περὶ ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων

Ammonius Grammaticus

Ammonius Grammaticus. Ammonii Qui Dicitur Liber De Adfinium Vocabulorum Differentia. Nickau, Klaus, editor. Leipzig: Teubner, 1966.

τιθέναι νόμον καὶ τίθεσθαι διαφέρει. τίθησι μέν γὰρ νόμον ὁ εἰσφέρων, τίθεται δέ ὁ κυρῶν.

τόμος καὶ τομὸς διαφέρει. τόμος μέν γάρ ἐστιν ὁ τεμνόμενος χάρτης ἢ ἄλλο τι, τομὸς δέ ὁ τέμνων σίδηρος.

124

τρίετες βαρυτόνως καὶ τριετές ὀξυτόνως διαφέρει, [*](137 Va.) φη|σὶ Πτολεμαῖος ὁ Ἀσκαλωνίτης (p. 61 Baege). ἐὰν μέν γὰρ βαρυτονήσωμεν, ἔσται ἐπὶ χρόνου διὸ καὶ ὁ ποιητής φησιν (β 106 ω 141)

  • ‘ὡς τρίετες μὲν ἔληθε δόλῳ’.
    • ἐὰν δέ ὀξυτονήσωμεν ‘τριετὲς’ ὡς ‘εὐφυές’, ἔσται ἐπὶ ἡλικίας οἷον ‘τριετὲς τὸ παιδίον’· ὅθεν καὶ
  • ‘ἑξετέ’ ἀδμήτην’ (Ψ 266. 655).
    • καὶ χρῆν ἀναγινώσκειν ὡς ἀξιοῖ ὁ Ἀσκαλωνίτης.

    τροχοὶ ὀξυτόνως καὶ τρόχοι βαρυτόνως διαφέρουσι παρὰ τοῖς Ἀττικοῖς, φησὶ Τρύφων (fr. 11 Vels.) ἐν δευτέρα Περὶ Ἀττικῆς προσῳδίας. τοὺς μὲν γὰρ περιφερεῖς τροχοὺς ὁμοίως ἡμῖν προφέρονται ὀξυτονοῦντες· τρόχους δέ βαρυτόνως λέγουσι τοὺς δρόμους. ἀναγινώσκομεν γάρ, ὥς φησίν, ἐν μέν Ἀλόπῃ Εὐριπίδου (fr. 105 N.2)·

  • ‘ὁρῶ μέν ἀνδρ??ῶ??ν τόνδε γυμνάδα στόλον
  • στίχοντα θεωρὸν ἐκ τρόχων πεπαυμένον’,
    • ἐν δὲ Μηδείᾳ (46)
  • ‘ἀλλ᾿ οἵδε παῖδες ἐκ τρόχων πεπαυμένοι’.
    • 125
    ἀναλογικώτερον δέ τὸ βαρύνειν. τὰ γὰρ εἰς χος δισύλλαβα — παρατελεύτου ὄντος τοῦ ο — βαρυτονεῖται· οἷον λέχος ὄχος βρόχος κόγχος κόλχος μόσχος, οὕτω τρόχος. καὶ ἔτι τὰ παρὰ ῥήματα εἰς ω βαρύτονα καὶ αὐτὰ βαρυτονεῖται ἰσοσυλλαβοῦντα· οἷον πλέκω πλόκος, σπείρω σπόρος, λέγω λόγος, φέρω φόρος, οὕτω καὶ τρέχω τρόχος.

    τραγῳδοὶ καὶ κωμῳδοὶ καὶ τραγῳδοποιοὶ καὶ [*](138 Va.) κωμῳδοποιοὶ διαφέρουσι. τραγῳδοὶ μέν γὰρ καὶ κωμῳδοί εἰσιν οἱ ὑποκριταὶ τῆς κωμῳδίας καὶ τραγῳδίας, τραγῳδοποιοὶ δέ καὶ κωμῳδοποιοὶ οἱ ποιηταὶ τῶν δραμάτων.

    τύραννον οἱ ἀρχαῖοι καὶ ἐπὶ βασιλέως ἔτασσον. Ἡρόδοτος (1, 6, 1) ἐπὶ Κροίσου ‘τυράννου δʼ ἐθνέων’, καὶ προβὰς (1, 26, 1) ‘τελευτήσαντος δʼ Ἀλυάτ τεω διεδέξατο τὴν βασιλείην’, καὶ Ἀριστοφάνης (II p. 1098 M. ═ fr. 357 K.) ἐν Λημνίαις·

  • ‘ἐνταῦθ’ ἐτυράννευεν Ὑψιπύλης πατὴρ
  • Θόας, βραδύτερος τῶν ἐν ἀνθρώποις δραμεῖνʼ.
    • ἔσθ᾿ ὅτε καὶ τὸν τύραννον βασιλέα ἔλεγον, ὡς Εὔπολις ἐν Δήμοις (lI p. 474 M. ═ fr. 123 K.) ἐπὶ τοῦ Πεισιστράτου.

