De materia medica

1 ἀμπέλου οἰνοφόρου τὰ φύλλα καὶ αἱ ἕλικες λεῖα καταπλασσόμενα κεφαλαλγίας πραύνουσι, καὶ φλεγμονὴν στομάχου καὶ καῦσον σὺν ἀλφίτῳ καὶ καθʼ ἑαυτὰ ἐπιτιθέμενα τὰ φύλλα, στυπτικὰ καὶ ψυκτικὰ ὄντα· καὶ ὁ ἐξ αὐτῶν δὲ χυλὸς ποθεὶς ὠφελεῖ δυσεντερικοὺς καὶ αἱμοπτοικοὺς καὶ στομαχικοὺς καὶ κισσώσας, καὶ ἀποβραχεῖσαι δὲ αἱ ἕλικες ἐν ὕδατι καὶ ποθεῖσαι τὰ αὐτὰ ποιοῦσι.

τὸ δὲ δάκρυον αὐτῆς, ὅμοιον 2 ἂν κόμμει, περιπηγνύμενον τοῖς στελέχεσι, λίθους ἐκτινάσσει πινόμενον σὺν οἴνῳ· ἰᾶται δὲ καὶ λειχῆνας λέπρας ψώρας [*](12 SIM. Pl. XXIII 3 sq. D. eup. II (226) II 29 (239) II 6 (232) II 11 (309) I 128 (158) I 102 (144) I 176 (186) I 220 (208) I 226 (210) II 62 (274).) [*](1 tit. τ ////// (c. 9 litt. eras.) διοσκουρίδου περὶ ὅλης βιβλίον ε E πεδα- κίου QDi 3 λόγος F 4 προγεγραμμένοις E τέτρασι HDi: τέσσαρσιν E 6 ἔτι δὲ E 9 τελευταίῳ] πέμπτῳ E) [*](12 num. cap. χξε 0: χξξ Di: α E tit. ἄμπελος F: περὶ ἀμπέλου H: περὶ ἀμπέλου οἰνοφόρου Di οἱ ἕλικες λεῖοι καταπλασσόμενοι Ε λεῖαι καταπλασσό- μεναι HDi 13 φλεγμονὰς H: φλεγμονήν τε (om. καὶ) Di 14 ἀλφίτῳ EDiD. eup. II 1 (226): ἀλφιτῶν P: ἀλφίτοις reliqui 15 ψυκτικὰ καὶ στυπτικὰ Q: καὶ ψυκτικὰ om. Di 16 ποθεὶς om. P: sucus eius bibitus Dl 17 κιτ- τώσας E καὶ (alt.) post δὲ colloc. Di ἀποβραχέντες δὲ λεῖοι ἐν ὕδατι οἱ ἕλικες E 19 ὄν] ἐστὶν E κόμει PE post στελέχεσι add. τοῦτο Q ἐκ τινάσσει λίθους E 20 ψώρας λέπρας H: καὶ ψ. καὶ λ. Di: λ. καὶ ψώρας E)

3 σταφυλή᾿  ἡ μὲν πρόσφατος πᾶσα ἐκταράσσει τὴν κοιλίαν καὶ ἐμπευματοῖ τὸν στόμαχον, ἡ δʼ ἐπὶ χρόνον τινὰ κρεμασθεῖσα ἐπʼ ὀλίγον μετέχει τούτων διὰ τὸ πολὺ τῆς ἰκμάδος ἀνεξηράνθαι, εὐστόμαχός τέ ἐστι καὶ ῥρέξεως ἀνακλητικὴ καὶ ἐπιτήδειος πρὸς τοὺς ἀσθενοῦντας. αἱ δʼ ἐκ τῶν στεμφύλων καὶ τῶν βίκων εὔστομοι, εὐστόμαχοι, κοιλίας ἐφεκτικαί, κύστεως δὲ καὶ κεφαλῆς ἅπτονται· ἁρμόζουσι δὲ καὶ ἐπὶ αἱμοπτοικῶν. ὅμοιαι δέ εἰσι καὶ αἱ εἰς τὸ γλεῦκος ἐμβαλλόμεναι, αἱ δʼ ἐκ τοῦ ἐψήματος καὶ γλυκέος κακοστομαχώτεραι.

