De venenatis animalibus eorumque remediis
Philumenus
Philumenus, De venenatis animalibus eorumque remediis, Wellmann, Teubner, 1908
τῶν μὲν ἀϲπίδων ἐϲτὶν εἴδη κατὰ τοὺϲ θηριακὸϲ τρία· αἱ μὲν 1 γὰρ αὐτῶν εἰϲι χερϲαῖαι καλούμεναι, αι δὲ χελιδονίαι, αἱ δὲ ὀνομάζονται πτυάδεϲ, μεγέθει δὲ αὐται καὶ χρόᾳ καὶ ἐνεργείᾳ ἀλλήλων διαφέρουϲιν. αἱ μὲν γὰρ χερϲαῖαι ευρίκονται πηχῶν τριῶν, ἐνίοτε δὲ καὶ τεϲϲάρων, πολλά κιϲ δὲ καὶ πέντε· ἀνάλογα δὲ τῷ μήκει καὶ τὰ πάθη ἔχουϲιν.
αἱ δὲ πτυάδεϲ αἱ μέγιϲται πηχῶν δύο, αἱ δὲ χελιδονίαι 2 πήχεωϲ ἑνόϲ, κατὰ δὲ χρόαν τῶν χελιδονίων εἰϲὶν ὅμοιαι, ὅθεν καὶ προϲηγορεύθηϲαν· αἱ δὲ πτυάδεϲ τεφρώδειϲ, ἔγχλωροι, χρυϲίζουϲαι, αἱ δὲ χερϲαῖαι καὶ αὐταὶ ὁτὲ μὲν τεφρώδειϲ, ὁτὲ δὲ ἔγχλωροι. ερίϲκονται.
κοινῶϲ δὲ παρέπεται τοῖϲ ὑπ᾿ αὐτῶν δηχθεῖϲιν κεντήματα ἐπὶ 3 τοῦ δήγματοϲ, ὡϲ βελόνηϲ, δύο ἢ τέϲϲαρα, εἰ δὲ θηλυκὰ εἴη, τέϲϲαρα, δίχα πόνου, μηδὲν ἀποκρίνοντα, εί μὴ βιαίωϲ ἀποϲπάϲθαι τὸ ζῷον τύχοι. παρέπεται δὲ νάρκα, ὠχρίαϲιϲ προϲώπου, κατάψυξιϲ, χαϲμαὶ ϲυνεχεῖϲ, βλεφάρων ἐπιμύϲειϲ, τραχήλου παρέγκλιϲιϲ, καρηβαρία, νωθρία, [*](1 SIM. Ael. Pr. (fol. 180r).) [*](11 SIM. Nic. Th. 157; Gal. XIV 235; Paul. Aeρ. V 19.) [*](11 EXC. Aet. XIII 20; Theoph. Ton. 274 (ex Aetio).) [*](22 NIA4. Nie. Th.l.s.; Ps. D.17 (73); Paul. Aeq.V 19; Theoph. Nonn. 274.) [*](22 EXC. Aet. XIII 20.) [*](1 τρυγόναϲ P: τρυγόνοϲ Pr. 2 δράκονταϲ θαλαϲϲίουϲ P: δράκοντοϲ θαλαϲϲίου Pr. 3. 