περὶ ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων

Ammonius Grammaticus

Ammonius Grammaticus. Ammonii Qui Dicitur Liber De Adfinium Vocabulorum Differentia. Nickau, Klaus, editor. Leipzig: Teubner, 1966.

φίλος καὶ ἑταῖρος διαφέρει. φίλοι μέν γὰρ κοινῶς ἅπαντες οἱ τὰ τῆς φιλίας δίκαια πρὸς ἑαυτούς ἔχοντες· ἑταῖροι δέ ἰδίως οἱ καὶ τῇ ἡλικίᾳ παραπλησίως ἔχοντες, οἱ καὶ ἐν τῇ συνηθεία καὶ ἐν τῇ συνεργείᾳ πολὺν χρόνον γεγονότες.

φόρος καὶ φορὸς διαφέρει. φόρος μέν γὰρ λέγεται ὁ  φέρων. | οὕτως καὶ φόνος ἡ ἀναίρεσις, φονὸς δέ ὁ τόπος [*](144 Va.) τῆς ἀναιρέσεως. καὶ φορὸς ὁ φερόμενος.

130

φράσον καὶ φράσαι διαφέρει. φράσον μέν γάρ ἐστι τὸ εἰπέ, φράσαι δὲ ἀντὶ τοῦ διανοήθητι·

  • ‘σὺ δὲ φράσαι, εἴ με σαώσεις’ (A 83).

    • φριμάττεσθαι καὶ φρυάττεσθαι διαφέρει. φριμάττεσθαι μέν γὰρ τὸν τράγον φαμέν — καὶ φριμαγμὸς ἡ τοῦ τράγου φονὴ ὥσπερ πταρνυμένου —, φρυάττεσθαι δέ τὸν ἵππον τὸν φυσῶντα καὶ γαυρούμενον.

    φρονεῖν καὶ καταφρονεῖν διαφέρει. φρονεῖν μέν γάρ ἐστι τὸ λογίζεσθαί τι καὶ ἐνθυμεῖσθαι, καταφρονεῖν δέ τὸ εὐτελίζειν καὶ ὑπερορᾶν.

    φερνὴ μέν ἡ προίξ, φέρνιον δέ τὸ ἁλιευτικὸν σπυρίδιον.

    φύλλον καὶ φῦλον διαφέρει. φύλλον μέν γὰρ τὸ πέταλον δένδρου, φῦλον δέ τὸ γένος.

    φωνεῖν καὶ ὠρύεσθαι διαφέρει. φωνεῖν μέν γὰρ ἐπὶ ἀνθρώπων τάσσεται, ὠρύεσθαι δὲ ἐπὶ λύκων. παρατηρητέον δὲ ἐπὶ τῶν λοιπῶν τὸ οἰκεῖον ἑκάστῳ, ὅτι βληχᾶσθαι

    131
    μέν γὰρ λέγεται ἐπὶ τῶν προβάτων, μηκᾶσθαι δὲ ἐπὶ τῶν αἰγῶν διὰ τοῦ η, μυκᾶσθαι δέ ἐπὶ βοῶν διὰ τοῦ ῡ, βρῶμᾶσθαι [*](145 va.) ἐπὶ ὄνων, βρυχᾶσθαι δʼ ἐπὶ λεόντων, χρεμετίζειν δʼ ἐπὶ ἵππων, ἀραρίζειν δέ ἐπὶ κυνῶν παῤ Ἀθηναίοις ἀπὸ τῆς αρ φωνῆς, παῤ ἡμῖν δʼ ὑλακτεῖν λέγεται.

    φωλεὸς καὶ κοίτη διαφέρει. φωλεὸς μέν γὰρ ἐπὶ τῶν ἑρπετῶν τάσσεται, κοίτη δʼ ἐπὶ τῶν ἀνθρώπων. ὥστε ἐπὶ μέν ἀνθρώπων ῥητέον τὸ κοιτάζζειν, ἐπὶ δὲ τῶν ἑρπετῶν τὸ φωλεύειν ἐπὶ δὲ τῶν ὀρνέων νοσσεύειν. ὁ γοῦν λέγων ‘νοσσιὰν τέκνων’ (tragic. fr. ad. 189 N.2) ἀκυρολογεῖ τέκνα μέν γὰρ ἀνθρώπων, ωεοσσοὶ δʼ ὀρνίθων, νεβροὶ δʼ ἐλάφων, σκύμνοι δέ λεόντων, σκύλακες δέ κυνῶν.

    χάραξ θηλυκῶς μὲν ἐπὶ τῶν τῇ ἀμπέλῳ παραδεσμουμένων· ἀρσενικῶς δέ ἐπὶ τῶν ἐν τοῖς πολέμοις περιπηγνυμένων, ἀφʼ ὧν λέγουσι ‘χαρακώσαντες’ ἀντὶ τοῦ περιφράξαντες καὶ ‘χαρακώματα’ τὰ περιφράγματα.

    χαρὰ καὶ εὐφροσύνη καὶ τέρψις καὶ εὐθυμία καὶ ἡδονὴ | καὶ ἀπόλαυσις διαφέρει. χαρὰ μέν γάρ ἐστι πρόσφατος [*](146 Va.)

