. δώσουσι δὲ Ω Lactant. Cod. Bonon. καὶ δώσουσι Φ δώσουσι Ψ | 289—302 hinter V. 274 ΦΨ 289 καὶ στόμασι(ν) μιαροῖς Lactant. Ω μιεροῖς V) < ΦΨ. — ἐμπτύσματα φαρμακόεντα ΦΨ Lactant. εἰς ἐκπτύσματα φαρμακόεντα παρειὰς αὐτοῦ Φ | 290 δώσει κ᾿ εἰς κεἰς A) Φ δό)σει τ’ εἰς Ψ. — ἀναπλώσας τότε Ω ἁπλῶς ἁγνὸν τότε Lactant. simpliciter sanctum: Augustin. Rz. ἁπλώσει θ’ ἁγνὸν ΦΨ | 291 < Ω Lactant. [ ] Bleek Friedlieb Rz. Wilam. | 293 τίς τίνος ὢν Φ τίςτίνος ὃς Ψ τίς τίνος ἢ Ω τίς λόγος ἢ Lactant. quod verbum vel unde venit: Augustin. — λαλήσει L Lactant. vgl. V. 257. λαλήσῃ d. and. HSS. | 294 vgl. I 373. — φορέσῃ ΦΨ φορέση H. — ἐκ γὰρ ἀκΜῶν vgl. I 373 f. | 29.5 ἐκλεκτῶν αἰώνιόν ἐστιν ἄγαλμα Bur. ἐκλεκτὸν αἰ. ἐ. ἄ. Ω ἐκλεκτῶν ἁγίων αἰώνιον ἥξει ΦΨ | 296 vgl. I 373 f. — πλευρὰς Ω πλευρά πλευρᾷ A) τε Φ πλευρόν τε Ψ. — νύξουσι(ν) ΦΨ νύξουσι Μ νύξωσι evangelium 8: ἕτεροι καλάμῳ ἔνυσσον αὐτόν . . . . Acta Johannis (Texts and Studies V 1 p. 16) καὶ λόγχαις νύσσομαι καὶ καλάμοις. — διὰ τὸν νόμον αὐτῶν: vgl. Joh. 19, 37. — 297 vgl. Matth. 11, 7. — 299. 300 Lactant. div. inst. IV 17, 4 illa enim prior lex quae per Moysen data est, non in monte Sion, sed in monte Choreb data est; quam Sibylla fore ut a filio dei solveretur osfcendit: ἀλλ᾿ . . . νόμος. — 301 λαὸν ἀπειθῆ vgl. I 204. — 302 vgl. Irenaeus II p. 372 Harv. . . . ὡς ἔφη τις τῶν προβεβηκότων, διὰ τῆς θείας ἐκτάσεως τῶν χειρῶν τοὺς δύο λαοὺς εἰς ἕνα θεὸν συνάγων. (vgl. Hippolyt. de antichr. 61). Lactant. div. inst. IV 26, 36 extendit ergo in passione manus suas orbemque dimensus est, ut iam tunc ostenderet ab ortu solis usque ad occasum magnum populum ex omnibus unguis et tribubus congregatum sub alas suas esse venturum . . . . — 303 Ps. 68, 22 vielleicht aber auch eine Vorlage, die diesen Psalm benutzt, wie das Petrusevang. 16 ποτίσατε αὐτὸν χολὴν μετὰ ὄξους. — Περίοδοι τῶν ἁγίων ἀποστόλων bei Resch: Texte u. Unters. X 2, 44 ὄζος τε καὶ χολὴν ποτίζομαι vgl. Sib. VI 24 f. — 303. 304 Lactant. div. inst. IV 18, 19 idem hoc futurum etiam Sibylla contionata est: εἰς . . . daraus Augustin: de civ. dei XVIII 23. — 305 ff. vgl. I 376 ff. — 305. 306 Lactant. div. inst. IV 19, 5 et Sibylla: vaov . . . daraus Augustin, de civ. dei XVIII 23.)

αὐτός μοι τάδε πάντα θεὸς νόῳ ἐγκατέδειξεν καὶ δι᾿ ἐμοῦ στόματος τὰ λελεγμένα πάντα τελέσσει· Οἶδα δ᾿ ἐγὼ ψάμμου τ᾿ ἀριθμὸν καὶ μέτρα θαλάσσης, οἶδα μυχοὺς γαίης καὶ Τάρταρον ἠερόεντα, οἶδ᾿ ἀριθμοὺς ἄστρων καὶ δένδρεα καὶ πόσα φῦλα τετραπόδων νηκτῶν τε καὶ ὀρνίθων πετεηνῶν καὶ μερόπων ὄντων τε καὶ ἐσσομένων νεκύων τε· αὐτὸς γὰρ μορφὰς καὶ νοῦν ἀνδρῶν ἐτύπωσα, καὶ λόγον ὀρθὸν ἔδωκα ἐπιστήμην τ᾿ ἐδίδαξα, ὀφθαλμοὺς ὁ πλάσας καὶ ὦτα, βλέπων καὶ ἀκούων καὶ πᾶν ἐνθύμημα νοῶν καὶ πᾶσι συνίστωρ ἐντὸς ἐὼν σιγῶ καὶ ὕστερον αὐτὸς ἐλέγξω [*](353 (vgl. II 307. XIII 118). Apokalyptisches Motiv: Apok. Joh. 9, 6. Apokal. des Elias S. 77, 25, 9 Steind. Viele werden den Tod wünschen in jenen Tagen. Der Tod aber wird sie fliehen = 79, 27, 7. — 355—356 vgl. Matth. 25, 41 ff. (357 vgl. IV Esr. 7, 101 septem diebus erit libertas earum. — Visio Pauli: Texts a. Studies II 3, 36, 19 nunc vero . . . . dono vobis omnibus qui estis in penis noctem et diem refrigerium in perpetuum.) — 359 vgl. III 698. — 360 vgl. III 829. — 361 ff. Orakelstil: 361. 373 vgl. das Orakel der Pythia bei Herodot I 47, s, auch Oenomaus bei Euseb. Praep. ev. V 34, 2, ähnlich Orph. Lith. p. 134, 745—747 Abel. — vgl. III 27 ff. — 368 Psal. 93, 9.) [*](352 < Ω. — 352 vgl. II 306. — τηκόμενοι Ψ. — δίψει λιμῷ Ψ δὲ λιμῷ δίψῃ Φ δίψῃ λιμῷ Alex. | 353 = II 307. — καλέουσι ΩΨ. — τὸ θανεῖν καλὸν Ω | 354 κείνους Ω τ’ αὐτοὺς Φ αὐτοὺς Ψ τούτους aus II 308 Bur. | 355—358 = II 309—312 355 μάτην θεὸν Ω θεὸν γὰρ τὸν Φ θεὸν Ψ | 356 τότε ἀποστρέφει Ω | 357 σήματ’ Ω | 359 vgl. III 698. — νόῳ ἐγκατέδειξεν Ω κρίνας κατέλεξε ΦΨ | 360 vgl. III 829. — λελεγμένα: λεγόμενα Ψ. — τελέσει ΩΡ | 361 δ’ Herod. ΩΑ < die and. HSS. — ψάμμου τ᾿ ἀριθμὸν Ω Herod. ψάμμων τ’ ἀριθμοὺς ΦΨ | 362 μυχοὺς ΩΨ μάχας Φ. — Τάρταρον ἠερόεντα vgl. II 302 | 363—365: 365. 363. 364 ΩΦΨ Alex. ~ 363 Ψ φύλα VH φύλλα im Text, am Rande γρ. φύλα Q φύλλα M (pvXla Φ | 364 vgl. I 207. VIII 453. — τετραπόδων νηκτῶν τε vgl. I 161. — νυκτῶν QH. — πετεεινῶν ΑΨ | 366 vgl. III 27. — καὶ νοῦν ἀνδρῶν Rz. καὶ νοῦν ἀνθρώπων Ω ἀνδρῶν καὶ νοῦν ΦΨ. — ἐτύπωσα 367 . . . . ἔδωκα . . . . ἐδίδαξα Alex, ἐτύπωσε(ν) . . . ἔδωκεν . . . . ἐδίδαξε(ν) ΩΦΨ | 368 vgl. V. 282. — βλέπων ΦΨ ἔχων Ω | 369 καὶ πᾶσι Ω πάντων τε φΨ | 370 ἐντὸς ἐὸ,ν Rz. ἐντὸς ἐγὼ Ω αὐτὸς ἐὼν ΦΨ. — σιγῶν . . . ἐλέγχων ΦΨ.)

εἰκών ἐστ᾿ ἄνθρωπος ἐμὴ λόγον ὀρθὸν ἔχουσα τούτῳ θὲς καθαρὰν καὶ ἀναίμακτον σὺ τράπεζαν πληρώσας ἀγαθῶν καὶ δὸς πεινῶντι τὸν ἄρτον καὶ διψῶντι ποτὸν καὶ εἵματα σώματι γυμνῷ ἐκ μόχθων ἰδίων πορίσας ἁγναῖς παλάμῃσιν. θλιβόμενον κτῆσαι καὶ τῷ κάμνοντι παράστα καὶ ζῶσαν θυσίαν ἐμοὶ τῷ ζῶντι πόριζε, σπείρων νῦν ἐς ὕδωρ, ἴνα σοι κἀγώ ποτε δώσω καρποὺς ἀθανάτους, καὶ φῶς αἰώνιον ἕξεις καὶ ζωὴν ἀμάραντον, ὅταν πυρὶ πάντας ἐλέγξω. χωνεύσω γὰρ ἅπαντα καὶ εἰς καθαρὸν διαλέξω, οὐρανὸν εἱλίξω, γαίης κευθμῶνας ἀνοίξω, καὶ τότ᾿ ἀναστήσω νεκροὺς μοῖραν ἀναλύσας καὶ θανάτου κέντρον, καὶ ὕστερον εἰς κρίσιν ἥξω κρίνων εὐσεβέων καὶ δυσσεβέων βίον ἀνδρῶν· καὶ κριὸν κριῷ καὶ ποιμένι ποιμένα θήσω [*](402 Lactant. div. inst. II 10, 4 denique Plato humanam formain θεοειδῆ esse ait, etSibylla quae dicit: εἰκών . . . . — 403 ἀναίμακτον Lev. 17, 10. Act. 15, 20. 21, 25. Sib. II 96. — 403 ff. vgl. V. 480 ff. — 404—408 vgl. bes. II 83. 84 Texte u. Untersuchungen X 2, 309 ff.). — 408 Rom. 12, 1. — 409 σπείρων νῦν ἐς ὕδωρ: Sprüchwort, vgl. Paroemiographi graeci ed. Leutsch-Schneidewin I 344 pisidische Inschrift bei Kaibel: Hermes XXIII 534, 13. — 411 vgl. II 252 f. — 412 vgl. (Mal. 3, 3.) II 213. III 87. — 413 vgl. III 82. — 413—416 Lactant. inst. VII 20, 4 et alio loeo aput eandem: οὐρανὸν . . . . — 415 (Hos. 13, 14). I Kor. 15, 55. - 417 f. Ezech. 34, 17. Matth. 25, 32 f.) [*](402 Anf. vgl. V. 266. — ἐστιν Ψ. — ἄνθρωπος ἡ μὴ Ψ εἰ μὴ L) ἀνθρώποις μὴ Ω | 403 so Gffck. Bur., τούτῳ θὲς καθαρὰν καὶ ἀναίμακτόν σου τράπεζαν Ψ τούτῳ θὲς σὺ καθαρὰν καὶ ἀναίμακτον τράπεζαν Φ τούτῳ τούτων VH) καθαρὰν καὶ ἀναίμακτόν σοι τράπεζαν Ω | 404 vgl. II 83. — δοὺς Ω | 405 εἵματα: αἵματι Ω | 406 Anf. vgl. II 272. — ἁγναῖς παλάμῃσιν vgl. V. 260. — παλάμαισι Φ | 407 θλιβόμενοι VH. — κτῆσαι ΦΨ κτίσαι Ω. — παριστᾶν Ω | 408 ζῶσαν θυσίαν ἐμοὶ Gffck. ζωὴν θυσίαν ἐμοὶ Ω ζῶσαν θυσίαν ταύτην ΦΨ | 409 σπείρων νῦν ἐς ὕδωρ Ω (indem du jetzt vergeblich, ohne irdischen Lohn gibst) σπεῖρον ἐπ᾿ εὐσεβίῃ Φ σπεῖρον εὐσεβίην Ψ σπείρων εὐσεβίην Kloucek. — κἀγώ ποτε δώσω Ω κύριος τάδε δώσει δώσῃ ΑΨ) ΦΨ | 411 πάντα RL. — ἐλέγξω Alex. ἐλέγχω Ω ἐλέγξῃ ΦΨ | 412 vgl. II 213. III 87. — χωνεύσω VH χωνεύσων QM χωνεύσει ΦΨ. — γὰρ ἅπαντα καὶ Ω γὰρ καὶ πάντ᾿ Φ γὰρ καὶ Ψ. — ιαλέξω: διατάξει ΦΨ | 413 vgl. V. 233. III 82. — εἱλίξω M Lactant. εἱλήξω QVH εἱλίξει ΦΨ. — κεθμῶνας Φ. — ἀνοίξω Ω Lactant. ἀνοίξει ΦΨ | 414, 415 < Ω | 414 vgl. II 238. — ἀναστήσω Lactant. ἀναστήσει ΦΨ. — νεκροὺς Lactant. νέκυας ΦΨ. — μοῖραν ἀναλύσας vgl. II 238. XII (35) 175. XIV 69. — μοῖραν ἀναλύσας Lactant. μ. καταλύσας ΦΨ vgl. II 238 | 415 εἰς κρίσιν ἥξω vgl. I 273. — ἥξω Struve ἄξω Lactant. ἥξει ΦΨ | 416 vgl. II 244. — κρίνω Ω. — βίον < Ω | 417 ποιμένα ποιμένι PS. — θήσει ΦΨ.)

Κόσμε πολυσπερέων ἀνδρῶν καὶ τείχεα μακρά καὶ πόλιες ἄπλητοι ἰδ᾿ ἔθνεα μυριόεντα ἀντολίης δύσεως τε μεσημβρίης τε καὶ ἄρκτου παντοδαπαῖς φωναῖς μεμερισμένα καὶ βασιλείαις· *ἀλλ᾿ ἅπερ ὑμῶν* μέλλω τὰ κάκιστ᾿ ἀγορεύειν.

ἐξ οὗ γὰρ κατακλυσμὸς ἐπὶ προτέρους γένετ᾿ ἄνδρας καὶ γενεὴν *πενίην* ἐξώλεσεν ὕδασι αὐτὸς ὁ παντοκράτωρ, ἕτερον δὲ γένος πόρεν ἄλλο ἀκαμάτων ἀνδρῶν· οἳ οὐρανῷ ἀντιφέροντες πύργον δωμήσαντ᾿ ἐς ἀθέσφατον ὕψος· ἀπ᾿ ἄλλων γλῶσσαι δ᾿ αὖτ᾿ ἐλύΠησαν· ἐπ᾿ αὐτοὺς δ᾿ ἤλυθεν ὀργή ὑψίστοιο θεοῦ βεβολημένη, κἄπεσε πύργος ἄσπετος· οἳ δὲ κακὴν γὰρ ἐπ᾿ ἀλλήλους ἔριν δὴ τότε καὶ δεκάτη γενεὴ μερόπων ἀνθρώπων, [*](1 πολυσπερέων ἀνθρώπων: nicht nur episch, sondern auch Orakelstil: Marcellin. XXXI 1, 5. — 3 vgl. II 195. — 9 ff. vgl. III 98 ff. — 14 vgl. III 108.) [*](HSS. : QVH = Ω.) [*](Überschrift: Σιβύλλης λόγος la hinter Buch IV λόγος ῖ Ω) Ω.) [*](1 καὶ τείχεα μακρά = III 274. (809) | 2 ἄπλητοι Mendelssohn ἄπληστοι Ω vgl. XIII 170. — ἰδ᾿ ἔθνεα μυριόεντα Alexandre δ’ ἔθνεά τε τι V) Ω | 3 = II 195 | 4 vgl. III 106. — βασιλείαις Mai βασιλείας Ω | 5 ἀλλ᾿ ἅπερ ὑμῶν Ω ἀλλ᾿ ὑπὲρ ὑμείων Nauck ἀλλ᾿ ἄγ᾿ ὑπὲρ ὑμῶν Mdls, — ἀγορεύσειν VH | 6 vgl. III 109 | 7 πενίην Ω κείνην Rzach πέμπτην Schmidt (vgl. I 120, wo nach der Reihenfolge das Geschlecht der Sintflut das fünfte ist. V. 14 bildet dazu keinen Gegensatz, er ist gedankenlos III 108 nachgebildet). — ὕδασι πολλοῖς vgl. I 248. 310 | 8 Anf. = I 66. — ἕτερον . . . . ἄλλο 9 . . . . ἀνδρῶν vgl. I 87 ff | 9 vgl. I 314. — οὐρανῶν VH | 10 δωμήσαντ’ ἐς Alex. δομήσαντες Ω. — ἀπ᾿ αὐτῶν Buresch | 11 ἐπ’ . . . . 12 . . . . βεβολημένη vgl. I 78 f. | 12 ὑψίστοιο Alex. ὑψίστου Ω. — βεβολημένη aus I 79 Friedlieb βεβολημέναι Ω. — κἄπεσε Volkmann κάππεσε Ω ᾗ πέσε Ludwich, doch vgl. z. B. Kaibel: Epigr. graeca ex lap. conl. 423, 6: μεμνημένη σεῖο. (Sib. XIV 75) | 13 vgl. III 103 | 14 vgl. III 108. — καὶ τότε δὴ Rz. aus III 108.)

πρώτη δ᾿ Αἴγυπτος βασιληίδα δέξεται ἀρχήν ἔξοχον ἠδὲ δίκαιον· ἔπειτα δὲ φῶτες ἐν αὐτῇ πολλοὶ ἐπάρξουσιν βουληφόροι· αὐτὰρ ἔπειτα ἄρξει δεινὸς ἀνὴρ κρατερώτερος ἀγχιμαχητής· οὔνομα δὲ σχήσει τοῦ ἀκροστιχίου τὸ γράμμα, Φάσγανα δ᾿ ἐκτανύσειε κατ’ εὐσεβέων ἀνθρώπων. *σῆμα δ᾿ ἔσται ἐκείνῳ* μέγα τούτου γαίῃ ἐν Αἰγύπτῳ, ἥτις μέγα κυδαίνουσα ὀλλυμένας ψυχὰς λιμῷ τότε σιτοδοτήσει· ἀντολίην θρέψει ἠδ᾿ Ἀσσυρίων γένος ἀνδρῶν αὑτὸς δεσμώτης ὁ δικασπόλος· οὔνομα δ᾿ αὐτοῦ *ἴσθιν . . . .* μέτρου δεκάτου ἀριθμοῖο. ἀλλ᾿ ὁπόταν δεκάπληγος ἀπ’ οὐρανοῦ αἰγλήεντος ἥξει ἐπ᾿ Αἴγυπτον, τότε σοι πάλι ταῦτα βοήσω.

αἰαῖ σοι, Μέμφι, αἰαῖ μεγάλη βασιλείη· *ἐξολέσειε λαόν σου πολὺν* Ἐρυθραία ἔνθ᾿ ὁπόταν λείψωσι *πέδον πολύκαρπον* λαὸς ὁ δωδεκάφυλος ἀπ᾿ ἀθανάτοιο κελευσθείς, καὶ νόμον αὐτὸς ἄναξ δώσει θεὸς ἀνθρώποισιν.

Ἑβραίοις δ᾿ ἄρ᾿ ἔπειτα μέγας βασιλεὺς μεγάθυμος [*](19—314 vgl. III 159—161. — 24 εὐσεβέων vgl. III 573.) [*](15 μερίζετο vgl. III 107 | 18 Anf. = V 13. — δηλώσωμι Meineke | 19 βασιληίδα Alex. βασιλίδα Ω. — δέξεται Alex. δέξετ᾿ δέξατ᾿ H) Ω | 21 ἐπάρξουσι Ω 23 Anf. = V. 91. 153. XII 258. 121. XI 141. — ἀκροστιχίοιο Alex. σχήσειεν) ἀκροστιχίου τόδε γράμμα) Rz. | 24 Φ(άσγανα) = Φ(αραώ) | 25 vgl. XII 214. (72.) XIV 98. (179.) — 25 so Ω, σῆμα δ’ ἐσεῖται ἐκεῖνο μέγα τούτου κρατέοντος σημεῖον δ’ ἔσται φοβερὸν τούτου κρατέοντος aus XII 72 Rz. | 28 ἀντολίην Alex. ἀντολίη Ω | 29 οὔνομα δ’ αὐτοῦ = XII 49 | 30 ἴσθιν, danach Lücke in Ω (in die eines ganzen Verses), danach μέτρου u. s. w. ἴσθι (Alex. Rz.) τύπον δηλοῦν Geffcken. — Am Rande: ἰωσήφ ὁ πάγκαλλος H | 31 ὁπόταν δεκάπληγος Alex. (Volkm.) oder ὅταν ἡ δεκάπληγος Alex, ὁπόταν ὁ δεκάπληγος Ω. — ἀπ’ οὐρανοῖ αἰγλήεντος vgl. II 36 | 32 τότε . . . βοήσω = V. 108. vgl. III 212. — πάλι Volkm. Alex. πάλιν Ω | 33 αἶ αἶ Ω und so immer. — σοι Alex, σὺ Ω. — μεγάλη Volkm. σὺ μεγάλη Ω | 34 so Ω, ἐξολέσει σου λαὸν ὅλον Rz. Mdls. vgl. Exod. 14, 6 Φαραὼ . . . πάντα τὸν λαὸν . . . συναπήγαγεν. — λαόν σου πολὺν ἐξολέσει Ludw. — Ἐρυθραία Alex. ἐρυθραῖα Ω | 35 ἐ)νθ’ Alex. ἐν δ’ Ω. — πέδου πολυκάρπου Gffck. — ὀλέθρου Rz. Mdls. | 36 Anf. = III 249 | 37 νόμον Alex. aus III 256. μόνος Ω | 38 δ’ ἄρ᾿ Q δ᾿ ἄρχ᾿ V δ’ ἄρ χ᾿ H. — βασιλεὺς μεγάθυμος vgl. V. 99. 211.)

δωδεκάτης δεκάδος περιτελλομένης βασιλείας ἕπτ᾿ ἐπὶ καὶ δεκάτης ἐτέων ἑκατοντάδος, ἄλλων πέντ᾿ ἐπιλειπομένων, τότε δὴ Περδηίδος ἀρχή. καὶ τότ᾿ Ἰουδαίοις σκότος ἔσσεται οὐδὲ φυγοῦνται λιμὸν καὶ λοιμὸν δυσανáσχετον ἤματι κείνῳ.

ἀλλ᾿ ὁπόταν ἄρξῃ Πέρσης καὶ σκῆπτρα προλείψῃ *υἱὸς υἱωνοῖο* περιτελλομένων ἐνιαυτῶν ἐς μούνας πέντε τετράδας *δεκατεύσει δὲ ταύτας ἐννεάδας τελέθεὶς ἑκατὸν* καὶ πάντ᾿ ἀποτίσεις· καὶ τότ᾿ ἔσῃ, Περσηΐ; λάτρις Μήδοισι δοθεῖσα, πληγαῖς ὀλλυμένη διά [τε] κρατερὰς ὑσμίνας.

αὐτίκα δή Πέρσαισι καὶ Ἀσσυρίοις κακὸν ἔσται πάσῃ τ᾿ Αἰγύπτῳ, Λιβύῃ τ᾿ ἠδ᾿ Αἰθιόπεσσιν Καρσί τε Παμφύλοισιν ἰδ᾿ ἄλλοις πᾶσι βροτοῖσιν. καὶ τότε υἱωνοῖς δώσει βασιλήιον ἀρχήν, οὃ πάλι πορθήσουσι γένη πολλοῖσι λαφύροις γαῖαν ἀφαρπάζοντεc ὅλην μὴ συμπαθέντες. [*](41 Moses ist Feldherr auch nach Artapanos bei Alexander Polyhistor (Euseb. Praep. ev. IX 27, 7) . . Χενεφρῆν ὑπολαβόντα εὑιρηκέναι καιρὸν εὔθετον πέμψαι τὸν Μώυσον ἐπ᾿ αὐτοὺς στρατηγὸν μετὰ δυνάμεως . . . — 49 f. auf solche umständliche Gematria geht der Spott des Lukian: Alex. 11,3 vgl. Sib. I 326—330. — 53—55 aus III 207—209.) [*](39 ἀπ᾿ Αἰγύπτου Alex, ἐπ᾿ αἴγυπτον Ω. — ψαμμαθιόδεος QV. — ἔχων τις Gffck. ἔχοντι Ω ἔχων τι Μai | 41 δεινὸς ὄφις = V 29. — φυλάζεται: λαφύξεται Bur. φρυάξεται (vgl. V 29 φυσῶν πόλεμον) Gffck. | 42 so Friedl. Ewald, δωδεκάτην δεκάδος δὲ περιτελλομένης βασιλείας Ω | 43 ἐτέων Gutschmid ἐς ἕω Ω | Μ πέντ᾿ Bur. πάντ᾿ Ω Ausgg. vgl. V. 50. — Περσηίδος Alex. Περσίδος Ω | 45 f. vgl. V. 239. (Ill 265) | 46 = V. 240. vgl. II 23. — κείνῳ Mai ἐκείνῳ Ω | 47 Anf. vgl. V. 261. XIV 185. — σκῆπτρα προλείψῃ vgl. VIII 132 | 48 υἱὸς υἱωνοῖο Ω υἱωνοῖο υἱοῖς Gffck. — ἐνιαυτῶν Mai δ᾿ ἐνιαυτῶν Ω | 49. 50 δεκατεύσει δὲ ταύτας | ἐννεάδας τελέθεὶς ἐκατὸν καὶ πάντ᾿ ἀποτίσεις Ω ἑκατὸν δ᾿ ἐπὶ ταύταις | ἐννεάδας τελέσεις ἑκατὸν κ. π. ἀ. Alex, δεκάδας δ᾿ ἐπὶ ταίταις | ἐννέα. πᾶν τελέσεις τε κακὸν κ. π. ἀ. Gffck., doch haben alle solche Vorschläge nur wenig Wert, weil der Poetaster, w. e. sch., sich in reinster Phantasmagorie ergeht | 50 καὶ πάντ᾿ ἀποτίσεις = V 191. — πέντ᾿ VH | 51 Περσηΐ Gutschm. Πέρσῃσι Ω Ausgg. | 52 διά .... ὑσμίνας vgl. V. 70. 124. XIII 34. — τε [ ] Gffck. vgl. XIV 108. I 86 | 53—55 vgl. III 207—209 | 54 τ᾿ ἠδ᾿ Alex. τῇδ᾿ QV τῇ δ᾿ H | 55 Anf. vgl. III 209. — Καρσί τε Alex, καὶ πᾶσι . — ἰδ᾿ Alex. Volkm. ἠδ᾿ Ω. — βροτοῖσιν Alex. βροτοῖς Ω | 56 δώσει βασιλήιον ἀρχήν vgl. V. 285 f. — δώσεις? vgl. V. 51. — βασιλήιον Alex. Friedl. βασίλειον Ω vgl. V. 19. 44 | 57 πάλι Ale6x. πάλιν Ω — πολλοῖσι Alex, πολλοῖς τε Ω.)