4 νάρδου· ϲτάχυϲ ϲτάχυϲ P: correxi 6 post ϲπέρμα- τοϲ add. ἄγνου ϲπέρματοϲ Pr. 8 ϲείϲαϲ P: corexi αἱ καπάρεωϲ P 10 κυάϲθων Pr. 12 τρία] γ P 13 εἰϲί] ?? P: correxi αἰ δὲ addidi ex Aet. χελιδώνι (in conf. sere.) ἀιδεϲτὸν πιτυάδεϲ P: correxi coll. Aetio πιτυἀδεϲ 14 (semper): correxi coll. Pl. XXVIII 65 Herocl. II 12; Gal. l. s.; Ael. 14 χρόᾳ] ἄχροα P: correi 18 πηχυν ᾱ P: correxi coll. Aet. αἰ δὲ χελιδονίαι μείζουϲ ἑνὸϲ πήχεωϲ εὺρίϲκονται τῶν χελιδονίων P. de gemetivo cf. Kuher3 II 1.413 ὅμοια P: correxi 19 προϲηγορεύθηϲ P: correxi 20 ϲὐγχλωροι P: ὑπόχλωροι Ad.: corr. Oder 23 ὡϲ ἐπι βελόνηϲ Aet. β ἢ δ P τέϲϲαρα (alt.) addidi ex Aet. 26 παρέγκλιϲιϲ Aet.: παρέγκληϲιϲ P)
4 ὁ δὲ θάνατοϲ ἐν ὥραιϲ δύο ἢ τριϲὶν ἐπὶ τῆϲ χερϲαίαϲ, ἐπὶ δὲ τῆϲ χελιδονίαϲ ἔτι καὶ ϲυντομώτερον· τοῖϲ δὲ ὑπὸ τῆϲ πτυάδοϲ προϲεπτυϲμένοιϲ ἀμαύρωϲιϲ, διόγκωϲιϲ προϲώπου καὶ ἀκοῆϲ ἀποκοπή, πόνοϲ ἐλαφρὸϲ καὶ οὐκ ἄτερ ἡδονῆϲ, διὸ καλῶϲ ὁ Νίκανδροϲ (Th.188) ἔλεγεν·
5 ‘καμάτου δ’ ἄτερ ὄλλυται ἀνήρ’· χρόα ἀτρόπιοϲ καὶ χλοανθήϲ, καρδιωγμὸϲ ὀλίγοϲ, μέτωπον δὲ ϲυνεχῶϲ ἀναϲπᾶται, βλέφαρα ἀκινητεῖ μετὰ ἀναιϲθηϲίαϲ ὁμοίωϲ ὕπνῳ, κἂν τούτοιϲ ὁ θάνατοϲ ϲυναναιρει. μηδὲ τρίτον ἡμέραϲ διαλιπών.
6 βοηθοῦνται δὲ οἱ ὑπ’ αὐτῶν πληγέντεϲ ϲυντόμωϲ ἀκρωτηριαϲμῷ, εἰ ἐνδέχεται τὸ δηχθὲν μέροϲ· εἰ δὲ μή, περιϲαρκιϲτέον παραχρῆμα καὶ ἐκτμητέον διὰ βάθουϲ μέχριϲ ὀϲτέου, ὅπωϲ ὑπεκδράμῃ μὲν τὰ δεδηγμένα μέρη καὶ τὰ τούτοιϲ πληϲίον, τὰ δὲ ὑπολειπόμενα τοῖϲ καυτῆρϲιν ἀνικμαϲτέ|ον.
7 ἁπλοῖϲ δὲ βοηθήμαϲιν παραυτίκα χρηϲτέον τούτοιϲ· ὄξοϲ δριμύτατον δίδου πιεῖν, ἕωϲ τῆϲ ποιότητοϲ τοῦ ὄξουϲ ἀντιλάβοιτο· τὸ γὰρ ἐν ταῖϲ ἀρτηρίαιϲ αιμα καὶ πνεῦμα τούτων ὁ ἰὸϲ ὀξυτάτωϲ πήγνυϲι, ὥϲπερ καὶ ὁ τοῦ βαϲιλίϲκου. κατὰ δὲ τῆϲ πληγῆϲ ἐπιτίθει κενταύριον ϲὺν ϲμύρνῃ καὶ ὀπίῳ ϲυλλεάναϲ. ἄλλο· ϲίναπι μετὰ λινοϲπέρμου ϲὺν ὄξει λεάναϲ ἐπίθεϲ.