    132
    ψυχῆς ἔπαρσις καὶ διάχυσις, εὐφροσύνη δὲ πάθος χρόνιον μετὰ σωφροσύνης γινόμενον, τέρψις δέ οἱονεὶ τρέψις καὶ ψυχαγωγία ἀπὸ τοῦ ἀηδοῦς ἐπὶ τὸ κρεῖσσον, εὐθυμία δὲ βραχεῖα ψυχῆς χαρά, ἡδονὴ δὲ ἐκ ψυχῆς ἀρεστία, ἀπόλαυσις δὲ ἕξις κοινῶς ἐπὶ πάσης μεταλήψεως τασσομένη ἀγαθῆς τε καὶ φαύλης.

    χειμάζειν οὐ μόνον τὸ παραχειμάζειν ἀλλὰ καὶ τὸ ἐνοχλεῖν, ὡς Μένανδρος (fr. 184 Koerte2) ἐν Ἡνιόχῳ.

    χλαῖναν καὶ χλανίδα διαφέρειν φησὶ Τρύφων (fr. 106 Vels.) ἐν τῷ πέμπτῳ Περὶ Ἑλληνισμοῦ καὶ παρατίθεται Ξενοφῶντα. χλαίνας μέν γάρ φησι λέγεσθαι ἐπὶ τῶν ἐγκοιμήτρων καὶ παχέων, διὸ καὶ Ὅμηρον φάναι (ψ 179 sq.)

  • ‘ἐνθάδε τʼ ἐκθεῖσαι πυκινὸν λέχος ἐμβάλετ’ εὐνήν,
  • δέμνια καὶ χλαίνας καὶ ῥήγεα σιγαλόενταʼ.
    • [*](147 Va.) | χλανίδα δέ τὰς φορουμένας καὶ μαλακωτέρας. — ἀντιπίπτει τῷ παρατηρήματι (δ 115. 154)
  • ‘χλαῖναν πορφυρέην ἄντʼ ὀφθαλμοῖσιν ἐπισχών.’
    • μήποτε οὗν ἄμεινον λέγειν τὰς μέν χλαίνας ἐπὶ τῶν ἐγκοιμήτρων
    133
    καὶ τῶν φορουμένων, χλανίδας δέ ἐπὶ μόνων τῶν φορουμένων — οὐκέτι δʼ ἐπὶ τῶν ἐγκοιμήτρων.

    χλαμὺς καὶ χλαῖνα διαφέρουσι, καθὼς διὰ πολλῶν ἀπέδειξε Δίδυμος (p. 180 Schmidt) ἐν Ὑπομνήματι δευτέρῳ Ἰλιάδος. ἡ μὲν γὰρ χλαῖνα ἡρωϊκὸν φόρημα· χλαμὺς δέ Μακεδονικόν, μετὰ ἑξακόσια ἔτη τῶν ἡρωϊκῶν ὀνομασθεῖσα· Σαπφώ (cf. fr. 54 L. -P.) αὕτη γὰρ μέμνηται τῆς χλαμύδος. διαφέρειν φησὶ καὶ τῷ σχήματι· ἡ μέν γὰρ χλαῖνα τετράγωνον, φησίν, ἱμάτιον, ἡ δὲ χλαμὺς εἰς τέλειον περὶ τὰ κάτω συνῆκται. καὶ τοὺς χρησαμένους πολὺ ἀπʼ ἀλλήλων διεστάναι. προσάγεται Ἀρι|στοτέλην (fr. 500 Rose), Φύλαρχον [*](148 Va.) (FGHist 81 F 62), Πολέμωνα (fr. 99 Preller), ὅτι παραπολὺ διαφέρουσι.

    χιτώνιον καὶ χιτωνίσκος διαφέρει. χιτωνίσκος μέν γὰρ ὁ τοῦ ἀνδρὸς καὶ χιτών· χιτώνιον δὲ τὸ τῆς γυναικὸς ἔνδυμα??, ἔστι δέ τοῦτο λεπτόν??.

    134

    Χόας συνεσταλμένως τὴν ἑορτήν, ??καὶ παροξυτόνως??· Ἀριστοφάνης Ἀχαρνεῦσιν (1000)·

  • ‘ἀκούετε λεώς, κατὰ τὰ πάτρια τούς χόας’.
    • χοᾶς δέ περισπωμένως ἐπὶ τῶν μέτρων τοῦ οἴνου, ??καὶ ἐν ἐκτάσει??.

    χορήγιον καὶ χορ{ηγ}ὸς διαφέρει. χορήγιον μὲν τὸ διδασκαλεῖον — καὶ χορηγὸς ὁ διδάσκαλος —, χορὸς δέ τὸ σύστημα τῶν παίδων καὶ τῶν ᾀδόντων.

    χολάδες καὶ χόλικες διαφέρει. χολάδες μέν γὰρ τὰ ἔντερα·

  • ‘χύντο χαμαὶ χολάδες’ (Δ 526 181).
    • χόλικες δʼ αἱ τῶν βοῶν κοιλίαι Ἀριστοφάνης Βαβυλωνίοις (II p. 982 M. ═ fr. 82 K.)· [*](149 Va.)
  • ‘ἢ βοι{α}δαρίων τις ἀπέκτεινε ζεῦγος, χολίκων ἐπιθυμῶν’.

    • χρήστας καὶ τούς δανειστὰς λεκτέον καὶ τοὺς χρεωφειλέτας.

    χρηστήριον ὁ τόπος καὶ ὁ χρησμὸς καὶ τὸ ἱερόν.