καὶ τότε σοι, Μηδεία γαίη, κακὰ πολλὰ ποιήσει Ἰνδογενὴς πολύολβος ⏑ —, ἄχρι πάντ᾿ ἀποτίσεις, ὅσσα πάρος πεποίηκας ἀναιδέα θυμὸν ἔχουσα. αἰαῖ σοι, Μήδειον ἔθνος, μετέπειτα λατρεύσεις ἀνδράσιν Αἰθιόπεσσιν ὑπὲρ Μεροηίδα χώραν· ἕπτ᾿ ἐπὶ τοῖς προσθεῖσ᾿ ἑκατὸν λυκάβαντας ἀπ᾿ ἀρχῆς πληρώσεις, δύστηνε, χ᾿ ὑπὸ ζυγὸν αὐχένα θήσεις.

καὶ τότε κυανόχρως πολιοπλόκαμος μεγάθυμος Ινδὸς ἄναξ μετέπειτα γενήσεται, ὃς κακὰ πολλά θήσει ἐπ᾿ ἀντολίης διὰ κρατερὰς ὑσμίνας· καὶ σέ γε λωβήσει μᾶλλον παρὰ πάντας ὀλέσσει. ἀλλ᾿ ὅταν *εἰκοστὸν ἔτος καὶ* δέκατον ἕπτ᾿ ἐπὶ καὶ δέκατον, τότε δὴ βασιληίου ἀρχῆς πᾶν ἔθνος οἰστρήσει καὶ ἐλευθερίην ἀναδείξει λείψας δούλιον *αἷμ᾿* ἐπὶ τρεῖς ἀλλὰ πάλιν ἥξει καὶ ὑπὸ ζυγὸν αὐχένα θήσει πᾶν ἔθνος ἀνθρώπων κρατερῷ πάλιν, ᾗ πάρος ἦεν δουλεῦον βασιλεῖ, καὶ ἑκουσίως ὑποτάξει. ἔσσεται εἰρήνη μεγάλη κατὰ κόσμον ἅπαντα.

καὶ τότε δ᾿ Ἀσσυρίοις βασιλεὺς μέγας ἔσσεται ἀνήρ, ἄρξει καὶ πάντας πείσει καταθύμια βάζειν, ἅσσα θεὸς νομίμως διετάξατο· καὶ τότε τοῦτον φρίξουσιν πάντες βασιλεῖς κομόωντες ἀκωκαῖς δειμαλέοι καὶ ἄναυδοι, ὑπερμενέες τ᾿ ἐρατωποί τούτῳ δουλεύσουσι θεοῦ μεγάλου διὰ βουλάς. [*](59 vgl. VIII 64. — λιγροὶ Ω | 60 vgl. V. 310 (I 156). — δάκρυσιν π. χθ. ἀρδεύσειεν Nauck δακρύσει π. χθ. δ᾿ ἀρδεύσειεν Ω | 61 Μηδεία Bur. μηδία Ω. — γαίη Alex, τεῇ Ω | 62 ἀνὴρ + nach πολύολβος Alex. vgl. V. 40. ἄναξ + Volkm, aus V. 69. — ἄχρι πάντ᾿ ἀποτίσεις vgl. V. 50. V 191 | 63 Anf. vgl. V 192. — ἀναιδέα θυμὸν ἔχουσα = V. 293. V 192 | 65 Μεροηίδα χώραν Nauck μεροειδέα χῶρον Ω | 66 προσθεῖσ᾿ Alex. προσθεὶς προσθε᾿ ἰς V προσθ᾿ εἰς H) Ω. — ἀρχῆς Alex. ἄρκτου Ω | 67 δύστηνε χ’ ὑπὸ (Volkm.) Nauck δύστηνε καὶ ὑπὸ Ω. — ὑπό . . . θήσεις vgl. III 448 | 70 ἀντολίῃσι Alex. Volkm. Ludw. — διὰ κρατερὰς vgl. V. 52 | 72 εἰκοστὸν ἔτος καὶ Ω Bur. εἰκοστὸν καὶ ἔτος Alex. | 73 δὴ: δ’ ἐκ Gutschm. — βασιληίου Alex. βασιλείου Ω vgl. V. 56 | 74 ἐλευθερίην Alex. ἐλευθέριον Ω | 75 λεῖψαν Rz. — δούλιον Alex. δούλειον Ω — αἷμ᾿: ἅρμ᾿ Wilamowitz ἅμμ᾿ Gutschm.? εἷμ᾿ (Mdls.) Gffck. | 76 ἥξει: πτήξει Wilam. — ὑπὸ ζ. αὐχ. θήσει vgl. V. 67 1 77 κρατερῷ Bur. vgl. VIII 126. κρατερῶς Ω. — ᾗ πάρος ἦεν vgl. II 33 | 78 f. καὶ ἑκούσια, ὡς ὑποτ., | ἔσσεται . . . . Wilam. | 79 vgl. III 755 | 80 ἔσσεται: ἔξοχος Mdls. aus V 256 | 83 φρίξουσι Ω | 84 τ᾿ ἐρατωποί: τε τοπάρχαι Mdls. | 85 τούτῳ Alex, τούτου Ω. — θεοῦ μεγ. δ. βουλάς = I 282.)

ἡνίκα θὴρ βριαρὸς δ᾿ ἥξει σὺν Ἄρνι κραταιῷ. καὶ τότε σοι, βασίλισσα γαίη, χόλος ἐξαναφύσει.

αἰαῖ σοι, Περσὶς γῆ, ὅσσ᾿ ἐκχύματα δέξῃ αἵματος ἀνδρομέου, ὁπόταν ἥξει σοι ἐκεῖνος ὀμβριμόθυμος ἀνήρ· τότε τοι πάλι ταῦτα βοήσω.

ἀλλ᾿ ὅταν Ἰταλίη προφύῃ μέγα θαῦμα βροτοῖσιν. νηπιάχων μινύρισμα ἀκηρασίῃ παρὰ πηγῇ, ἄντρω ἐπὶ σκιερῷ θηρὸς τέκνα μηλοφάγοιο, οἵτινες ἀνδρωθέντες ἐφ’ ἑπτὰ λόφοισι κραταιοῖς πολλοὺς πρηνίξουσιν ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντας, ἀμφότεροι ἀριθμῶν ἑκατόν, οἷς οὔνομα δείξει σῆμα μέγ᾿ ἐσσομένων· καὶ ἑπτὰ λόφοισι δὲ τείχη καρτερὰ δωμήσουσι καὶ ἀμφ᾿ αὐτοῖς βαρὺν Ἄρη στήσουσιν. τότε δ’ αὖέ ἔσται ἐπανάστασις ἀνδρῶν φυομένη περὶ σέ, μεγάλη καλλίσταχυ γαῖα, Αἴγυπτε μεγάθυμε· ἀτὰρ πάλι ταῦτα βοήσω. *πρὸς ἐπὶ — πληγὴν* μεγάλην οἴκοις καὶ πάλι σοι ἰδίων ἔσται ἐπανάστασις ἀνδρῶν.

ἄρτι δέ σε, τλῆμον Φρυγίη, κατοδύρομαι οἰκτρῶς· ἥξει γάρ σοι ἅλωσις ἀφ᾿ Ἑλλάδος ἰπποδάμοιο καὶ πόλεμος δεινός τε] διὰ κρατερὰς ὑσμίνας. — Ἴλιον, οἰκτείρω σε· ἀπὸ Σπάρτης γὰρ Ἐριννύς ἥξει σοῖς μελάθροις ὀλοῷ κεκερασμένη ἄστρῳ· σοὶ δὲ μάλιστα πόνους μόχθους στοναχάς τε γόους τε θήσει, ἐπὰν ἄρξωσι μάχην εὖ εἰδότες ἄνδρες, ἥρωες Ἑλλήνων ἀρηιφίλων ὄχ᾿ ἄριστοι. τούτων δ᾿ εἷς ἔσται βασιλεύς, κρατερὸς αἰχμητής· ἀμφὶ κασιγνήτῳ μετελεύσεται ἔργα κάκιστα. αὐτοὶ δ᾿ αὖέ ὀλέσουσι Φρυγῶν κλυτὰ τείχεα Τροίης· ἡνίκα δὶς πέντε περιτελλομένων ἐνιαυτῶν [*](110 f. vgl. V 11. — 125—140 aus III 109 προφύῃ Alex. προφυῆ Ω | 110 νηπιάχων V νηπίαχον Q. — ἀκηρασίῃ παρὰ πηγῇ Alex. ἀκερασίῃ παρὰ πληγῇ πληγῆ) Ω | 111 θηρὸς τέκνα μηλοφάγοιο = V 11. XII 11. vgl. XI 803 | 112 ἑπτὰ λόφοισι = V. 115 | 113 ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντας vgl. I 130. — ἔχοντας Wilam. (Gffck.) ἔχοντες Ω | 115 ἑπταλόφοισι Ω | 116 δωμήσουσι Alex. δομήσουσι Ω vgl. V. 88 | 117 στήσουι Ω. — ἔσται ἐπανάστασις ἀνδρῶν = V. 121. vgl. I 355. — ἔσται Volkm. Alex. ἔστ᾿ Ω | 118 καλλίσταχυ γαῖα vgl. V. 177. 241. (XIV 119) | 119 ἀτὰρ . . . βοήσω vgl. V. 32. — πάλι Alex. πάλιν Ω | 120 πρὸς ἐπὶ πληγὴν V πρὸς ἐπιπληγὴν H πρὸς σ’ ἐπὶ πληγὴν Q πρόσθεν ἐπεὶ πληγὴν Mdls. βοήσω) | πρός σέ γ’, ἐπεὶ πλ. Wilam. πρὸς ἐπὶ τοῖς πλ.? | 121 πάλι Alex. πάλιν Ω | 122 vgl. V 287 | 123 Anf. vgl. IV 89 | 124 τε [ ] Wilam. — διὰ κρ. ὑσμίνας vgl. V. 52 | 125 vgl. III 414. — Ἐρινὺς Rz. | 126 σοῖς Alex. σοι Ω. — κεκερασμένη Alex. (vgl. z. B. Apollinarios: Psal. CXLIV 30 εὐδικίη . . . . κεκερασμένη ἔργοις) κεκερασμένῳ Ω. — ἄστρῳ: οἴστρῳ Ludw. | 127 vgl. III 417 (XII 247). — σοὶ Alex, aus III 417. σοὺς Ω | 128 μάχης Alex. | 129 ῾Ελλήνων ἥρωες Alex. — ἀρηιφίλων Mai ἀριιφίλων Ω | 130 κρατερὸς Wilam. κλυτὸς Ω κλειτὸς Alex. — Nach V. 130 interpoliert Q aus Homer: Il. Γ 179 ἀμφότερόν τ᾿ ἀγαθός τε μέγας τε κρατερός τ’ αἰχμητής,)

καί τις πρέσβυς ἀνὴρ σοφὸς ἔσσεται αὐτις ἀοιδός, ὃν πἀντες καλέουσι σοφώτατον ἐν μεροπεσσιν, οὑ κόσμος πραπίδεσσιν ὅλος παιδεύσεται ἐσθλαῖς· γράψει γὰρ κεφάλαια *⏔ — δύναμίν τ’ ἐπίνοιαν*. καί τε σαφῶς γράψει μάλ᾿ ἀθέσφατα ἄλλοτε ἄλλη τοῖσιν ἐμοῖσι λόγοις μέτροις ἐπέεσσι κρατήσας· αὐτὸς γὰρ πρώτιστος ἐμὰς βίβλους ἀναπλώσει καὶ κρύψει μετὰ ταῦτα καὶ ἀνδράσιν οὐκέτι δείξει ἐς τέλος οὐλομένου θανάτου, βιότοιο τελευτῆς.

ἀλλ᾿ ὁπόταν δὴ ταῦτα τελειωθῇ, ἅπερ εἶπον, Ἕλληνες πάλιν αὖτις ἐπ᾿ ἀλλήλους μαχέονται· Ἀσσύριοι Ἄραβές τε φαρετροφόροι τ᾿ ἔτι Μῆδοι Πέρσαι καὶ Σικελοὶ Λυδοί τ’ ἐπαναστήσονται, Θρῇκες Βιθυνοί τε καὶ οἳ παρὰ ῥεύμασι Νείλου ναίουσιν γαίην καλλίσταχυν· ἐν δὲ κυδοιμόν πᾶσιν ὁμοῦ θήσει θεὸς ἄφθιτος. ἀλλὰ μάλ᾿ αἰνῶς ἀνὴρ Ἀσσύριος νόθος Αἰθίοψ ἵξεται ἄφνω [*](157 vgl. Dionys. Halic. Arch. I 64, 4. Origo gentis Romanae XIV 3. Scholion Veronense ad Vergili Aen. I 259. — 163—169 vgl. III 419—425. 170 f. Ähnliche Fiktion bei Dictys: Prologus. IV Esr. 12, 37 (Assumpt. Mos. 1, 17).) [*](157 ὀλλύμενος Alex. ὀλλυμένοις Ω — θανάτοιο τελευτήν = 111 546 | 158 μιν Alex, μὴν VH μὲν Q. — θανόντ᾿ Alex. Friedl. θάνατόν τ’ Ω | 160 Εὐφρήτου ποταμοῦ Τίγριός τ’ oder Εὐφρ. Τίγρ. ποταμοῦ τ’ Rz. | 161 χώρης Klaus, χωρὶς Ω. — μηκύνεθ᾿ ὁ Dechent | 162 Anf. = IV 97. — ὁπόταν . . . . γένηται vgl. III 92 | 163 vgl. III 419 | 164 σοφώτατον Alex. Volkm. σοφώτατ᾿ Ω | 165 vgl. III 421 | 166 Anf. vgl. III 423. — κεφάλαια δύναμίν τ’ ἐπίνοιαν Ω κ. κατὰ δύναμίν τ’ ἐπίνοιαν Alex. κ. καθ’ ὧν δύναμιν ἐπινοιῶν Rz. κ. ἔχων δύναμιν ἐπινοιῶν Gffck. | 167 τε Alex. τότε Ω τὸ Bur. — σαφῶς γράψει vgl. III 423 f. — σαφῶς Ω und III 424 ΦΨ, σοφῶς Mdls. Rz., aber Ω benutzte eine schon verderbte Vorlage. — ἄλλη Mdls. Rz. κάλλη Ω | 168 τοῖσιν ἐμοῖσι λόγοις Alex, καὶ τοῖσιν ἐμοῖς λόγοις Ω. — μέτροις . . . κρατήσας vgl. III 424. — μέτροις τ’ ἔπεσίν τε Rz. μέτρων ἐπέων τε Bur. | 169 vgl. m 425 | 171 οὐλομένου θανάτου vgl. XIII 4 | 172 vgl. VIII 299. — τελειωθῇ ἅπερ εἶπον Volkm. aus VIII 299, XII 201. ἅπερ εἶπον τελειωθῇ τελεωθῇ Q) Ω | 175 τ᾿ Alex, δ’ Ω | 176 . . . 177 ναίουσιν vgl. XII 43 f. — 176 παρὰ ῥευμασι Νείλου vgl. V. 254. V 484. — χεύμασι Rz. | 177 ναίουσι Ω | 178 αἰνὸς Mdls.? | 179 ἵξεται Alex. ἵκεται Ω)

αἰαῖ σοι, τλῆμον Ἑλλάς, ὅσα δεῖ σ΄ ἀνοιμῶξαι. ἕπτ᾿ ἐπὶ ὀγδοήκοντα ἐτῶν ἐπιτελλομενάων παμφύλου φοβεροῦ πολέμου σκύβαλον λυγρὸν ἔσσῃ.

ἔνθα * Μακηδονίων* πάλιν ἔσσεται Ἑλλάδι πῆμα καὶ Θρῄκην ὀλέσει πᾶσαν καὶ μῶλον Ἄρηος νήσοις ἠπείροις τε φιλοπτολέμοις τε *τοράτροις*. ἔσσετ᾿ ἐνὶ προμάχοισι, τὸ δ᾿ οὔνομα τοῦτο μεθέξει, πεντήκοντ᾿ ἀριθμῶν δεκάκις στοιχεῖον ὃ ἀρχὴν ὠκύμορος δὲ γενήσεται· ἀλλὰ μεγίστην καλλείψει βασιλείαν ἀπειρεσίην τε κατ᾿ αἶαν. αὐτὸς δ᾿ αὖ πέσεται ὑπὸ δουροφόρου κακοβούλου *ζήσας ἐν συρίᾳ* ἡγούμενος οἷά περ ἄρξει δ᾿ αὖ μετέπειτα πάις τούτου μεγάθυμος στοιχείου ἀρχομένου· γένους <δὲ> διέξοδος οὐ Διός, οὐκ Ἄμμωνος ἀληθέα τοῦτον ἐροῦσιν πάντες ὁμῶς, Κρονίδαο νόθον δ᾿ ὣς ἀναπλάσονται. πολλῶν δ᾿ αὐ μερόπων ἀνδρῶν πόλεις ἐξαλαπάξει· Εὐρώπῃ δὲ μέγιστον ἀνασταχυώσεται ἕλκος.

οὗτος καὶ Βαβυλῶνα πόλιν λωβήσεται καὶ πᾶσαν ὁπόσην ἐπιδέρκεται ἠέλιος γῆν, ἀντολίῃ, κόσμον τε καταπλεύσει μόνος αὐτός.

αἰαῖ σοι, Βαβυλών, θριαμβίαισι λατρεύσεις, δεσπότις αὐδηθεῖσα· κατ᾿ Ἀσίδος ἔρχεται Ἄρης, ἔρχεται ἀτρεκέως καὶ σφάξει σου τέκνα πολλά. καὶ τότε δ᾿ ἐκπέμψεις τὸν σὸν βασιλήιον ἄνδρα τετράδος ἐξ ἀριθμοῦ συνώνυμον, ἐγχεσίμωρον δεινὸν τοξοβόλον τε μετὰ κρατερῶν πολεμιστῶν. καὶ τότε δὴ Κιλίκων καὶ Ἀσσυρίων μέσον ἕξει λιμὸς καὶ πόλεμος· αὐτὰρ βασιλεῖς μεγάθυμοι θυμοβόρου ἔριδος δεινὴν στάσιν ἀμφιβαλοῦσιν. ἀλλὰ σὺ μὲν *φύγε πέρον τὸν βασιλῆα λεῖπε δ᾿ αὐτόν*, μηδὲ θέλῃς μενέειν μηδ᾿ αἴδεο δειλὸς ὑπάρχειν· δεινὸς γάρ σε λέων ἐπιίξεται, ὠμοβόρος θήρ, ἄγριος ἀλλοδίκης λώπην ἀμφειμένος ὤμοις. φεῦγε κεραύνιον ἄνδρα. κακὸν δ᾿ Ἀσίῃ ζυγὸν ἥξει καὶ πάλι πᾶσα χθὼν πίεται φόνον ὀμβρήεντα.

ἀλλ’ ὅταν Αἰγύπτου μεγάλην πόλιν ὀλβοδότειραν στηρίζει Πελλαῖος Ἄρης, αὐτῷ δ᾿ ὀνομήνῃ, μοῖραν καὶ θάνατον προδοθεὶς δρλίως ὑφ᾿ ἑταίρων [*](214 μηδ᾿ αἴδεο δειλὸς ὑπάρχειν: Vgl. das Orakel bei Herodot I 55 μηδ’ αἰδεῖσθαι κακὸς εἶναι. — 216—218 aus III 359—392.) [*](201 vgl. III 384. — λοιμῷ: αἰνῶς Ludw. οἰκτρῶς Mdls. Bur. λύμῃ Wilam.? | 203 ἀντολίῃ Wilam. ἀντολίην Ω Ausgg. — κόσμον τε: τε δύσιν Rz., schwerl. — μόνος Alex, μόνον Ω | 204 Anf. = III 303. — σοι Alex. Friedl. καὶ Ω. — θριαμβίαισι Gffck. Bur. θριαμβίεσσι θριαμβίεσι H) Ω θριαμβευθεῖσα Alex. θριαμβείῃσι Rz. | 205 Anf. = III 386. — κατ᾿ Mdls. Rz. καὶ Ω | 206 Anf. vgl. V. 278. — καὶ . . . πολλὰ vgl. VIII 89 | 207 βασιλήιον Alex. Friedl. βασίλειον Ω | 208 ἐξ ἀριθμοῦ V ἐξαρίθμου QH ἐξ ἀριθμοῖο Alex. Volkm. | 210 δὴ Alex. δ’ ἡ Ω | 211 καὶ πόλεμος καὶ λιμὸς Mdls.? λοιμὸς καὶ πόλεμος Rz.? — αὐτὰρ Alex. ἀτὰρ Ω. — βασιλεῖς μεγάθυμοι = V. 99 | 212 ἀμφιβαλοῦσιν Alex. Friedl. ἀμφιβολοῦσιν Ω | 213 So περον τον V περόντον H) Ω ἀλλὰ σὺ μὲν φύγε τὸν πρότερον βασιλέα, λίπε δ’ αὐτὸν Alex. ἀλλὰ σὺ μὲν φεύγειν πρότερόν τε λιπεῖν βασιλῆα Mdls. ἀλλὰ σὺ μὲν φύγε τὸν Περσῶν βασιλέα, λίπε δ’ αὐτοῦ Wilam. | 214 μηδ’ αἴδεο δειλὸς ὑπάρχειν Mdls., vgl. oben den Kommentar, μηδὲ δούλειος ὑπάρχειν Ω | 216 Anf. = III 390. — ἀλλοδίκης aus III 390 Alex, ἀντὶ δίκης Ω. — λώπην . . . . ὤμοις = XII 38. vgl. III 389. — λώπην Alex. λώβην Q λώβης VH | 217 f. vgl. III 390 ff. — Ἀσίῃ ζυγὸν Mai ἀσίη ζ. Q ἀσί ζ. V ἀσίξυγον H | 218 vgl. V. 228. III 392. XIII 115. — 218 καὶ πάλι πᾶσα χθ. Mein, καὶ πᾶσι πᾶσα χθὼν Ω | 219 ὅταν Αἰγύπτου Gffck. ὁπόταν αἴγυπτος Ω ὅταν Αἰγύπτῳ Alex. | 220 ὀνομήσῃ VH | 221 προδοθεὶς . . . ἑταίρου vgl. XII 140. XIV 91. — Nach 221 Lücke:)

ἄρξουσιν μετέπειτ᾿ ἄλλοι κατὰ φῦλον ἕκαστον δημοβόροι βασιλεῖς καὶ ὑπερφίαλοι καὶ ἄπιστοι έν ὀλίγοις ἔτεσιν· αὐτὰρ μεγάθυμος ἀγήνωρ. *ὃς πᾶσιν Εὐρώπην* ἐπικαλαμήσεται ἐξότε πᾶσα χθὼν πίεται παμφύλιον αἷμα, λείψει *ἀτὰρ βιότου μορφὴν ἰδίαν ἔσσονται δ’ ἄλλοι βασιλεῖς δὶς τέσσαρες ἄνδρες ἐκ γενεῆς τούτου, οἷς οὔνομα πᾶσι τὸ αὐτό.

ἔσται δ᾿ Αἴγυπτος νύμφη τότε κοιρανέουσα, καὶ πόλις ἡ μεγάλη τε] Μακηδονίοιο ἄνακτος, πότνι᾿ Ἀλεξάνδρεια, κλυτὴ θρέπτειρα πολήων κάλλει τε στίλβουσα, μόνη μητρόπτολις ἔσται. καὶ τότε μεμφέσθω Μέμφις τοῖς κοιρανέουσιν. εἰρήνη δ᾿ ἔσται βαθεῖα κατὰ κόσμον ἅπαντα· γῆ δὲ μελάμβωλος καρποὺς τότε πλείονας ἕξει. καὶ τότ᾿ Ἰουδαίοις κακὸν ἔσσεται οὐδὲ φυγοῦνται λιμὸν καὶ λοιμὸν δυσανασχέτῳ ἤματι κείνῳ· ἀλλὰ μελάμβωλος καλλίσταχυς ἡ νεόκοσμος ὀλλυμένους πολλοὺς ὑποδέξεται ἀμβροσίη χθών.