2 συντίθενται δὲ καὶ μετʼ ὀμβρίου ὕδατος προσταφιδωθεῖσαι· γίνονται δὲ αἱ [*](9 SIM. Pl. XII 132. XIV 98. XXIII 19.) [*](9 EXC. Οrib. XI s. v. (ἄμπελος — στυπτική).) [*](15 SIM. Pl. XXIII 11—15, cf. D. eup. I 134 (161) II 54 (266) II 47 (258) II 49 (261).) [*](1 τὸν τόπον om. E 2 ἐπιχριόμενος H: ἐνχριόμενον EDi τὰς τρίχας QEDi, cf. D. eup. I 103 (144) τὸ om. PF: ὁ . . . ἀφιδρούμενος ἰχώρ HDi 3 κλήματος καιομένου vulgo ὃς HDi μυρμηκίαις E: μυρμηκι [mg. μυρμη κίας) P 4 ἐπιχρισθὲν E κλημάτων τέφρα καὶ στεμφύλων E 6 ἐχιο- δήκτους ὠφελεῖ HDi ἔχεοδήκτοις PE: ἐχιοδήκτοις (ut videtur) reliqui: scorpi onum et canum plagas Pl. 7 φλεγμονὰς QDi: φλεγμονὴν E 8 καταπλασ- σόμενα PFΕ (corr. E2), cf. D. eup. II 62 (274)) [*](9 num. cap. κξq O: β E tit. περὶ ἀγρίας ἀμπέλου H: ἀγρία F αὐ- τῆς om. Q 11 μικρόραγος Οrib.: μικρόραξ FE 13 καὶ ταύτης E αἱ] οἱ E) [*](15 num. cap. χξξ 0: E tit. περὶ σταφυλῆς HDi τὴν om. HDi 16 τὸν addidi 17 ἐπʼ om. 0Di ὀλίγων P 18 καὶ (alt) om. E 19 οἱ 0E (αἱ E2) 20 ἐκ τῶν EDi, corr. E2 βικῶν E: βηκῶν H καὶ κύστεως E (καὶ del. E2) 23 ἐψέματος P γλεύκεος P: γλεύκους QDiE2)

τῆς δὲ ἀσταφίδος στυπτικωτέρα ἐστὶν ἡ λευκή. ὠφελεῖ δὲ 3 ἡ σὰρξ αὐτῶν ἐσθιομένη ἀρτηρίαν καὶ βῆχα, καὶ νεφροὺς καὶ κύστιν καὶ δυσεντερίαν σὺν τοῖς γιγάρτοις ἐσθιομένη καθ ἑαυτήν, μιγεῖσά τε ἀλεύρῳ κεγχρίνῳ καὶ ᾠῷ καὶ τηγανισθεῖσα μετὰ μέλιτος καὶ λαμβανομένη, εῖς τε ἀποφλεγματισμούς καθʼ ἑαυτὴν καὶ σύν πεπέρει μασωμένη εὐθετεῖ, διδύμων τε φλεγμονὰς παύει καταπλασθεῖσα μετὰ ἀλεύρου κυαμίνου καὶ κυμίνου. ἐπινυκτίδας δὲ καὶ ἄνθρακας καὶ κηρία καὶ τὰς περὶ ἄρθρα σηπεδόνας καὶ γαγγραίνας χωρὶς τῶν γιγάρτων ἰᾶται λεία σὺν πηγάνῳ ἐπιτιθεμένη, πρός τε ποδάγραν ἁρμόζει μετὰ ὀποπάνακος καταπλασσομένη, καὶ ὄνυχας δὲ θᾶττον ἀφίστησι σαλευθέντας ἐπιπλασθεῖσα.

