περὶ ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων

Ammonius Grammaticus

Ammonius Grammaticus. Ammonii Qui Dicitur Liber De Adfinium Vocabulorum Differentia. Nickau, Klaus, editor. Leipzig: Teubner, 1966.

ζυγὸς ἀρσενικῶς μὲν ἐπὶ τῶν βοῶν, οὐδετέρως δὲ ἐπὶ τοῦ σταθμοῦ.

ζώνη καὶ ζώνιον διαφέρει. ζώνη μὲν γάρ ἐστιν ἡ τοῦ ἀνδρός, ζώνιον δὲ τὸ τῆς γυναικός.

ἠγέρθη καὶ ἀνέστη διαφέρει. ἠγέρθη μέν, λεκτέον, ἀπὸ ὕπνου, ἀνέστη δὲ ἀπὸ κλίνης.

57

ἦθος μέν ἐστιν ἀρχὴ ἐπιτηδεύματος, τρόπος δʼ ἐπίστα|σις πράξεων κατὰ κρίσιν καὶ ἀναστροφήν.

[*](66Va.)

ἤλπισαν καὶ ἐπήλπισαν διαφέρει. ἤλπισαν μὲν γὰρ αὐτοί τινες, ἐλπίδας ἔχοντες περί τινος· ἐπήλπισαν δέ, ἕτεροι ἑτέρους εἰς ἐλπίδα ἤγαγον.

ἡμέρα ἠοῦς διαφέρει. ἡμέρα μὲν γάρ ἐστι τὸ κατάστημα μόνον ἀσώματον, ἣν Ἡσίοδος (theog. 124) Νυκτὸς γενεαλογεῖ

  • ‘Νυκτὸς δʼ αὖτ᾿ Αἰθήρ τε καὶ Ἡμέρη ἐξεγένοντο’.
    • ἠὼς δὲ τὸ συναμφότερον, ἣν πάλιν Ἡσίοδος (theog. 371sq. 374) Θείας ὑποτίθεται
  • ‘Θεία δʼ {αὖθ᾿} Ἠέλιόν τε μέγαν λαμπράν τε Σελήνην
  • Ἠῶ θʼ, ἣ πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει
  • γείνατο’,
    • ἐπὶ δὲ τῆς σωματοειδοῦς (ο 250)
  • ‘ἀλλʼ ἤτοι κα --- χρυσόθρονος ἥρπασεν Ἠώςʼ.

    • ᾖς καὶ ἦσθα καὶ ἦ διαφέρει. τὸ μὲν γὰρ ἦσθα παρῳχη|μένον δηλοῖ χρόνον, τὸ δὲ ᾖς τὸν μέλλοντα. Ὅμηρος (Χ 233) [*](67va.)

  • ‘Δηΐφοβ᾿ ἦ μέν μοι τὸ πάρος πολὺ φίλτατος ἦαθα᾿·
    • 58
    ἐπὶ δὲ τοῦ ᾖς Μένανδρος (fr. 454 Koerte2) ἐν Ψευδηρακλεῖ
  • ‘ὑπὲρ μὲν οἴνου μηδὲ γρύ, τιτθή, λέγε,
  • ἂν τἆλλα δʼ ᾖς ἄμεμπτος {εἰς τὴν} ἕκτην ἐπὶ δέκα
  • Βοηδρομιῶνος ἐνδελεχῶς ἕξεις ἀεί’.
    • καὶ καθόλου πάντοτε οὕτω λέγεται ἐπὶ τοῦ μέλλοντος καὶ κατὰ τὴν ἡμετέραν συνήθειαν, οἷον ‘ἐὰν νοῇς· ἐὰν λαλῇς· ὅπως λαλῇς· ἐὰν ᾖς ἀγαθός’. ὁ γοῦν λέγων πρός τινα ‘ἦς ποτε πλούσιος’ ἀγνοήσει τὴν διαφορὰν δέον φάναι ‘ἦσθα’. τὸ δὲ ἦ ἀντὶ τοῦ ἔφη τάσσει Ὅμηρος (Α 528 Ρ 209)
  • ‘ἦ καὶ κυανέῃσιν’.
    • διαφέρει δὲ τὰ ῥήματα τῇδε, ὅτι τὸ μὲν ἐπὶ τρίτου προσώπου μόνον τάσσεται, τὸ δὲ ἔφη ἐπὶ ⌞τῶν⌟ τριῶν, ὡς ἔφη⌞ν⌟ μὲν ⌞ἐγώ, ἔφησθα δὲ σύ, ἔφη δʼ ἐκεῖνος⌟.

