De partibus animalium

ὅ γὰρ 4 ἔδει ἐκ τοῦ αἵματος εἰς τὴν γονὴν ἐέναι καὶ τὸ σπέρμα, τοῦτʼ εἰς τὴν πιμελὴν ἀναλίσκεται καὶ τὸ στέαρ· πεττόμενον γὰρ τὸ αἷμα γίνεται ταύτα, ὥστε ἢ ὅλως οὐ γίνεται περίττωμα αὑτοῖς οὐδὲν ἢ ὀλίγον. καὶ περὶ μὲν αἵμεατος καὶ ίχῶρος καὶ πιμελῆς καὶ στέωτος, τί τέ ἐστιν ἕκαστον οὐτων καὶ διὰ τίνας αἰτίας, εἴρηται.

Ἐστι δὲ καὶ ὁ μυελὸς αἵματός τις φάσις, καὶ οὐχ 6 ὧσπερ οἴονταί τινες, τῆς γονῆς σπερματικὴ δύναμις. δηλοῖ δʼ ἐν τοῖς νέοις πάμπαν· ἅτε γὰρ ἐξ αἵματος συνεστύτων τῶν μορίων καὶ τῆς τροφῆς οὕσης τοῖς ἐμβρύοις αἵματος, καὶ ἐν τοῖς ὀστοῖς ὁ μυελὸς αϊματώόδης ἐστίν· αὐξανομένων δὲ καὶ πεττομένων, καθάπερ καὶ τὰ μὸρια μεταβάλλει καὶ τὰ σπλάγχνα τὰς χρὸας (ὑπερβολῇ γὰρ αίματῶδες καὶ τῶν σπλάγχνων ἕκαστόν ἐστιν ἔτι νέων ὄντων), οὕτω καὶ ὸ μυελὸς καὶ τῶν μὲν πιμελωδῶν λιπαρὸς καὶ πιμελῇ ὅμοιος, ὅσοις δὲ μὴ πιμελῇ ὅμοιος ἀλλὰ στέαρ γίνεται τὸ αἷμα πεττόμενον, τούτοις ὅὲ στεατωὅης. διὸ τοῖς

2 ἥκιστα δὲ τοιούτος ὁ ῥαχίτης ἐστὶ μυελὸς διὰ τὸ δεῖν αὐτὸν εἶναι συνεχῆ καὶ διέχειν διὰ πάσης της ῥάέχεως διῃρημένης κατὰ τοὺς σφονδύλους· λιπαρὸς δ ὤν ἤ στεατώδης οὐκ ἄν ὁμοίως ἦν συνεχής, ἀλλʼ ἤ θραυστὸς ἤ ὑγρός. ἔυια δʼ οὐκ ἔχει τῶν ζῷων ὡς ἀξίως εἰπεῖν μυελόν, ὅσων τὰ ὀστᾶ ίσχυρὰ καὶ πυκνά, οἷον τὰ τοῦ λέοντος· τούτου γὰρ τὰ ὀστᾶ, διὰ [*](652,a) τὸ πάμπαν ἄσημον ἔχειν, δοκεῖ οἀκ ἔχειν ὅλως μυελόν.

3 ἐπεὶ δὲ τὴν μὲν τῶν ὀστῶν ἀναγκη φύσιν ὑπάρχειν τοῖς ζῴοις, ὴ τὸ ἀνάλογον τοῖς ὀστοῖς, οἷον τοῖς ἐνύδροις τὴν ἅκανθαν,ἀναγκαῖον ἐνίοις ὑπάρχει καὶ μυελόν, ἐμπεριλαμβανομένης τῆς τροφῆς ἐξ ἧς γίνεται τὰ ὀστᾶ. ὅτι δʼ ἡ τροφὴ πᾶσιν αἷμα, είρηται πρότερον. εὐλόγως δὲ καὶ στεατώδεις οἱ μυελοὶ καὶ πιμελύδεις εἰσίν· διὰ γὰρ τὴν ἀλέαν τὴν γινομένην ὑπὸ τοῦ περιέχεσθαι τοῖς ὀστοῖς πέττεται τὸ αἷμα, ἡ δὲ καθʼ αὑτὸ πέψις αἵματος στέαρ καὶ πιμελὴ ἐστιν.

4 καὶ ἐν τοῖς δὴ τὰ ὀστᾶ πυκνὰ ἔχουσι καὶ ίσχυρὰ εὐλόγως ἐν τοῖς μὲν οὐκ ἔνεστι, τοῖς δ ὀλίγος ἔνεστιν· είς γὰρ τὰ ὀστᾶ ἀναλίσκεται ἡ τροφή. ἐν δὲ τοῖς μὴ ἔχουσιν ὀστᾶ ἀλλʼ ἃκανθαν ὁ ῥαχίτης μόνος ἐστὶ μυελός· ὀλίγαιμα τε γὰρ φύσει ὑπάρχει ὄντα, καὶ κοίλη ἄκανθα μόνον ἡ τῆς ῥάχεής ἐστιν. διὸ ἐν ταύτῃ ἐγγίνεταιʼ μύνη τε γὰρ ἔχει χώραν, καὶ μόνη δεῖται συνδέσμου διὰ τὰς διαλήψεις. διὸ καὶ ὁ ἐνταῦθα μυελός, ὥσπερ είρηται ἀλλοιότερὸς ἐστιν· διὰ τὸ ἀντὶ περόνης γὰρ γίνεσθαι γλίσχρος καὶ νευρώδης ἐστίν, ἵνʼ ἕχῃ τάσιν.