ἀλλ᾿ ὀκτὼ βασιλεῖς ἑλώδεος Αἰγύπτοιο πληρώσουσιν <ἐτῶν> ἀριθμοὺς τρεῖς καὶ πρός τε διακοσίους. αὐτὰρ γένος ἐξαπολεῖται αὐτῶν οὐ πάντων, ῥίζη δέ γε ἐξαναφύσει θηλυτέρη βροτολοιγός, ἑῆς προδότις βασιλείης. [*](222 μολόντα Alex. μολῶντα Ω | 223 βάρβαρος Alex. βάρβαρον Ω. — τραπέζαις Alex. τραπέζης Ω | 224 Anf. = XII 117. XIV 21. — ἄρξουσι Ω | 226 εἰν Alex. Volkm. | 227 ὃς πᾶσιν Εὐρώπην (am Rande ἅπασαν Q, im Text ὃς πασαν εὐρώπην H) ἐπικαλαμήσεται γυμνὴν Ω Εὐρώπην ὃς ἅπασαν ἐπικαλαμήσετ᾿ ἐρυμνὴν Mein. Εὐρ. ὃς ἅπ. ἐπικαλαμήσεται γυμνήν Gffck. Bur. | 228 vgl. V. 218 | 229 So Ω, λείψει ἀτὰρ ἄφαρ Rz.) βίοτον μοίρῃ ἰδίῃ ἀναλύσας Gftck. vgl. Xll 175. XIV 69. λείψει ἀτὰρ βιότου μοίρην ἰδίαν ἀναλώσας Alex. | 233 vgl. XIII 49. — τέ [ ] Wilam. — Μακηδονίοιο ἄνακτος = XII 270. XIII 49. — Μακηδονίοιο Alex. Volkm. μακεδονίοιο Ω | 234 vgl. V 88. — θρέπτειρα πολήων = (V 88). XI 302 | 235 μητρόπτολις Alex. μητρόπολις Ω | 237 vgl. V. 79. III 755. — δ’ ἔσται βαθεῖα Ω δὲ βαθεῖ᾿ ἔσται Mdls. — κατὰ κόσμον ἅπαντα = II 25 | 238 vgl. II 30. — μελάμβωλος Alex. μελάμβολος Ω vgl. V. 241 | 239 f. vgl. V. 45 f. — 239 τότ᾿ Alex, τότε Ω 240 λιμὸν καὶ λοιμὸν vgl. II 23. — δυσανάσχετον Alex. | 241 μελάμβωλος Alex. μελάμβολος Ω | 242 ὀλλυμένους Alex. vgl. V. 27. — ἀλωμένους Ω | 243 βασιλῆες Alex. Wilam. — ἑλώδεος Alex. ὑλώδεος Ω | 244 ἐτῶν + nach πληρώσουσιν Mdls. < Ω | 245 γένος ἐξαπολεῖται = III 395.)

ἀλλ᾿ ὅταν ἄρξωνται πολλοὶ Ῥώμης ἐριθήλου, οὔτι γε μὴν μακάρων προλελεγμένοι, *ἀλλὰ* χιλιάδων δ᾿ ἀρχοὶ καὶ μυριάδων γεγαῶτες καὶ νομίμων ἀγορῶν οἱ ἐπίσκοποι ἠδὲ μέγιστοι Καίσαρες ἄρξουσιν διαδέγμενοι ἤματα πάντα· τούτων δ᾿ ὑστάτιος ἄρξει δεκάτου ἀριθμοῖο *ὑστάτιος Καίσαρος* ἐπὶ χθονὶ γυῖ᾿ Ἄρηι δεινῷ βεβλημένος ἀνδρὸς ὑπ᾿ ἐχθροῦ· ὃν παῖδες Ῥώμης ἰδίῃς παλάμῃσι φέροντες εὐσεβέως θάψουσ᾿, ἐπὶ δ᾿ αὐτῷ σῆμα χέουσιν [*](250—253 aus ΙΙΙ 398—400.) [*](248 κακότητι κατ’ αὐτῶν Mein, κακότητι καὶ αὐτῶν VH κακότητα καὶ αὐτῶν Q | 249 ῥέξουσι V ῥαίξουσι H ῥέξουσι Q. — ἄλλος ἄ. ὀλέσσει vgl. XII 97. 134 (XIV 11). — ἄλλος γ᾿ ἄλλον Alex, ἀλλήλους Rz. | 250—253 vgl. III 398—400 251 φυτεῦσαι Alex. | 252 ῥίξη Alex. ῥίξαΩ | 253 ἔσται Alex, ἐστίν Ω | 254 παρὰ χ. Νείλου vgl. V. 176 | 255 θαλάσσῃ? | 256 οὔνομα ταύτῃ vgl. XIII 23 | 258 δόλος . . . αὐτῇ vgl. III 191 (XIV 334). — δή: δέ οἱ Wilam. δέ τοι Rz. | 259 μάκαιρα Alex, vgl. III 483. 368. μακρά Ω | 260 vgl. IV 68. XII 241. XIV 154. XIII 9. 106. — ἔσονται Ω | 261 Anf. vgl. V. 47. — Ῥώμης ἐριθήλου = VIII 145. XIII 81 | 262 vgl. XIV 197. — μακάρων προλελεγμένοι Wilam. μακάρων προδεδειγμένοι Ω Gutschm. „Götterentsprossene"), Rz. καιρῷ προδεδειγμένοι Mdls. — ἀλλὰ: οὐδὲ Wilam. — τύραννοι Q? τυράννου VH | 265 ἄρξουσι Ω. — διαδέγμενοι Wilam. διζήμενοι Ω Gutschm. „alle Tage ambierend“.) Bur. „gierig“) δυσδαίμονες Hartel | 267 Καίσαρος Ω ὑστάτιος Καῖσαρ ὃς Alex. Die Lesart der HSS., w. e. sch., z. T. aus Dittographie entstanden, vielleicht stand ursprgl. da: οὔνομ᾿ ἔχων, πέσεται δὲ. — ἐπὶ χθονὶ γυῖ’ ἐκτείνων Mein. ἐπιχθόνια γυῖα κτείνων Ω | 268 Anf. vgl. XII (98) 249. (275) XIII 146 (XIV 51. 115). — Ἄρηι Alex. ἄρῃ ἄρη H) Ω | 269 Ῥώμης παῖδες VH. — ἰδίῃς Mein, τε μιῆς Ω | 270 θάψουσ᾿, ἐπὶ Mein. θάψουσι· περὶ Ω. — χεοῦσιν Bur.)

ἀλλ᾿ ὁπόταν λυκάβαντος ἐπέλθῃ τέρμα χρόνοιο, δὶς δὲ *διηκοσίων* καὶ δὶς δέκα πληρώσασα, ἐξότε σου κτίστης, θηρὸς παῖς, ἡγεμόνευσεν, οὐκέτι δικτάτωρ ἔσται μεμετρημένος ἄρχων· ἀλλὰ ἄναξ βασιλεύς τε γενήσεται ἀντίθεος φώς.

ἴσθι τότ᾿, Αἴγυπτέ, σοι ἐπερχόμενον βασιλῆα· ἥξει δ᾿ ἀτρεκέως φοβερὸς κορυθαίολος Ἄρης. καὶ τότε σοι, χήρη, ἔσται μετόπισθεν ἅλωσις· δεινοὶ γὰρ μαλεροί τε βίῃ περὶ τείχεα γαίης ἔσσονται πόλεμοι κακοεργέες. ἐν πολέμοις δὲ αὐτὴ λυγρὰ παθοῦσα νεοτρώτων καθύπερθεν φεύξει δειλαίη· μετέπειτα δὲ εἰς λέχος ἥξεις αὐτῷ τῷ φοβερῷ ὁ γάμος τέλος* ἐστὶ σύνευνος. αἰαῖ σοι, δύσνυμφε κόρη, βασιλήιον ἀρχήν δώσεις Ῥωμαίῳ βασιλεῖ καὶ πάντ᾿ ἀποτίσεις, ὅσσα πάρος *πολέμοισιν ἀνδρείῃσιν* ἔπραξας· δώσεις ὅλην ὅλην ἐμπροίκιον ἀνδρὶ κραταιῷ ἄχρις ἔσω Λιβύης καὶ ἀνδρῶν κυανοχρώτων. ἔσσῃ δ᾿ οὐκέτι χήρα, συνοικήσεις δὲ λέοντι ἀνδροβόρῳ φοβερῷ τε ἐνυαλίῳ πολεμιστῇ. καὶ τότε δειλαία ἐν ἀνθρώποισιν ἄφαντος πᾶσιν ⏑ — —, λείψεις γὰρ ἀναιδέα θυμὸν καὶ λάβεται *σεμνὴν ὁπο περίδρομος*, ἠχέτα [*](294 Dio Cass. LI 8, 6: ἡ γὰρ Κλεοπάτρα πάντα . . . ἐς τὸ μνημεῖον, ὃ ἐν) [*](271 μὲν + nach φιλίης Mdls. — χάριν μνήμῃ Mdls. μνήμῃ χάριν Ω μνήμῃ τε χάριν Alex. | 272 vgl. VIII 139. — τέρμα χρόνοιο vgl. V. 94 | 273 διηκοσίων Ω τριηκοσίους Alex. vgl. XII 12 | 276 ἀλλὰ Alex, ἀλλ’ Ω vgl. V. 322. — φώς Alex. φῶς Ω | 277 ἴσθι τότ᾿, Αἴγυπτέ, σοι Mdls. vgl. XII 224. εἰς εἰ V) δὲ τότ᾿ Αἰγύπτῳ Ω | 278 Anf. vgl. V. 206 | 279 σοι, χήρη, ἔσται Rz. Gutschm. ἔσεται) vgl. V. 290. σοι χειρὶ ἔσσεται Ω. — ἔσται μετόπισθεν ἅλωσις vgl. IV 89 | 280 μαλεροί Alex. μαλελοί Ω | 281 Anf. vgl. V. 260. — ἔσσονται Alex. ἔσονται Ω. — κακοεργέες Alex. κακοεργὲς Ω | 282 αὐτὴ Alex, αὕτη Ω | 283 ἥξεις Rz. ἥξει Ω | 284 ὁ γάμος τέλος ἐστὶ σύνευνος Ω Ausgg. (Mdls. vergleicht Pollux III 38 τέλος ὁ γάμος ἐκαλεῖτο), schwerl.; ὁ γαμοστόλος ἐ. σ. Gffck.: der die Hochzeit ausrüstet, ist der Bräutigam 285 σοι Alex, σὺ Ω. — δυσνύμφη VH. — βασιλήιον Alex. Friedl. βασίλειον Ω. — βασιλήιον ἀρχήν 286 δώσεις vgl. V. 56. (XII 36) | 286 καὶ πάντ’ ἀποτίσεις vgl. V 191 | 287 ὅσσα . . . ἔπραξας vgl. V 192. — πολέμοισιν ἀνδρείῃσιν Ω παλάμῃσιν ἐν ἀνδρείῃσιν Mdls. πολέμοισιν ἐν ἀνδρείοισιν Bur. πολέμοις τε καὶ ἀνδρείῃσιν Gffck. | 288 δώσεις γαῖαν ὅλην ἐμπροίκιον Mdls. ὡς εἰς εἰ V) ἒν προκίων ὅλην γῆν Ω | 290 ἔσσῃ Alex. ἔσῃ Ω | 293 ἔσῃ + nach πᾶσιν Rz. — ἀναιδέα θ. ἔχουσα = V 192 | 294 σεμνὴν ὁπο περίδρομος V σεμνὴν ὁπω περίδρομος H σ. ὁπότε ἁπότε)

καὶ τότε δ’ Αἴγυπτος λάτρις ἔσσεται ἡ πολύμοχθος, ἣ πολλοῖς ἔτεσιν τροπαιοφορέουσα κατ᾿ Ἰνδῶν· δουλεύσει δ᾿ αἰσχρῶς, ποταμῷ δ᾿ ἐπὶ δάκρυα μίξει καρποφόρῳ Νείλῳ, ὅτι δὴ κεκτημένη ὄλβον καὶ πάντων μέγεθος ἀγαθῶν, θρέπτειρα πολήων, θρέψει μηλοφάγου γενεὴν φοβερῶν ἀνθρώπων. αἶ, ὁπόσοις θήρεσσι λάτρις καὶ κύρμα γενήσῃ, Αἴγυπτε πολύολβε, θεμιστεύουσα δὲ λαοῖς· ἣ πρὶν καὶ βασιλεῦσιν ἀγαλλομένη μεγάλοισιν λαοῖς δουλεύσεις τλήμων διὰ λαὸν ἐκεῖνον, ὃν πάρος εὐσεβέοντα μετήγαγες ἐς πολὺ πῆμα μόχθων καὶ κοπετῶν, ἐπὶ δ᾿ αὐχένα θῆκας ἄροτρον αὐτοῦ καὶ δάκρυσιν βροτέοις ἤρδευσας ἀρούρας. τοὔνεκεν αὐτὸς ἄναξ θεὸς ἄφθιτος αἰθέρι ναίων ἐξαλαπάξει ὅλην καὶ εἰς κοπετὸν προϊάψει· καὶ τίσεις ἀνθ᾿ ὧν σὺ πάρος ποίησας ἀθέσμως. ὕστατα δὲ γνώσῃ, ὅτι σοὶ θεοῦ ἤλυθεν ὀργή.

αὐτὰρ ἐγὼ Πυθῶνα καὶ εὔπυργον Πανοπῆα βήσομαι· ἔνθα με πάντες ἀληθέα φημίξουσιν μάντιν *χρησμῶ*· αὐτὰρ μεμανηότι θυμῷ [*](τῷ βασιλείῳ κατεσκεύαζεν, ἠθροίκει. Vgl. 10, 5. Plutarch. Anton, 74. [Plut.] De prov. Alex. 45 πρὸ τοῦ μνήματος τῆς Κλεοπάτρας ὃ καλεῖται Μαυσώλειον. — 308 εὐσεβέοντα vgl. III 573. — 317 ff. vgl. III 815—818.) [*](περίδρομος Q σε μνῆμα περίδρομον Gffck. — ἠχέτα Gutschm. (das gewölbte hallende Grabmal) ἔχεται VH οἴχεται Ω | 295 ζῶσαν Alex. ζῶσα Ω. — υ σπλην Ω ὕσπληγξιν Mdls. Gffck. — κορυφαῖος Ω κορυφαῖσιν Alex. | 296 αἴλινα + nach κλαύσεται Mein. vgl. V. 59 | 297 οἶκτον Alex, οἰκτρὸν Ω | 298 Αἴγυπτος λάτρις Alex. αἰγυπτολάτρις Ω vgl. XII 1 κλυαλατιναδάων. — ἡ πολύμοχθος vgl. V. 137 | 299 ἔτεσι Ω. — ἐτέεσσι τροπαιοφοροῦσα Alex. | 302 πάντων μέγεθος Alex, πᾶν μὲν μεγέθους Ω. — θρέπτειρα πολήων = V. 234. — θρέπτειρα Alex. θρεπτῆρα Ω. — Den ganzen Vers gestaltet Mdls. so: παμμεγέθη πολλῶν τ’ ἀγαθῶν θρέπτειρα πολήων | 303 μηλοφάγου γενεὴν vgl. V. 111. — μηλοφάγου Bur. μηλοφάγων Ω μηλοφάγον (Alex.) Rz. | 304 ὁπόσοις Alex. Friedl. ὁπόσοι Ω. — θήρεσσι Alex. θήρεσι Ω | 305 πολύολβε Mai πουλύολβε Ω. — δὲ Alex. ἰδὲ ἴδε H) Ω | 308 μετήγαγες Alex. Friedl. μετήγαγεν Ω | 310 καὶ . . . . . ἀρούρας vgl. V. 60. — δάκρυσι Ω | 311 θεὸς . . . . ναίων = V 298 | 312 ὅλην σε καὶ Alex. — ἐς H | 313 vgl. V 191 | 314 vgl. VII 66 (V 53). — ὅτι . . . . ὀργὴ vgl. V. 11 | 315 Πυθῶνα Alex. Friedl. πιθῶνα Ω | 316 ἀληθέα φημίξουσιν vgl. III 2. — φημίξουσιν Friedl. φημίζουσι Ω | 317 χρησμῶ Ω χρησμῳδὸν Friedl. — αὐτὰρ μ. θυμῷ vgl. I 172.)

Ἀλλ᾿ ἄγε μοι στονόεντα χρόνον κλύε Λατινιδάων· ἠ τοι μὲν πρώτιστα μετ᾿ ὀλλυμένους βασιλῆας Αἰγύπτου, τοὺς πάντας ἴση κατὰ γαῖα φέρεσκεν, καὶ μετὰ τὸν Πέλλης πολιήτορα, ᾡ ὓπο πᾶσα ἀντολίη βεβόλητο καὶ ἑσπερίη πολύολβος, ὃν Βαβυλὼν ἤλεγξε, νέκυν δ᾿ ὤρεξε Φιλίππῳ, οὐ Διός, οὐκ Ἄμμωνος ἀληθέα φημιχθέντα, καὶ μετὰ τὸν γενεῆς τε καὶ αἵματος Ἀσσαράκοιο, ὃς μόλεν ἐκ Τροίης, ὅστις πυρὸς ἔσχισεν ὁρμήν, πολλοὺς δ᾿ αὖ μετ᾿ ἄνακτας, ἀρηιφίλους μετὰ φῶτας, καὶ μετὰ νηπιάχους, θηρὸς τέκνα μηλοφάγοιο, καὶ μετὰ τὰς ἐτέων ἑκατοντάδας ἓξ διαβῆναι καὶ δισσὰς δεκάδας Ῥώμης δικτάτορος οὔσης, ἔσσετ᾿ ἄναξ πρώτιστος ἀφ᾿ ἑσπερίοιο θαλάσσης Ῥώμην κοιρανέων μεγάλ᾿ ἄλκιμος ἠδὲ μαχητής, ἀρχὴν στοιχείων ὅστις λάχε καὶ σὲ πεδήσας [*](1—11 vgl. V 1—11.) [*](HSS.: Q < V. 259—299) VH = Ω.) [*](Überschrift: σιβύλλης λόγος ῖβ Ω.) [*](1 ἀλλ᾿ ἄγε Mai ἀλλά γε Ω. — στονόεντα Alexandre aus V 1. στενόεντα Ω. — κλύε Λατινιδάων Alex. κλυαλατιναδάων Ω vgl. XI 298. κλεινῶν τε Λατίνων V 1 ΦΨ | ἦ τοι aus V 2 Alex. ἢ ὅτι Ω | 3 ἔση κατὰ γαῖα φέρεσκεν aus V 3 Alex. ἢ κατὰ γαῖαν φέρεσκον Ω | 4 πολιήτορα aus V 4 Alex. πελιήτορα Ω. — ὕπο Alex. ὑπὸ Ω | 5 βεβόλητο: δεδάμαστο V 5. — ἑσπερίη πολύολβος vgl. XIV 133 | 6 ἤλεγξε aus V 6 Alex. Με Q ἤλεξεν VH | 7 vgl. XI 197. — ἀληθέα φημιχθέντα vgl. III 2 | 8 τὸν: τῶν VH. — Ἀσσαράκοιο Mai ἀσάρκοιο Ω vgl. XI 144 | 9 ὅστις . . . ὁρμήν = XI 150 | 11 θηρὸς . . . μηλοφάγοιο = XI 111 | 12 ἐτέων Alex. ἑτάρων Ω 13 δισσὰς Alex. δύο τὰς Ω. — δικτάτορος οὔσης Alex. δικτάτωρος οὔσης Ω δικταρευούσης Buresch? | 14 Anf. = V 12. — ἀφ’ ἑσπερίοιο θαλάσσης = III 176 | 15 Ῥώμης Alex. | 16 ἀρχὴν . . . λάχε vgl. V 15.)

ἀλλ᾿ ὁπόταν ἀστὴρ πανείκελος ἠελίοιο λαμπρὸς ἀπ᾿ οὐρανόθεν προφανῇ ἐνὶ ἤμασι μέσσοις. καὶ τότε δὴ κρύφιος ἥξει λόγος Ὑψίστοιο σάρκα φέρων θνητοῖσιν ὁμοίιον· ἀλλὰ σὺν αὐτῷ αὐξήσει τὸ κράτος Ῥώμης κλεινῶν τε Λατίνων,] αὐτὸς δ᾿ αὖθ’ ὁ μέγας βασιλεὺς ἰδίης ὑπὸ μοίρης κατθάνεται παραδοὺς ἑτέρῳ βασιλήιον ἀρχήν.

καί τις δ᾿ αὖ μετὰ τοῦτον ἀνήρ, κρατερὸς αἰχμητής, ἄρξει πορφυρέην λώπην ἀμφειμένος ὤμοις, ὅς τε τριηκοσίων ἀριθμῶν κεραίην ἐπὶ πρώτην [*](20—23 vgl. V 16—19. — 21 δι’ ἡγεμόνων κακότητα vgl. III 366. — apologetisch: vgl. Tertullian. ad Scapul. 2 Christianus nullius est hostis nedum imperatoris, quem . . . salvum velit cum toto Romano imperio. Apol. 32. Melito (Euseb. h. eccles. IV 26, 7). — 39 (f.) = V 21 f.) [*](19 ἀριστεύσει πολέμοισιν Alex. Friedlieb ἀριστεύουσι πολέμοις Ω | 20 ὃν V 16 Alex, ἡ Ω. — θρᾴκη V 16 ΦΨ. — μετὰ: καὶ V 16 φΨ | 21 δι᾿ Μόνων κακότητα vgl. in 366. — κακότητα Rzach aus V 17. XIII 53. κακότητος Ω | 22 ἀδουλώτου Rz. aus V 18. — ὑπὸ δουρὶ: ἐπὶ κῦμα V 18 ΦΨ | 23 = V 19. — θεσμοὺς Alex.? Rz. δεσμοὺς Ω | 24 σκήπτρων . . . κρατήσει = VIII 68. — πουλὺ Alex. πολὺ Ω | 25 ὑπερθήσει ὀλίγον χρόνον Ω ὑπερθήσειε βίου χρόνον Mdls. — οὐδέ ποτ’ ἄλλος Alex, οὐδ᾿ ὁπότ᾿ ἄλλοις Ω | 26 ὥραν VH | 27 κατένευσ᾿ Alex. κάτευσ᾿ VH κατεὐσ . . Q | 28—34 christlich, [ ] Gfick. | 28 ἐν χθονὶ δίῃ = III 83 | 30 f. vgl. II 35 | 31 ἤμασι μέσσοις vgl. I 374. — ἤματι Ω | 32 f. vgl. I 324 f. | 33 σάρκα φέρων Alex. σαρκοφάγων Ω σαρκοφόρος Mai | 34 κλεινῶν τε Λατίνων = V 1 ΦΨ | 35 ἰδίης ὑπὸ μοίρης = V. 77. 205. XIV 103 vgl. 148. 183. XI 228 | 36 βασιλήιον Alex. βασίλειον Ω | 37 = V. 124. — κρατερὸς αἰχμητής aus V. 124 Rz. κρατερός τ᾿ αἰχμητής Ω | 38 ἄρξει Alex. αὔξει Ω. — πορφυρέην . . . . ὤμοις vgl. III 389. — λώπην Alex. δὲ λαβὼν Ω (vgl. XI 216). — ἀμφείμενος VH ἀμφίμενος Q | 39 = V 21. — ὅς τε Alex. Friedl.)