    [*](68 Va.)

    ἡσυχία ὁτὲ μὲν σιωπὴν σημαίνει, ὁτὲ δὲ τὴν ἐπιείκειαν, ὁπότε φαμὲν ‘ἐν πολλῇ διήγομεν ἡσυχίᾳ’.

    Θαλαμιὰς ὡς ἀγαθὰς καὶ θαλάμας ὡς μεγάλας διαφέρει, φησὶ Τρύφων (fr. 9 Vels.), παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς, ἐν δευτέρῳ Περὶ Ἀττικῆς προσῳδίας. ἐὰν μὲν γὰρ ὀξυτονήσωμεν, δηλώσει τὸ τῶν Διοσκούρων ἱερόν· ἐὰν δὲ βαρυτονήσωμεν, τὰς καταδύσεις μηνύει.

    59

    θαυμάζω γενικῇ μὲν συνταττόμενον σημαίνει τὸ καταγινώσκω καὶ κατηγορῶ, οἷον ‘θαυμάζω τῶν ταύτην ἐχόντων τὴν γνώμην’· αἰτιατικῇ δὲ τὸ ἐπαινῶ, οἷον ‘θαυμιάζω τοὺς οὕτω φρονοῦντας’.

    θαυμάζειν ἐστὶ τὸ ἀπορεῖν τι ὂν αἰτία παραλόγου τινός, τερατοῦσθαι δὲ τὸ θαυμάζειν τι τέρας· ἔστι γὰρ τέρας τὸ παρὰ φύσιν σημαῖνόν τι.

    θεημαχία καὶ θεομαχία διαφέρει. θεημαχία μὲν γάρ ἐστιν ἡ πρὸς θεὸν μάχη, θεομαχία δὲ αὐτῶν τῶν θεῶν πρὸς ἀλλήλους μάχη.

    θεωρὸς καὶ θεατὴς διαφέρει. θεωρὸς μὲν γάρ ἐστιν ὁ εἰς θεοὺς | πεμπόμενος, θεατὴς δὲ ὁ ἀγώνων καὶ θεάτρων. [*](69 Va.) Εὐριπίδης ἐν Ἴωνι (301)

  • ‘πότερον θεατὴς ἢ χάριν μαντευμάτων’,
    • τουτέστι θεωρός· καὶ Αἰσχύλος (fr. 598 Mette = fr. 289 N2.)
  • ‘βοᾷς τοιοῦδε πράγματος θεωρὸς ὤν’.
    • ἁρμαρτάνουσιν οὖν οἱ λέγοντες ‘θεωρῆσαί με δεῖ τὸν ἀγῶνα’, δέον εἰπεῖν ‘θεάσασθαι’. διαστέλλει δὲ τοῦτο ἐπιμελῶς Λυσιμαχίδης (FG Hist. 366 F 9) ἐν τῷ πρὸς Κεκίλιον (cf. fr. 155 p. 168 Ofenloch) Περὶ τῶν παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς ῥητόρων, καὶ πολλῶν παραθέσεις ποιεῖται. καὶ ἔστι τὸ θεάσασθαι,
    60
    ὥσπερ πρόκειται, παρὰ τὴν θέαν· τὸ δὲ θεωρεῖν, φησίν, οὐκ ἄλλο τι τὸ τῶν θεῶν ὠρεῖν, τοῦτο δὲ τὸ φροντίζειν. διὸ καὶ τοὺς τῶν θεαμάτων ἕνεκεν πεμπομένους, σὺν θυσίαις δὲ καὶ εὐσεβείᾳ, πάντας ὠνόμαζον θεωρούς· καὶ τὸ τοῖς Ἀθηναίοις διδόμενον θεωρικὸν οὐχὶ διὰ τὰς θέας, ὡς Κεκίλιος ὑπέλαβεν, ἀλλὰ διὰ τὸ ἐν ταῖς ἑορταῖς εἰς τοὺς θεοὺς εὐσεβεῖν καὶ ἐπιθεῖν καὶ εὐφραίνεσθαι.