4 ο ἰνάνθη καλεῖται ὁ τῆς ἀγρίας ἀμπέλου καρπός, ὁπότε ἀνθεῖ, ἀποτίθεσθαι δὲ δεῖ εἰς ἀκώνητον ἀγγεῖον ὀστράκινον [*](10 SIM. Pl. XXIII 15 sq. D. eup. II 31 (242) II 102 (303) II 49( 261) I 5 (97 I 141 (165) I 171 (183) I 198 (196) I 172 (183) I 201 (197) I 235 (216)) [*](22 SIM. Pl. XII 132; XXIII 8 (e S. N.); Pall. VII 11.) [*](22 EXC. Οrib. XII s. v. (οἰνάνθη —σκιᾷ), cf. Paul. Aeg. VII 3 s. v.) [*](1 διψώδεσι καὶ καυσώδεσι H πυρετοῖς χρονίοις E: χρονίοις πυρετοῖς reliqui 2 στέμφυλλον E (ut semper) 3 καταπλάσσεται E λεῖον addidi coll. D. eup. I 134 (161), Pl. XXIII 14 σκληρίας QEDi 5 ὁοικὰς ἢ, καὶ ῥοι κοὺς E 6 πρὸς ἐνκλύσματα λαμβανόμενον E 7 ἀντὶ ἀλφίτου] cf. D. eup. II 47 (258), Pl. XXIII 13 8 ἐπιπλανσσόμενα PEDl fort. ἁρμόζε ἐν ποτῷ) [*](10 ἀσταφίδος EPl: σταφίδος rel. ἡ λευκὴ καθέστηκεν E δὲ καὶ Di 11 ἀρτηρίας EDi βῆχας EDi 12 καθʼ ἑαυτὴν om. E 13 τε] δὲ vulgo post κεγχρίνῳ add. καὶ κριθίνῳ Di, superscr. H2 καὶ (alt.) om. Q 14 καὶ καθʼ ἑαυτὴν E 15 τε] δὲ E 16 παύει] ἄται E καταπλασθεῖσα post κυμίνου colloc. E καὶ κυμίνου mg. add. E2 17 καὶ ἐπινυκτίδας E 18 τῶν addidi ex E ἰᾶται om. 0E 19 τε om. E μετὰ τοῦ Q  παπάνακος P: πάνακος E 20 ἐπιπλασσομένη Di) [*](22 num. cap. χξη 0: χο Di: δ  E tit, περὶ οἰνάνθης H0i καὶ ὁ Orib. 23 ἀποτίθεται (om. δεῖ) E ἀκωνητὸν P: ἀκόνητον E: ἀκόνιτον reliqui)

δύναμις δὲ αὐτῆς στυπτική, ὅθεν πινομένη εὐστόμαχος καὶ οὐρητική, κοιλίαν ἐφιστᾶσα καὶ αἵματος πτύσιν ξηρὰ καταπλασθεῖσα, καὶ πρὸς ἀσώδη καὶ ἀποξύνοντα στόμαχον ποιεῖ.

2 ἔστι δὲ καὶ κεφαλαλγίας ἔμβρεγμα σὺν ὄξει καὶ ῥοδίνῳ, χλωρά τε καὶ ξηρὰ κατάπλασμα ἐναίμων ἀφλέγμαντον καὶ ἀρχομένων αἰγιλώπων καὶ τῶν ἐν στόματι οὔλων, καὶ νομῶν τῶν ἐν αἰδοίοις σὺν μέλιτι καὶ κρόκῳ καὶ ῥοδίνῳ καὶ σμύρνῃ λεανθεῖσα, εἴς τε πεσσοὺς μείγνυται πρὸς ἐπίσχεσιν αἵματος, καὶ πρὸς ῥεύματα ἀφθαλμῶν καὶ καυσούμενον στόμαχον καταπλάσσεται σὺν πάλῃ ἀλφίτου καὶ οἴνῳ. καεῖσα δὲ ἐπʼ ὀστράκου ἐπὶ διαπύροις ἄνθραξι ποιεῖ πρὸς τὰ ὀφθαλμικά, παρωνυχίας τε καὶ πτερύγια καὶ οὖλα ἀφεστῶτα καὶ αἱμασσόμενα σὺν μέλιτι θεραπεύει.

