Περὶ ἰδεῶν λόγου
Hermogenes
Hermogenes. Hermogenis Opera. Rabe, Hugo, editor. Leipzig: Teubner, 1913.
Εἴπερ ἄλλο τι τῷ ῥήτορι τὰς ἰδέας οἶμαι τοῦ λόγου 1 τῶν ἀναγκαιοτάτων εἶναι γινώσκειν, ὅπῃ ποτὲ ἔχουσι καὶ ὅπως γίνονται. καὶ γὰρ τὸ τὰ τῶν ἄλλων εἰδέναι κρίνειν, καθʼ ὅ τι τε καλῶς ἂν ἔχοι καὶ ἀκριβῶς καὶ καθʼ ὅ τι μή, εἴτ’ οὖν τῶν ἀρχαίων εἴη τινὸς εἴτε καὶ τῶν νεωτέρων, οὐκ ἄνευ τῆς περὶ ταῦτα ἐπιστήμης γένοιτ’ ἄν· εἴτε καὶ αὐτός τις γενέσθαι βούλοιτο λόγων ἐργάτης καλῶν τε καὶ γενναίων καὶ παραπλησίων τοῖς τῶν ἀρχαίων, τό γε τῆς ἐπιστήμης ταύτης ἀναγκαιότατον, εἰ μέλλοι μὴ σφόδρα πόρρω τἀκριβοῦς τις ἀπενεχθήσεσθαι. ἡ γάρτοι μίμησις καὶ ὁ ζῆλος ὁ πρὸς ἐκείνους μετὰ μὲν ἐμπειρίας ψιλῆς καί τινος ἀλόγου τριβῆς γινόμενος οὐκ ἂν οἶμαι δύναιτο τυγχάνειν τοῦ ὀρθοῦ, κἂν [*](P ═ PaPc (p. 386,8—387,23 Sp.: Vh pro Pa; folium deest Pa)) [*](V ═ VcAcBa (p. 417, 28 Sp. usque ad finem: Sf pro Ba)) [*](1—3 de titulo v. Praef. 4 καὶ ante τὰς add. Ac, Syr., m.2Vc m.po.P 5 ὅπη ποτὲ PcAc, Syr., (πο er.) Pa; ὅπ⌊η m.po.; ex ως?⌉ τε Vc; ὅπως τε Ba 8 τινὸς εἴη εἴτε (καὶ om.) Ac 10 τῶν λόγων Ac 18 πόρρω τἀκριβοῦς τις Ac, (τοῦ ἀκρ.) Syr., (om. τις) VcBa; τ’ ἀκριβοῦς τις πόρρω P 15. 16 γενό- μενος Pc)
Μέλλων δὲ ἐπʼ αὐτὸ χωρεῖν ἤδη τὸ διδάσκειν περὶ ἑκάστου τούτων, τοσοῦτον προδιορισάμενος αὐτὸ ποιήσω, ὅτι νῦν ἐστιν ἡμῖν οὐ περὶ τῆς Πλάτωνος ἢ Δημοσθένους [*](2 σφάλοι Vc 5 ἔχη Pa; ἔχοι PcAc 6 ἁμαρτάνοι Pa; ἁμαρτάνοι (η m.2) Vc; ἁμάρτοι PfSc 7 πλείονι PAc, (m.2 γρ´ καὶ πλεῖον) Ba, (πλειόνως m.po. supr.) Vc 9 Syr. 1 p. 6, 6 su- spicatur haec ex Dion. Hal. Π. μιμ. petita esse; cf. Dion. II 1 p. 201 Us. 10 ἂν Ac; om. PVcBa 12 οὕτως (δὲ om. m.1) Vc 16 ὄντα om. Ac 17 cf. p. 8, 11 sim. 18 παραγίνεσθαι Pa V 20 γενήσεσθαι λογικοῖς Pc 22 αὐτὸ προδιωρισμένος (γρ προδι- ορισάμενος) P (alt. v. l. γρ προσδιορισάμενος Pa) | ἀυτὸ, ους m. po. supr., Pa; om. PbVa)
