Περὶ ῥημάτων
Aelius Herodianus
Aelius Herodianus, Περὶ ῥημάτων, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868
ἰϲτέον δὲ ὅταν εὑρεθῇ τὸ ε ϲὺν ἀμεταβόλῳ, ὡϲ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον τρέπεται εἰϲ τὸ α κατὰ τὸν δεύτερον ἀόριϲτον ἐν τῇ παραληγούϲῃ, εἶτε τοῦ ε προηγεῖται τὸ ἀμετάβολον, εἴτε ἐπιφέρεται αὐτῷ· τῆϲ ε′ ϲυζυγίαϲ τὸ ι δηλονότι ἀποβάλλεται οἷον κείρω ἔκαρον, φθείρω ἔφθαρον, ϲτείλω ἔϲταλον ἐξ οὐ τὸ ἐϲτάλην καὶ ἀπεϲτάλην, δείρω ἔδαρον ἐξ οὗ τὸ ἐδάρην, τέμνω ἔταμον, πέρθω ἔπαρθον καὶ κατὰ ὑπερβιβαϲμὸν ἔπραθον, δέρκω ἔδαρκον, πέρδω ἔπαρδον ἐξ οὗ πέρδομαι, δρέμω ἔδραμον· τοῦτο δὲ καὶ προηγούμενον ἔχει τὸ ε καὶ ἐπιφερόμενον ἔχει τὸ ἀμετάβολον· τοῦτο δὲ δύναται, ὥϲ φηϲιν Ἡρωδιανόϲ, καὶ ἀπὸ περιϲπωμένου τοῦ δραμῶ εἶναι ἐξ οὖ ὁ δεδράμηκα παρακείμενοϲ· καὶ ταῦτα μὲν ἐπιφερομένου τῷ ε τοῦ ἀμεταβόλου· καὶ προηγουμένου δὲ τοῦ ε τοῦ ἀμεταβόλου οἷον κλέπτω ἔκλαπον ἐξ οὗ τὸ ἐκλάπην, πλέκω ἔπλακον ἐξ οὖ τὸ ἐπλάκην, τρέπω ἔτραπον ἐξ οὗ τὸ ἐτράπην, τρέφω ἔτραφον ἐξ οὗ τὸ ἐτράφην, ϲτρέφω ἔϲτραφον ἐξ οὗ τὸ ἐϲτράφην, βρέχω ἔβραχον ἐξ οὗ τὸ ἐβράχην. πρόϲκειται « ὡϲ ἐπὶ τὸ πλεῖϲτον» διὰ τὸ ἀγείρω ἤγειρον, ἀείρω ἤερον καὶ ὀφείλω ὤφελον καὶ λέγω ἔλεγον ἐξ οὗ τὸ ἐλέγην καὶ κατελέγην ἐπὶ τούτων γὰρ οὐκ ἐτράπη τὸ ε εἰϲ α.
ἰϲτέον ὅτι τὸ ἔπεϲον μονῆρέϲ ἐϲτιν, οὐδέποτε γὰρ ὁ δεύτεροϲ ἀόριϲτοϲ πρὸ τῆϲ ον ϲυλλαβῆϲ τὸ ϲ ἔχει οἷον ἔτυπον, ἔνυγον, ἔλαβον, ἔμαθον, ἔφαγον, ἔδακον. λέγει δὲ Ἡρωδιανόϲ, ὅτι ἐϲτὶν ὅμοιον αὐτῷ τὸ κακέμφατον, φημὶ δὲ τὸ ἔχεϲον, καὶ αὐτὸ πρὸ τῆϲ ον ϲυλλαβῆϲ τὸ ϲ ἔχει καὶ παρατίθεται τὴν χρῆϲιν παρ’ Ἀλκαίῳ ἐν Γανυμήδει ἔχουϲαν οὕτωϲ (Com. graec. ed. Mein. II 826)
ὁ Ἡρωδιανὸϲ λέγει τοῦτο sc. τὸ ἷξον in «οἱ δ’ ἷξον κοίλην Λακεδαίμονα» (δ I) καὶ τὰ ὅμοια ἐκ μέλλοντοϲ μετατεθεῖϲθαι εἰϲ ἐνεϲτῶτα ἵξω καὶ ὁ παρατατικὸϲ ἷξον ἷξεϲ ἷξε τὸ πληθυντικὸν ἵξομεν ἷξετε ἷξον. ὅτι δὲ οὐκ ἔϲτι δεύτεροϲ ἀόριϲτοϲ, ἀλλὰ παρατατικόϲ, ἐλέγχει καὶ τὰ προϲτακτικά. εὑρήϲειϲ γὰρ βῆϲε καὶ ἷξε καὶ οἷϲε ὡϲ τύπτε καὶ γράφε. εἰ δὲ ἦν ἀόριϲτοϲ, ἦν ἂν βῆϲον καὶ ἷξον. ἔϲτι δὲ οἴϲω μέλλων, οὗ ἄλλο κίνημα οὐχ εὕρηται πλήν τοῦ μέλλοντοϲ. οὗτοϲ δὲ μετάγεται κατὰ ποιητικὴν ἐξουϲίαν εἰϲ ἐνεϲτῶτα, οὗ τὸ προϲτακτικὸν οἶϲε «οἶϲε θέειον γρηΰ» (χ 481) καὶ «οἴϲετε πῦρ » (0 718).
εἰ ὁ ἐνεϲτὼϲ διὰ καθαροῦ τοῦ ω ἐκφέρεται, καὶ ὁ δεύτεροϲ ἀόριϲτοϲ διὰ καθαροῦ τοῦ ον ἐκφέρεται οἷον κίω ἔκιον ὡϲ παρὰ τῷ ποιητῇ «ἔκιον μεγάλῳ ἀλαλητῷ » (Μ 138), καίω ἔκαον ἐξ οὗ τὸ ἐκάην, πίω ἔπιον.
«οἱ μὲν ἔτι ζωὸν γόον Ἕκτορα δῖον » (Ζ 500) ἀντὶ τοῦ ἐγόων. ὁ μὲν Ἀπολλώνιοϲ δευτέραϲ ϲυζυγίαϲ αὐτὸ εἶναι λέγει καὶ παρατατικοῦ, ὁ δὲ Ἡρωδιανὸϲ δευτέρου ἀορίϲτου ὥϲπερ κτυπῶ ἔκτυπον, οὕτω γοῶ ἔγοον.