Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ Ἰλιακῆς προσῳδίας, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

160. κείν᾿: λέγει ὁ τεχνικὸϲ ἐν τῷ ὑπομνήματι τοῦ περὶ παθῶν Διδύμου· τὰ ὀξύτονα ἡνίκα ἐκθλίβηται τὴν ὀξυνομένην ϲυλλαβήν, ἀναπέμπει τὴν ὀξεῖαν ἐπὶ τὴν ὀπίϲω ϲυλλαβήν, καὶ ἐὰν ᾖ ἡ ἐκθλιβεῖϲα ϲυλλαβὴ ἡ ἔχουϲα τὴν ὀξεῖαν βραχεῖα, ἡ δὲ ὀπίϲω ϲυλλαβὴ φύϲει μακρά, τῷ τονικῷ παραγγέλματι γίνεται περιϲπώμενον. περιϲπᾷ γοῦν τὸ δῆλον (δεῖλ᾿ Heyn.). ἐν δὲ τῇ Ὁμηρικῇ προϲῳδίᾳ ἐναντιοῦται τούτῳ. A.

192. ἄλεται: ψιλοῦται εἴτε ἐπὶ τοῦ ἐκκλίνειν τάϲϲηται, ὥϲ φηϲιν ὁ Ἀϲκαλωνίτηϲ, εἴτε ἐπὶ τοῦ ϲυϲτραφῆναι, ὡϲ καὶ Τυραννίων, ᾧ καὶ μᾶλλον ϲυγκατατίθεμαι. πολλὴ δὲ ἡ κίνηϲιϲ αὐτοῦ παρὰ τῷ ποιητῇ· ὁριϲτικὸϲ μὲν γὰρ δεύτεροϲ ἀόριϲτοϲ «τῇ ὕπο πᾶϲ ἐάλη» (Il. N 408) καὶ πληθυντικὸν τρίτον κατὰ ϲυγκοπὴν «οἱ δή τοι εἰϲ ἄϲτυ ἄλεν» (Il. 12), ἀπαρέμφατόν τε «ἢ λαοὺϲ εἰϲ τεῖχοϲ ὁμοκλήϲειεν ἀλῆναι» (Il. Π 714). καὶ ὥϲπερ ἡ φανείϲ μετοχὴ οὕτωϲ καὶ ἡ ἀλείϲ· « οἴμηϲεν δὲ ἀλείϲ» (ΙΙ. X 308) καὶ οὐδέτερον «ᾗ χειμέριον ἀλὲν ὕδωρ» (Il. 420), καὶ πληθυντικὸν ἀρϲενικὸν «αὐτὰρ ἐπεί κ᾿ ἐϲ τεῖχοϲ ἀναπνεύϲωϲιν ἀλέντεϲ» (Il. φ 534), καὶ γενικὴ «πόλιϲ δ᾿ ἔμπλητο ἀλέντων» (Il. φ 607). τούτου τοίνυν ὑποτακτικὸν ἄληται ὡϲ λάβηται. ϲυϲτολὴ οὖν ἐγένετο ἢ μεταβολὴ ἐγκλίϲεωϲ ὁμοίωϲ τῷ «κἐπεὶ ἄρ κεν ἀμείψεται ἕρκοϲ ὀδόντων» (Il. 409) « ὄφρα καὶ ἄλλοϲ πτωχὸϲ ἀλεύεται ἠπεροπευτήϲ» (Od. ξ 400) καὶ τὸ «ἢ αὐτὸϲ φθίεται πρώτῳ ἐν ὁμίλῳ» (Il. 173) τὸ δὲ ὅλον γέγονεν ἀπὸ τοῦ ἀλῶ, ὃ ϲημαντικόν ἐϲτι τοῦ πλανῶ, ὅπερ ψιλοῦται. A.

223. Κιϲϲῆϲ: ὡϲ Ἑρμῆϲ· καὶ μήποτε παρὰ τὸ Κίϲϲοϲ παρώνυμόν τι ἐγένετο Κιϲϲέαϲ καὶ κατὰ ϲυναλοιφὴν Κιϲϲῆϲ. A.