ἄρξει δ᾿ αὐ μετέπειτ᾿ ἄλλος δολιοπλόκος ἀνήρ, τῶν τρισσῶν ἀριθμῶν ὅστις λάχεν, οὔνομα δ᾿ αὐτοῦ δηλώσει κεραίη· χρυσὸν δὲ πολὺν συναθροίσει· κοὐκ ἔσται πλούτου πολλοῦ κόρος, ἀλλά τ΄ ἀναιδῶς πλείονα συλήσας θήσει κατὰ γαῖαν ἄπαντα. εἰρήνη δ᾿ ἔσται, πολέμων δ’ ἀναπαύσεται Ἄρης. πολλὰ δὲ δηλήσει ἐπὶ μαντοσύνῃσι μέγιστον πειθόμενος, βιότου ζωῆς χάριν· αὐτὰρ ἐπ᾿ αὐτῷ ἔσται σῆμα μέγιστον· ἀπ᾿ οὐρανοῦ αἱματόεσσαι ῥεύσουσιν ψεκάδες καὶ] ἀπολλυμένου βασιλῆος. πολλὰ δὲ ποιήσει ἄνομα, περὶ δ᾿ αὐχένα θήσει ἄλγεα Ῥωμαίοις ἐπὶ μαντοσύναισι πεποιθώς· συγκλήτου δ᾿ ὀλέσει κεφαλάς. λιμὸς δὲ καθέζει [*](54. 59 vgl. Sueton: Caligula 57. Dio Cass. LIX 29, 3. — 56 f. vgl. II 20. XIV 89 f. — 60 Sueton: Calig. 26 Nihilo reverentior leniorve erga senatum. — λιμὸς: Euseb. Chron. II 152 öne: Ingens fames orbem terrarum obtinebat . . . ὥστε Ω. — κεραίην Alex. κεραὸν κεράην H) Ω. — Nach V. 39 ist ücke anzunehmen, vgl. V 22 | 40 ἰοβόλοις ἅμα Πάρθους vgl. XIV 66 | 41 vgl. V. 45. — κράτει Ω | 42 καὶ . . . ἔσσεται vgl. ΧΙ 45. — πόλει Αἰγύπτου Friedl. πόλει Αἰγύπτῳ Ω πάλιν Αἰγύπτῳ Rz. | 43 Κόλχοις .... 44 ... . ναίουσιν vgl. XI 176 | 43 Anf. vgl. XIV. 166. — καὶ . . . Ῥήνου vgl. V. 150. — παρὰ χεύμασι vgl. V 484. — παρὰ χεύμασι Alex. παραχεύμασι Ω. — Μου Alex. νείλου Ω. Derselbe Fehler auch in der Anthol. Pal. VII 741, 3: Mendelssohn | 44 ναίουσιν aus XI 176. XII 151 Alex, ἄγουσιν Ω. — ὑπὲρ ψ. ἀκτάς vgl. XIV 345. — ψαμαθώδεας Alex, ψαμμαθώδεασ Ω | 45 ὑψίπυλον ... 46 . . . πόλιν vgl. V. 41 | 46 μητιόωσαν Alex. μητιόωσα Ω | 47 πέσεται . . . . σιδήρῳ vgl. XIII 145 f. XII 248 f. XIII 20. 101 (XII 275. XIV 162.). — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 48 Anf. = XI 195. — ἄλλος Alex. ἄλλοις Ω | 49 οὔνομα δ’ αὐτοῦ = XI 29 | 50 κεραίη Alex. κεράη Ω | 51 f. vgl. VIII 188 f. — 51 πολλοῦ Bur. πουλὺς πολλὺς Q) Ω | 52 (Anf. vgl. VIII 55. — ) συλήσας Alex. συλλήσας Ω 53 vgl. III 755 | 54 δηλήσει Alex. δηλώσει Ω. — μέγιστον 55 πειθόμενος Gutschmid μεγίστων | πευθόμενος Ω γοήτων | πειθόμενος Mdls. | 56 ἀπ᾿ οὐρανοῦ .... 57 . . ψεκάδες vgl. II 20. — αἱματόεσσαι Mai αἱματόεσσα Ω | 57 ῥεύσουσι Ω. — καὶ [ ] Gflck. vgl. XIV 52. I 86. κατ’ Rz. | 59 ἐπὶ Rz. ἐν Ω. — μαντοσύνῃσι Alex, aus V. 54 | 60 λιμὸς Alex. vgl. oben den Kommentar, λιομὸς Ω.)

δὶς δεκάτου δ᾿ ἀριθμοῦ ἄρξει πάλι κοίρανος ἄλλος· καὶ τότε Σαυρομάταις πόλεμοι καὶ κήδεα λυγρά ἥξει καὶ Θρᾳξὶν καὶ ἀκοντισταῖσι Τριβαλλοῖς· καὶ πάντας Ῥωμαῖος Ἄρης διαδηλήσηται. σημεῖον δ᾿ ἔσται φοβερὸν τούτου κρατέοντος Ἰταλικῶν γαίης καὶ Παννονίων· περὶ δ᾿ αὐτάς νὺξ ἔσται σκοτόεσσα μέσῃ ἐνὶ ἤματος ὥρῃ καὶ λάινος ὑετὸς ἀπ᾿ οὐρανοῦ· αὐτὰρ ἔπειτα κοίρανος ἴφθιμός τε δικασπόλος Ἰταλιήων βήσεται εἰν Ἀίδαο δόμοις ἰδίης ὑπὸ μοίρης.

πεντήκοντ᾿ ἀριθμῶν πάλιν ἄλλος ἐλεύσεται ἀνήρ δεινὸς καὶ φοβερός· πολλοὺς δ’ αὐτὸς ἀπολέσσει ἐκ πασῶν πόλεων ὄλβῳ γεrαῶτας ἀρίστους δεινὸς ὄφις φύσεως ὁ βραχὺς λόγος, ὅς ποτε χεῖρας ἡγεμόνας τανύσει καὶ ὀλεῖ καὶ πολλὰ τελέσσει [*]((67 ἀνθούσῃ Anspielung auf Roms Geheimnamen: vgl. Joh. Lydus: de mens, p. 85, 13 Bekk.?) — 78 —86 vgl. V 28 34.) [*](61 Καμπανούς Alex. Καππανοὺς Ω Καππαδόκας Rz. — θρᾴκας Ω Θρῇκας Rz. 63 κόρην Alex. κάρην Ω. — μυστήριον Alex. μυστηρίων Ω | 65 δ’ ἐπ᾿ ἀνάκτορι Mein. δὲ πανάκτορι Ω | 67 so Wilamowitz, ἀ. κρατερῇ ’P. κρατεροῖς ὀλιεῖται Ω ἀνθούσης κρατερῆς Ρώμης κρατερός περ ὀλεῖται Alex, ἀνθούσης κρ. Ῥ. κρατεροῖς διολεῖται Mdls. | 68 πόλι κοίρανος Nauck. Mein. πολυκοίρανος Ω | 69 πόλεμοι . . . λυγρά vgl. V. 217 | 70 θρᾳξὶ Ω. — ἀκοντισταῖσι Τριβαλλοῖς Alex. ἀκοντιστὰς Τριβάλλους Ω | 71 Ῥωμαῖος Ἄρης = VII 46. — Ῥωμαῖος Alex, ῥιωμαίους Ω. — διαδηλήσηται Alex. διαδηλήσεται Ω | 72 vgl. XI 25 | 73 Παννονίων Alex. πανονίων Ω | 74 = IV 56. vgl. I 375 | 75 vgl. XIV 235. — καὶ λάινος Alex. κελαινὸς Ω (XIV 235 κελαινοὶ Ω). — ἀπ’ οὐρανοῦ Gffck. κἀπ᾿ οὐρανοῦ Ω ἀπὸ οὐρανοῦ Mdls. τότ’ ἀπ᾿ οὐρανοῦ Hartel | 77 βήσεται .... δόμοις = V. 146. XIV 184. — δόμοις ἰδίης Alex. vgl. V. 35. δόμοισι δίης Ω vgl. V. 175 | 78 vgl. V 28. — ἐλεύσεται . . . . . . 79 . . . πολλοὺς < Q. | 79 Anf. = XIV 173. vgl. XIII 165. — αὐτὸς QH Alex.? αὐτοὺς V ἀστοὺς Mein. | 81 Anf. = V 29. — 81. 82 so Ω; zu Grunde liegt V 29 f.: δ. ὄ. φυσῶν πόλεμον βαρύν, ὅς ποτε χ. ἧς γενεῆς τανύσας . . . .; wieviel der Verf. schon korrupt las, wieviel ätere Korruptel ist, kann man nicht unterscheiden. — 81 ὅς ποτε Alex, aus V 29. ὁπότε Ω.)

τὸν μέτα τρεῖς ἄρξουσιν, ἐπωνυμίῃσι λαχόντες ἑβδομήκοντ᾿ ἀριθμὸν δύο κοίρανοι, εἷς δ᾿ ἐπὶ τούτοις στοιχείου τριτάτου· καὶ ἐπ᾿ ἄλλυδις ἄλλος ὀλεῖται Ἀρηι κρατερῷ ὑπὸ στρατιῆς παλαμάων.

εἶτά τις εὐσεβέων ηξει ὀλέτης μέγας ἀνδρῶν κοίρανος, ὀμβριμόθυμος ἀνήρ, ἐγχέσπαλος Ἄρης, ἑπτάκις ὃς δεκάτην κεραίην δείκνυσι πρόδηλον· Φοινίκην ὀλέσει καὶ Συρίαν ἐξολοθρεύσει· ἥξει καὶ ῥομφαία ἐπὶ Σολυμηίδα γαῖαν [*](88. 89 vgl. V 20. 27. — 92 vgl. V 141. — 95 —101 vgl. V 35 —37. — 99 εὐσεβέων vgl. III 573.) [*](84 τμήξει aus V 32 ΦΨ Friedl. τμήσει Ω | 85 ἄιστος aus V 33 ΦΨ Rz. δισσὸς Ω — Ἰταλίδαισιν Gfick. Ἰταλίδῃσιν Alex.) ἰταλίδεσσιν QV ἰταλίδεσιν H εἶτ’ ἀναλύσει Mdls. aus einer anderen Recension von V 33 εἶτ᾿ ἀνακάμψει) | 86 δῆμον ἑκόντα Ω verlesen aus V 34 δ’ οὔ μιν ἐόντα ΦΨ, vgl. V. 162 | 87 vgl. III 755. — δὲ βαθεῖ᾿ ἔσται Mdls. (vgl. XI 237). — τούτου κρατέοντος = XI 25 | 88. 89 [ ] Gffck., die Verse sind aus V 26. 27 an falscher Stelle hier eingesetzt. — 88. 89 ὑπὸ αὐξονίοισι δ’ ἀίξας | ἵξεθ᾿ ὕδωρ ἄτοπον ἀπ᾿ ὠκεανοῖο ῥοάων Ω verlesen aus V 26. 27 daher auch nur Αὐσονίοισι zu bessern, ὑπὸ Αὐσονίοισι δ’ ἀίξας | ἵξεθ᾿ ὕδωρ ἄτοπον ἀπὸ Ὠκ. ῥ. Alex. Vgl. sonst zu V 27 | 90 ἑ Gffck. δὲ Ω Ausgg. | 91 ἀναλώνιος ἀθλεύσειεν vgl. II 38. — ἐναγώνιος Alex, ἐνάγων Ω | 93 βασιλήιον Alex. Friedl. βασίλειον Ω | 94 vgl. V 191 | 95 Anf. = V 51. — τὸν Alex, τὸν δὲ Ω vgl. V. 176 | 96 Anf. vgl. XIII 157. — ἀριθμῶν? vgl. V. 49 | 97 ἐπ᾿ . . . ὀλεῖται vgl. XI 249. — ἐπάλλυδις Ω | 98 Anf. vgl. V. (226.) 249. 275. XIV 51. — Ἄρηι Friedl. ἄρη Ω. — καὶ + nach κρατερῷ Bur. vgl. XIV 51 | 99 vgl. V 63. — τις Alex, τὸ Ω. — ὀλετὴρ Rz. | 100 ὀμβριμόθυμος ἀνήρ = XI 108. — ἐγχέσπαλος Alex. ἀγχίπαλος Ω | 101 = V 37. — ἑπτάκις . . . πρόδηλον Gffck. ἑπτάκι τῳ δεκάδες κέραι δείξουσι πρόδηλον Ω ἑπτάκι τῷ δεκάδας κεραῖαι δείξ. πρ. Alex. | 102 Συρίαν Alex. Λυδίαν Ω | 103 ῥομφαία ἐΠὶ Σολυμηίδα Alex. ῥομφαῖα ἐπ ἰεροσολυμηίδα ἐπὶ ἱεροσολυμηίδα Q) Ω.)

ἄρξουσιν μετέπειτ᾿ ἄλλοι δύο φῶτες ἄνακτες στέργοντες μνήμην πατέρος μεγάλου βασιλῆος πολλὰ δὲ κυδιάοντες ἐν ἀγχιπάλοισι μαχηταῖς. ἔσται δ᾿ εἷς τούτων ἐσθλὸς καὶ κοίρανος ἀνήρ, τοὔνομα δὲ σχήσει τριακοσίων· ἀτὰρ οὑτος καππέσεται δολίως καὶ] ἐνὶ στρατιῇσι τανυσθείς, βληθεὶς δ᾿ ἐν δαπέδῳ Ῥώμης ἀμφήκεϊ χαλκῷ. καί τις δ᾿ αὐ μετὰ τοῦτον ἀνήρ, κρατερὸς αἰχμητής. τετράδος ἐκ κεραίης ἄρξει μεγάλης βασιλείης, ὃν πάντες στέρξουσι βροτοὶ κατ᾿ ἀπείρονα γαῖαν.

καὶ τότε γ᾿ ἄμπαυσις πολέμου κατὰ κόσμον ἅπαντα [*](107—109 vgl. III 268—270. — 113 f. vgl. IV 68 f. — 122 vgl. Ζ. Domitian. 2. Dio Cass. LXVI 26, 2. (IV Esr. 11, 35.)) [*](104 Anf. vgl. 12. — ἐπ᾿ ἐσχατίης Alex, ἐπεσχατίας Ω. — Τιβεριάδος ἅλμης Alex. τιβερίδος ἄλλης Ω | 105 τλήσεαι Alex. τλήσεται Ω. — ἡ βαρυπενθής = XI 137 | 106 σφικτῇσι τροπαίησι Ω σφιγχθήσῃ τε πέδῃσι Bur. σφιγχθήσῃ στροφείοις Gffck. | 107 αἲ αἲ Alex, αἰν᾿ Ω. — ἥξεις Rz. ἥξει Ω Ι 109 πλοῦτος δ᾿ ἀπολεῖται vgl. II 18 | 110 τε Ω σε Rz. — ἡ βαρυπενθής vgl. V. 105 | 111 ὅττι Alex. ὅτι Ω. — μιν Ω μὲν Friedlieb, — ἐὸν Alex, νέον Ω | 112 ἀεικελίῃσι Friedl. | 113 vgl. XI 260 | 114 ἀκαταστασί VH | 115 Anf. = V. 204. — εἰς Alex, elq Ω. 1 116 στρατιῆς: κρατερῆς Alex. | 117 = XIV 21. — ἄρξουσι Ω. — μετέπειτ᾿ ἄλλοι Alex. μετέπειτα Ω | 119 ἀντιπάλοισι Rz. | 120 εἷς: ἐκ Mdls. | 121 Anf. vgl. XI 23. — σχήσειε Alex. — ἀτὰρ Alex, αὐτὰρ Ω | 122 Anf. vgl. XIII 80. — δολίως .... τανυσθξείς vgl. XIV 57. — δολίως καὶ καὶ [ ] Gffck.) ἐνὶ στρατιῇσι Alex. δολίως κελαινῇ στρατιήσι Ω | 123 Anf. vgl. V. 215. — ἀμφήκεϊ Alex. ἀμφίκει Ω | 124 = V. 37 | 125 Anf, = V 40. — κεραίης Rz. κερέας Ω κεραίας Alex. — μεγάλης βασιλείης = II 347 | 126 κατ’ ἀπείρονα γαῖαν = III 694 | 127 γ᾿ ἄμπαυσις Alex, Friedl, γαμπεύσεις Ω. — ἄμπαυσις πολέμου vgl. III 205. — κατὰ κόσμον ἅπαντα = II 25.)

αὐτίκ᾿ ἔπειτ᾿ ἄλλος βασιλεὺς κρατερός τ᾿ αἰχμητής ὅς τε τριηκοσίων ἀριθμῶν λάχεν ἔντυπον ἀρχήν, ἄρξει καὶ Θρᾳκῶν γαίην πολυποίκιλον οὐσαν ἐκπέρσει καὶ τοὺς ἐπὶ ἔσχατα βάρβαρα Ῥήνου Γερμανοὺς ναίοντας ὀιστοβόλους τ᾿ Ἴβηρας.

αὐτίκ᾿ Ἰουδαίοις κακὸν ἔσσεται ἄλλο μέγιστον, Φοινίκη δ ἐπὶ τοῖς πίεται φόνον ὀμβρήεντα· τείχη δ᾿ Ἀσσυρίων πέσεται πολλοῖς πολεμισταῖς. καὶ πάλιν ἐξολέσει τούτους θυμοφθόρος ἀνήρ. ἔσσονται δ᾿ ἤπειτα θεοῦ κρατέοντος ἀπειλαί, σεισμοὶ καὶ λιμοὶ μεγάλοι κατὰ γαῖαν ἅπασαν καὶ νιφετοὶ παρὰ καιρόν, ἀτὰρ μαλεροί τε κεραυνοί. καὶ τότε δὴ βασιλεὺς ὁ μέγας διὰ μῶλον Ἄρηος Κελτὸς ὀρειοβάτης σπεύδων ἔπὶ δῆριν ἀγῶνος μοῖραν ἀεικελίην οὐ φεύξεται, ἀλλὰ καμεῖται· ὂν κόνις ἀλλοτρίη κρύψει νέκυν, οὔνομα δ᾿ εἵη ἄνθεος οὔνομ᾿ ἔχουσα· μετ᾿ αὐτὸν δ᾿ ἄλλος ἀνάξει ἀργυρόκρανος ἀνήρ, τοῦ δ᾿ ἔσσεται οὔνομα πόντου, ἀρχὴν στοιχείου προφέρων, τετρασύλλαβος Ἄρης. οὑτος καὶ ναοὺς πόλεσιν πάσαις ἀναθήσει κόσμον ἐποπτεύων ἰδίῳ ποδί, δῶρα κομίζων, χρυσόν τ΄ ἤλεκτρόν τε πολὺν πολλοῖσι παρέξει· οὑτος καὶ μαγικῶν μυστήρια πάντα καθέξει ἐξ ἀδύτων· καὶ μὴν πολὺ φέρτερον ἀνθρώποισιν θήσει κοιρανέοντα . . . . . . . κεραυνός· εἰρήνη μακρὰ δὲ γενήσεται, ὁππόταν ἔσται αὑτος ἄναξ· ἔσται δὲ καὶ ἀγλαόφωνος ἀοιδός [*](160—164 vgl. V 43—47. — 164 —170 öse ächung 52—56. — 170 f. vgl. Spartian: Hadr. 14, 3 sed in monte Casio, cum videndi ortus gratia nocte ascendisset imbre orto fulmen decidens bostiam et victimarium sacrificanti adflavit. — 173 vgl. Spart, a. a. Ο. 14. 16, 26.) [*](152 αὐτίκ’ Alex, αὐτίκα καὶ Ω — ἄλλο: ἀλλὰ aus III 486. VIII 160 Mdls. | 153 vgl. III 392. — ὀμβρίεντα V ὀμβριόεντα H | 154 τείχεα Rz. | 156 vgl. IIl 71. — ἔσσονται Alex, ἔσονται Ω. — δ’ ἢπειτα Alex, δήπειτα VH δ’ ἔπειτα Q δὴ ἔπειτα Rz. δ᾿ ἄρ’ ἔπειτα Mdls. | 157 λιμοὶ Q λοιμοὶ V λοιμοὶ H. — κατὰ γ. ἅπασαν = III 755 | 158 ἀτὰρ Alex. αὐτὰρ Ω, vgl. auch XIV 1.52 | 159 διὰ ... Ἄρηος = XI 147 | 160 ὀρειοβάτης aus V 43 Alex. ἀρειοβάτης Ω — δῆριν aus V 43 Alex. δειρὶν Ω. — ἀγῶνος : ἑῴαν V 43 | 161 μοίρην Q. — καμεῖται aus V 44 (Alex.) Rz. φανεῖται Ω θανεῖται Alex. | 162 ὃν κόνις aus V 45 Alex, εἰκόνες Ω. — ἀλλοτρίη Friedl. ἀλλότριον Ω. — οὔνομα δ’ εἴη korrumpiert aus ἀλλὰ Νεμείης V 45, vgl. V. 81 | 163 vgl. auch VIII 52. — 163 οὔνομα VH. - δ’ ἄλλος Mai δὲ ἄλλος Ω | 164 ἀργυρόκρανος aus V 47 Alex, ἀργεὺς κεῖνος Ω. — τοῦ: τῷ aus V 47 Rz. | 165 τετρασύλλαβος vgl. XIV 18. — Am Rande in H: ἀδριανὸς | 166 οὑτος Nauck vgl. V. 169. θύτους Ω. — πόλεσι Ω | 167 | vgl. VIll 53 f. | 168 τε < VH. — πολλοῖσι Alex. πολλοῖς Ω Ι 169 vgl. VIII 56 Ι 170 μιν Alex. | 171 κοιρανέοντα Lücke in Ω θεοῦ μεγάλοιο + Gffck. | 172 vgl. III 755. — μακρὰ Gffck. Bur. δὲ μακρὰ Ω | 173 οὗτος Alex, οὗτος δ’ Ω.)

τὸν μέτα τρεῖς ἄρξουσιν, ὁ δὲ τρίτος ὀψὲ κρατήσει τρεῖς δεκάδας κατέχων· αὐτὰρ μονάδος πάλι πρώτης ἄλλος ἄναξ ἄρξει· μετὰ δ᾿ αὐτὸν κοίρανος ἄλλος ἐκ δεκάδων ἑπτά· τοῖς οὐνόματ' ἔσσεται ἐσθλά. αὐτοὶ δ' αὐτ᾿ ὀλέσουσι πολυστίκτους ἀνθρώπους, Βρεττανοὺς Μαύρους, μεγάλους Δάκας Ἄραβάς τε. ἀλλ᾿ ὁπόταν τούτων ὁ νεώτατος ἐξαπολεῖται, δὴ τότε Παρθίᾳ πάλιν ἐπελεύσεται Ἄρης δεινός, ὁ πρὶν τρώσας, καὶ εἰς τέλος ἐξαλαπάξει. καὶ τότε δ᾿ αὐτὸς ἄναξ πέσεται δολίου ὑπὸ θηρός γυμνάζων παλάμας· πρόφασις δ᾿ αὕτη θανάτοιο.

τὸν μέτα γ᾿ ἄλλος ἀνὴρ ἄρξει σοφὰ πολλά τε εἰδώς τοὔνομ' ἔχων #x23D4; – πρώτου κρατεροῦ βασιλῆος ἐκ μονάδος πρώτης· ἔσται δ᾿ ἀγαθός τε μέγας τε· πολλὰ δ᾿ ἂν ἐκτελέσῃ κρατερὸς μεγάλοισι Λατίνοις μνήμης εἵνεκα πατρός· ἐς αὐτίκα τείχεα Ῥώμης κοσμήσει χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ᾿ ἐλέφαντι ἔν τ᾿ ἀγοραῖς ναοῖς τε μολὼν σὺν φωτὶ κραταιῶ. καί ποτε Ῥωμαίοισιν ἀνασταχυώσεται ἕλκος δεινότατον πολέμοις· χώρην δὲ μιν* ἐξαλαπάξει πᾶσαν Γερμανῶν, ὁπόταν μέγα σῆμα θεοῖο οὐρανόθεν προφανῇ καί τ᾿ ἄνδρας χαλκοκορυστάς [*](176 = V 51. — 196 —200 im Anschluss an heidnische Tradition: vgl. Vita Marci 24 Fulmen de caelo precibus suis contra hostium machinamentum extorsit suis pluvia impetrata, cum siti laborarent. (Themistios: Orat. XV p. 191b ἀνασχὼν τὼ χεῖρε ὁ βασιλεὺς πρὸς τὸν οὐρανόν, ταύτῃ, ἔφη, τῇ χειρὶ προὐτρεψάμην σε καὶ ἱκέτευσα τὸν ζωῆς δοτῆρα ᾗ ζωὴν οὐκ ἀφειλόμην· καὶ οὕτω κατῄδεσε τὸν θεὸν τῇ εὐχῇ ὡστε ἐξ αἰθρίας ἧκον νεφέλαι ὑδροφοροῦσαι τοἴς στρατιώταις.) Vgl. Harnack: Sitzungsberichte der Preussischen Akademie 1894, 835 — 882. (Geffcken: Neue Jahrbücher f. Philologie 1898, S. 253 ff.)) [*](174 τε + nach μέτοχος Alex. | 175 Anf. vgl. XI 193. — μοίρῃ . . . καταλύσας vgl. (V. 35) VIII 414. — ἰδίῃ Alex, δίῃ Ω vgl. V. 77 | 176 = V 51. — τὸν Alex. τὸν δὲ Ω vgl. V. 95 | 177 αὐτὰρ Alex, ἀτὰρ Ω. — πάλι πρώτης Alex. πάλιν πρώτη Ω | 179 τοῖς δ’ οὔνοματ᾿ aus V 47. XII 164 Rz. | 181 Ἀραβίους τε Wilam. | 183 παρθία πάλιν VH παρθενία πάλιν Q Παρθίᾶ πόλιν αὐτ᾿ Mein. | 186 αὕτη Alex, αὐτῇ Ω αὐτῷ Fiiedl. | 187 ἄρξει σοφὰ πολλά τε Ω Ausgg. ἄ. σοφὰ μήδεα Mdls. σοφὸς ἄρξει πολλά τε? | 188 Anf. = V. 270. — Nach εχων keine ücke in Ω· ἐσθλὸν + Mdls. καὐτὸς Alex. | 192 vgl. XIII 66. XIV 131. 211 | 193 μολῶν Ω | 194 τότε Gutschm. — ἀνασταχυώσεται ἕλκος vgl. III 382 | 195 195 μιν Ω δὲ μὲν Alex. | 197 καί τ’ Alex, καὶ τότ᾿ Ω.)

ἴσθι τότε Ῥώμης ὀλοὸν χρόνον ἐγγὺς ἐόντα ζήλου κοιρανίης ἕνεκεν· πολλοὶ δ᾿ ἀπολοῦνται Παλλαδίοισι δόμοισιν ὑπ᾿ Ἄρηος παλαμάων. καὶ τότε χηρεύσει Ῥώμη καὶ πάντ᾿ ἀποτίσει, ὅσσα πάρος μούνη πολέμοις πολλοῖσιν ἔδρασεν.