    τήθη μέν ἐστιν ἡ μάμμη, ἐπιτήθη δὲ ἡ προμάμμη, τιθὶς δὲ ἡ θεία, τιτθὴ δέ ἡ τροφός.

    126
    [*](139 Va.)

    ὕμνος ἐγκωμίου διαφέρει. ὁ μὲν γὰρ ὕμνος ἐστὶ θεῶν, τὸ δὲ ἐγκώμιον ἀνθρώπων.

    ὕπαρ ὀνείρατος διαφέρει. ὕπαρ μέν γάρ ἐστιν ἡ ἐναργὴς ὄψις, ὄνειρον δὲ ἡ ἐν τῷ καθεύδειν φαντασία.

    ὑπαντῆσαι καὶ ἀπαντῆσαι διαφέρει. ὑπαντῆσαι μέν γὰρ ἐπὶ ὁδοῦ λέγουσιν· ἀπαντῆσαι δέ τὸ περιτυχεῖν δίκῃ, οἷον ‘ἀπήντησε κατὰ τὴν δίκην’, ἀντὶ τοῦ περιέτυχεν.

    ὑπόσχεσις καὶ ἐπαγγελία διαφέρει. ὑπισχνεῖται μὲν γὰρ ὁ τὸ ἀξιωθὲν διδόναι μέλλων ἐπαγγέλλεται δέ ὁ δίχα παρακλήσεως παρέχειν βουλόμενος.

    ὑποψία ὑφοράσεως διαφέρει. ὑποψία μέν γάρ ἐστι κακοῦ τις ὑπόνοια, ὑφόρασις δὲ δόξα ἐπὶ τὸ χεῖρον.

    [*](140 Va.)

    ὑπάρξαι τό τε γενέσθαι καὶ τὸ κατάρξασθαι.

    ὑπάγειν καὶ πορεύεσθαι διαφέρει, ὅτι τὸ πορεύεσθαι μέν ἐστι τὸ βαδίζειν, ὑπάγειν δέ τὸ ὑπὸ ζυγὸν ἄγειν

    127
    βοῦς ἢ ἵππους ἤ τι τοιοῦτον. ὡς καὶ Ὅμηρος (Π 148)
  • ‘ὔπαγε ζυγὸν ὠκέας ἵππουςʼ.
    • οἱ δὲ βοηθοῦντες τῇ λέξει φασίν, ὅτι ὑπάγειν λέγομεν ἀντὶ τοῦ προάγειν ὥσπερ ὑφηγητὴν ἀντὶ τοῦ προηγητὴν καὶ ὑπογραμμὸν ἀντὶ τοῦ προγραμμόν ὥς φησι καὶ Ἀριστοφάνης (II p. 1188 M. ═ fr. 652 K.)·
  • ‘ἐγὼ δέ ὑπαίρω τὸν ὅρκον’
    • ἀντὶ τοῦ προαίρω. οὕτως οὖν καὶ ὑπάγειν λέγομεν ἀντὶ τοῦ προάγειν, τοῦτ᾿ ἔστιν εἰς τοὔμπροσθεν πορεύεσθαι. κέχρηται τῇ λέξει Εὔπολις ἐν Βάπταις (II p. 447 M. ═ fr. 79 K.)·
  • ‘σὺ δʼ ὕπαγε εἰς τοὔμπροσθενʼ.

    • [*](141 Va.)

    φακοὺς καὶ φακῆν διαφέρειν φασίν· φακοὶ οἱ ἔτι μοί, οὐχ ἑνικῶς, φακῆ δὲ ἡ ἑψημένη. τετήρηται παρὰ τοῖς παλαιοῖς ἡ διαφορά.

    φαυλία καὶ φυλία διαφέρει. φαυλία μὲν γὰρ εἶδος ἐλαίας, φυλία δὲ ἡ σχῖνος.

    φάκελος σφακέλου διαφέρει. φάκελος μὲν γάρ ἐστι

    128
    φορτίον ξύλων· Θουκυδίδης (cf. 2, 77, 3) ‘φακέλους ὕλης ἀργείας᾿ . σφάκελος δέ ὁ μετὰ φλεγμονῆς σπασμός.