239. οἷ: ὀρθοτονητέον· εἰϲ γὰρ ϲύνθετον ἡ μετάληψιϲ. A.

λίϲ: ὁ μὲν Ἀρίϲταρχοϲ ὀξύνει ὁ δὲ Αἰϲχρίων περιϲπᾷ. ὡϲ γὰρ παρὰ τὸ μῦϲ μῦν φηϲι καὶ νοῦϲ νοῦν οὕτωϲ καὶ λῖϲ λῖν «ἐπί τε λῖν ἤγαγε δαίμων» (480). καὶ ἔϲτι ϲυγκατατίθεϲθαι τῷ Αἰϲχρίωνι, ὅτι μᾶλλον ὀφείλει περιϲπᾶϲθαι, εἰ καὶ μηδὲν τῶν εἰϲ ιϲ ληγόντων καὶ ἀρϲενικὸν γένοϲ ὑπιϲχνουμένων περιεϲπάϲθη. καὶ τάχα καθ᾿ ἕτερον λόγον, ἵνα τὸ ἐπιθετικὸν καὶ ϲημαῖνον γένοϲ θηλυκὸν καὶ ὀξυνόμενον ἀποφύγῃ. λέγω δὲ τὸ «λὶϲ πέτρη» (Od. μ 64). τῷ μέντοι χαρακτῆρι τοῦ κίϲ καὶ θίϲ καὶ ῥίϲ, καίτοιγε διαφόρωϲ κλιθεῖϲι πρὸϲ τὸ λίϲ, ϲυνεξωμοίωϲεν αὐτὸ κατὰ τόνον ὁ Ἀρίϲταρχοϲ· καὶ οὕτωϲ ἐπείϲθη ἡ παράδοϲιϲ. A.

249. κρατερὸν ῥά ἑ πένθοϲ: ὁ ῥά ϲύνδεϲμοϲ ἐγκλιτικὸϲ ὢν φυλάξει τὴν ἰδίαν ὀξεῖαν διὰ τὴν ἕ ἀντωνυμίαν νῦν ἐγλιτικὴν οὖϲαν. A.

[*](192 verba seclusa cum Lob. El I 56 not. 13 ab Herodiano aliena esse arbitror. Lehrsius confert C 76 et initium in E. M. 59 exstare monet.)
74

251. τὸ εὐράξ ὀξύνεται, καθότι τὰ εἰϲ αξ λήγοντα ἐπιρρήματα ὀξύνεται, ὑπεϲταλμένου τοῦ ἅπαξ· ϲημαίνει δὲ τὸ ἐκ πλαγίου. A.

257. ὄπατρον: ψιλωτέον, οὐχ ὡϲ οἴονται διὰ τὴν ϲυγκοπήν· πολλὰ γάρ φαϲι διὰ τὴν ϲυγκοπὴν ψιλοῦϲθαι. ἀπεδείξαμεν δὲ ἡμεῖϲ ἐν ἑτέροιϲ, ὡϲ καὶ δαϲύνεται· ἑϲτήκαμεν γοῦν καὶ ἕϲταμεν, Ἡράκλεεϲ Ἥρακλεϲ. τί οὖν ἐκώλυεν εἰ καὶ ἀπὸ τοῦ ὁμόπατροϲ ἦν, τὸ κατὰ ϲυγκοπὴν πάλιν δαϲύνεϲθαι; ἄμεινον οὖν λέγειν ὅτι φιλεῖ τὸ ο πρὸ τοῦ π κείμενον μὴ κατὰ ἀναφορικὴν ἔννοιαν ψιλοῦϲθαι, ὀπιπεύω, ὀπή, ὀπώρα. παρὰ τὸ ἕπω δαϲυνόμενον ψιλούμενον ἐγένετο ὀπάων. οὕτωϲ οὖν ἔχει καὶ τὸ ὄπατροϲ. προϲέθηκα δὲ « εἰ μὴ ἀναφορικὴ ϲημαϲία » διὰ τὸ ὁποῖοϲ, ὅπωϲ καὶ τὰ τοιαῦτα. ἀντιπίπτει δὲ τῷ προκειμένῳ κανόνι τὸ ὁπλή καὶ τὸ ὅπλον καὶ τὰ ἀπὸ τούτων παρηγμένα. A.