Ἐστιν οὖν ὁ μάλιστα παρὰ τοὺς ἄλλους τοῦτον μεταχειρισάμενος τὸν τρόπον τὰ περὶ τοὺς λόγους καὶ καταποικίλας τὸν αὐτοῦ διηνεκῶς οὐκ ἄλλος τις κατʼ ἐμὴν δόξαν ἢ Δημοσθένης· διὰ τοίνυν τούτου καὶ τῶν παρὰ τούτῳ λεκτέον ἂν εἴη δήπουθεν καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἰδεῶν ἀπασῶν τοῦ λόγου. ἐπιτιμήσῃ δὲ μηδεὶς μήτε τῇ [*](1 ἢ τοῦ δεῖνος om. Syr. 2 p. 398 sq Sp. 4 ἐστι om. V 9 ποικίλως V, Syr.; om. m 1Pa; ποικίλως (ω m. po. supr.) Pc 10 συμμιγῆ V, Syr, m. 2Pc 15 τῶν om Pc, Syr 16 οὐ Vc Ba, m po P: ὡς Ac, m 1P, m 2Vc Ba; P mg τοτὲ (ποτὲ Pa) δʼ αὖ οὐ ποιητικός; Syr. 1 p. 10, 3 ὡς ποιητικός (cod. S οὐ, supr. ὡς), sed addit ὡς οὐ ποιητικὸν δέ καὶ γὰρ τὴν οὔ ἄρνησιν τῷ ῥητῷ προσετίθεσαν κτλ 19 τοῖς ἄλλοις m.1Vc Ba 22 cf l. 10; τού- του, v l. τοῦτο, Sic 24 ἐπιτιμήσῃ Ac; -σειε Pc; -σ⌊η⌉ Pa, (ex ει m 2) Ba; -σει Vc)
Φημὶ τοίνυν, ὅτι τὸν Δημοσθενικὸν λόγον τὰ ποιοῦντά ἐστιν, εἰ μέλλοι τις ὡς ἕν ἅπαντα ἀκούσεσθαι, τάδε· σαφήνεια, μέγεθος, κάλλος, γοργότης, ἦθος, ἀλήθεία, [*](1 τοῦ⌊το m po suppl ⌉Pa ἠδύναντο c 2 λέγω δὴ Ac 3 καὶ τῶν Vg γράψαι Ba,(συγ m 2)Vc 6 τοῦ supr. Pa; om. Ac 8 τὸ om. Md 9 p 216, 16 ⌊καὶ om. Vf 10 σαφῶς διδάξαι Vc Ba 18 τὰς ἀρχὰς Vc Ba 15. 10 δύναται V, Syr. 18 ὑπό⌉σχ m.1 εσις Pd, cf Dem. 4, 15. Anon W VII 34, 21; ὑπόσχεσις, θ supr. m 2, Of: ὑπόθεσις PV 22 ἓν ἅπαντα Ac, Syr., m po. Vc, v l. m 2 Ba; ἔν ἅπαν P; ἐν ἅποσιν Vc Ba 23 cf 225, 9; «ἀλήθεια genus hic est cum ceteris, infra p 350, 30 tertia est species τοῦ ἤθους, cf. p. 375—384, ut ἀλήθεια hic aut vacet, aut parum sibi constet autor Spengel; posteriorem sententiam amplector, cf. 410, 13. 412, 7 Sp. etiam Syr 1 p. 14,7 illud ἀλήθεια legit)
Πρῶτον δʼ, ἐξ ὧν ἅπας λόγος πέφυκε γίνεσθαι καὶ ὧν ἄνευ οὐκ ἄν ποτε συσταίη τι λόγων εἶδος, ῥητέον, ἵνʼ ἐκ τούτων εὐμαθέστερον ἔχοντες μᾶλλον παρακολουθοίημεν, ὅτε καὶ τὰς ὑποβεβηκυίας τινὰς τῶν προειρημένων ῖδεῶν προτιθέντες, ἐξ ὧν πεφύκασι γίνεσθαι, λέγομεν.