5 ὀμφάκιον· ἔστι μὲν χυλὸς ὄμφακος ψιθίας σταφυλῆς μήπω περκαζούσης ἢ Ἀμινναίας. δεῖ δὲ πρὸ κυνὸς ἐκθλίβοντας τὸν χυλὸν ἡλιάζειν ἐν χαλκώματι ἐρυθρῷ ἐσκεπασμένῳ ὀθονίῳ, μέχρι οὗ συστραφῇ ὅλον, ἀεὶ τὸ περιπηγνύμενον μίσγοντας τῷ ὑγρῷ, νύκτωρ δὲ αἴρειν αὐτὸ ἀπὸ τοῦ ὑπαιθρίου· κωλύουσι [*](3 SIM. Pl. XXIII 8 sq cf. Zop.(0rib. II 587);  D. eup. II 48 (260) II 29 (239) I 2 (95) I 54 (118).) [*](16 SIM. Pl. XII 130;  XIV 98; XXIII (e S. N.).) [*](16 EXC. Orib. XII s. v. (ὀμφάκιον—συστρέφουσιν);cf. Paul. Aeg. VII 3 s. v) [*](1 συλλεγόμενον καὶ ξηραινόμενον E ἐπʼ δθονίου Orib. E 2 γεννᾶ ται E ἐν κιλικία καὶ συρία E 3 αὐτῆς ἐστιν E 4 ἐφιστῶσα QDi: ἐφίστη- σιν E ξηρὰ δὲ QEDi, at cf. D. eup. II 29 (239) ρἰνάνθη ξηρά (sc. αἵματος ἀναγωγὴν θεραπεύει) καταπλασσομένη E 5 ἀσώδεις καὶ ἀποξύνοντας στομάχους E: ἀσώδης καὶ ὀξύνοντας στόμαχον P fort. ἀσώδη δὲ ὀξύνοντα QDi: correxi ex E coll. D. eup. Π 9 (230, 13) 6 κεφαλαλγίαις HDi 7 χλωρά τε καὶ ξηρὰ cum praecedentibus coniunxit et τε post κατάπλασμα addidit EDi, at cf, Dl sicca et viridis in cataplasma adibitus unlnera recentia sine tumore servat 8 οὔλων] ἐλκῶν Samb. 9 καὶ ῥοδίνῳ om. E 11 πρὸς om. QDi) [*](12 παιπάλῃ HDi σὺν οἴνω E καὶ εισα P: καυθεῖσα Di ἐπʼ ὀστράκω E: om. L (spat. relicto) 13 ἐπὶ om. EDi) [*](16 num. cap. χξθ 0: χοᾶ Di: ε E tit. περὶ ῤμφακίου HDi δ᾿  ἐστιν E ψιθίας E (mg. cum ÷ add. θασίας E2): θασίας reliqui, at cf. Pl. XII 131 e vite psithia fit aut aminnea 17 ἀμι(η P)ναίας 0Di ἐκθλίβοντα ODi 18 ρῷ ἐσκεπασμένῳ ὀθ om. PL. (aberravit librarius) ἐρνθροῦ χαλκοῦ Οrib. 19 μέχρι οὗ Orib.: μέχρις ρὗ QDi: μέχρι (οὗ om. ante συ) P: ἄχρι Ε μίσγων QDi: σμίγοντας L: μιγνῦντας Οrib.: μιγνύντες E 20 δὲ] μέντοι Orib. E αἰθρίου Orib. E)

ἁρμόζει δὲ πρὸς παρίσθμια καὶ σταφυλήν, ἄφθας, οὖλα 2 πλαδαρά, ὦτα πυορροοῦντα σὺν μέλιτι ἢ γλυκεῖ, πρὸς δὲ σύριγγας καὶ παλαιὰ ἕλκη καὶ νομὰς σὺν ὄξει. ἐγκλύζεται δὲ καὶ ἐπὶ δυσεντερικῶν καὶ ῥοικῶν· ἐστι δὲ καὶ ὀξυδερκές, καὶ τραχύτησιν ὀφθαλμῶν ἁρμόζον καὶ περιβρώσεσι κανθῶν. πίνεται δὲ καὶ πρὸς αἵματος πτύσιν τὴν πρόσφατον καὶ κατὰ ῥῆξιν γινομένην. ὑδαρεῖ δὲ δεῖ χρῆσθαι λίαν καὶ ἀλίγῳ· καίει γὰρ ἱκανῶς.

6 οἶνοι· οἱ μὲν παλαιοὶ βλαπτικοὶ νεύρων καὶ τῶν λοιπῶν αἰσθητηρίων, πρὸς δὲ γεῦσιν ἡδίονες, ὅθεν ἐπὶ τῶν ἀσθενές τι μέρος ἐχόντων παραιτητέοι, ἐπὶ μέντοι τῆς ἐν ὑγιείᾳ χρήσεως ὀλίγος τε καὶ ὑδαρὴς λαμβάνεται ἀβλαβῶς. ὁ δὲ νέος ἐμπνευματωτικός, δύσπεπτος, δυσόνειρος, οὐρητικός. ὁ δὲ μέσος τῇ ἡλικίᾳ ἐκπέφευγε τὰ ἀμφοτέρων ἐλαττώματα, ὅθεν ἐγκριτέος ἐστὶν ἐν τῇ τε ὑγιείας καὶ ἀσθενείας χρήσει.