κλαίει μοι κραδίη, κλαίει δέ μοι ἔνδοθεν ἠτορ· ἐξότε γὰρ πρῶτος βασιλεύς, ὑψαύχενε Ῥώμη, εἶς νόμον ἐσθλὸν ἔθηκεν ἐπιχθονίοις ἀνθρώποις καὶ λόγος ἀθανάτου μεγάλου θεοῦ ἤλυθεν ἐς γῆν,] ἐννεακαιδεκάτης βασιληίδος ἄχρι τελευτῆς δὶς ἑκατὸν δὶς εἴκοσι δὶς δύο πληρωθείη πρὸς τοῖς ἓξ μησὶν ἐτέων χρόνος· εἶτα γενέθλην χήρην εἰκοστὸς βασιλεύς, ὅτε σοῖσι μελάθροις φασγάνῳ αἷμα χέῃ βεβολημένος ὀξέι χαλκῷ, ὀγδοήκοντ᾿ * ἀριθμὸν ἔτεος* στοιχεῖον ὃ δηλοῖ οὔνομα καὶ βαρὺ γῆρας ἔχων· χήρην δὲ ποιήσει εἰν ὀλίγῳ καιρῷ, ὁπόταν πολλοὶ πολεμισταί πολλοὶ πρηνισμοί τε φόνοι τ᾿ ἀνδροκτασίαι τε . οὐλόμεναί τ᾿ ἴριδες καὶ ὀιζύες εἵνεκα νίκης κοιρανίης, πολλοί τ᾿ ἐπιμὶξ ἐπιμὶξ τε καὶ ἄνδρες ἐν δαπέδῳ πολέμοισι δαϊζόμενοι πεσέονται.

καὶ τότε δ᾿ ἄλλος ἀνὴρ ἥξει δεκάτου ἀριθμοῖο [*](222 μῆνιν ὑποσχόμενος: Dio Cass. LXXII 21. Herodian I 17. — 227. 228 vgl. VIII 129. 130.) [*](222 κακὰ χώσεται Ω καταχώσεται Alex. κατακείσεται Gffck. Ι 223 μοίρεσι VH | 224 vgl. III 348. — χρόνον Alex. θρόνον Ω μόρον Nauck φθόρον Bur. | 225 Anf. vgl. V. 251. (242. XIII 19. 144.) | 226 ὑπ᾿ Ἄ. παλαμάων vgl. V. 98 | 227 καὶ πάντ᾿ ἀποτίσει | 228 vgl. V 191 f. | 229 ἔνδοθεν ἦτορ = III .8 | 230 ὑψαύχενε Ῥώμη aus VIII 37 Alex. ὑψαυχένου Ῥώμης Ω | 231 εἷς νόμον Wilam. οἷς νόμον Ω ὃς νόμον Alex, vgl. III 768. σοι νόμον . . . ἐπιχθονίοις τ᾿ ) Rz. | 232 [ ] Gffck. vgl. V. —34. — ἤλυθεν Rz. ἦλθεν Ω | 234 ἐείκοσι Rz. — πληρωθείη 235 πρὸς τ. ἓξ μ. ἐτέων (Gutschm. Mdls.) χρόνος Bur. πληρώσειεν πρὸς τοῖς ἓξ μησὶν ἕτερον χρόνον Ω | 235 γενέθλην Ω. Danach muss 1 V. fehlen, der weiter von der γενέθλη, dem dies natalis Roms (Hist. Aug. Pertin. 12, 8) redete | 236 μελάθροις Alex. μαλάθροις Q μαλάχροις VH | 237 χέῃ Alex, χέει Ω χεεῖ Bur. | 238 vgl. XI 190. — ἀριθμὸν ἔτεος Ω ὀγδώκοντ᾿ ) ἀριθμῶν ἕτερον Alex. ἀριθμῶν ἐτέων Gffck. | 241 vgl. XI 260 | 242 ὀιζύες Alex ὐυζύος Ω | 244 Anf. vgl. V, 215. 123. — πολέμοισι δαϊζόμενοι Alex. πολέμοισιν ἀεξόμενοι Ω παλάμῃσι δαϊζόμενοι Mdls. — πεσσέονται Ω | 245 ἥξει: ἄρξει Rz.)

ἄλλος πεντήκοντ᾿ ἀριθμῶν ἥξει πολεμιστής κοιρανίης ἕνεκεν ἀπ᾿ ἀντολίης ἐπεγερθείς· μέχρι δὲ καὶ Θρῄκης ἥξει πολεμήιος Ἄρης· καὶ φύγεται μετέπειτα καὶ εἰς Βιθυνῶν πέδον ἥξει καὶ Κιλίκων δάπεδον· ταχὺ δ᾿ αὐτὸν χάλκεος Ἄρης Ἀσσυρίοις πεδίοις θυμοφθόρος ἐξαλαπάξει.

καὶ τότε κρατῆσαι* δολίως ἐπιτήδεια εἰδώς ἀνὴρ ποικιλόμητις αφ᾿ ἑσπερίης ἐπεγερθείς, οὔνομα δὲ σχήσει διακοσίων ἀριθμοῖο σημεῖον· πολὺ μᾶλλον ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς συστήσει πόλεμον, κατ᾿ Ἀσσυρίων ἀνθρώπων συλλέξας πᾶσαν στρατιήν, καὶ πάντ᾿ ὑποτάξει. Ῥωμαίοις δ᾿ ἄρξει τὸ μέγα κράτος· ἐν φρεσὶ δ᾿ αὐτοῦ πολλὴ μηχανίη, ὀλοόφρονος Ἄρεος ὀργή· δεινὸς ὄφις πόλεμόν τε βαρύς, ὃς πάντας ὀλέσσει ὑψηλοὺς γεγαῶτας ἐπιχθονίους ἀνθρώπους, ἐσθλοὺς δὲ κτείνας πλούτου χάριν, οἷά τε ἀστήρ, συλήσας χθόνα πᾶσαν ἀπολλυμένων ἀνθρώπων, θήσει ἐπ᾿ ἀντολίην· καὶ πᾶς δόλος ἔσσεται αὐτοῖς. [*](248 vgl. XI 191 | 249 vgl. XIII 146. XII 275. 98. XIV 51 (115). — Ἄρηι Alex. ἄρη Ω. — αἴθωνι σιδήρῳ = V. 275. 287. XIII 20. 101. — αἴθωνι Mai αἴθονι VH, Q hier schadhaft | 250 ἀριθμὸν VH. — ἥξει: ἄρξει Rz.? vgl. V. 245 | 251 Anf. vgl. V. 225. — ἀπ᾿ ἀντολίης ἐπεγερθείς vgl. V. 257. — ἀπ᾿: ἀπὸ Alex. | 252 πολεμήιος Alex, πολέμιος Ω | 254 ταχὺ .... 255 vgl. XIV 19 f. 56 f. | 256 καὶ τότε κρατῆσαι Ω καὶ τότε δ’ αὖτ᾿ ἄρξει Mdls. vgl. XIV 27. 116. 224. — ἐπιτήδεια Ω ἀπατήλια aus Homer: Od. ξ 288 Mdls. | 257 vgl. V. 251 | 258 Anf. vgl. XI 23. — σχήσειε Alex. — ἀριθμοῖο Alex. ἀριθμοίων Ω | —261 Interpunktion von Wilam. | 259—299 < Q, gleich XIII 7; Ω also nur = VH | 259 ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς = XIII 6. XIV 73. 77. — βασιληίδος Mai βασιλῆος Ω | 260 πόλεμον Alex. πολέμων Ω. — κατὰ Alex. | 261 καὶ πάντ᾿ ὑποτάξει = V. 23. V 19 | 262 δ’ ἄρξει τὸ μέγα κράτος Wilam. δ’ ἄρξειε μέγα κράτος Ω δείξειε μ. κρ. Mdls. δ’ ἄρξειε ἀνὰ κρ. Rz. | 263 μηχανίη Alex, μηχανὴ Ω. — Ἄρεος Mai Ἄρηος Ω | 264 Anf. = V 29. — πόλεμόν Alex. πόλεμός Ω | 266 ἐσΜοὺς δὲ κτείνας Alex. ἐσθλοὺς καί τινας Ω. — ἀστήρ nicht in δράστης zu ändern, stammt aus Kopie früh korrupter Lesart von IV 119 Ω | 267 Alex. συλλήσας Ω. — ἀπολλυμένων ἀνθρώπων = V. 284. VII 123. — Nach V. 267 1 V. ausgefallen, in dem u. a. κακὰ πολλὰ stand, vgl. XI 69. 70 | 268 Anf. vgl. XI 70. — θήσει Ω ἄξει Ludw. θήσετ’ Bur. βήσετ᾿ Rz., doch vgl. V. 267. — καὶ . . . .)

καὶ τότε δὴ βασιλεῖς Περσῶν ἐπαναστήσονται κ . . . . . . . . Ῥωμαῖος Ἄρης Ῥωμαῖον ἄνακτα. καὶ Φρυγίη σεισμοῖσι πολυμῆλη στοναχήσει. αἰαῖ λαοδίκεια, αἰαῖ Ἱεράπολι τλήμων· ὑμᾶς γὰρ πρώτας ποτ᾿ ἐδέξατο γαῖα χανοῦσα. Ρώμης . . . . . . . πελώρια Αὐσ . . . . . . . . πάνθ᾿ ὅσα . . . . . . . οἰμώζει . . . . . . . ἀπολλυμένων ἀνθρώπων Ἄρεος ἐν παλάμῃσι· κακὴ δέ σοι ἔσσεται αἶσα ἀνδρῶν· αὐτὰρ <ἔπει>τα καὶ ἀντολίης δι᾿ ὁδοῖο σπεύδων Ἰταλίην κατιδεῖν αἴθωνι σιδήρῳ γυμνωθεὶς πέσε<ται> διὰ μητέρα

ὧραι γὰρ πάντα . . . . . . . . . . τάρτη* δ᾿ ἄλλο καθέξει [*](276 vgl. XIV 169. — 277 vgl. XIII 13. 110. — 280 vgl. III 471. V 290. 318.) [*](αὐτοῖς = III 191. — αὐτοῖς: αὐτῷ Alex.? Rz., doch scheint der Passus gedankenlos aus III 191 einfach übernommen. — Nach V. 268 ücke angenommen | 269 Anf. vgl. XI 35. — ἔνθ᾿ ὅτε Alex. ἢν δ’ ὅτε Ω | 270 Anf. = V. 188. — Μακηδονίοιο ἄνακτος = XI 233. — μακεδονίοιο H 271 Anf. vgl. XI 142. — μῶλος ἀπάξας Ω μῶλον ἀπάξας Alex. μῶλον ἐπάξας Rz. μῶλος ὑπάρξει· Gffck. vgl. Homer, Ilias P 397: περὶ δ᾿ αὐτοῦ μῶλος ὀρώρει. | 275 vgl. XIV 161. XII 98. —Ἄρηι Alex. ἄρη Ω. — δμηθεὶς Rz. τμηθεὶς Ω vgl. XIV 162 ταμείς. — αἴθωνι σιδήρῶ = V. 249. — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 276 vgl. XIV 169. — τεθνηῶτα Mai τεθνηότα Ω. — διαδηλήσηται Alex. διαδηλήσεται Ω vgl. XIII 29 | 277 vgl. XIII 13. 110 | 278 κ . . . . . . . . V < H, das vor ücke von 7 — 8 Buchst, hat. καὶ λείψει Bur. — Ῥμωαῖος Ἄρης = VII 46 | 279 πολυμήλη Alex. πολυμήλης Ω | 280 Anf. = V 290. — Ἱεράπολι Alex, ἱερᾶ πόλει Ω | 281 γαῖα χανοῦσα = VIII 241 | 282 Nach Ῥώμης. ohne ücke πελώρια αὐσ V, vor ῥώμης ücke von 4—5, nach Αὐσ ücke von 7 — 8 Buchst. H | 283. 284 πάνθ᾿ οἰμώξει ἀπολλυμένων ἀνθρώπων ohne ücke Ω, ücke angenommen von Alex. 2 und änzt <πρόσθεν ἔρεξεν ἀναιδέα θυμὸν ἔχουσα> | οἰμώξει <πολύδακρυς> ἀνθρώπων = V. 267 | 285 σοι: τοι Rz. | 286 ἔπειτα Alex . . . . . . . τα V, . . . . (4 Buchst, τῳ H | 287 αἴθωνι σιδήρῳ = V. 249. — αἴθωνι Alex, αἴθονι Ω | 288 πέσεται Alex, πέσε ... (3 Buchst, in H) Ω. — ἀγείρας Alex, ἀγε . . . (Zeilenende in H) ασ ... . (4 Buchst, in H) Ω | 289 Vor ὧραι ücke von 4 Buchst, in H. — πάντα . . . . . . . (ca. 10 Buchst, in H) τάρτη Ω παντοῖαι· ἑκάστη Alex.)

νῦν δέ, ἄναξ κόσμου, βασιλεῦ πάσης βασιλείας ἄψευστ᾿ ἀθάνατε — σὺ γὰρ εἰς ἐμὸν ἠτορ ἔθηκας αὐδὴν ἀμβροσίην — παῦσον λόγον· οὐδὲ γὰρ οἶδα, αἷα λέγω· σὺ γὰρ εἶ έν ἐμοὶ ὁ τὰ πάντ’ ἀγορεύων. βαιὸν δ᾿ ἄμπαυσόν με καὶ ἱμερόεσσαν ἀοιδήν κάτθες ἐμῆς κραδίης· κέκμηκε γὰρ ἔνδοθεν ἦτορ θεσπεσίων ἐπέων, προλέγον βασιληίδας ἀρχάς.

θεὸν ἀείδειν με λόγον κέλεται μέγαν . .* άγιος ἀθάνατος θεὸς ἄφθιτος, ὃς βασιλεῦσιν δῶκε κράτος καὶ ἀφείλατ᾿ ἰδὲ χρόνον ὥρισεν αὐτοῖς ἀμφοτέρων, ζωῆς τε καὶ οὐλομένου θανάτοιο. καὶ τὰ μὲν οὐράνιός με θεὸς ἀέκουσαν ἐπείγει ἀγγέλλειν βασιλεῦσιν ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς. καὶ δόρυ θοῦρος Ἄρης· ὑπὸ δ’ αὐτοῦ πάντες ὀλοῦνται, νηπίαχος γεγαώς τε θεμιστεύει* ἀγοραῖσιν· πολλοὶ γὰρ πόλεμοί τε μάχαι τ΄ ἀνδροκτασίαι τε λιμοὶ καὶ λοιμοὶ σεισμοὶ μαλεροί τε κεραυνοί ἀσσυρίων τε πόροι πολλοὶ* κατὰ κόσμον ἅπαντα ἠδὲ λεηλασίη τε καὶ ἱεροσυλία ναῶν.

καὶ τότε δὴ Περσῶν ἐπανάστασις ἀλφηστήρων Ἰνδῶν τ᾿ Ἀρμενίων τ᾿ Ἀράβων θ᾿ ἅμα· καὶ περὶ τι Ῥωμαῖος πελάσει βασιλεὺς πολέμου ἀκόρητος αἰχμητὰς ἐπάγων καὶ ἐπ᾿ Ἀσσυρίους, νέος Ἄρης· ἄχρις ἐπ᾿ Εὐφράτην τε βαθύρροον ἀργυροδίνην ἐκτανύσει πέμψας λόγχην πολεμήιος Ἄρης * ιδετεως* ἕνεκα· καὶ γὰρ προδοθεὶς ὑφ’ ἑταίρου καππέσετ᾿ ἐν τάξει τυφθεὶς αἴθωνι σιδήρῳ.

αὐτίκα δ᾿ αὖτ᾿ ἄρξειε φιλοπόρφυρος αἰχμητής τε ἐκ Συρίης προφανείς, Ἄρεος φόβος, ἔν τε καὶ υἱῷ Καίσαρι καὶ πέρσει πᾶσαν χρόνα· τοὔνομα δ᾿ αὐτοῖς ἒν πέλετ᾿ ἀμφοτέροισιν· ἐπὶ πρώτου κεἰκοστοῦ πένθ᾿ ἑκατοντάδες εἰσὶ τεθειμέναι. ἡνίκα δ᾿ οὗτοι ἐν πολέμοις ἄρξουσι, θεμιστονόμοι δὲ γένωνται, ἄμπαυσις πολέμου βαιὸν ἔσσεται, οὐκ ἐπὶ δηρόν· ἀλλ᾿ ὁπόταν ποίμνῃ λύκος ὅρκια πιστώσηται πρὸς κύνας ἀργιόδοντας, ἔπειτα δὲ δηλήσηται βλάψας εἰροπόκους ὄιας, περὶ δ᾿ ὅρκια ῥίψει· καὶ τότε δῆρις ἄθεσμος ὑπερφιάλων βασιλήων ἔσσεται ἐν πολέμοισι, Σύροι δ᾿ ἔκπαγλ᾿ ἀπολοῦνται, Ἰνδοί τ᾿ Ἀρμένιοί τ’ Ἄραβες Πέρσαι Βαβυλῶνες. ἀλλήλους ὁλέσουσι διὰ κρατερὰς ὑσμίνας.

ἀλλ’ ὁπόταν Ῥωμαῖος Ἄρης Γερμανὸν ὀλέσσῃ [*](13 vgl. XII 277. — 28 vgl. V. 169. XIV 348: Bilder aus heidnischer Orakelsprache, z. B. Herodot I 55. (VI 77.) Aristophanes : Equit. 197. Pax 1076. Plutarch: Lysander 29. Zosimus I 57.) [*](13 vgl. XII 277. — ἐπανάστασις Alex, ἐπανάστασιν Ω | 14 Ἰνδῶν . . . ἅμα vgl. V. 33. — περὶ Ω πάλι Rzach παρὰ ? vgl. V. 30 | 15 πολέμου ἀκόρητος = V. 92 | 16 αἰχμητὴς VH | 18 ἐκτανύσει . . . λόγχην vgl. XIV 128 (XI 24), — λόγχην Rz. ὀλόγην QV ὀλίγην H. — πολεμήιος Rz. πολέμιος Ω | 19 ιδετεως Q ἴδετε ὡς VH νεμέσεως Wilam. φυλόπεως Gutschmid ζηλοσύνης Gffck. vgl. XII 225. δυσσεβίης Alex. — ἕνεκεν Rz. — προδοθεὶς ὑφ᾿ ἑταίρου vgl. XIV 91 | 20 = V. 101. — αἴθωνι σιδήρῳ = XII 249. — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 22 Anf. = V. 152. 90. vgl. XIV 164. — φόβος: vgl. XIV 164. — ἠδὲ καὶ υἱὸς 23 KaloaQ Rz. | 23 πέρσει Alex, πείσει Ω. — τοὔνομα δ’ αὐτοῖς vgl. XI 256 | 24 ἓν πέλετ’ Alex. ἐκπέλετ᾿ Ω. — πρώτου .... 25 . . ἑκατοντάδες: der Name ist Φίλιππος Καῖσαρ Αὔγουστος | 25 πένθ᾿ ἑκ. Alex. πέντ᾿ ἐκ. Ω | 26 θεμιστονόμοι Alex. θεμιστόνομοι Ω | 27 Anf. vgl. III 205. — ἄμπανυσις Alex. ἀνάπανυσις Ω | 28 vgl. XIV 348 | 29 ἀργιόδοντας Alex, ἀργειόδοντας Ω. — δηλήσηται Alex. δηλήσεται Ω vgl. XII 276 | 30 ὄιας Alex, οἶς Ω. — περὶ: παρὰ Alex. vgl. V. 14 | 31 ἄθεσμος Alex, ἀθέσμων Ω | 32 Σύροι . . . απολοῦνται = V. 108. vgl. III 205 | 33 vgl. V. 14. — Ἀρμένιοι Alex. ἀρμενίοις Ω. — Πέρσαι Βαβυλῶνες vgl. V 116 | 34 διὰ κρ. ὑ·σμίνας = XI 52 | 35 Ῥωμαῖος Ἄρης = VII 46. — Ἄρης . . 36 Ἄρεα vgl. VIII 141.)

ἄλλο δ᾿ ἄχος πολύμοχθον Ἀλεξανδρεῦσιν ἀείσω ὀλλυμένοις διὰ δῆριν ἀεικελίων ἀνθρώπων. ἄρσεωες οἱ πρότερον δειλοὶ καὶ ἀνάλκιδες ὄντες εἰρήνην στέρξουσι δι᾿ ἡγεμόνων κακότητα.

καὶ χόλος Ἀσσυρίοις ἥξει μεγάλοιο θεοῖο αὐτούς τ΄ ἐξολέσει ποταμοῦ χείμαρρος, ὃς ἐλθών Καίσαρος ἐς πτολίεθρα Χαναναίους ἀδικήσει.

Πύραμος ἀρδεύσει Μόψου πόλιν, ἔνθα πεσοῦνται Αἰγαῖοι διὰ δῆριν ὑπερμενέων ἀνθρώπων.

τλήμων Ἀντιόχεια, σὲ δ᾿ οὐ λείψει βαρὺς Ἄρης [*](45 ἑπταλόφῳ Ῥώμῃ: vgl. II 18. — 46 f. vgl. VIII 148 ff. Ähnliche Spiele noch bei Niketas Choniates VII 143 M. — 53 δι᾿ ἡγεμόνων κακότητα vgl. III 366. — 59 f. vgl. V. 125. IV 140 f.) [*](36 θυμοφθόρον Ω Ausgg. (si Romanus Mars Germanum Martern vincit, qui est Oceani Mars infestissimus: Wilam.) ὠμὸν φθόρον Mendelssohn | 38 πουλυετὴς Alex. πολυετὴς Ω. — νίκη . . . αὐτοῖς vgl. XIV 334. (14) | 40 νήχετ’ Alex, νήχεται Ω | 41 νήχεται ὕδωρ Mdls. | 42 γεγάωσιν Gffck. γεγαῶσιν Ω γεγάασιν Alex. | 43 φίλη . . . Ἰταλιήων vgl. XIV 284 | 45 ἑπταλόφῳ Ῥώμῃ vgl. II 18. — ὥρης ἀπ. ἰάλλοι vgl. III 245. — ὥρης Mdls. μοίρην Ω Ausgg. | 46 δὲ πέπρωται Mdls. τε πέταται Ω .(accentlos H). — οὔνομα, Ῥώμη, Interpunktion von Mdls. | 47 εἰν ἀριθμοῖς Friedlieb εἰναρίθμοις Ω. — ψηφιζόμενοι (accentlos H) Ω | 48 σε Mdls. τε Ω | 49 vgl. XI 233. — τε nach μεγάλη aus Xi 233 + Rz. | 50 vgl. V. 74. XIV 296. — ἄλλο δ’ ἄχος Alex. ἄλλο ἄλλος QV ἄλλος ἄλλος H | bl διὰ . . . ἀνθρώπων vgl. V. 58 | 52 δειλοὶ καὶ Alex, δεινοὶ καὶ Ω | 53 δι᾿ ἡγ. κακότητα vgl. III 366 | 54 vgl. V. 109. — χόλους VH. — Ἀσσυρίοις ἥξει Alex. ἀσσυρίους ἕξει Ω | 55 ποταμοῦ Alex. ποταμοῖο Ω | 56 ἐς πτολεθρα Alex. ἐμπτολίεθρα Ω. — σαταναίους VH | 58 Αἰγαῖοι Alex, αἴγιοι Ω — διὰ . . . ἀνθρώπων vgl. V. 51. — ὑπερμενέων ἀνθρώπων vgl. XIV 127 | 59 Anf. = V. 125. IV 140. — τλήμων Q. — σε ... Ἄρης vgl. V 88 f.)

νῦν κοσμεῖσθε, πόλεις Ἀράβων, ναοῖς σταδίοις τε ἠδ᾿ ἀγοραῖς πλατείαις τε καὶ ἀγλαοφεγγέι πλούτῳ καὶ ξοάνοις χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ᾿ ἐλέφαντι· ἐκ πάντων δὲ μάλιστα μαθηματική περ ἐοῦσα Βόστρα Φιλιππόπολίς <τε>, ἵν᾿ ἔλθῃς εἰς μέγα οὐ γάρ σ᾿ ὀνήσει σφαιρώματα καγχαλόωντα ζῶδιακοῦ κύκλου, Κριὸς Ταῦρος Δίδυμοί τε, ἠδ᾿ ὁπόσοι σὺν τοῖσιν ἐν οὐρανῷ ἰνδάλλονται ἀστέρες ὡρονόμοι, τλήμων, πόλλ’ οἷς σὺ πέποιθας, ὁππόταν ἠμαρ ἐκεῖνο τὸ σὸν μετόπισθε πελάσσῃ.

νῦν δὲ φιλοπτολέμοισιν Ἀλεξανδρεῦσιν ἀείσω δεινοτάτους πολέμους· πουλὺς δ᾿ ἄρα λαὸς ὀλεπιται ἀστῶν ὀλλυμένων ὑπ᾿ ἀντιπάλων πολιητῶν μαρναμένων στυγερῆς ἔριδος χάριν, ἀμφὶ δὲ τούτοις ἀίξας φοβερωπὸς Ἄρης στήσει* πολέμοιο. — καὶ τότε δ᾿ αὐ μεγάθυμος ἑῷ σὺν παιδὶ κραταιῷ καππέσεται δολίως διὰ πρεσβύτερον βασιλῆα.