Ἅπας τοίνυν λόγος ἔννοιάν τε ἔχει πάντως τινὰ ἢ ἐννοίας καὶ μέθοδον περὶ τὴν ἔννοιαν καὶ λέξιν, ἣ τούτοις ἐφήρμοσται. τῆς δʼ αὖ λέξεως ἐχούσης πάντως τινὰ καὶ αὐτῆς ἰδιότητα πάλιν αὗ σχήματά τέ ἐστί τινα καὶ κῶλα συνθέσεις τε καὶ ἀναπαύσεις καὶ τὸ ἐξ ἀμφοῖν τούτοιν συνιστάμενον ὁ ῥυθμός· ἡ γὰρ ποιὰ σύνθεσις τῶν τοῦ λόγου μερῶν καὶ τὸ ὡδί πως ἀναπεπαῦσθαι τὸν λόγον ἀλλὰ μὴ ὡδὶ ποιεῖ τὸ τοιόνδε ἀλλὰ μὴ τοιόνδε εἶναι τὸν ῥυθμόν.
[*](1 οἷον Vc, (εὶ m 2 add) Ba 2. 3 ὁ δημοσθενικὸς λόγος Pc ἐφʼ Pc | ἰδέας om. Ac | ὑποβεβηκυίας αὐταῖς Vd 7 καὶ om. Pc 8 cf. 225, 13 226,1 14 ἄνευ οὐκ ἄν Lb: οὐκ ἄνευ (om. ἄν) PV |τι om. Vc Ba 14 15 cf 220,21 15 παρακολουθείημεν (οι m po.) Ac 10 p. 217,23 218, 5 17 γενέσθαι Vc, (ί m 2) Ba λέγοιμεν Sc 18 τινὰ πάντως Ac | ἢ καὶ Ba 21 τέ om Ac)Ἐπεὶ δὲ ἴσως ἐστὶν ἀσαφὲς τὸ προειρημένον, παραδείγματι αὐτὸ σαφηνιοῦμεν. ἔστω γὰρ βούλεσθαι ἡμᾶς ποιῆσαι γλυκύτητα. οὐκοῦν ἔννοιαι μὲν γλυκύτητος αἵ τε μυθικαὶ καὶ αἰ ταύταις ὅμοιαι καί τινες ἕτεραι, περὶ ὧν ὕστερον λέξομεν ἐν τῷ περὶ αὐτῆς τῆς γλυκύτητος λόγῳ. ἀλλʼ ἔννοιαι μὲν αὗται, μέθοδοι δὲ τὸ προηγουμένως καὶ σὺν ἀφηγήσει αὐτὰς διεξιέναι, ἀλλὰ μὴ ἐξ ὑποβολῆς ἢ πως ἑτέρως. λέξις δὲ ἡ διὰ ἐπιθέτων καὶ ὅση δριμεῖα καὶ τῆς ποιητικῆς ἡ μὴ διηρμένη μηδὲ πλατεῖα φύσει αἵ τε τῆς καθαρότητος ἅπασαι. τῆς δʼ αὖ λέξεως σχήματα μὲν τὰ κατʼ ὀρθότητα ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ καὶ τὰ χωρὶς ἐπεμβολῆς, κῶλα δὲ [*](195) τὰ ὀλίγῳ τῶν κομματικῶν μείζονα ἢ καὶ τὰ κομματικὰ αὐτά, συνθήκη δὲ κατὰ μὲν τὰ τοῦ λόγου μέρη μᾶλλον ἡ ἀνειμένη διὰ τὴν τοιαύτην λέξιν, οὐ μὴν ἥ γε διεστηκυῖα πάντ — δεῖ γάρ τι καὶ κατὰ τὸν ῥυθμὸν ἔχειν τὴν γλυκύτητα ἡδονῆς —, κατὰ δὲ τὰς βάσεις ὅση δακτυλική [*](270) τε καὶ ἀναπαιστική. τὸν δὲ περὶ ῥυθμοῦ τι λέγοντα καὶ συνθήκης ἀνάγκη καὶ περὶ συλλαβῶν καὶ στοιχείων διαλαβεῖν· ἐκ γὰρ τούτων καὶ τῆς ἀναπαύσεως ὁ ῥυθμός· δῆλον δὲ ἔσται μᾶλλον ἐκ τῶν μετὰ ταῦτα ῥηθησομένων τοῦτο. ἀλλὰ συνθήκη μὲν αὕτη γλυκύτητος, ἀνάπαυσις δὲ ἡ βεβηκυῖα μᾶλλον. ὁ δὲ ῥυθμὸς ὥσπερ εἶδός τι ἐπακολουθεῖ τῇ τε συνθήκῃ τῇ ποιᾷ καὶ τῇ ἀναπαύσει ἄλλο τι ὄν παρὰ ταῦτα, καθάπερ οἰκίας ἢ [*](1 ἐπειδὴ δέ ἐστιν ἴσως ἔτι ἀσαφὲς |τὸ εἰρημιένον Ld Vd 4 τε om. V | ἕτεραι P Ac; ὅμοιαι hic quoque Vc Ba Syr.: καὶ εἴ τινες ἕτεραι ταύταις ὅμοιαι 5 p. 357 Sp. 6 μέθοδος V δ 10 διηρμένη v .I.P Ba, Sic. VI 126,2 W., Dox.; διηιρημένη PV, Syr 15. 16 πάντη διεστηκυῖα V, Syr. 16 γάρτοι Pc, (ex cr ) Pa | καὶ τὰ κατὰ Pc 17 ὅση PV ἡ Syr 24 τε P Ac; γε VcBa 25 ῶν Pa 25 sq cf Dion De c v 6 lI 1 p 24, 4 sq. Us.)
Πάντα μὲν οὖν εἴδη λόγων ἐν τούτοις τεθεώρηται καὶ διὰ τούτων γίνεται, ἐννοίας, μεθόδου, λέξεως, σχήματος, κώλου, συνθήκης, ἀναπαύσεως, ῥυθμοῦ. ἔγὼ δʼ, ὅτι μὲν καὶ τούτοις ἐπὶ τοῖς προειρημένοις δεῖ σαφηνείας τινός, οὐκ ἀγνοῶ, οὐδʼ ὡς οἴονται τινὲς γενέσθαι ἂν ἴσως ταῦτα σαφῆ διὰ τῶν παραδειγμιάτων, εἰ προτεθείη· οὐ μὴν ἀλλὰ τὸ μὲν δεῖν παραδειγμάτων αὐτοῖς [*](196) ὁμολογῶ, τὸ δέ, εἰ τεθεῖεν νυνὶ παραδείγματα, γενέσθαι ἂν σαφές, περὶ οὗ ὁ λόγος, οὐκέτʼ ἂν συγχωρήσαιμι· ἐπεὶ τοὐναντίον, εἰ νῦν καὶ ἐνταῦθα καὶ καθʼ ἕκαστον τῶν προειρημένων τεθείη τὰ παραδείγματα, μηκύνοιτό τε ἂν διʼ αὐτὸ μᾶλλον ὁ λόγος καὶ ταραχή τις ἂν πλείων εἰκότως γίνοιτο· ἔπειτα μέντοι καὶ τὸ παρὸν οὐ περὶ γλυκύτητος προὔκειτο λέγειν — ὕστερον γὰρ ἀκριβέστερον καὶ περὶ ταύτης ἐροῦμεν —, ἀλλʼ ὅσον ἐμφῆναι, διὰ τίνων γένοιτʼ ἄν ἀκριβὲς ἕν αὐτὸ ἕκαστον λόγων εἶδος, ἵν’ ἀπὸ τούτων, ὅπερ ἔφην, εὐμαθέστερον ἔχοντες ῥᾳδίως ἑποίμεθα τοῖς ἐφεξῆς. οὐκοῦν ἐκεῖσε ἐπάνειμι.