ἔτι ὁ μὲν λευκὸς λεπτός τε καὶ εὐανάδοτος καὶ εὐστόμαχος 2 ὑπάρχει· ὁ δὲ μέλας παχὺς καὶ δύσπεπτος, μέθης καὶ σαρκῶν γεννητικός· ὁ δὲ κιρρός, μέσος ὤν, μέσην ἔχει καὶ τὴν πρὸς [*](4 SIM. Pl. l. s. D. eup. I 86 (137) — D. eup. I 82 (135) — Pl. l. s. eup. I 60 (123) — D. eup. I 207 (201) — Pl, l. s. — 8 Pl l. s. eup. I 41 (112) — eup. I 46 (114) Pl. 1. s. — 9 Pl. I. s.) [*](12 SIM. Hipp.] π. δ. ΙΙ 52 (VI 554); π. δ. ὀξ. 50 sq. (134sq. K.); Pl. XlV 53 sq. XXIII 31 sq.; Ath. I 26 a sq. 62 c sq.; Ruf. Οrib. I 354. Ruf. ed. R 548 cf. Orib. V 584 D.); Gal. (Orib. I 338);  Gal. VI 743. 800 (K.); Aet. I s. v. Paul. Aeg. I 95 (ex Orib. V 584); Sim. S. s. v. (75 L. cx Ruf. et Gal.).) [*](1 αὐτοῦ om. Orib. 2 εὐθρυβές Orib.: ἐρυθρὸν καὶ εὐθρυβές E 5 ἢ om. Q: melle aut passo Pl. 7 καὶ (pr.) om. QEDi καὶ (quart.) om. Di 8 τραχύτησι δὲ Di ἁρμόζει QDi 9 δὲ om. EDi πτύσεις τὰς προσφάτους E 10 γενομένην HDi: γιγνομένας E δεῖ om. Q ἐπικαίει HDi post ἱκανῶς mg. (cum ö) add, ἐν ἄλλῳ· δυνάμει δὲ στυπτικόν (. . ός H), ἁρμόζον τοῖς βραδέως πέττουσι καὶ λελυμένοις στομάχοις καὶ τοῖς κισσώσαις γυναιξὶ καὶ εἰλεώδεσι. δοκετ δὲ βοηθεῖν καὶ ταῖς λομικαῖς καταστάσεσι ῥοφσύμενον (. . ος H) H (in text. rec.) Di, praet. H add. χρήζουσι δὲ οἱ τοιοῦτοι οἶνοι ἐτῶν πολλῷν· ἄλλως γὰρ οὐκ εἰσὶ πότμοι ( ═ D. V 6 p. 10, 15)) [*](12 num. cap. ιο 0: χο Di: q E tit. περὶ οἴνων HDi οἴνων δὲ E νεύρων βλαπτικοὶ QDi 14 post ἐχόντων add. ἔνδον Di, superscr. H2 παραιτη- τέον QEDi ὑγείᾳ QE 16 πνευματοτικός E 17 τὴν ἡλικίαν LE ἀμφό- τερα QDi 18 ἐκκριτέος QDi τῇ om. PEDi τε om. Q ὑγείας QDi: ὑγιεία καὶ ἐν ταῖς ἐν ἀσθενείαις χρήσεσιν E χρήσεσιν Di 19 ἔτι, δὲ Q λευκότατος E)

ἔτι καὶ παρὰ τὴν ποιότητα διαφέρουσιν· ὁ μὲν γὰρ γλυκὺς οἶνος ἁδρομερής τέ ἐστι καὶ δυσδιάπνευστος, στομάχου πνευματωτικός, κοιλίας τε καὶ ἐντέρων ταρακτικὸς ὥσπερ καὶ τὸ γλεῦκος, ἦττον δὲ μεθύσκει, κύστει δὲ καὶ νεφροῖς εὔθετος.