8 εἰϲ δὲ τὸ γνῶναι, εἰ ζήϲεται ὁ πεπληγμένοϲ, κενταύριον λεάναϲ μετ’ οἴνου δίδου· ἐὰν ἐμέϲῃ τὸ φάρμακον, ἀποθανεῖται, εἰ δὲ μή, ϲψζεται. εἰϲ δὲ τὸ ἀπερᾶϲαι τὴν ἐκ τῆϲ ἀντιδόϲεωϲ φαυλότητα καὶ τροπὴν τὴν ἐν τῷ ϲτομάχῳ ϲκόρδα λεάναϲ δίδου μετὰ ζύθου, ἕωϲ ὑποναύϲιοϲ γένηται, ἢ ὀποπάνακα δίδου ἐν κράματι, καὶ παραχρῆμα ἐνεργήϲει.
9 Nουμἠνιοϲ δέ φηϲιν ὁ θηριακόϲ· τὴν Ἡρακλεωτικὴν ὀρίγανον, εἴτε ξηρὰν εἴτε χλωράν, λεάναϲ πρὸϲ δύναμιν δίδου μετ’ οἴνου. μετὰ δὲ ταῦτα ταῖϲ θηριακαῖϲ ἀντιδότοιϲ χρηϲτέον καὶ τοῖϲ καθολικοῖϲ βοηθήμαϲιν τοῖϲ ἐν ἀρχῇ δεδηλωμένοιϲ.
[*](10 SIM Ps. D. 33 (90) cf. 34.)[*](10 EXC. Aet XIII 20; P paul. Aeg. V 19 (167 ,5); Theϲsh. N onn. 274.)[*](1 ὑπνώδειϲ P. correxi προϲτέλλει P: correxi coll. sAet. ἐπὶ τέλει δὲ καὶ ϲπαϲμόϲ 3 προϲεμπτυομένοιϲ Aet. post προϲεπτυϲμένοιϲ add. Aet. παρέπε- ται 4 post ἀμαύρωϲιϲ ddd. ὄψεωϲ, καρδίαϲ πόνοϲ Aet. 5 ἄτερ D: ἄτερον P 6 δὲ ὀτερ P : coirexi e Nic. ἀτρόπιοϲ D: διτροπιοϲ (ι alt. in ras.) P χλο- ανθήϲ P et D: χλωρανθὴϲ coni. Spr. collato Nic. Th. 173 καρδιωγμὸϲ ὀλίγοϲ D : καρδάμωμον ὀλίγον P 8 ϲυναίρει DA 9 ἡμ P διαλιπών DA: διαλειπών P 12 ἐκτμητέον A : ἐκμητέον P ὑπεκδράμωμεν P: correxi, ὅπωϲ διεκδρ, μὲν τὰ δεδηγμένα μέρη A 13 ὑπολιπόμενα P: λειπόμενα A: correxi: 14 ἀνικματέον A: ἀνιγμαϲτέον P χρηϲτέον addidi 15 ἕωϲ Aet.: ὡϲ P 16 fort. ἀντιλάβηται, aliter Aet. δίδου δὲ ἕωϲ τῆϲ ποιότητοϲ τοῦ ὄξουϲ ἀντιλαμβάνονται κατὰ τὸ δεξιὸν ὑποχόνδριον· τοῦτο γάρ φαϲιν ἀναιϲθητεῖν πρῶ- τον ἐπὶ τῶν ἀϲπιδοδήκτων 17 καὶ adiidi e.x A 18 