τὸν μέτα δ᾿ αὖτ᾿ ἄρξει κρατερᾶς Ῥώμης ἐριθήλου ἄλλος ἄναξ μεγάθυμος ἐπιστάμενος πολεμίζειν, Δακῶν ἐξαναδύς, τριηκοσίων ἀριθμοῖο· [*](61 ff. Aurelius Vict. XXIX 2 (Decius): Et interea ad eum lotapiani, qui Alexandri tumens stirpe per Syriam tentans nova . . . occubuerat, . . . ora . . . ferantur. — 64 —73 vgl. III 57 if. — 67 ff. vgl. III 221—230.) [*](62 ὀιστοβόλους Alex. οἰστροβούλους Q οἰστροβύλους VH, vgl. XII 151 | 63 ὁ [ ] Wilam. | 64 f. vgl. III 57 ff. — 64 σταδίοις τε Alex, τε δὲ H) διοίσει Ω | 65. 66 ἀγλαο- φεγγέι . . . τε καὶ < Q durch Zusammenziehung | 66 vgl. XII 192 | 68 βάστρα VH. Φιλιππόπολίς τε Alex. φιλιππόπολιν QH φιλιππόπολι V. — ἵν’ . . . πένθος vgl. III 59 | 69 οὐ γὰρ ὀνήσειεν Mdls. vgl. Homer: II. Θ 36. οὐ γὰρ ὀνήσει σε Alex. — σφαιρώματα καγχαλόωντα = III 88 | 70 ζῳδιακοῦ Alex. ζωδιακοῦ Ω. — Δίδυμοί Mai δίδυμός Ω | 72 πόλλ᾿ οἷς σὺ πέποιθας Gffck. πολλοῖσι πέποιθας Ω οἵοισι πέποιθας Bur. | 73 ὁππόταν ἦμαρ ἐκεῖνο τὸ σὸν Bur. vgl. VIII 61. ὁππότ᾿ ὁπότ᾿ H) ἀνὴρ ἄρ ἐκεῖνο τὸ σὸν τοσὸν Q) Ω. — μετόπισθε πελάσσῃ Alex. μετόπισθεν παλάσσῃ Ω | 74 Ἀλεξανδρεῦσιν ἀείσω = V. 50. XIV 296 | 75 πουλὺς . . . ὀλεῖται XIV 171 | 76 ὑπὸ Alex. — πολιητῶν Mdls. Rz. τε πολήων Ω | 77 ἔριδος Alex. ἕδους Ω | 78 στήσει πολέμοιο Ω λήξει πολ. Rz. θύσει παλάμῃσι Mdls. στάξει πολέμοιο Gffck.; vor V. 78 1 V. ausgefallen, in dem τρόπαια od. etw. ä. stand: Wilam. | 80 Anf. vgl. XII 122. — βασιλῆα Friedl. vgl. V. 88. βασιλείαν Ω | 81 τὸν . . . ἄρξει vgl. V. 144. — δ’ αὖτ᾿ Friedl. Alex, ταῦτ’ Ω. — κρατερᾶς Ῥώμης vgl. XIV 40. — Ῥώμης ἐριθήλου = XI 261 | 82 Anf. XIV 53.)

ἀλλ’ ὁπόταν γ᾿ ἄλλος βασιλεὺς Ῥώμης βασιλεύσῃ, καὶ τότε Ῥωμαίοις ἀκατάστατα ἔθνεα ἔλθῃ* οὖλος Ἄρης σὺν παιδὶ νόθῳ ἐπὶ τεέχεα Ῥώμης. καὶ τότε δὴ λιμοὶ λοιμοὶ μαλεροί τε κεραυνοί [*](84 κεραίης Alex, γενεῆς Ω | 85 δὴ < VH. — ἀδελφειούς Alex. Friedl. Ω | 87 δ’ αὖ πιστῶν Wilatn. (vgl. II 168 ff.) δ’ av πίπτων Ω δ’ Ἀἰγύπτῳ γε) Gutschm. δ’ av πόλεμοι Alex. — λεηλασίαι τε φόνοι τε = II 117 Ι 88 Anf. vgl. V, 108. — γε wohl zu tilgen. — διὰ πρ. βασιλῆα vgl. V. 80 | 89 ἔνθ᾿ Alex. ἢν δ’ Q ἣν δ’ VH. — ὁπόταν Q ὁποίαν V ὁποῖαν H. — δολόμητις Alex. δολιόμητις V δολιομήτης H δολιόμητιν Q. — ἐπὶ κλίνης ἔλθῃ QV ἐπικλήνης ἕλκη H ἐπικαίριος ἔλθῃ Alex. καὶ ἐπίκλοπος ἔ. Fehr. ἐπὶ Κλίμακος (Strabo 755) ἔ. Wilam.? Ι 90 Anf. = V. 22 91 ἐς Alex. ἐκ Ω | 92 πέσεται Ω Ausgg., ögl. wegen V. 94 τούτῳ . . . θήσει· ἔσεται Gffck. — πολέμου ἀκόρητος = V. 15 | 93 σοι Alex. vgl. XI 279. σου Ω. — Tvava Alex, τύαννα Ω. — ἔσσεθ᾿ ἅλωσις vgl. IV 89. — ἔσσεθ᾿ ἅλωσις Alex, ἔσσετ᾿ ἄλωσις Ω | 94 ὑπὸ . . . θήσεις vgl. III 448. — ὑπὸ ζυγὸν Mdls. πολύζυγον Ω. — θήσεις Gutschm. θήσει Ω | 95 ἀπολλυμένων ἀνθρώπων = XII 267. VII 123 | 97 ἡνίκ᾿ ἂν Alex. ἡνίκα ἂν Ω. — περιφυξανασέλγην Q περιφυξανασέλγειν VH περὶ φύξιν ἀσελγῆ Ῥωμαῖος) Hartel περιφεύξ᾿ (= περιφεύξαι) ἀνὰ Σέλγην Gffck. | 98 δ’ [ ] Gffck. — ἀγερώχοις Alex. ἀγέρωχος Ω | 100 Ἰταλιητῶν Alex. ἰταλίη χθών Ω | 101 = V. 20. — καππέσετ᾿ ἐν τάξει Nauck καππέσεται πάτάξει Ω. — τυφθεὶς αἴθωνι σιδήρῳ Mai αἴθονι σιδήρῳ τυφθεὶς VH πέρσαις κοίρανος ἰταλίη χθών wiederholt hier aus V. 100 Q. — αἴθωνι σιδήρῳ = XII 249 | 102 ὃν Alex. οὐ Ω | 103 γάλλος VH | 104 ἔθνεα ἔλθῃ Q ἔθνη ἔλθη VH ἔθνεα ἕλξῃ ämlich οὖλος Ἄρης) Gffck. | 105 ἐπὶ τείχεα Ῥώμης vgl. XIV 165. 247 | 106—111 [ ] Gffck. vgl. V. 9 ff. IV 68.)

ἄρτι δὲ σέ, τλήμων Συρίη, κατοδύρομαι οἰκτρῶς· ἥξει καὶ πληγή σοι ἀπ᾿ ἰοβόλων ἀνθρώπων δεινήν, ἥν τοι οὔποτ᾿ ἐπήλπισας ἥξουσάν σοι. ἥξει καὶ Ῥώμης ὁ φυγάς, μέγα ἔγχος ἀείρας, Εὐφράτην διαβάς πολλαῖς ἅμα μυριάδεσσιν, ὅς σε καταφλέξει καὶ πάντα κακῶς διαθήσει. τλήμων Ἀντιόχεια, σὲ δὲ πτόλιν οὔποτ’ ἐροῦσιν, ὁππόταν ἀφροσύνῃσι τεαῖς ὑπὸ δούρασι πίπτῃς· πάντα δὲ συλήσας καὶ γυμνώσας σε προλείψει ἄστεγον ἀοίκητον· ἄφνω δέ σε κλαύσεθ’ ὁρῶν τις. καὶ σὺ θρίαμβος ἔσῃ, Ἰεράπολι, καὶ σύ, Βέροια· Χαλκίδι συγκλαύσαιτε νεοτρώτοις ἐπὶ τέκνοις. αἶ, ὁπόσοι ναίουσι #x23D1; _ Κάσιον ὄρος αἰπύ, [*](107 vgl. IV 68 f. — 118 vgl. (II 307.) VIII 353. — 119 ff. vgl. Ammian. Marcellin. XXIII 5, 3. — 125 f. = IV 140 f.) [*](108 Anf. vgl. V. 88. — Σύροι . . . ἀπολοῦνται = V. 32 | 109 vgl. V. 54. — τούτοισι Alex. | 110 vgl. V. 13. XII 277. — ἀλφηστήρων aus V. 13 Alex. ἀμφίστησιν Ω | 112 νικήσουσιν ὅμως Gutschm. νικήσουσι νόμους Ω. — θεοκράντορι βουλῇ Alex. θεοκράτορι βουλῇ Ω θεοκράντορα βουλὴν Mdls. | 113 Anf. = V. 131 | 115 vgl. III 392 | 118 vgl. VIII 353 | 119 = VII 114 | 120 | vgl. 111 314 f. — πληγῇ VH. — ἀπ᾿ ἰοβόλων Alex. ἀμφιοβόλων Ω | 121 ἣν οὔ πώ ποτ’ aus 111 315 Alex, οἵην οὔποτ᾿ Wilam. | 122 f. = IV 138 f. (76.) — 122 μέγα Mai μέγας Q (IV 76 ΦΨ) μέγε VH | 123 Εὐφρήτην aus IV 139 Rz. | 124 καὶ . . . διαθήσει vgl. (V. 152.) V 234 | 125 f. = IV 140 f. — 125 Anf. = V. 59. — δὲ Rz. δ’ ἐς Ω | 126 τεῆς VH. — ὑπὸ: περὶ IV 141 Ω | 127 Anf. vgl. VIII 55 — συλήσας Alex, συλλήσας Ω. — προλείψει Alex. προλήψει Ω | 128 κλαύσεθ᾿ Alex. κλαύσετ᾿ Ω | 129 Anf. = VIII 130. — Ἱεράπολι Alex. ἱερὰ πόλις Ω — Βέροια Mai Βέρροια Ω | 130 συγκλαύσαιτε Bur. συγκλαύσεται συκλαύσεται H) Ω | 131 Anf. = V. 113. — αἲ ὁπόσοι Alex, αἶ αἶ ὁπόσοι Ω αἲ dl ὅσοι Mein. — ναίουσι κάσιον Ω ναίουσιν ὑπὸ Κάσιόν Alex. ν. κατὰ Κ. Mein.)

καὶ τότε δὴ νόθος υἱὸς ἑῇ ὑπ᾿ ἀναιδέι τόλμῃ ἐξολέσει βασιλῆα, παραυτίκα δ᾿ αὐτὸς ὀλεῖται δυσσεβίης ἕνεκεν· μετὰ δ᾿ αὐτ᾿ ἄρξει πάλιν ἄλλος ἀρχὴν οὐνομάτεσσι φέρων· ταχὺ δ᾿ αὖτε πεσεῖται Ἄρηι κρατερῷ βληθεὶς αἴθωνι σιδήρῳ.

καὶ πάλι κόσμος ἄκοσμος ἀπολλυμένων ἀνθρώπων λοιμῷ καὶ πολέμῳ. Πέρσαι δ᾿ ἐπὶ μῶλον Ἄρηος αὖτις ἐφορμήσουσι μεμηνότες Αὐσονίοισιν. καὶ τότε Ῥωμαίων φυγὴ ἔσσεται· αὐτὰρ ἔπειτα ἀρητὴρ ἥξει ὁ πανύστατος ἡλιόπεμπτος ἐκ Συρίης προφανεὶς καὶ πάντα δόλῳ διαπράξει.

καὶ τότε δ᾿ ἠελίου πόλις ἔσσεται· ἀμφὶ δ᾿ ἄρ αὐτῇ Πέρσαι Φοινίκων φοβερὰς τλήσονται ἀπειλάς. ἡνίκα δ᾿ αὐτ᾿ ἄρξουσιν ὑπερμενέων Ῥωμαίων ἄνδρες ἀρηίθοοι δύο κοίρανοι· ὃς μὲν ἐφέξει ἑξδομήκοντ᾿ ἀριθμόν, ὁ δὲ τριτάτου ἀριθμοῖο· [*](135 f. vgl. XI 88. — 152 vgl. XIV 53.) [*](132 κατ᾿ Ἀμανόν Rz. Ἄμανον Mai) καὶ ἄμωνον κ. ὤμωμον V) Ω. Ἄμανον auch Stephanus Byz. u. d. W. — ὅσους . . . παρακλύζει vgl. XII 135 | 133 Πύραμος ἀργυροδίνης = IV 97 | 134 Ἀσίης Alex, ἀσίη Q ἀσίησι VH. — περάτων Alex. τεράτων Ω. — θύσουσι H | 135 ὅλων Wilam. ὅλα Ω | 13(5 ἐπὶ χθ. πουλυβοτείρῃ = III 617 | 137 Παννονίῃ Alex, πανονίῃ Ω | 139 λιχμῆσαι Mai λικμῆσαι Ω | 140 ἔλθωσιν VH. — ἄρει Q. — πτολιπόρθῳ Rz. πολιπόρθῳ Alex.) πολυπάρθῳ Ω 142 ey . . . τόλμῃ vgl. V. 166. — ἀναιδέι Alex, ἀναιδίῃ Ω | 144 Anf. vgl. XII 225. — ἄρξει π. ἄλλος = XIV 163 (74) | 145 οὐνομάτεσσι Wilam. οὐνόματος Ω στοιχείου προφέρων) Herwerden ἐκ μονάδος πρ.) Bur. — αὖτε πεσεῖται: αὖέ ἄρξει πάλιν ἄλλος (aus V. 144) πεσεῖται Q | 146 vgl. XII 249. — Ἄρηι Alex, ἄρῃ καὶ Ω vgl. XIV 51 Ω. — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 147 vgl. VII 123. — πάλι Alex. πάλιν Ω 148 Anf. vgl. III 603 | 149 ἐφορμήσουσι Mdls. Bur. ἐσορμήσουσι Ω | 152 Anf. = V. 22. — καὶ . . . διαπράξει vgl V. 124 | 153 ἔσσεται: ἄρξεται Bur. | 154 Πέρσα Alex. πᾶσαι Ω | 155 vgl. II 174. — ἄρξουσι VH. — ὑπερμενέων Μαίων = XIV 52. 78 | 157 Anf. vgl. XII 96. — ὃς δὲ Rz.)

ἀλλὰ ἄναξ, βασιλεῦ κόσμου, θεέ, παῦσον ἀοιδήν ἡμετέρων ἐπέων, δὸς δ᾿ ἱμερόεσσαν ἀοιδήν.

Ἀνθρωποι, τί μάτην ὡς ἀθάνατοί περ ἐόντες καὶ βραχὺ κοιρανέοντες ἄγαν ὑψηλὰ φρονεῖτε καὶ βασιλεύειν πάντες ὑπὲρ θνητοὺς ἐθέλοντες, οὐχὶ νοοῦντες, ὅτι φιλοκοιρανίην θεὸς αὐτός ἐχθαίρει, τὰ μάλιστα δ᾿ ἀπληστοκόρους βασιλῆας δεινοὺς δυσσεβέας, σκοτίην δ᾿ ἐπὶ τοῖσιν ἐγείρει· οὕνεκεν ἀντ᾿ ἀληθῶν ἔργων δικαίων τε λογισμῶν φάρεα πορφύρεα χλαίνας προύκριναν ἅπαντες τοὺς πολέμους ποθέοντες ὀιζύας τε φόνους τε· ὠκυμόρους θήσει θεὸς ἄφθιτος αἰθέρι ναίων τούτους ἐκπέρσας καὶ ἐπ᾿ ἄλλυδις ἄλλον ὀλέσσει.

ἀλλ᾿ ὁπόταν ταύρων ὀλετὴρ ᾑ ἀλκὶ πεποιθώς ἠύκομος βλοσυρὸς ἥξῃ καὶ πάντας ὀλέσσῃ καὶ νομέας θραύσῃ, βίη* δ᾿ οὐκ ἔσσεται αὐτοῖς, εἰ μὴ ἄρ’ ὠκύτητι ποδῶν σκύλακες διὰ βήσσας [*](1 — 4 vgl. III 8—11. — 8 Philo: de somn. 11 7. 8 666 Μ. τίς οὖν τὰς ἁλουργίδας, τίς τὰ διαφανῆ καὶ λεπτὰ θέριστρα, τίς τὰς ἀραχνοϋφεῖς ἀμπεχόνας, τίς τὰ επηνθισμένα ἢ βαφαῖς ἢ πλοκαῖς διὰ τῶν ῥάπτειν ἢ ὑφαίνειν ποικίλα ἐπισταμένων καὶ τὴν ἐν ζωγραφίᾳ μίμησιν παρευημερούντων δαιδαλεύεται; τίς; οὐχ ἡ κενὴ δόξα; (vgl. Clemens Alex. Paed. II 10, 103.)) [*](HSS.: M. Q < V. — 167). VH = Ω.) [*](Überschrift: σιβύλλης λόγος ιδ : Ω.) [*](1 vgl. Fragm. 3, 21. 1, 1 ff. | 5 ἐχθαίροι VH. — ἀπληστοκόρους βασιλῆας vgl. V. 20 (I 150). — ἀπληστοκόρου VH | 6 σκοτίην Mendelssohn σκότιον Ω σκοτίαν Alexandre | 7 δικαίων τε λογισμῶν vgl. II 314 | 8 φάρσα VH. — προύκριναν ἅπαντες Wilamowitz προυκρίνατε πάντες Ω | 10 θεὸς . . . ναίων = II 27 | 11 τούτους: αὐτοὺς Mdls. — καὶ ... . ὀλέσσει vgl. XII 97. XI 249 | 12 ᾗ Mai ἢ Ω ἐῇ Rzach. — ἀλκὶ πεποιθώς = V. 18 | 13 ηύκομος Mai ἤνκομος Q (vgl. XIII 162) ἠύκοσμον VH. — βλοσυρός θ’ Alex. — ἥξῃ Buresch ἥξει Ω Ausgg. — ὀλέσση QV ὀλέση MH ὀλέσσει Mai | 14 βίη: νίκη aus (V. 334) XIII 38 Rz. βίος Wilam. | 15 εἰ μὴ ἄφαρ ταχυτῆτι Rz. — ) διὰ βίσσας V διαβίσσας H.)

καὶ τότ’ ἄναξ ἔσται τετρασύλλαβος ἀλκὶ πεποιθώς ἐκ μονάδος προφανείς· ταχὺ δ’ αὐτὸν χάλκεος Ἄρης ἐξολέσει διὰ δῆριν ἀπληστοκόρων ἀνθρώπων.

ἀρξουσιν μετέπειτ᾿ ἄλλοι δύο φῶτες ἄνακτες ἄμφω τεσσαράκοντ᾿ ἀριθμῶν· μεγάλη δ᾿ ἐπὶ τούτοις ἔσσεται εἰρήνη κόσμοιο* παντί τε δήμῳ καὶ θέμις ἠδὲ δίκη· τοὺς δ᾿ αὐ κορυθαίολοι ἄνδρες χρυσοῦ δευόμενοι καὶ ἀργύρου οὔνεκα τούτου δυσσεβέως κτείνουσιν ἐνὶ παλάμῃσι λαβόντες.

καὶ τότε δ᾿ <αὐτ’> ἄρξει δεινὸς νέος κοίρανος ἑβδομήκοντ᾿ ἀριθμῶν, θυμοφθόρος αἴθων, ὃς λαὸν λαὸν ἀσεβῶς στρατιῇ παραδώσει κτεινόμενον κακότητι διὰ μῆνιν βασιλήων πρηνίξας πάσάν τε πόλιν κλεινήν τε Λατίνων. Ῥώμην δ᾿ οὐκέτι ἔστιν ἰδεῖν οὐδ’ ἔστιν ἀκούσαι οἵαν περ πρώην εἶδεν τοίαν παροδίτης*· πάντα γὰρ ἐν σποδιῇ τάδε κείσεται οὐδέ τις ἔργων ἔσται φειδωλή· ὅλος γὰρ ἐλεύσεται αὐτός οὐρανόθεν, πρηστῆρας ἀπ᾿ αἰθέρος ἠδὲ κεραυνούς ἀνθρώποις πέμψει θεὸς ἄμβροτος· οὓς μὲν ὀλέσσει σκηπτοῖς αἰθομένοις, οὓς δ᾿ αὐ κρυεροῖσι κεραυνοῖς. καὶ τότε δὲ κτανέουσιν ἀναιδέα κοίρανον αἰνόν νηπίαχοι Ῥώμης κρατερᾶς * Ῥώμης* τε Λατῖνοι. [*](17 aus VIII 158. — 22 μεγάλη . . . 23 . . . εἰρήνη traditionell, vgl. III 755. 16 Anf. vgl. V. 73 | 17 = VIII 158 | 18 τότ᾿ ἄναξ ἔσται Rz.? τότ᾿ τότε H ἔσσεται ἄναξ Ω. — τετρασύλλαβος vgl. XII 165. — ἀλκὶ ἀλκὶ = V. 12 | 19 Anf. = V. 186. — ταχὺ .... 20 ἐξολέσει = V. 56 f. vgl. XII 254 | 20 ἀπληστοκόρων ἀνθρώπων vgl. V. 5 | 21 = XII 117. — ἄρξουσι Ω. — μετέπειτ᾿ Mai μετέπειτα Ω (vgl. XII 117) | 22 μεγάλη ... 23 ... εἰρήνη vgl. III 755 | 23 κόσμοιο Ω κόσμοιό τε Mai κόσμῳ ἐνὶ Alex ? | 25 τούτου Wilam. τούτους Ω | 26 κτανέουσιν aus V. 39 Gftck. — ἐνὶ π. λαβόντες vgl. V. 256. — ἐνὶ Mai ἐν Ω | 27 Anf. = V. 52. 116. 172. 224 vgl. XII 256. — αὖέ < Ω + Alex. | 28 θυμοφθόρος αἴθων vgl. V. 31 κλεινήν τε Λατίνων Gutschmid κλίνην τε λατίνων Ω κλισίην τε Λ. Hai-tel, schwerl., vgl. zu XI 155 | 32 Ῥώμην Alex, ῥώμη Ω. — οὐκέτι Q οὐκέτ᾿ MVH. — Μιν Mai ἔτι Ω. — ἔστιν Mai ἔστ᾿ Ω | 33 so Ω, τοίην οἵην περ πρώην εἶδεν παροδίτης Ludwich | 34 σποδιῇ Alex. σποδίῃ QM σποδίη H σπονδίη V | 35 ὅλος: ὀλοὸς Alex. ὄλεθρος γὰρ ἐλεύσ. αὐτῇ) Mdls. | 38 σκηπτοῖς Nauck σκήπτρων Ω. — αἰθομένοις Mdls. Gflck. vgl. V 303. αἰθομένους Ω Ausgg. | 40 Ῥώμης κρατερᾶς vgl. XIII 81. — Ῥώμης κρ. Ῥώμης τε Λ. Ω Alex. Ῥώμης κρατερᾶς κλεινοί τε Λ. Gtfck. vgl. z. B. XII 34. Ρ. κρατεροὶ κλεινοί τε Λ. Rz.))

τὸν μέτα τεσσαράκοντ’ ἀριθμῶν ἄρξει κλυτὸς ἄλλος Παρθολέτης Γερμανολέτης θῆρας καταλύσας δεινοὺς ἀνδροφόνους, οἳ ἐπ᾿ ὠκεανοῖο ῥοῇσιν ἠδὲ καὶ Εὐφράταο διηνεκέως ἐφέπουσιν. καὶ τότε δὴ Ῥώμη πάλιν ἔσσεται ὡς τὸ πρὶν ἠεν.

αὐτὰρ ἐπὴν ἔλθῃσι μέγας λύκος ἐν δαπεδοῖς οἱς, κοίρανος ἐκ δυσμῶν ἐπιβὰς μετέπειτα θανεῖται Ἄρηι κρατερῶ δεδαϊγμένος ὀξέι χαλκῷ.

καὶ τότε δ᾿ αὖτ᾿ ἄρξει καὶ] ὑπερμενέων Ῥωμαίων ἄλλος Ἄρης μεγάθυμος ἀπ᾿ Ἀσσυρίης ἀναδειχθείς γράμματος ἀρχομένου πολέμοισί τε πάνθ᾿ ὑποτάξει αὐτὸς καὶ στρατιῇσιν ὁμοῦ ἀρχὴν ἐπιδείξει καὶ θεσμοὺς θήσει· ταχὺ δ’ αὐτὸν χάλκεος Ἄρης ἐξολέσει δολίοισιν ἐπὶ στρατιῇσι πεσόντα.

τὸν μέτα τρεῖς ἄρξουσιν ὑπέρβιον ἠτορ ἔχοντες, ὃς μὲν ἔχων ἀριθμὸν μονάδος, δεκάδων δέ τε τρισσῶν εἷς, ἕτερος δὲ ἄναξ τε τριηκοσίοισι μεθέξει· σχέτλιοι, οἳ χρυσόν τε καὶ ἄργυρον ἐν πυρὶ πολλῷ χωνεύσουσι, ναῶν ἱδρύματα χειροποιήτων, καὶ στρατιαῖς δώσουσιν ὁπλιζόμενοι περὶ νίκης χρήματα, δασσόμενοι κειμήλια πολλὰ καὶ ἐσθλά· αἴσχεά τε μεμαῶτες ἴσως διαδηλήσονται, ἰοβόλους Πάρθους τε βαθυρρόου Εὐφράταο [*](53 vgl. XIII 152. — 62 χειροποιήτων: gedankenlose Benutzung einer polemischen Vorlage wie z. B. III 606. 618.) [*](41 οὔτοι Alex, οὗτοι QVH οὔ τι Μ. — τεθνηῶτι Mai τεθνηότι Ω | 42 κυσὶ Ω. — μέλπηθρα Mai μέλπιθρα Ω | 44 τὸν Mai τῶν Ω | 48 Ῥώμη πάλιν Alex. πάλιν ῥώμη Ω. — ἔσσεται . . ἦεν vgl. II 33 | 49 oU Wilam. σοῖς Ω | 51 vgl. XII 98. — 51 Anf. vgl. XIII 146. — Ἄρηι Alex. ἄρει καὶ Ω. — δεδαϊγμένος Alex. δεδεγμένος Ω | 52 vgl. 11 174. Xlll 81. 155. — ἄρξει καὶ ΜVH ἄρξουσι καὶ Q ἄρξει Gffck. vgl. XII 57. XIV 127. I 86. ἄρξειεν Rz. | Ἄρης: ἀνὴρ Alex.? | 54 Anf. = V 13 | 55 ἀρχὴν Alex, αρχῆς Ω | 50 Anf. = V 19. — ταχὺ . . . 57 ἐξολέσει = V. 19 f. | 58 Anf. = V 51 | 60 τε τριηκοσίοισι Alex, τε τριηκοσίοις Ω τοῖς τριηκοσίοις Mdls. vgl. V. 126 | 61 σχέτλιοι, οἳ Mai σχέτλιον Ω | 62 χωνεύσουσι Q χωνεύουσι MVH. — ναῶν: θεῶν Rz. — ἱδρύματα χειροποιήτων vgl. III 31 | 64 δασσάμενοι Alex. | 65 αἴσχεά τε μεμαῶτες ἴσως Ω ἐ)ς τε μάχας μεμάασιν ἴσως Mdls. ἀλκῆς δὲ μεμαῶτες ἴσως Rz., doch ässt die Überlieferung sich halten: die ölker sind Apposition zu αἴσχεa (Schandflecke): Wilam. | 66 Anf. vgl. XII 40. — Zum Genitiv βαθυρρόου Εὐφράταο vgl. auch V. 101.)