263. τὸ ἔδυν ϲυϲταλτέον: ἔϲτι γὰρ πληθυντικὸν κατὰ ϲυγκοπὴν γενόμενον ἐκ τοῦ ἔδυϲαν. A.

270. προιεῖϲι: ὡϲ τιθεῖϲι· καὶ γὰρ ἐν ἑτέροιϲ «ὄπα λειριόεϲϲαν ἱεῖϲιν» (Il. Γ 152). ὁμοτονεῖν δὲ θέλει τὰ εἰϲ ῑ λήγοντα τοῦ ἐνεϲτῶτοϲ ταῖϲ πληθυντικαῖϲ δοτικαῖϲ τῶν μετοχῶν, ὁπότε καὶ ὁμοφωνοῦϲιν. ἱέντεϲ ἱέντων ἱεῖϲι· οὕτωϲ οὖν καὶ τὸ ῥῆμα. μάχεται τὸ φαϲί· ῥῆμα γὰρ ὀξύνεται, μετοχὴ δὲ ἂν βαρύνεται. A.

μογοϲτόκοι: Ἀρίϲταρχοϲ παροξύνει· δραϲτικὴ γάρ φηϲιν ἔννοιά ἐϲτιν. οὐ γὰρ αἱ Εἰλείθυιαι πάϲχουϲιν, ἵνα προπαροξύνωμεν, ἀλλ᾿ ἐνεργοῦϲι κατὰ τῶν τικτουϲῶν. ἔφαμεν δὲ τὰ τοιαῦτα τῶν ϲυνθέτων ἐνέργειαν ὑπιϲχνούμενα παροξύνεϲθαι, εἰ μὴ κανών τιϲ κωλύοι (Γ 354). εἰϲὶ γάρ τινεϲ κανόνεϲ καθ᾿ οὓϲ κἂν ἐνέργεια ϲημαίνηται πάντωϲ προπαροξύνεϲθαι δεῖ. μάχεται μέντοι ἄντικρυϲ τὸ «ὄρνυϲθ᾿ ἱππόδαμοι Τρῶεϲ» (Il. Δ 509) ἐνεργητικὸν γὰρ ὂν καὶ μὴ ὑποπῖπτον κανόνι τῷ προπαροξυτονοῦντι προπαρωξυτονήθη. A.

297. ὑπεραέϊ: ὡϲ εὐϲεβέι, κατὰ διάϲταϲιν. ἔφαμεν γὰρ τὰ παρὰ τὸ ἄω ϲυντιθέμενα καὶ εἰϲ ηϲ λήγοντα ὀξύνεϲθαι, ἀκραήϲ, δυϲαήϲ· οὕτωϲ ὑπεραήϲ. A.

301. Ἀϲαῖον: προπεριϲπαϲτέον· παρὰ γὰρ τὸ αἶϲα γέγονεν, καὶ ἐξέϲτη πρότερον τὸ ῑ τὰ δὲ ἀπὸ τῶν εἰϲ ᾱ ληγόντων μακρῷ παραληγομένων παραγόμενα διὰ τοῦ αιοϲ προπεριϲπᾶϲθαι θέλει, μοῦϲα λουϲαῖοϲ, γενναῖοϲ, Πιϲαῖοϲ, ἑρϲαῖοϲ. οὕτωϲ καὶ Ἀϲαῖοϲ. οὐ μάχεται τὸ Ἥραιοϲ προπαροξυνόμενον· πρὸϲ γὰρ ἀντιδιαϲτολὴν τοῦ προπεριϲπωμένου ἐπιθετικοῦ ἐγένετο. τὸ μέντοι Πείραιοϲ προπαροξυνόμενον παρὰ ῥῆμα τὸ πειρῶ ὡϲ παρὰ τὸ φιλῶ Φίλαιοϲ. οὕτωϲ καὶ παρὰ τὸ βέβηκα ὁ βέβαιοϲ. A.

306. ἀπὸ τοῦ ἀργεϲτήϲ ὀξυτόνου Βοιωτιακὴ γενικὴ ἡ ἀργεϲτᾶο προπεριϲπωμένωϲ. A.

[*](270 Lehrs confert Γ 152. 301 pro ἐρϲαῖοϲ scripsit L. ἑρϲαῖοϲ, quod ab ἕρϲα forma propria, non ab ἕρϲη coll. Ξ 351 derivatum esse monet. De Ἥραιοϲ et Ἡραῖοϲ confert L. Ν 791. ῥῆμα — παρὰ inseruit idem.)
75

326. παλινορμένω: Τυραννίων δύο ποιεῖ, ὁ δὲ Ἑρμαπίαϲ ϲύνθετον ἐκδέχεται καὶ Ἀρίϲταρχοϲ. εἴρηται δὲ περὶ τῆϲ ϲυνθέϲεωϲ τοῦ πάλιν ὡϲ πρὸϲ τὰϲ μετοχὰϲ ἐν τῇ A, ὅτε περὶ τοῦ πλαγχθένταϲ διελαμβάνομεν (Α 59). A.

358. καταείϲατο: ψιλωτέον· ἀπὸ γὰρ τοῦ εἴδῶ βαρυτόνου ὁ ϲχηματιϲμόϲ. A.

365. ἦ θήν ϲ᾿  ἐξανύω: τὸ ἀνύω φυλακτέον ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ τόνου, λέγω δὲ τοῦ βαρέοϲ· ἐνεϲτὼϲ γάρ ἐϲτιν ἀντὶ μέλλοντοϲ. A.

370. Τυδείδῃ ἔπι τόξα τιταίνετο: οἱ ἀκριβῶϲ ἀναγινώϲκοντεϲ ἀναϲτρέφουϲι τὴν πρόθεϲιν· τὸ γὰρ ἑξῆϲ ἐϲτιν ἐπὶ Τυδείδῃ. A.

383. οἵ τέ ϲε πεφρίκαϲιν: οὐκ ἀναγκαῖον ἀντιδιαϲτέλλειν, ὡϲ οἴεται Ἀλεξίων· δύναται γὰρ καὶ ἀπόλυτοϲ εἶναι. A.

385. κέρα ἀγλαέ· ϲὺν τῷ ῑ ἔγραψάν τινεϲ τὸ κέρᾳ ἵνα ᾖ δοτική, ὁμοίωϲ τῷ «δέπᾳ μελιηδέοϲ οἴνου» (γ 46, nunc δέπαϲ) καὶ «γήρᾳ ὕπο λιπαρῷ » (Od. λ 136). οὕτωϲ δὲ καὶ δοκεῖ ἐπικρατεῖν ἡ παράδοϲιϲ, ὡϲ καὶ Ἀλεξίων ἀξιοῖ. οἱ δὲ ϲυνέϲτειλαν, πληθυντικὸν ἐκδεχόμενοι οὐδέτερον, ὁμοίωϲ τῷ «κρέα ἔδμεναι» (Ιl. Δ 345), ἐξεδέξαντά τε ἐκ τῆϲ λέξεωϲ τὴν τρίχωϲιν καὶ ἐμπλοκῆϲ εἶδοϲ. οἱ δὲ ἐξέτειναν τὸ ᾱ πάλιν πληθυντικὸν ἐκδεχόμενοι, τιθέντεϲ δὲ τὴν λέξιν ἐπὶ τοῦ τόξου, ὥϲτε εἶναι κατὰ κέραϲ, ϲυναλοιφὴν ἐκδεχόμενοι τοῦ κέραα. περὶ δὲ τῆϲ τοιαύτηϲ ἀναγνώϲεωϲ δεδήλωται ἡμῖν, ὁπότε διελάβομεν περὶ τοῦ «κέρα ἐκ κεφαλῆϲ (Il. Δ 109). τοϲοῦτον δὲ ἔχω νῦν παραφυλάξαι ἐπὶ τοῦ νοητοῦ, ὡϲ ὅτι ϲπάνιόν ἐϲτιν ἐπὶ ἀνθρωπίνηϲ φύϲεωϲ παρὰ τῷ ποιητῇ τὸ κέραϲ ἐπὶ τριχὸϲ τάϲϲεϲθαι· κόμην δὲ λέγει καὶ τρίχαϲ καὶ πλοκάμουϲ καὶ ἐθείραϲ. A.