Ἐχόντων γὰρ τούτων ταύτῃ καὶ πάσης ἰδέας λόγων συνισταμένης διὰ τῶν προειρημένων, ἀκριβῶς μὲν διὰ [*](1 τῶν Vaδ, v l.Dox.; ἢ τῶν PcV, (ἢ er ) Pa πως om Ba 2 συνεκτεθέντων Ba 8 ἐπὶ V, v .l.P καὶ P 9 γενέσθαι Pa 10 αὐτὰ V 10 11 παρατεθείη v .l.P; προστεθείη Ld 12 τεθ⌊εῖ m2 ⌉εν Ba; τεθείη Ac νῦν Ac 15 τὰ er Pa; om. Ac 16 alt. ἂν om Ac 17 γίνοιτο Ac, (ε supr.) Pa; γένοιτο Pc Vc Ba 18 προὔκειται sic Vc Ba 19 καὶ om Ac 20 γένοιτο, om ἂν, v 21 p 218, 15 2 l. 6)
Ἀκριβῶς μὲν οὖν, ὅπερ εἶπον, οὐκ ἦν εὑρεῖν παρʼ οὐδενὶ τῶν ἀρχαίων τὸ τοιοῦτον, ὅτι καὶ φύσει δήπουθεν ἁμάρτημά ἐστι τὸ μονοειδῆ καὶ μὴ ποικίλον ἐργάζεσθαι λόγον· πλεονάζειν δʼ ἔφην ἄλλον κατ’ ἄλλο τι καὶ ταύτῃ συμβαίνειν τὸ τοιόνδε ἢ τοιόνδε αὐτῶν ἑκάστῳ τὸν λόγον γίνεσθαι. τό γε μὴν πλεονάζειν λέγω οὐ τὸ τοῖς πλείοσι χρῆσθαι τῶν εὖ ποιούντων ἰδέαν ἑκάστην, οἷον μεθόδῳ, σχήματι, συνθήκῃ, ἀναπαύσει καὶ τοῖς τοιούτοις· τάχα μὲν γὰρ καὶ τοῦτο ἂν εἴη τι, ἀλλʼ ὅ γε λέγω, τοιοῦτόν ἐστιν τὸ τοῖς κυριωτάτοις ἰδέας ἑκάαστη [*](272) μάλιστα χρῆσθαι· τοῦτο γὰρ καὶ τὴν ἰδέαν ὡς ἐπὶ [*](198) τὸ πλεῖστον ποιεῖ καὶ τὸ πλεονάζειν τοῦτ’ ἦν τὸ τοῖς κρατίστοις χρῆσθαι τοῦ εἴδους. ἔστι δʼ ὅτε, εἰ ταῦτα παραλείπει τις τοῖς ἄλλοις χρώμενος ἅποσιν, εἰ καὶ πλεονάζει κατ’ ἐκεῖνα, ἀλλὰ γοῦν ἧττον ἂν τυγχάνοι τοῦ εἴδους ὁ λόγος ἐκείνου, οὗπερ ἦν οἰκεῖα, οἷς ἐχρήσατο. περὶ τοίνυν τῆς δυνάμεως λεκτέον ἂν εἴη τῶν ποιούντων ὡς ἔφαμεν τὰ εἴδη τοῦ λόγου.
Ἔστιν οὖν πρῶτον μὲν καὶ ἰσχυρότατον ἁπανταχοῦ ἡ ἔννοια, μετὰ δὲ ταύτην ἡ λέξις, τὸ σχῆμα δὲ τρίτον, λέγω τὸ τῆς λέξεως, ἐπεὶ τό γε τῆς ἐννοίας, ὅπερ ἦν μέθοδος, τέταρτον λέγω — οὐ κατὰ δύναμιν τῶν ἐν δεινότητι· [*](δος ante 23 λόγων Pa 23 ἀπειργάσθαι; ἀπεργάσασθαι Pc; ἀπειργάσασθαι Pa | cf p. 337, 23 Sp.) [*](1 p 220,24 4 τὸν ante λόγον add. Ba, (supr.) Ac | p. 221, 4 5 συμβαίνει V | τὸ etiam post ἢ add. Vc Ba 6 τῶν λόγων Ac 7 εὖ V: ἐ⌊μ m po.⌉ Pa; er. Pc; om. Ld: cf l. 13 κρατίστοις ? 