καὶ τότε μοῦνος ἄναξ ἀπὸ τριτάτων πάλιν ἄλλος ἄρξει καὶ ταχὺ μοῖραν ἐπόψεται δουρὶ βοληθείς. τὸν μέτα πολλοὶ ἔπειτα ἐπ᾿ ἀλλήλοισιν ὀλοῦνται ἴφθιμοι μέροπές τε ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς.

εἰς δ᾿ ἄρξει μεγάθυμος ὑπερμενέων Ῥωμαίων πρέσβυς ἄναξ τετράδος καὶ πάντα καλῶς διαθήσει.

καὶ τότε Φοινίκῃ πόλεμος καὶ δῆρις ἐσεῖται, ἡνίκ᾿ ἂν ἰοβόλων ἔλθῃ πέλας ἔθνεα Περσῶν. *αἶ πόσα προπέσεται ὑπὸ* ἀνδρῶν Σιδὼν καὶ Τρίπολις Βηρυτός θ’ ἡ μεγάλαυχος ἀλλήλας ὄψονται ἐν αἵματι καὶ νεκύεσσιν.

τλήμων λαοδίκεια, σὺ δ᾿ ἀμφ᾿ αὐτῇ μέγαν αἴρῃ ἄπρηκτον πόλεμον διὰ δυσσεβίας ἀνθρώπων. αἰ, μέλεοι Τύριοι, τὸ κακὸν θέρος ἀμήσεσθε, ὁππόταν ἠέλιος φαεσίμβροτος ἤματι λείψῃ, δίσκος δ᾿ οὐ φαίνῃ, ψεκάδες δ᾿ ἥξουσ᾿ ἐπὶ γαῖαν [*](70—73 vgl. III 115—121. — 85 vgl. IV 107. III 471. — 87 vgl. V 89 f. vgl. II 20. —,) [*](67 ἐχθρούς Ω αἰσχρούς Mdls. — ἀβροκόμους QVH | 68 Μασσαγέτας Alex. μασαγέτας Ω vgl. V. 176 | 69 βασιλεὺς ἰδίῃ μοίρῃ Mai vgl. XII 175. VIII 414. βασιλεύση δίη μοίρη Ω. — καταλύσῃ Wilam. καταλύσει Ω | 71 ἀντιβολῶν Mai ἀντοβολῶν H ἀντοβόλων MQV | 72 ἐφοπλίσσαντες Alex. ἐφοπλίσαντες Ω | 73 Anf. vgl. V. 16 Anf. — ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς = V. 77. XII 259. | 74 τριτάτων: änze ἀριθμῶν. — πάλιν ἄλλος vgl. V. 163. XIII 144. — πάλιν ἄλλος Rz. πόλει ἄλλῳ Ω | 75 ἐπόψεται Alex. ἐφόψεται Ω. — δουρὶ βοληείς: ἄορι βληθείς Rz. Gutschm. οἰστροβοληθείς Mdls., doch vgl. zur Prosodie V. 112. 161. XI 12 | 76 πολλοὶ Mai πολὺ Ω | 77 ὑπὲρ βασιληίδος ἀρχῆς = V. 73 | 78 ὑπερμενέων Ῥωμαίων = XIII 155 | 79 πάντα καλῶς διαθήσει vgl. V 234 80 ἐσεῖται Mai ἔσσεται Ω | 82 vgl. III 480. XI 138. — 82 so Ω (doch ὑπό τ’ ἀνδρῶν), αἰαῖ, πόσσα πεσεῖται ὑπ᾿ ἀ. Wilam. — ὑπ᾿ ἀ. βαρβαροφώνων = I 394. vgl. 111 516 (528). — βαρβα- ροφώνων Mai βαρβαροφόνων QM βαρβαροφρόνων VH | 83 θ’ ij Alex, δέ τε ἡ Ω | 84 αἵματι καὶ νεκύεσσιν = V 95 | 85 Anf. = IV 107. — αἴρῃ Mai αἴρῃ Ω | 86 διὰ δυσσεβίας ἀνθρώπων Ι 4. — δυσσεβίας Alex. δυσσεβείας Ω | 87 Anf. = V. 215. 259. (335. IV 162.). — τὸ κακὸν θ. Rz. aus I 387. δὲ κ. θ. Ω | 89 ψεκάδες . . . 90 vgl. II 20. — 89 ψεκάδες δ’ ἥξουσ᾿ ἐπὶ γαῖαν Mai ἐπεὶ ψεκάδες δ᾿ ἥξουσιν ἐπὶ γαῖαν Ω. — δ’ ἥξωσ᾿ Bur.)

καὶ τότε δ’ αὖτ᾿ ἔσται γεραρὸς πολύμητις ἀνάκτωρ οὔνομα πέντ᾿ ἀριθμῶν μεγάλαις στρατιαῖσι πεποιθώς, ὂν μέροπες στέρξουσι χάριν βασιληίδος ἀρχῆς· τοὔνομα δ᾿ ἐσθλὸν ἔχων ἐσθλοῖς ἔργοισι προσάψει. σῦμαδ δέ τοι ἔσται φοβερόν· τούτου κρατέοντος μεσσηγὺς Ταυροῦ τε νιφοβλήτοιό τ΄ Ἀμανοῦ ἐκ Κιλίκων γαίης μία τις πόλις ἐξαπολεῖται καλή τε βριαρή τε βαρυσθενέος ποταμοῖο. πολλοὶ δ’ αὖ σεισμοί τε] Προποντίδι καὶ Φρυγίαισιν ἔσσονται· βασιλεὺς <δὲ> κλυτὸς ἰδίης ὑπὸ τηκεδανῷ θανάτοιο νόσῳ ψυχὴν ἀπολέσσει.

ἄρξουσιν μετὰ τόνδε δύο βασιλῆες ἄνακτες, ὃς μὲν τριηκοσίων ἀριθμὸν προφέρων, ὁ δὲ τρισσῶν· τοὔνεκα καὶ πολλοὺς ὑπὲρ ἄστεος ἐξολοθρεύσει Ῥώμης ἑπταλόφου δὲ] διὰ κρατερὴν βασιλείαν῍ καὶ τότε συγκλήτῳ κακὸν ἔσσεται οὐδὲ φυγεῖται χωομένου βασιλῆος ἐπ᾿ αὐτῇ θυμὸν ἔχοντος. σῆμ’ ἔσται παρὰ πᾶσιν ἐπιχθονίοις ἀνθρώποις· πλειότεροί θ᾿ ὑετοὶ νιφάδες ἔσονται*, χάλαζα ἐξολέσει ληίων καρποὺς ἐπ᾿ ἀπείρονα γαῖαν. αὐτοὶ δ᾿ αὖτε πεσοῦνται ἐνὶ πολέμοισι δαμέντες Ἄρηι κρατερῷ πολέμου χάριν Ἰταλιήων.

καὶ τότε δ᾿ αὖτ’ ἄρξει βασιλεὺς πολυμήχανος ἄλλος συλλέξας πᾶσαν στρατιὴν καὶ χρήματα νείμας χαλκεοθώρηειν πολέμου χάριν· αὐτὰρ ἔπειτα Νεῖλος ὑπὲρ Λιβύην πουλύσταχυν ἠπείροιο* ἀρδεύσει δύ᾿ ἔτη τὸ μέλαν πέδον Αίγύπτοιο χώρην τ᾿ ἀροσίμην· λιμὸς δὲ τὰ πάντα καθέξει κοὶ πόλεμος λῃσταί τε φόνοι τ’ ἀνδροκτασίαι τε. πολλαὶ δ᾿ αὐτε πόλεις ὑπ᾿ ἀνθρώπων πολεμιστῶν πρηνισμοῖς ἀπολοῦνται ὑπὸ στρατιῆς παλαμάων· αὐτὸς δ᾿ αὐ πέσεται προδοθεὶς αἴθωνι σιδήρῳ.

τὸν μέτα τριηκοσίων ἀριθμῶν ὅς τ᾿ ἔλλαχεν ἀρχήν Ῥωμαίων ἄρξει καὶ] ὑπερμενέων ἀνθρώπων· ἐκτανύσει λόγχην θυμοφθόρον Ἀρμενίοισιν Πάρθοις Ἀσσυρίοισι μενεπτολέμοισί τε Πέρσαις. καὶ τότε δ᾿ αὖ Ῥώμης κτίσις ἔσσεται ἀγλαοτεύκτου χρυσῷ ἠλέκτρῳ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ᾿ ἐλέφαντι κόσμῳ ἐπαιρομένης· πουλὺς δέ τε λαὸς ἐν αὐτῇ ἀντολίης πάσης ἠδ᾿ ἑσπερίης πολυόλβου οἰκήσει· βασιλεύς τε νόμους ἑτέρους ἐπὶ ταύτῃ θήσει· τὸν μετὰ δ’ αὖτις ἀπειρεσίῃ ἐνὶ νήσῳ δέξεται οὐλόμενος θάνατος καὶ μοῖρα κραταιή.

ἄρξει δ᾿ ἄλλος ἀνὴρ τριάδων δέκα θηρὶ ἐοικώς εὐχαίτῃ βλοσυρῷ, ὃς ἀφ᾿ Ἑλλήνων γένος ἔσται. καὶ τότε δὴ Φθίης πολυτρόφον ἄστυ Μολοσσῶν καὶ Λάρισσα κλυτὴ καὶ ἐπ᾿ ὀφρύσι Πηνειοῖο [*](119 f. vgl. V 56 f. — 122 ff. vgl. IV 68 f.) [*](116 Anf. = V. 27 | 118 καλκεοθώρηξιν Mai χάλκεος θώρηξιν Ω | 119 Λιβύης Ausgg. — πουλύσταχυν Bur. vgl. XI 118. 177. 241. πολύσταχυς Ω πουλύσταχυς Ausgg. — ἠπείροιο Ω Ausgg., schwerl., ἠύπορόν τε Gffck. | 123 ὑπὸ Mai | 125 προδοθεὶς vgl. V. 194. — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 126 κοσίων vgl. V. 106. — ἀριθμῶν Mai ἀριθμὸν Ω. — ὃς . . . ἀρχήν vgl. V 15. — ὅς τ’ Alex, οἷς Ω. — ἔλαχεν QVH. — ἄρχειν QMH | 127 ἄρξει καὶ Ω ἄρξειεν Rz. ἄρξει Gffck. vgl. V. 52. — ὑπερμενέων ἀνθρώπων = II 174 | 128 Anf. vgl. XIII 18 | 131 = V. 211. vgl. XII 192. — τ’ ηλέκτρῳ Rz. | 132 ἐπαιρομένης Alex. ἐπαιρομένη Ω | 133 ἑσπερίης πολυόλβου vgl. XII 5 | 136 οὐλόμενος θάνατος = V. 194. — κρατεή Ω | 138 εὐκαίτῃ (Mein.) βλοσυρῷ, ὃς βλοσυρῷ θ’ ὃς Rz. Gutschm.) ’ck. ἐν χαίτῃ βλοσυρωτὸς M ἐν χ. χαίτη H) βλοσυρωπὸς QVH Alex, εὐχαίτης βλοσυρωπός Bur. — ὃς .... ἔσται = III 193. vgl. XIV 225. — γένος ἔσται Alex, γενήσεται Ω | 139 Φθίης: φθεῖται Mdls. vgl. III 400. — πουλυτρόφον Mdls. Gflck. πουλύτροφος Ω πουλυτρόφου Ausgg. — Μολοσσοῦ Mdls. vgl. V. 210. | 140 κλυτὴ καὶ κλιθεῖσα Mdls. — Πηνειοῖο)

ἄλλος δ’ αὐτ᾿ ἄρξει τετράδος μετέπειτ᾿ ἀναδειχθείς δεινὸς ἀνήρ, ὃν πάντες, ὅσοι πίνουσι πάχιστον Ἀρμένιοι κρύσταλλον ἄγαν ἄγαν ῥείοντος Ἀράξεω, δείσουσιν πολέμοισιν, ἀτὰρ Πέρσαι μεγάθυμοι. μεσσηγὺς Κόλχων τε πολυσθενέων τε Πελασγῶν ἔσσονται πόλεμοι δεινοί τ᾿ ἀνδροκτασίαι τε. καὶ Φρυγίη γαίη τε Προποντίδος ἄστεα γαίης φάσγανά τ᾿] ἐκ κολεῶν ἀμφήκεα γυμνώσαντες ἀλλήλους κόψουσι διὰ δυσσεβίας ἀλεγεινάς.

καὶ τότε δὴ μέγα σῆμα θεὸς μερόπεσσι βροτοῖσιν οὐρανόθεν δείξει περιτελλομένοις ἐνιαυτοῖς, φάλκην, ἐσσομένοιο τέρας πολέμοιο κακοῖο. καὶ τότε δὴ βασιλεὺς στρατιῆς οὐ φεύξεται χεῖρας, ἀλλὰ θανεῖθ᾿ ὑπὸ χειρὶ δαμεὶς αἴθωνι σιδήρῳ.

τὸν μέτα πεντήκοντ᾿ ἀριθμῶν ἄρξει πάλιν ἄλλος ἐξ Ἀσίης προφανείς, δεινὸς φόβος, ἀγχιμαχητής· καὶ θήσει πόλεμον καὶ ἐπ᾿ ἀγλαὰ τείχεα Ῥώμης, [*](Alex. πίνοιο Ω. — Nach V. 140 ist Lücke anzunehmen, in der das Schicksal ädte stand | 141 ἱπποβότου Alex. ἱπποδότου Ω. — ἐπανάστασις έ)σται vgl. I 355 | 142 ὕδασι: ἐγγύθι Mein. | 143 στόμα Mein, πόμα Ω vgh IV 15 ΦΨ | 145 πεσέονται Nauck πεσοῦνται Ω | 140 αἶ μέλεοι χαλκῷ ὁπόσους Gffck. αἶ μαλεοῦ χαλκοῖο χάλκοιο H) ὁπόσους VH αἷμα λεοῦ χ. ὁπ. QM vgl. V. 215. αἲ μαλεροῦ χαλκοῖο πόσους Ausgg. | 147 —167 < Q | 147 ἐξαλαπάξας Rz. Mdls. ἐξαλαπάξει Ω | 148 εἰν . . ἀναλύσας vgl. XII 175. VIII 414 — βιότου VH | 150 πάχιστον Alex, πάνιστον Ω παχνιστὸν Bur. | 152 δείσουσιν Rz. δείσουσι Ω Friedl. Alex. — ἀτὰρ Nauck αὐτὰρ Ω. Vgl. zur Stellung XII 158 | 153 μεσηγὺς MH. — τε Πελασγῶν: καὶ Ἀβασγῶν Gutschm. | 154 vgl. XI 260 | 156 τ’ [ ] Gfick. | 157 Anf. vgl. V. 196. — ἀλλήλους κόψουσι διὰ Gffck. ἀλλήλας κόψουσι διὰ Ω κόψουσ᾿ ἀλλήλους διὰ Mein. — δυσσεβίας Alex. δυσσεβείας Ω. — ἀλεγεινάς Alex. ἀλγεινάς Ω | 158 vgl. V. 220. II 34 | 159 περιτελλομένοις ἐνιαυτοῖς = XII 203 | 160 φάλκην ἐσσομένοιο Mdls. Rz. φ. ἐσσομένην δὲ Ω | 161 = V. 168 | 162 θανεῖθ᾿ Mai θάνηθ᾿ Ω. — δαμεὶς αἴθ. σιδήρῶ Vgl. XII 275. — δαμεὶς Nauck ταμεὶς Ω vgl. XII 275 τμηθεὶς ... — αἴθωνι Mai αἴθονι Ω | 163 πάλιν πάλιν ἄλλος = XIII 144 | 164 vgl. XIII 22. — φόβος: vgl. XIII 22. — ἄγχιμαχητής aus V. 27 Rz. ἀντιμαχητής Ω | 165 θήσει πόλεμον vgl. V. 333. — ἐπ᾿ .... Ῥώμης = V. 247.)

καὶ τότε δ᾿ αὐτ᾿ ἄρξει ἀπ᾿ ε Αἰγύπτοιο μεγίστης δεινὸς καὶ φοβερός, Πάρθους δ᾿ ὀλέσει μεγάθύμους Μήδους Γερμανούς τε Βοοσπορίδας τ’ Ἀγαθύρσους Βρεττανοὺς * Περμανίους* φαρετροφόρους τ᾿ Ἴβηρας Μασσαγέτας σκολιοὺς Πέρσας θ᾿ ὑπερηνορέοντας.

καὶ τότε Ἑλλάδα πᾶσαν ἐσόψεται ἀγλαὸς ἀνήρ * ἐχθαίρων* Σκυθίῃ καὶ Καυκάσῳ ἠνεμόεντι. σῆμα δέ τοι ἔσται κρατερόν· τούτου κρατέοντος οὐρανόθεν στέφανοι μεσημβρίης τε καὶ ἄρκτου ἀστράσι φαινομένοις πανομοίιοι ἀντείλωσιν.

καὶ τότε παιδὶ ἑῷ λείψει βασιλήιον ἀρχήν στοιχείου ἀρχομένου γὰρ], ἐπὴν ἰδίῃ ἐνὶ μοίρῃ βήσεται εἰν Ἀίδαο δόμοις βασιλεὺς ἀγαπήνωρ.

ἀλλ᾿ ὁπόταν ἄρχῃ τούτου παῖς ἐν χθονὶ Ῥώμης ἐκ μονάδος προφανείς, ἔσται κατὰ γαῖαν ἅπασαν εἰρήνη μεγάλη πολυήρατος· ὃς τε λατῖνοι στέρξουσιν βασιλῆα ἑοῦ πατρὸς εἵνεκα τιμῆς· ὂν σπεύδοντα μολεῖν καὶ ἐπ᾿ ἀντολίην <τε> δύσιν [*](169 vgl. XII 276.) [*](166 Anf. vgl. Xll 43. — τ᾿ + Alex. < Ω | 168. 169 < M | 168 = V. 169 vgl. XII 276. — νέκυ·ν Alex, νέην Ω | 171 πολὺς . . . ὀλεῖται vgl. XIII 75 172 ἄρξειεν Mein. | 173 Anf. = Xll 79 | 174 Βοοσπορίδας Alex. 2 βοοσπορίδας Mai Alex. 1 Rz. | 17.5 περμανίους Ω: aus V. 174 war Γερμανίους hierher geraten und dann verdorben; daher, weil ünglich hier ein anderes Wort stand, ist es öglich zu verbessern. — φαρετροφόρους τ’ Ἴβηρας vgl. XII 151 | 176 Anf. vgl. V 117. — Πασσαγέτας Alex, μασαγέτας Ω vgl. V. 68. — ὑπερηνορέοντας Mai ὑπερινορέοντας Ω | 178 ἐχθαίρων Ω Ausgg. ἐχθραίνων Gffck. | 179 vgl. V. 98. (XI 25) | 180 vgl. II 35. — στέφανοι Alex. στερφάνοιο Ω. — μεσημβρίης τε καὶ ἄρκτου vgl. II 195 | 181 πανομοίοι Alex. πανομοίοι πανόμοιοι H) Ω | 183 Anf. = XI 142. — ἀρχομένου γὰρ Ω ἀρχομένοιο Alex. ἀρχομένου Gftck. vgl. V. 52. — ἐπ ἰ /// δίη Q ἐπ᾿ ἰνδίη M. — ἰδίῃ ἐνὶ μοίρῃ = V. 194. vgl. XII 35 | 184 βήσεται . . . δόμοις = Xll 77 | 185 Anf. vgl. XI 47. — ἄρχῃ Alex. ἄχρι Ω | 186 Anf. = V. 19. — προφανής Q (aus Korrektur) VH. — ἔσται ... 187 ... μεγάλη vgl. XI 79. III 755 | 188 στέρξουσι Ω. — βασιλῆα Alex. βασιλῆε Q βασιλῆ VH βασιλεῖ· M. — ἑοῦ Mai Alex, καὶ ἐς MVH < Q. — εἵνεκα τιμῆς = V. 229. V 156 | 189 ἐπ᾿ . . . τε vgl. III 26. — ἀντολίην τε Alex. ἀντολίην Ω.)

ἄλλοι δ᾿ αὐ μετέπειτα πάλιν κρατεροὶ πολεμισταί ἀλλήλους κόψουσι κακὴν ἔριδα προφέροντες, οὐ βασίλειον ἔχοντες ἀνάκτορον, ἀλλὰ τυράννων. πολλὰ δὲ δὴ τελέσουσι κακὰ κόσμῳ ἔνι παντί, Ῥωμαίοις δὲ μάλιστα μέχρις τριτάτου Διονύσου, ἄχρις ἀπ᾿ Αἰγύπτου κεκορυθμένος ἵξεται Ἄρης. ὂν Διόνυσον ἄνακτα μετωνυμίην καλέουσιν. ἀλλ’ ὁπόταν φόνιός τε λέων φονίη τε λέαινα πορφύρεον ῥήξουσι κλυτὸν βασιλήιον εἱμα, * πνεύμονι συμμάρψουσιν ἐπειγομένης βασιλείης*· καὶ τότε δ’ ἁγνὸς ἄναξ, ὅς τ᾿ ἔλλαχε γράμματος ἀρχήν, ἐχθροὺς ἡγεμονῆας * ἀμειψάμενος* περὶ νίκης φέρβεσθαι σκυλάκεσσι καὶ οἰωνοῖσι μεθήσει.

αἰαῖ σοι, πυρίκαυστε πόλις, μεγαλόσθενε Ῥώμη, ὁππόσα δεῖ σε παθεῖν, ὁπόταν τάδε πάντα γένηται. ἀλλὰ μέγας βασιλεὺς ὁ περίκλυτος ἀμφὶς ἔπειτα χρυσῷ τ’ ἠλέκτρῳ τε καὶ ἀργύρῳ ἠδ᾿ ἐλέφαντι ἐξεγερεῖ πᾶσάν σε καὶ ἐν κόσμῳ προτερήσεις κτήμασι καὶ ναοῖς ἀγοραῖς πλούτοις σταδίοις τε· καὶ τότε δ’ αὖτις ἔσῃ πᾶσιν φῶς, ὡς τὸ πρὶν ἠσθα.

αἶ, μέλεοι Κέκροπες Καδμεῖοι ἠδὲ λάκωνες, οἳ περὶ Πηνειόν τε βαθύσχοινόν τε Μολοσσόν Τρίκην Δωδώνην τε καὶ ὑψίδμητον Ἰθώμην αὐχένα Πιερικόν τε, μέγαν περὶ ῥίον Ὀλύμπου, Ὀσσαν Λάρισσάν τε καὶ ὑψίπυλον Καλυδῶνα.