395. οἰωνοὶ δὲ περὶ πλέεϲ ἠὲ γυναῖκεϲ. περὶ πλέεϲ: Τυραννίων περίπλεεϲ ϲυνθέτωϲ ἀνέγνω, τὴν ρι ϲυλλαβὴν ὀξύνων· ὁ δὲ Ἀϲκαλωνίτηϲ κατὰ παράθεϲιν, λέγων λείπειν τὴν αὐτόν, ἵνα ᾖ περὶ αὐτὸν πλέεϲ. οὕτωϲ δὲ καὶ Ἀλεξίων, λόγῳ τούτῳ ὅτι καὶ κατ᾿ ἰδίαν ἄνευ προθέϲεωϲ εὑρέθη τὸ πλέεϲ καὶ τὰ ἀπ᾿ αὐτοῦ κινήματα· «κτόϲϲον ἐγώ φημι πλέαϲ ἔμμεναι» (Il. B 129) οὐ γὰρ πολλούϲ, ἀλλὰ πλέοναϲ. ὡμολογημένου τοίνυν ὅτι τοῦ «πλέονέϲ κεν μνηϲτῆρεϲ» (Od. ϲ 247) ϲυγκοπή ἐϲτιν ἡ πλέεϲ φωνή, μὴ ὄντοϲ δὲ ἄρα τοῦ ϲυνθέτου, περιπλέονεϲ, δοθήϲεται μηδὲ τὸ ἀπ’ αὐτοῦ ϲυγκεκομμένον. ἔνθεν ἐπείϲθηϲαν κατὰ παράθεϲιν ἀναγινώϲκειν, λειπούϲηϲ τῆϲ αὐτόν. A.

409. Ἀλεξίων τὸ τόνδε ἕν μέροϲ λόγου ἐκδέχεται, καὶ παροξύνει ἵνα ἰϲοδυναμῇ ἀναφορικῇ τῇ τοῦτον. Τυραννίων δὲ δύο μέρη λόγου ποιεῖ, ἵνα ᾖ τοῦτον δέ, κατὰ ἀναφορὰν ὁμοίωϲ. ἔφαμεν δὲ ὅτι παρὰ τῷ ποιητῇ ἡ διὰ τοῦ δε ἐπὶ ταύτηϲ τῆϲ ἀντωνυμίαϲ ἐπέκταϲιϲ ϲπανίωϲ μὲν εὑρέθη ἐπ᾿ ἀναφορᾶϲ ὁπότε διελαμβάνομεν περὶ τοῦ «κτοῦϲδε δ᾿ [*](326 Lehrsius confert Π 95 et monet notam in E. M. transiisse 648, 35, ubi post Ἀρίϲταρχοϲ additur ὡϲ παλιμπλαγχθένταϲ καὶ εὐρυκρείων.)

76
ἔα φθινύθειν» (Il. B 346), ὥϲτε οὐδὲν κεκώλυκε καὶ ἐνθάδε τὸ τοιοῦτο παραδέξαϲθαι διὰ τὸ ἤδη πεπεῖϲθαι τὴν παράδοϲιν· βεβαιοτέρα μέντοι. ἐϲτὶν ἡ τοῦ Τυραννίωνοϲ ἀνάγνωϲιϲ· οὐδὲν γὰρ ἐναντιοῦται. A.