περὶ ὁμοίων καὶ διαφόρων λέξεων

Ammonius Grammaticus

Ammonius Grammaticus. Ammonii Qui Dicitur Liber De Adfinium Vocabulorum Differentia. Nickau, Klaus, editor. Leipzig: Teubner, 1966.

ὄφλειν καὶ ὀφείλειν διαφέρει. Ἀπολλωνίδης ὁ Νικαεὺς ἐν ὑπομνήματι τοῦ Περὶ τῆς παραπρεσβείας

96
Δημοσθένους (cf. Dem. or. 19, 280sq.) ‘ὄφλει μέν τις ’,φησίν, ‘ἐπὶ καταδίκῃ, ὀφείλει δέ τις ὡς ἡμεῖς ἐκδεχόμεθαʼ.

ὅλον τοῦ παντὸς διαφέρει. πᾶς τὴν τῶν προσώπων διαφοράν τὸ μὲν γὰρ συνέστηκεν. ὁ οὖν λέγων ‘ὅλος ἄνθρωπος’ ἔνα λέγει. τὸ δὲ ‘πᾶςʼ πλείονας λέγει.

ὄφλημα καὶ χρέος διαφέρει. ὄφλημα μὲν γὰρ καὶ ὀφείλημα τὸ ἐκ καταδίκης τῷ δημοσίῳ ὀφειλόμενον, χρέος δὲ τὸ ἰδιωτικὸν δάνειον.

[*](108 Va.)

ὄχθαι καὶ ὄχθοι διαφέρει. ὄχθαι μὲν γάρ εἰσι ποταμῶν χείλη, ὄχθοι δὲ γῆς ἐπάρματα.

ὀψὲ καὶ ἑσπέρα διαφέρει. ἑσπέρα μὲν γὰρ ἡ μετὰ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου ὥρα, ὅτε ἑσπέρας ἔλθῃ ὥρα δύνοντος τοῦ ἡλίου. ὀψὲ δὲ ἡ μετὰ πολὺ τῆς δύσεως καὶ καθόλου μετὰ πολὺν χρόνον ὡς Ὅμηρος (Η 399 Θ 30 Ι 31.432.696 η 155 υ 321)·

  • ‘ὀψὲ δὲ δὴ μετέειπεʼ,
    • 97
    καὶ
  • ‘ὀψαρότης προαρότῃ ἰσοφαρίζει’ (cf. Hes. opp. 490).
    • ὀψαρότης γὰρ ὁ μετὰ πολὺ τοῦ καθήκοντος χρόνου ἀροτριῶν.

    παρέχειν καὶ παρέχεσθαι διαφέρει. παρέχειν μὲν γὰρ λέγεται τὰ διὰ χειρὸς διδόμενα, οἷον ἐαθήματα ἢ ἐκπόματα τὸ δὲ παρέχεσθαι λέγεται ἐπὶ τῶν τῆς ψυχῆς διαθέσεων, οἷον ἐπιθυμίαν, εὔνοιαν. Θουκυδίδης (4, 85, 4 ) ‘καὶ πᾶν τὸ πρόθυμον παρεχόμενοιʼ. Δημοσθένης ἐν Φιλιππικοῖς (Olynth. 18)· ‘τὴν αὐτὴν παρειχόμεθα προθυμίανʼ.

    παρειαὶ καὶ παρεῖαι διαφέρουσιν. παρειαὶ μὲν γὰρ ὀξυτόνως αἱ τοῦ ἀνθρώπου, παρεῖαι δὲ προπερισπωμένως ὄφεις τινὲς μετέωρα τὰ παρεῖα ἔχοντες·

  • ‘ὡς παρείας ὢν ὄφιςʼ (Ariatoph. PIut. 690).
    • [*](109 Va.)

    πάσασθαι βραχέος μὲν ὄντος τοῦ α τὸ γεύσασθαι δηλοῖ, ἐν ἐκτάσει δὲ τούτου τὸ κτήσασθαι.