ἀλλ᾿ ὁπόταν μέγα σῆμα θεὸς μερόπεσσι ποιήσῃ, ἡμερίην σκοτόεσσαν ἀμολγαίην περὶ κόσμον, καὶ τότε σοι, βασιλεῦ, τέλος ἔσσεται, οὐδὲ φύγοις ἄν ὀξὺ κασιγνήτοιο βιὸν βεβολημένον ἐς σέ. καὶ τότε δ᾿ αὐτ᾿ ἄρξει θυμοφθόρος ἄσπετος αἴθων ἐκ γενετῆς βασιλῆος, ὃς Αἰγύπτου γένος ἕξει, ὁπλότερος μέν, πολλὸν ἀρειότερος δὲ συναίμου, ὀγδοήκοντ᾿ ἀριθμῶν ὃς ἔλλαχεν ἔντυπον ἀρχήν· κοὶ τότε δ᾿ ἀθανάτοιο θεοῦ θυμαλγέα μῆνιν κόσμος ἅπας κόλποις ὑποδέξεται εἵνεκα τιμῆς· έ)σται γὰρ μερόπεσσιν ἐφημερίοις ἀνθρώποις λιμοὶ καὶ λοιμοὶ πόλεμοί τ᾿ ἀνδροκτασίαι τε κοὶ σκότος ἀκάματον καὶ] ἐπὶ χρόνα μητέρα λαῶν ἠδ᾿ ἀκαταστασίη καιρῶν καὶ ἀμείλιχος ὀργή οὐρανόθεν σεισμοί τε κεραυνοί <τε> καὶ λάινοι ὑετοὶ καὶ αὐχμηραὶ ψεκάδες <τε> σείετο δ᾿ αὐ Φρυγίης γαίης αἰπεινὰ κάρηνα, σείοντο Σκυθικῶν ὀρέων πόδες, ἔτρεμεν ἄστη, ἔτρεμε δὲ χθὼν πᾶσα μετὰ σφίσιν Ἑλλάδος αἵης. Πολλαὶ δ’ αὖτε πόλεις τε θεοῦ μέγα θυμήναντος [*](215 Anf. vgl. V. 87. — αἶ αἴ), μέλεοι Mai αἰμάλεοι VH αἰμαλέοι Q αίμα | λέοι Μ vgl. V. 146. — καδμεῖοι Rz. καὶ δαρεῖοι Ω | 216 Πηνειόν Alex, πηνιόν Ω 217 ὑψίδμητον Mein, ὑψίτμητον Ω | 218 so Gffck. Bur., αὐχένα τε πτερικοῦ τε μέγαν περὶ ῥίον ὀλύμπου Ω αὐχένα Πιερικόν τε περὶ ῥίον Ολύμποιο Mein. | 220 vgl. V. 158 | 221 κόσμον Alex.? κόσμου Ω | 222 vgl. V. 109 | 223 βιὸν βίον H) Ω βέλος Mein. — βεβολημένον Mai βεβολημένοσ Ω | 224 vgl. V. 27. — θυμοφθόρος ἄ. αἴθων vgl. V. 28. — ἄσπετος αἴθων verlesen aus III 611, -woraus αἰετὸς αἴθων Rz. 225 ὃς . . . ἕξει vgl. V. 138. — ἔξει Alex. Friedl. ἥξει Ω | 226 πολλὸν Rz. πολλῶν Ω πολλῷ Mai. — ἀρειότερος Alex. ἀριστερὸς Ω | 227 ὀγδοήκοντ᾿ ἀ(Μμῶν = XII 238 (XI 190). — ὃς ... ἀρχήν vgl. V. 205. V 15. — ὃς: ὅς τ᾿ Alex. — ἔλαχεν QVH | 228 f. vgl. 1 400. — θυμαλγέαν Ω | 229 κόλποις aus I 400 Alex, κόσμοις Ω. — τιμῆς: ποινῆς Mdls. Bur. aus V 70, doch vgl. Hom. Od. ξ 70 | 230 f. vgl. IV 68. — 230 έ)σται γὰρ Ω ἔσσοντ’ ἂρ Rz. | 232 καὶ ἐπὶ Ω τε ἐπὶ Mdls. ἐπὶ Gffck. vgl. V. 183. 53. — μητύρα QV | 234 σεισμοί . . . φλεγέθοντες vgl. II 6. — κεραυνοί τε Mai κεραυνοὶ Ω | 235 Anf. vgl. XII 75. — καὶ λάϊνοι Alex. κελαινοὶ (= XII 75) Ω. — ὑετοὶ GflFck. θ’ ὑετοὶ Ω Alex. — τε + Alex. < Ω | 237 ἄστη Mein, ἄστυ Ω 238 αἴης Alex, ἄρης Ω.)

τὸν μέτα λατίνων πολλοὶ πάλιν ἐξεγεροῦνται ἄνδρες πορφυρέην λώπην ἀμφειμένοι ὤμοις, οἳ κλήρῳ στέρξουσι λαβεῖν βασιλήιον ἀρχήν.

καὶ τότε τρεῖς βασιλεῖς ἐπ᾿ ἀγλαὰ τείχεα Ῥώμης ἔσσονται, δύο μὲν πρῶτον κατέχοντες ἀριθμόν, εἷς δὲ φέρων νεῖκος τὸ μετώνυμον δἷά περ οὐδείς· στερξουσιν Ῥώμην αὐτοὶ καὶ κόσμον ἅπαντα κηδόμενοι μερόπων· ἄνυσις δ᾿ οὐκ ἔσσεται αὐτοῖς· οὐ γὰρ ἔφυ κόσμῳ θεὸς ἵλαος οὐδὲ μὲν ἔσται ἥμερος ἀνθρώποις, ὅτι δὴ κακὰ πολλὰ ἔοργαν. τοὔνεκεν αὐ βασιλεῦσιν ἀεικέα θυμὸν ἐποίσει παρδαλίων τε λύκων πολὺ χείρονα· τοὺς γὰρ ἀφειδῶς χαλκεοθώρηκες παλάμαις ἰδίαισι λαβόντες ἀπρήκτως δμηθέντας ἀνάλκιδας οἷα γυναῖκας ἐξολέσουσιν ἄνακτας ἐπὶ σκήπτροισιν ἐοῖσιν. αἶ, μέλεοι Ῥώμης ἐρικυδέος ἔξοχοι ἄνδρες, ψευδαπάταις ὅρκοισι πεπεισμένοι ἐξαπολεῖσθε.

καὶ τότε δὴ πολλοὶ δορυκοίρανοι οὐ κατὰ κόσμον φῶτες ἐφορμηθέντες ἀφαιρήσουσι γενέθλας αἵματι πρωτογόνων ἀνδρῶν . . . . . . . δὶς τοίην δ᾿ οὐ πρῶτον ἄγειν οἰκτρὴν τότε δαίμων*, [*](240 πρηνισμοῖσι πέσονται Mein. πρηνισμοῖς πέσωνται QVM πρ. πέσονται H) [*](241 καὶ κοπετοῖς Ω Ausgg. καὶ σκηπτοῖς? — κοὐκ ἔστι Alex, κοὐκέτι QVM κοὐκ ἔτι H | 243 οἷά περ οὔτις vgl. V. 249. XI 194 | 244 ἐξεγεροῦνται Mai ἐξεγειροῦνται Ω | 245 πορφυρέην . . . . . ὤμοις vgl. XII 38. III 389. — λώπην Alex. λώβην Ω vgl. XI 216 | 246 βασιλήιον Mai βασίλειον Ω | 247 βασιλῆες Alex. — ἐπ’ . . . Ῥώμης = V. 165 | 248 πρῶτον κατέχοντες ἀριθμόν Nauck πρῶτον ἀριθμῶν κατέ- χοντες Ω | 249 νῖκος Alex. — οἷά περ οὐδείς = XI 194 | 250 στέρξουσι Ω | 251 ἄνυσις Mein, ἄνεσις Ω | 252 μὲν Alex, μιν Ω | 255 Anf. = II 267. — χείρονα Alex. χεῖρον Ω. — τοὺς Mai αὐτοὺς Ω | 256 παλάμαις ἰδ. λαβόντες vgl. V. 26. — ἰδίῃσι Rz. | 257 δμηθέντας Mein, τμηθέντας Ω vgl. V. 162. Xll 275. — ἀνάλκιδες MVH. — γυναῖκες α VH γυναῖκες Q 1 258 σκήπτροισιν Mai σκήπτροις Ω | 250 Anf. = V. 87. — αἲ μέλεοι Mai αἲ μελέοι M? αἲ μελέα Q αἶ μελαία (aus μελέα) V αἶ μελαία H. — ἐρυκυδέος MVH | 260 Anf. vgl. II 266. — ἐξαπολεῖσθε Wilam. ἐξαπόλησθε Ω | 261 von hier ab ückenhaft und so verdorben, dass kein ändnis des Ganzen mehr öglich ist. — 261 οὐ Alex. Mein, οἱ Ω | 262 γενέθλας Rz.? γενέθλαι Ω γενέθλην Alex. | 263 Nach ἀνδρῶν ücke, in der das Epitheton zu ἀνδρῶν: „der “ stand | 264 vgl. V. 303. — τοίην .... δαίμων Ω τοίνυν ὕψιστος ἄγοι μοίρην τότε δεινήν aus VIII 171 Φψ. XIV 303 Rz.)

ἀλλὰ πάλιν θεὸς ἄξει ἀναιδέα θυμὸν ἔχοντας εἰς κρίσιν ἐλθέμεναι, ὅσσοι κακὰ τεκμήραντο· αὐτοὶ* ἐπιφράσσονται, ἐν ἀλλήλοισι βαλόντες, αὐτὴν * εἰσοικρίσιν* ἐφιέμενοι κακότητος. a <ἄστρα πεσεῖται ἅπαντα θαλάσσης πολλὰ μὲν ἑξῆς ἄστρα, καὶ ἀκτινόεντα κομήτην <ἄνθρωποι καλέουσι τὸν ἀστέρα, σῆμα πολλοῦ ἐπερχομένου, πολέμου καὶ δηιοτῆτος.

ἡνίκα δ᾿ αὖ χρησμοὺς συνάγει πολλοὺς περὶ* νήσων φραζόμενοι* ξείνοισι μάχην καὶ δηιοτῆτα ἀργαλέην τ᾿ ἄτην ἱερόν*, λέξει δὲ τάχιστα πυροὺς καὶ κριθὰς συνάγειν ἐν δώμασι Ῥώμης εἰς ἄφενον σπεύδοντι ἐπὶ δυοκαίδεκα μῆνας. καί τε ταλαίπωρος πόλις ἔσσεται ἤμασι κείνοις, εὐθὺς δ᾿ εὐδαίμων πάλιν ἔσσεται οὐ κατὰ μικρόν· ἡσυχίη δ᾿ ἔσται, ὁπόταν τὸ κρατοῦν ἀπόληται. καὶ τότε Λατίνων γενεὴ πύματος βασιλεύων ἔσται *καὶ* βασιλεία μετ αὐτὴν παῖδες καὶ παίδων γενεὴ ἀσάλευτος ὑπάρξει· ἔσται γὰρ γνωστή οἱ*, ἐπεὶ θεὸς αὐτὸς ἀνάσσει.

ἔστι δέ τις γαίη φίλη τροφὸς ἀνθρώποισιν κειμένη ἐν πεδίῳ, περὶ δ᾿ αὐτὴν Νεῖλος ὁρίζει πᾶσαν ἐπουρίζων Λιβύην ἠδ᾿ Αἰθιοπίαν, [*]((264.) 269a—271 vgl. (V. 303. VIII 171.) VIII 190—193. — 280 131. 136.) [*](266 ἄζει Alex, αὔξει Ω. — ἀναιδέα θ. ἔχοντας vgl. I 130. — ἔχοντας Alex. ἔχοντα Ω | 267 ὅσσοι Rz. ὅσοι Ω. — κακὰ τεκμήραντο Mein. κατατεκμήραντο Ω | 268 αὐτοὶ Ω Ausgg. οὔτοι Gffck. ὦτα δ᾿ ἐπιφράσσονται) Buv. | 269 αὐτὴν σἰσοικρίσιν Μ αὐτὴν εἰσοίκρισιν Q αὐτὴν εἰς κρίσιν VH αὐτὴν ἴστε κρίσιν Gffck. — 269a aus VIII 190 + Gffck. | 270 πολλὰ μὲν ἑξῆς ἄστρα = VIII 191 | 270a aus VIII 192 + Gffck. | Vor 272 Lücke anzunehmen, in der das Subjekt zu συνάγει stand. — περὶ νήσων Ω παρὰ νηῶν Bur. παρὰ νήσων Gffck. | 273 φραζό- μενοι Ω φραζόμενος Alex. φραζομένους Friedl. | 274 τ᾿ Rz. τε Ω. — ἱερὸν QM ἱερὰν VH ἱερῶν Alex. μιερῶν? | 277 ἔσσεται πόλις QVH | 279 απόληται Alex. ἀπολῆται Ω | 280 vgl. VIII 131. — βασιλείων Ω βασιλήων Alex. | 281 καὶ Ω Ausgg. sinnwidrig, κοὐ Gftck. | 282 vgl. VIII 136. — ὑπάρξει Alex, ὑπάρχει Ω | 283 ἔσται γὰρ γνωστή οἱ σι M), ἐπεὶ Ω Alex. Bur. ἔ. γ. γνωστή, ἐπεὶ ἦ Rz. ἔ. γ. σωθεῖσα, ἐπεὶ Mdls. ἕ. γ. γνῶσίς οἱ, ἐπεὶ Gutschm. ἔσσεται ὡς πάρος ἦεν, ἐπεὶ (vgl. II 33)? | 284 vgl. XIII 43 f. | 285 αὐτὸν VH | 286 ἀπουρίζων Dindorf. — Αἰθιοπίην Rz.)

νῦν δὲ τέλος πολύμοχθον Ἀλεξανδρεῦσιν ἀείσω· οἱ δ᾿* ἱερὴν Αἴγυπτον ἀπήμονα τὴν ἀσάλευτον βάρβαροι οἰκήσουσιν, ὅταν φθόνος ἔκποθεν ἔλθῃ· <ἀλλ’ ὅταν ἀλλάξῃ καιροὺς θεὸς . . . . . . . . . χεῖμα θέρος ποιεῖ, τότε θέσφατα πάντα τελεῖται.

ἀλλ᾿ ὁπόταν τρεῖς παῖδες Ὀλύμπια νικήσωσιν, κἂν μὲν δὴ φράζωσι θεόκλυτα θέσφατα λέξῃ, αἵματι τετράποδος γαλαθηνοῦ πρῶτα καθήρη*, τρὶς τοίνυν Ὕψιστος ἄγοι μοίρηνβ τότε δεινήν , οὔ γ’ ἂν πενθαλέον* δόρυ μακρὸν πᾶσι τανύσῃ, [*](299 vgl. Vlll 215.) [*](287 ἁρπάζουσιν Wilam. ἁρπάξουσιν Alex. ἀπάρξουσιν Ω | 288 ἀπαρτίην Alex. ἁμαρτίην QVH ἁμαρτίαν Μ. — τῆσδ’ ἐκ γῆς Alex, τῆς δεκτῆς Ω. — ᾗ Alex. οἱ M σοὶ QVH | 289 παίδων καὶ φώτεσι πέμπων Ω σπεύδων κακὰ φώρεσι πέμπειν Gutschm., vgl. Homer: 11. Ο 109 | 290. 291 περὶ δεινοτάτοις ἐπὶ πᾶσιν Ἰταλίης πάσης μεγαλόφρονος οἷσιν Ω περιδεινοτάτοις ἐ. π. | Ἰ. π. μεγαλόφρον᾿ ὃς οἴσει ἀρωγὸν Gutschm. περὶ δειν. ἐ. π. | Ἰ. π. μεγαλόφρονος οἴσει ἀ. Alex. περὶ δ. ἐ. π. | Ἰ. π. μ. ἥσει ἀ. Rz. ; περιδεινοτάτοις ἐπὶ πᾶσιν, w. e. seh., richtig, dann aber wohl ein V. ausgefallen, in dem stand: wird er senden seinen Sohn ähnlich schon Alex.) mit den Kriegern . . . . . — Aus 291 μεγαλόφρονος οἷσιν ist wohl μεγαλοφροσύνῃσιν zu machen | 293 δ’ < Rz. | 294 δησόμενος Mai δησόμενον Ω | 296 XIII 50 | 297 οἱ δ’ Ω Alex.? αἴ Rz., schwerl., es ist hier, w. e. seh., nach V. 296 etwas ausgefallen (vgl. auch zu Vers 298a), eine ührung des ücks der Alexandriner, und der Dichter fuhr dann fort: ἠδ᾿ ἱερὴν Αἴγυπτον ... — τὴν: γῆν Rz. | 298 βάρβαροι Alex. βάρβαρον Ω | 298 a + aus VllI 214 Gffck. (Rz.) 299 vgl. VIII 215. — ποιῶν Rz. — πάντα τελεῖται = IV 47 | 301. 302 so wesentlich Ω φράζωσοι VH θεόκλυητα H καθαίρη Q), κἂν μὲν δὴ μὲν δὴ? Wilam.) φράζουσι θεόκλυτα θ. λ. | αἵματι τετρ. γ. πρῶτα καθῆραι Alex, κἂν μὲν δὴ φρ. θ. θ. λ. | αἷμά τε τ. γ. χρῶτα καθήρῃ Gutschm. | 303 vgl. V. 264. — ἄγοι Alex. ἄγει Ω. — μοίρην aus VIII 171 Gutschm. δειρὴν Ω | 304 οὐ γ᾿ ἂν οὐγἄν H οὐ γὰρ Q) Ω εὖτ᾿ ἂν Alex, ὅς γ᾿ ἂν Rz. — πενθαλέον Ω Ausgg., schwerl., Gott schwingt doch die Lanze nicht; ἔνθα λέων? vgl. V. 317 (? Wilam.: auch der öwe schwingt keine Lanze!) — πᾶσι Mai ἐπὶ πᾶσι Ω. — τανύσσῃ Alex.)

καὶ τε δὴ Σικελῶν στρατὸς αὐτίκα δύσμορος ἥξει δεῖμα φέρων, ὁπόταν πολὺ βάρβαρον ἔθνος ἐπέλθῃ· καρπὸν ἐπὰν φύσωσι, διατμήξουσιν ἀρούρας. τοῖς κακὸν ἀντ᾿ ἀγαθοῦ δόσει θεὸς ὑψικέραυνος· ξεῖνος ξεῖνον ἀεὶ προνομεύσει χρυσὸν ἀπεχθῆ.

αὐτὰρ ἐπὴν δὴ πάντες ἐπόψονθ’ αἷμα λέοντος ὠμοβόρου, φονία τ᾿ ἐπὶ σώματι ἥξει* λέαινα* αὐτοῦ κὰκ κεφαλῆς, σκῆπτρον δ᾿ ἀπορίψει ἀπ᾿ αὐτοῦ. ὡς δ᾿ ὁπόταν ἐν δαιτὶ φίλῃ γεύσωνται ἅπαντες λαοὶ ἐν Αἰγύπτῳ, τελέουσι δὲ καρτερὰ ἔργα, ἄλλος δ᾿ ἄλλον ἔρυκε, πολὺς δ᾿ ἀλαλητὸς ἐν αὐτοῖς· ὣς αὔτως καὶ τάρβος ἐπέσσεται ἀνθρώποισιν μαινομένης ἔριδος, πολλοὶ δ᾿ ἀπόλοιντο καὶ ἄλλοι ἀλλήλους κτείνοντες ὑπὸ κρατερῆς ὑσμίνης· καὶ τότε κυανέαις φολίσιν πεπυκασμένος ἥξει· ἥξουσιν δύο ἄλλοι ὁμόρροθοι ἀλλήλοισιν καὶ τρίτατος αὐτοῖσι κριὸς μέγας ἐκ Κυρήνης, [*](307 vgl. II 190 f. — 315 vgl. 1 46. VIII 280.) [*](306 ξείνοις Alex. κεῖνοις Q κενοῖς MVH | 308 vgl. III 448. — τὸν γὰρ δὴ Ω δὴ τότε γὰρ Gffck. τοῖς γὰρ δὴ Rz. | 309 ὁ Alex, ὃς Ω. — ἐπώνυμος Mai. — ἡγεμονήσας Mai εἰς εἲς) ἐμονάσεις Ω | 310 μὲν: μέγ᾿ Mein. — ἀοίδιμος Mai. — οὗτος QVH οὕτως M αὐτὸς Rz.? | 311 πολύεδρον Ω πολύιδρις Mdls. Rz. — ἀνάκτωρ Mei, ἀνάκτων Ω | 313 ὁπόταν . . . ἐπέλθῃ vgl. III 520. — πολυβάρβαρον ἔθνος aus III 52 ) ΦΨ Alex.? πάλιν βάρβαρος (< ἔθνος) Ω | 314 ἐπ’ ἂν VH. — φύσωσι Ω φύσῃσι Alex, φύῃσι Rz., doch ist zu konstrureren: διατμήξουσιν ἀρούρας (Accus.!), ἐπὰν φύσωσι καρπόν (Subjekt: ἄρουραι) | 315 vgl. I 46. — θεὸς ὑψικέραυνος = I 323 | 316 προνομεύσει Rz. προνομεύσας Ω | 317 ἐπόψονθ᾿ Alex, ἐπόψοντ᾿ QM ἐπόψοτ᾿ VH | 318 ὠμοβόρου aus XI 21.5 Nauck θυμοβόρου Ω. — τ’ ἐπὶ σώματι ἥξει λ. Ω θ’ ἥξει ἐπὶ σῶμα λ. Alex, τ’ ἐπῖ σ. ἥ. ὕαινα Wilam.? | 319 κὰκ κεφαλῆς κακκεφαλῆς) Gutschm. κἀκ κεφαλῆς Ω Ausgg. — ἀπορίψει Mai ἀπορρίψει Ω | 320 γεύσονται MVH | 321 κρατερὰ QM | 322 ἄλλος δ’ ἄλλον ἔρυκε Alex. ἄλλον δ’ ἄλλον εὕρυκε Q ἄλλον δ᾿ ἄλλον νεύρυκε Μ ἄλλον δ’ ἄλλον εὕρηκε VH | 323 καὶ Alex, ἐπεὶ Ω | 326 Anf. vgl. V. 93 | 326 φολίσι Ω | 327 ἥξουσι Ω. — ὁμόρροθοι Mein. μωρόθεοι Ω ὁμώροφοι Gutschm.) I 328 αὐτοῖς κριὸς Mein.)

καὶ τότε μὲν μεγάλων περιτελλομένων ἐνιαυτῶν ἔσσονται μήκη πολυήσυχα· αὐτὰρ ἔπειτα θήσετ’ ἐν Αἰγύπτῳ πόλεμος πάλι δεύτερος αὐτοῖς, ναυμαχίη δ᾿ ἔσται, νῖκος δ᾿ οὐκ ἔσσεται αὐτοῖς. ὠ μέλεοι, χείρωμ᾿ ἔσται πόλεως ἐπισήμου, καὶ πολέμοις σκύλευμα γενήσεται οὐκ ἐπὶ δηρόν. καὶ τότε δὴ χώρης πολλῆς ὁμοτέρμονες ἄνδρες φεύξονται δειλοί, πολιοὺς δ᾿ ἄξουσι τοκῆας. καὶ πάλιν ἐγκύρσουσι παῖδα* μέγα νῖκος ἔχοντες, Ἰουδαίους* ὀλέσουσι μενεπτολέμους ανθρώπους, ἄχρις ἁλὸς πολιῆς κεραίζοντες πολέμοισιν, ποιμένες * ἀμφότεροι*, περὶ πατρίδος ἠδὲ τοκήων. θήσει δὲ* φθιμένοισι τροπαιοφόρων γένος ἀνδρῶν. αἶ, ὁπόσοι φῶτες περὶ κύματα νηχήσονται· πολλοὶ γὰρ κείσονται ἐπὶ ψαμαθώδεας ἀκτάς · ξανθὰ καρηνα πέσονται ὑπ᾿ Αἰγυπτίων πετεηνῶν· δὴ τότε τῶν Ἀράβων* μετελεύσεται αἷμα βρότειον. [*](329 ὂν πρὶν ἔλεξα vgl. V 151. — 346 ξανθὰ καρηνα: Erstes Auftreten, w. e. seh., eines späteren oft wiederkehrenden Motivs dieser Litteratur, vgl. Anecdota Graeco-Byz. I 44 καὶ κρατήσει ἐπὶ τὴν Ἑπτάλοφον τὸ ξανθὸν γένος (l 36 καὶ ἡμερώσει τὰ ξανθὰ ἔθνη). S. auch: Imperatoris Leonis oracula p. 1150 Migne.) [*](329 ὂν πρὶν ἔλεξα vgl. V 151. Die Beziehung ist nicht ersichtlich. — μάχῃ Alex. — παρὰ χεύμασι Νείλου vgl. V 484 | 330 ἀλλ᾿ οὐδ᾿ ὣς Ω ἀλλὰ καὶ ὣς Alex. ἀλλὰ ὅλως Gutschm. ἀλλά γ᾿ ὅμως Rz.) unklar [gedacht, ἄπρηκτον proleptisch: Wilam. I 333 θήσετ᾿: στήσετ’ oder θύσει oder θύσετ᾿ Mein. (vgl. IV 62) ἔσσετ᾿ Wilam. — πάλι Mai πάλιν Ω | 334 ναυμαχίη: καυχίη M Ewald. — νῖκος .... αὐτοῖς vgl. XIII 38 (XIV 14). — νίκη Rz. — δ’ οὐκ ἔσσεται αὐτοῖς Alex. δ’ αὐτοῖσιν οὐκ ἔσται Ω | 335 Anf. vgl. IV 162. — ὦ: ἆ Alex. — χείρωμ᾿ Friedl. χείρων Ω | 338 πολιοὺς Gffck. δολίους Ω δειλοὺς Alex. | 339 ἀγκύρσουσι VH. — παῖδα Ω πέδῳ Rz. γαίᾳ Bur. | 340 Ἰουδαίους Ω Ausgg. Βουγαΐους Gutschm.), ögl., die Juden sollen ja zuletzt siegen (V. 350), also: Ἰουδαῖοι δ᾿ | 342 ποιμένες ἀμφότεροι Ω ποινὴν oder τιμὴν ἀρνύμενοι Herwerden ποιμένες ἀμφότερον Gutschm. | 343 θήσει δὲ Ω Alex. θύσει δὲ Mdls. Gutschm. (vgl. III 667) θύσει δ’ ἐν ürmen wird unter . . .)? | 344 Anf. vgl. II 158. — dl ὁπόσοι Mai αἲ αἲ ὁπόσοοι Μ (Q?) αἶ αἶ ὀπ. VH | 345 ἐπὶ ψ. ἀκτάς vgl. XII 44 | 346 πέσονται Μ πεσῶνται Q πέσωνται VH. — Αἰγυπτίων Ω αἰγυπιῶν Mdls. Bur., schweil., es scheint doch ein Sieg der Ägypter und Juden über die Araber (347) prophezeit zu werden; übrigens hacken auch die Geier keine öpfe ab | 347 vgl. Vlll 157. — δὴ τότε τῶν ἀράβων MVH καὶ δὴ τότε τ. ἀ .Q τότε τοὺς Ἄραβας Gffck. δὴ τότε γῆν Ἀράβων Bur.)