ἐπιτεθῇ P P.: correx ὀπίῳ Th.: ὅπωϲ P 19 λαχανοϲπέρμου P: correxi εἰϲ Aet.: εἰ P προ- γνῶναι Aet. δίδῶυ πίνειν καὶ Aet. 21 εἰϲ Aet.: εἰ P 23 ϲκόρδα P fort. ϲκόροδα ὑπόναυϲοϲ P: correxi 25 φαϲιν P: correxi)τοῖϲ δὲ ὑπὸ ἔχεωϲ ἢ ἐχίδνηϲ δηχθεῖϲιν εὑρίϲκομεν κεντήματα [*](17 1) ὑπάρχοντα δύο ἢ τέϲϲαρα. εὐρύτερα δὲ ἢ ἐπὶ ἀϲπίδοϲ, δι’ ὧν αἷμα ἐκκρίνεται πρῶτον, εἶτα αἱματώδηϲ ἰχὼρ καὶ ἐλαιώδηϲ καὶ χολώδηϲ, ὄγκοϲ διάπυροϲ, φλυκταινώδηϲ, ὑπέρυθροϲ, εἶτα πελιὸϲ καὶ νεμόμενοϲ, ϲτόμα κατάξηρον, ἔγκαυϲιϲ, ἔκλυϲιϲ, φρικώδηϲ διαδρομή, ποτὲ
δὲ καὶ χολῆϲ ἔμετὸϲ, ϲτρόφοϲ, βάροϲ κεφαλῆϲ καὶ ὀϲφύοϲ, ϲκοτοδινία, 2 ὠχρίαϲιϲ, λυγμόϲ, πυρετόϲ, ταχύπνοια, χρῶμα μολιβδῶδεϲ, ἱδρὼϲ ψυχρόϲ. ὁ δὲ θάνατοϲ ἐν ἡμεραιϲ ἑπτά, καὶ ὡϲ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον τῇ τρίτῃ, καὶ μάλιϲτα τοῖϲ ὑπὸ ἐχίδνηϲ ἀδικηθεῖϲιν.
βοηθοῦϲι δὲ καὶ τούτοιϲ ϲπύραθοι σιγῶν μετ’ οἴνου λεανθεῖϲαι 3 καὶ καταπλαϲϲόμεναι, καὶ δάφνη ὡϲαύτωϲ, καὶ ἀβρότονον καὶ χαλβάνη ἀντὶ ϲπληνίου ἐπιρριπτομένη, καὶ ὀρίγανοϲ χλωρὰ λεανθεῖϲα, καὶ τῶν ὀρνίθων οἱ νεοϲϲοὶ ἀναπτυϲϲόμενοι παραχρῆμα καὶ ἐπιτιθέμενοι, ἢ ὀρόβινον ἄλευρον ϲὺν οἴνῳ πεφυραμένον, καὶ ῥεφάνου φλοιὸϲ ίϲχυρῶϲ λεανθείϲ, καὶ ϲκίλλα ὀπτὴ καὶ χαμαίμηλον λελειωμένον, καὶ ὠμήλυϲιϲ δι’ ὀξυμέλιτοϲ ἐϲκευαϲμένη προκαταντλουμένοιϲ θερμῷ ὕδατι.
καὶ δάφνηϲ φύλλοιϲ μετ’ ἐλαίου ἐπάλειφε καὶ τῇ ἀγρίᾳ μαλάχῃ μετ’ 4 ἀλφίτου, καὶ κατάπλαϲϲε ϲεύτλου ῥίζῃ μετὰ ἀλφίτων καὶ ὄξουϲ, ἢ ἴριδι ϲὺν ἀλφίτῳ, ἢ τιτάνῳ μετ’ ἐλαίου, ἢ πεφωϲμένοιϲ ἁλϲὶν μετὰ ὑϲϲώπου, ἢ ὀριγάνῳ ϲὺν μέλιτι.