    παραβολὴ καὶ παράδειγμα διαφέρει. παραβολὴ μὲν γάρ ἐστιν ἡ οἵα τε γενέσθαι ἐπὶ πράγματος, οἷον

    98
  • ‘ὡς δ’ ὅτε τίς τε δράκοντα ἰδών᾿ (Γ 33).
    • παράδειγμα δέ γεγονότος πράγματος ἀντιπαράθεσις·
  • ‘οἶνος καὶ Κένταυρον ἀπώλεσεν’ (cf. e. g. Anthol.
  • Palat. 11, 1, 3)

    • πάλτον καὶ πέλτη διαφέρει. πάλτον μέν γάρ ἐστι τὸ δόρυ, πέλτη δὲ ἡ ἀσπὶς ἴτυν οὐκ ἔχουσα.

    παρακέκρουσται καὶ παρακέκρουται διαφέρει. τὸ μὲν γὰρ σὺν τῷ σ ἐνεργητικόν ἐστι καὶ σημαίνει τὸ ‘ἑξηπάτηκε’, τὸ δέ χωρὶς τοῦ σ παθητικὸν καὶ σημαίνει τὸ ‘ἐξηπάτηται’.

    παῖς καὶ ἀντίπαις διαφέρει. παῖς μέν γάρ ἐστιν ὁ ἐν τῇ παιδικῇ ἡλικίᾳ, ἀντίπαις δέ ὁ ἐκβεβηκὼς τοῦ παιδὸς τὴν ἡλικίαν καὶ ἤδη πρόσηβος. βούπαις δέ ὁ μέγας παῖς.

    παιδίσκη καὶ θεράπαινα διαφέρει. παιδίσκη μὲν γάρ ἐστι πᾶσα ἡ τὴν παιδικὴν ἔχουσα ἡλικίαν, ὡς καὶ παιδίσκος· θεράπαινα δὲ ἡ δούλη.

    [*](110 Va.)

    παίδευσις καὶ παιδεία διαφέρει, ὥς φησι Πλάτων ἐν Ὅροις (def. 416 a 27—28). παιδεία μὲν γάρ ἐστι δύναμις θεραπευτικὴ ψυχῆς· παίδευσις δέ παιδείας καὶ ἀρετῆς παράδοσις, καὶ ἐκ παιδὸς ??ἀγωγὴ?? ἐπʼ ἀρετὴ ??ν?? ὁδηγοῦσα.

    99

    παιδίσκη καὶ παῖς διαφέρει. παιδίσκη μὲν γὰρ ἡ ἐλευθέρα παρʼ Ἀττικοῖς, παῖς δὲ ἡ δούλη. Μένανδρος (fr. Koerte2) ἐν Δακτυλίῳ ἐπὶ τοῦ δάου·

  • ‘τίς οὑτοσὶ κακοδαίμων ἔφυ,
  • ὃς οὐκ ἂν ἐκδοίη θυγατέραας μένος
  • καὶ ταῦτα πεντήκοντα παιδίσκας ἔχωνν;’.

    • παρθενία καὶ σωφροσύνη διαφέρει καὶ παρθένος σώφρονος, καθὸ ἡ μὲν παρθένος σώφρων ἐστὶ πάντως, ἡ δὲ σώφρων οὐ πάντως παρθένος.

    πάσχειν καὶ συμπάσχεῖν διαφέρει ὡς πάσχων συμπάσχοντος. ὁ μέν γὰρ πάσχων ἀλγεῖ, ὁ δὲ συμπάσχων λυπεῖται μὲν ἐπὶ τῷ τοῦ {συμ}πάσχοντος πάθει οὐ μέντοι συμπάσχων ἀλγεῖ | καθάπερ ὁ πάσχων. οἷον πυρέττει τις τῶν [*](111 Va.) φίλων σφόδρα, καὶ συμπάσχομεν τούτῳ πυρέττοντι, οὐ μὴν καὶ πυρέττομεν.

    πάτρια πατρπατρῴων καὶ πατρικῶν διαφέρει. πατρῷα μὲν γὰρ τὰ ἐκ πατέρων εἰς υἱοὺς χωροῦντα· πατρικοὶ δʼ ἢ φίλοι ἢ ξένοι πάτρια δὲ τὰ τῆς πόλεως ἔθη.

    100

    παιδίσκη καὶ παιδισκάριον διαφέρει. παιδίσκην μέν γὰρ λέγομεν τὴν ἐλευθέραν, παιδισκάριον δὲ τὸ δοῦλον.

    παῖδα οὐ μόνον τὸν υἱὸν ἀλλὰ καὶ τὸν δοῦλον, ὡς Δημοσθένης ἐν τῷ Πρὸς Πανταίνετον (or. 37, 50, cf. 23. 40).