9 pr. καὶ om. Vc Ba 14 παραλ είπ P: παραλείπει Vc; παραλείποι Ac Ba | εἰ ⌊δὲ er⌉ καὶ Vc 15 πλεονάζ Pa τυγχάνηι Vc Ba 16 οὐκ add. ante ἦν Pe, post ἦν Ld, m.po. supr post οἷς Vc; οἷς ⌊lII.—IV⌉ Pa 18 p. 220, 5 19 ἔστιν ⌊cr III⌉ δῦν Vc: ἔστι ⌊l⌉ μὲν οὖν Ba: ἔστι τοίνυν Vδ 21 22 ἦν ἡ μέθοδος V | cf. 218, 19. 219, 6)
Μικρὰ δὲ ἀναλαβόντες περὶ ἀπάντων τῶν προειρημένων ὡς ἐν κεφαλαίῳ, ἐπʼ αὐτὸν ἤδή τὸν περὶ τῶν ἰδεῶν λόγον χωρήσομεν. τίνα μὲν γάρ ἐστι τὰ τὰς ἰδέας ποιοῦντα τοῦ λόγου, καὶ ποία τις ἡ τούτων δύναμις, κἀκ τίνων ὁ Δημοσθενικὸς λόγος συνέστηκε, καὶ διʼ ἣν αἰτίαν τοῦτον προχειρίσασθαι δεῖν τὸν ἄνδρα κρίνομεν, εἴρηται. ἐπεὶ δὲ χωρὶς μὲν αὐτὴν καθʼ αὐτὴν οὐκ ἔστιν εὑρεῖν οὐδεμίαν ἐξειργασμένην ἰδέαν διαρκῶς U+00AF πλὴν εἰ τὸ ἑκάστου ἔργον ἰδέαν λέγοι τις οἷον Πλατωνικὴν ἢ Δημοσθενικήν U+00AF, ἀλλʼ ἐπειδὴ αὐτὴν μὲν καθʼ ἑαυτὴν ὅπερ ἔφην σεμνότητα ἢ τι τῶν ἄλλων [*](200) ἀδύνατον παρά τινι τῶν ἀρχαίων εὑρεῖν ἦν διηνεκῶς, μῖξιν δὲ οὔτε λόγου οὔτε ἄλλου τινὸς τῶν πάντων οἷόν τέ ἐστι γνῶναι καλῶς ἤτοι ποιήσασθαι μὴ πρότερον αὐτὰ ἕκαστα, ἐξ ὧν ἡ κρᾶσις γέγονεν ἢ γένοιτο ἄν, ἐπιγνόντα U+00AF οἷον λευκοῦ καὶ μέλανος φύσιν, ἐξ ὧν τὸ φαιόν, εἰ κραθείη, γίνεσθαι πέφυκεν U+00AF· ἐπειδὴ οὖν τοῦθʼ οὕτως ἔχει, ἀνάγκη πάντων τούτων ἀπαλλαγέντας U+00AFτῶν κατʼ ἄνδρα λέγω, Πλάτωνος, Δημοσθένους, Ξενοφῶντος, τῶν ἄλλων ἀπάντων U+00AF ἐπὶ τὰ ἐξ ἀρχῆς ἰέναι οἱονεὶ στοιχεῖα λόγου καὶ περὶ ἑκάστου χωορὶς διαλαβεῖν. ῥᾴδιον [*](1 ἀλλὰ μὴ Pa V ἢ Pc |ὅσον V 4 ὡς om. Vc κεφαλαίοις Ac 5 χωρήσωμεν c, (ομεν cr ) Pc τ|ὰ m po , ex ῆ]ς Pa Ba 5 sq. p.218,18sq. 7 τίνος Vc Ba p 217,21 8 p. 215,19 9 ἐκρί- ναμεν Syr καὶ καθʼ Ve Ba 11 |l] εἰ |μὴ m po.l τὸ Pa 12 ἢ Ac; καὶ Pa Vc Ba: ἢ καὶ Pc 14 ἦν om. Ac 10 ἤτοι Pc Ac, (ἢ m. po. supr ) Pa, (cr. m.po ) Ba, (ex ἢ τῶι cr. m.1) Vc 18 cf e. g. Plat Tim 68 C 19 ἐπεὶ Ac 20 ἔχει Ac, v l P; om. P ἔχοι Vc Ba πάντων post τούτων Ac; om. Pc 20 21 λέγω δὴ τῶν κατʼ ἄνδρα Pc 22 οἱονεὶ P Ac; οἷον Vδ; om. Ba, (m.1 suppl οἷον) Vc)