ὅταν δὲ ἐπεγερθῶϲιν φλύκταιναι, τῶν 5 καταπλαϲμάτων ἀφίϲταϲθαι χρή, μὴ ἀποδαρῇ τὸ δέρμα· ὅταν δὲ οἱ ίχῶρεϲ ἐκρέωϲιν, κατάντλει ὕδατι θερμῷ ἐπὶ πολὺν χρόνον, ἐπεὶ χεῖρον διατίθενται καταντληθέντεϲ ἐπ’ ὀλίγον. μετὰ δὲ ταῦτα κατάπλαϲϲε τὸ οἴδημα καὶ τὰϲ φλυκταίναϲ ἑφθῷ φακῷ λείῳ μετὰ μέλιτοϲ, καὶ [*](1 SIM Nic. Th. 209sq. (ex Apollod.) ; Aet. n. a. X 9 (e Sostr.-Apollod.); Ps D. 9 (69); Gal. XIV 265; Paul. Aeg. V 13 (unio Theoph. Nonn. 273).) [*](1 EXC. Aet. XIII 21.) [*](11 SIM. Paul Aeg. V 13 (165, 31) Theoph. Nonan 273.) [*](11 EXC. Ps. D. 27 (85).) [*](1 κέχιδνα P: correxi 2 desciptionem vineae, quam. habet Aetius, om. P 3 ὑπάρχοντα αddidi: β ἢ δ P 4 ίχὼρ Aet.. ίχωραϲ P ίλυώ- δηϲ P: ἐλαιοειδήϲ Aet. A: correxi coll. Nic. Th. 235 5 νεμόμενοϲ P: μελαι- νόμενοϲ καὶ νεμόμενοϲ (var. lect.) Aet.: fort. μελαινόμενοϲ 8 ὠχρίαϲιϲ Aet.: ὠχρόαϲιϲ P ταχύπνοια Aet.: ταχυπνια P 9 ἡμέραιϲ] ὥραιϲ Aet. 10 ἀδι- κηθείϲην P: correxi 11 βοηθοῦνται δὲ καὶ οὐτοι P: correxi coll. I 12 δάφνη D. δάφνηϲ P. δάφνηϲ ἑφθὰ φύλλα A χαλβάνη D: χαλκἀνθη P, cf. 336 13 ἐπιρριπτούμενα D 14 καὶ παραχρῆμα D 16 λελειωμένα D 17 προ- καταντλουμένουϲ P: correxi : προκατηντλημένου θερμοῦ D 18 ἀπάλιφε P: cor- rexi 19 καὶ (pr.) αddidi καταπα(corr. ln λ pr. m.)άϲϲει P: correxi ῥίζαν P: correxi: καὶ (alt.) addidi 21 τῶν] αὐτῶν P: correxi 23 χρόνω P correxi 21 καταπλάϲϲεται P: corrre(xi ex A 25 ἐφοῖϲ φαρμάκω P: correxi. coll. A κατάπλαττε φακῷ ἑφθῷ μετὰ μέλιτοϲ, ἕωϲ ἀφυγιαϲθῶϲιν)
πρὸ δὲ τοῦ γενέϲθαι τὸ οἴδημα, πινέτωϲαν πηγάνου ἀγρίου ϲπέρμα μετὰ γλυκέοϲ κεκραμένου, καὶ ταρίχων χρηϲτῶν πλεῖον ἐϲθίοντεϲ μετὰ ἄρτου καὶ οἶνον πλείονα προϲεπιρροφοῦντεϲ ἄκρατον ἀπεράτωϲαν, καὶ μετὰ τὴν ἀπέραϲιν ἀριϲτολοχίαν πινέτωϲαν ἐν γλυκεῖ κεκραμένῳ· καὶ ἄγχουϲαν δὲ τὴν λεπτόφυλλον ἔνιοι περιάπτουϲιν καὶ βοηθεῖν ὑπιϲχνοῦνται.
πινέτωϲαν δὲ καὶ λαγωοῦ τῆϲ πιτύαϲ ὅϲον τριώβολον ἐν οἴνῳ, καὶ πράϲου χυλίϲματοϲ ὅϲον ἡμικοτύλιον ἐν ἀκράτῳ, καὶ μελιϲϲοφύλλου τῶν φύλλων τὸν χυλὁν ϲὺν οἴνῳ, ϲκόροδά τε ἐϲθιόμενα καὶ κρόμμυα καὶ πράϲα καὶ τάριχοϲ δριμύτατοϲ ὠφελεῖ· πότιζε δὲ αὐτοὺϲ καὶ καρκίνον ποτάμιον μετ’ ἀκράτου.