    θεράποντες καὶ οἰκέται διαφέρουσιν. θεράποντες μὲν γὰρ οἱ ὑποτεταγμένοι φίλοι, ὑφʼ ὧν θεραπεύονται οἱ προσή|κοντες· [*](70 Va.) οἰκέται δὲ δεσποτῶν.

    θέσθαι καὶ ὑποθέσθαι διαφέρει. θέσθαι μὲν γάρ ἐστι τὸ λαβεῖν ὑποθήκην, ὑποθέαθαι δὲ τὸ δοῦναι ὑποθήκην.

    θέλειν καὶ βούλεσθαι ἐὰν λέγῃ τις, δηλώσει ὅτι ἑκουσίως τε καὶ εὐλόγως ὀρέγεταί τινος.

    θερίζειν τό τε διατρίψειν τὴν τοῦ θέρους ὥραν, ὡς τὸ χειμάζειν, καὶ τὸ τοὺς Δημητριακοὺς καρποὺς συλλέξαι.

    Θηβαῖοι καὶ Θηβαγενεῖς διαφέρουσιν, καθὼς Δίδυμος (p. 238 Schmidt) ἐν Ὑπομνήματι τῷ πρώτῳ τῶν παιάνων Πινδάρου (fr. 60 Snell) φησίν· ‘καὶ τὸν τρίποδα ἀπὸ τούτου Θηβαγενεῖς πέμπουσι τὸν χρύσεον εἰς Ἰσμήν⌞ι⌟ον

    61
    πρῶτον. τίς δʼ ἐστὶ διαφορὰ Θηβαγενῶν πρὸς Θηβαίους, Ἔφορος (FGHist 70 F 21) ἐν τῇ δευτέρᾳ φησίν· ‘οὗτοι μὲν οὖν συνετάχθησαν εἰς τὴν Βοιωτίαν. τοὺς δὲ τοῖς Ἀθηναίοις ὁμόρους προσοικοῦντας ἰδίᾳ Θηβαῖοι προσηγάγοντο πολλοῖς ἔτεσιν ὕστερον {δὲ}, οἳ σύμμικτοι μὲν ἦσαν πολλαχό|θεν, [*](71 Va.) ἐνέμοντο δὲ τὴν ὑπὸ τῶν Κιθαιρῶν χώραν καὶ τὴν ἀπομάντιον τῆς Εὐβοίας· ἐκαλοῦντο δὲ Θηβαγενεῖς, ὅτι προσεγένοντο τοῖς ἄλλοις Βοιωτοῖς διὰ Θηβαίων᾿.’

    θής, λάτρις, ἀμφίπολος καὶ ἄτμενος διαφέρουσιν. θὴς μὲν γὰρ ὁ ἐπὶ μισθῷ δουλεύων·

  • ‘θῆτές τε δμῶές τέ’ (δ 644).
    • λάτρις δὲ ὁ κατὰ πολεμικὴν περίστασιν ἁλοὺς καὶ ἐπὶ δουλείαν προσαχθείς. ἀμφίπολος δὲ κοινὸν ἄρρενος καὶ θηλείας ὄνομα δούλου. ἄτμενος δὲ οὐ μόνον ὁ δοῦλος, ἀλλὰ καὶ ὁ ὑποτεταγμένος ἐλεύθερος.

    θράσος καὶ θάρσος διαφέρει. θράσος μὲν γάρ ἐστιν ἄλογος ὁρμή, θάρσος δὲ ἔλλογος ὁρμή.

    62