Οὐκοῦν ἐφʼ ἃ προὐθέμεθα ἐξ ἀρχῆς ἐλθόντες λέγωμεν τὰς ἰδέας, ἐξ ὧν ἔφην τὸν Δημοσθενικὸν συγκεῖσθαι λόγον· τὰς δὲ ὑποβεβηκυίας αὐταῖς ἢ καὶ συμπληρούσας αὐτὰς ἰδέας ἰδόντες εὐκρινές τι ἂν περὶ ἑκάστης λέγοιμεν. ἦσαν δὲ δήπουθεν αἵδε· σαφήνεια, μέγεθος, κάλλος, γοργότης, ἦθος, ἀλήθεια, δεινότης. περὶ τοίνυν τούτων λεκτέον καὶ πρῶτόν γε περὶ σαφηνείας καὶ τῶν ἰδεῶν, αἵ ποιοῦσιν αὐτήν. θαυμάζειν δὲ οὐ χρή, ἐάν τινες ἰδέαι κοινωνοῦσαι κατά τι ἑτέραις εὑρίσκωνται, οἷον ἢ κατʼ ἔννοιαν ἢ κατὰ λέξιν ἢ τι ἕτερον, ὥσπερ ἡ καθαρότης τῇ ἀφελείᾳ κατά τε ἄλλα τινὰ καὶ κατὰ τὸ τῆς ὀρθότητος σχῆμα κεκοινώνηκεν, οἷον «Σαννίων ἔστι δήπου τις ὁ τοὺς τραγικοὺς χοροὺς διδάσκων»· καὶ γὰρ [*](201) καθαρὸν τοῦτο καὶ ἀφελές. καὶ πάλιν ἡ τραχύτης καὶ ἡ ἀκμὴ κοινὰς ἔχουσι τὰς ἐννοίας· αἰ γὰρ ἐπιτιμήσεις οὖσαι τραχύτητος ἴδιαι ποιοῦσι τὴν ἀκμήν, ὅτε κώλῳ καὶ σχήματι μακρῷ ἐξαγγελθεῖεν. οὕτω δὲ δήπουθεν καὶ λαμπρότητι ἡ ἀκμὴ κοινωνοῦσα εὑρίσκεται. ἀλλʼ οὐ χρὴ τοῦτο θαυμάζειν· τῷ μὲν γὰρ ὅλῳ ἑκάστη ἰδέα ἑτέρα τῶν ἄλλων εὑρίσκεται, μέρη δέ τινα οἷον [*](1 p. 213, 6 sq. 2 pr. καὶ supr. Pa, om. Va ἀκριβεστέρας V; ἀκριβεστάτους Pc 4 ἐξετάζειν 〈ἢ〉 ? 5 λέγομεν V, (ω supr ) Pa 6 p. 2217, 23 7 αὐτ|αῖ m.po.]s Ba 9 p. 217, 23 ann. 10. 11 τούτων τοίνυν Vc Ba 11 περὶ Vc Ba; om. Pa Ac, (m2 suppl.) Pe 13 τι om. Vc Ba ἕτερον Pa Ac Ba, (αις m 2 supr ) Pc, (mg m 2 τι ἑτέροις) Vc: cf 218, 6. 8 εὑρίσκονται Ba, m 1 Ve 14 οἷον om. Vδ 15 τὸ suppl. m 2 Pc; om. Va 16 οἷον om. Ba Dem 21, 58 ἔστι om Pa 21 ἐξαγγελθείη Vc Ba, (εν supr ) Pa)
Ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἅλις, ἐπὶ δὲ τὸν περὶ σαφηνείας ἤδη λόγον ἰτέον, ἣν δὴ καὶ πρώτην ἐθέμεθα, διότι καὶ παντὶ λόγῳ τούτου δεῖ μάλιστα, τῆςνείας, ᾗπερ ἐναντίον ἐστὶ δήπουθεν ἡ ἀσάφεια, ᾖ ὑποβέβηκε τὸ καθαρὸν καὶ εὐκρινές.