5 διἅ τί μὲν σὖν μυελὸν ἔχει τὰ ζῷα τὰ ἔχοντα μυελόν, είρηται· καὶ τί ἐστιν ὁ μυελὸς, ἐκ τούτων φανερόν, ὅτι τῆς αἱματικῆς τροφῆς

7 Περὶ δ’ ἐγκεφάλου σχεδόν ἐστιν ἐχόμενον ει πολλοῖς γὰρ καὶ ὁ ἐγκέφαλος δοκεῖ μυελὸς εἶναι και ἀρχὴ τού μυελοῦ διὰ τὸ συνεχὴ τὸν ῥαχίτην αὐτῷ ὁρᾶν μυελόν. ἔστι δὲ πᾶν τοὐναντίον αὐτῷ τὴν φύσιν ὡς εἰπεῖν· ὁ μὲν γὰρ ἐγκέφαλος ψυχρότατον τῶν ἐν τῷ σήματι μορίων, ὁ δὲ μυελὸς θερμὸς τὴν φύσιν· δηλοῖ δʼ ἡ λιπαρότης αὐτοῦ καὶ τὸ πῖον. διὸ καὶ συνεχὴς ὁ ῥαχίτης τῷ ἐγκεφάλῳ ἐστίν· ἀεὶ γὰρ ἡ φύσις μηχανἀται πρὸς τὴν ἑκάστου ὑπερβολὴν βοήθειαν τὴν τοῦ ἐναντίου παρεδρίαν, ἵνα ἀνισάζῃ τὴν θατέρου ὑπερβολὴν θάτερον.

ὅτι μὲν οὖν ὁ 2 μυελὸς θερμόν ἐστι, δῆλον ἐκ πολλῶν. ἡ δὲ τοῦ ἐγκεφάλου ψυχρότης φανερὰ μὲν καὶ κατὰ τὴν θίξιν, ἔτι δʼ ἀναιμότατον τῶν ὑγρῶν τῶν ἐν τῷ σήματι πάντων (οὐδʼ ὁτιοῦν γὰρ αἵματος ἔχει ἐν αὑτῷ) καὶ [*](b) αὐχμηρότατον. ἔστι δʼ οὔτε περίττωμα οὔτε τῶν συνεχῶν μορίων, ἀλλὰ ἴδιος ἡ φύσις, καὶ εὐλόγως τοιαύτη.

ὅτι μὲν οὖν οὐκ ἔχει συνέχειαν οὐδεμίαν 3 πρὸς τὰ αἰσθητικὰ μόρια, δῆλον μὲν καὶ διὰ τῆς ὄψεως, ἔτι δὲ μᾶλλον τ μηδεμίαν ποιεῖν αἴσθησιν θιγγανόμενος, ὥσπερ οὐδὲ τὸ αἷμα οὐδὲ τὸ περίττωμα τῶν ζῴων. ὑπάρχει δὲ τοῖς ξῴοις πρὸς τὴν τῆς φύσεως ὅλης σωτηρίαν. οἱ μὲν γὰρ τού ζῴου τὴν ψυχὴν τιθέασι πῦρ ἠ τοιούτην τινὰ δύναμιν φορτικῶς τιθέντες· βέλτιον δʼ ἴσως φάναι ἐν τοιούτῳ τινὶ σώματι συνεστάναι. τούτου δʼ αἴτιον ὅτι τοῖς τῆς ψυχῆς ἔργοις ὑπηρετικώτατον τῶν σωμάτων τὸ θερμόν ἐστιν· τὸ τρέφειν γὰρ καὶ κινεῖν ψυχῆς ἔργον ἐστί, ταῦτα δὲ διὰ ταύτης μάλιστα γίνεται τῆς δυνάμεως. ὅμοιον οὖν τὸ τὴν ψυχὴν εἶναι φάναι πῦρ,

4 δἦλον ἐκ τούτων· ἐπεὶ δʼ ἅμαντα δεῖται τὴς ἐναντίας ῥοπῆς, ἵνα τυγχάνῃ τοῦ μετρίου καὶ τού μέσου (τὴν γὰρ οὐσίαν ἔχει τοῦτο καὶ τὸν λόγον, τῶν δʼ ἄκρων ἑκάτερον οὐκ ἔχει χωρίς), διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν πρὸς τὸν της καρδίας τόπον καὶ τὴν ἐν αὐτῇ θερμότητα μεμηχάνηται τὸν ἐγκέφαλον ἡ φύσις, καὶ τούτου χαέριν ὑπάρχει τοῦτο τὸ μόριον τοῖς ζῴοις, τὴν φύσιν ἔχον κοινὴν ὕδατος καὶ γῆς, καὶ διὰ τοῦτο τὰ ἔναιμα ἔχει πάντα ἐγκέφαλον, τῶν δʼ ἄλλων οὐδὲν ὡς εἰπεῖν, πλὴν ὅτι κατὰ τὸ ἀνάλογον, οἷον ὁ πολύπους· ὀλιγόθερμα γὰρ πάντα διὰ τὴν ἀναιμίαν.

5 ὁ μὲν οὖν ἐγκέφαλος εὔκρατον ποιεῖ τὴν ἐν τῇ καρδίᾳ θερμότητα καὶ ζέσιν· ῦνα δὲ καὶ τοῦτο τὸ μὸριον τυγχάένῃ μετρίας θερμότητος, ἀφʼ ἑκατέρας τὴς φλεβὸς, τῆς τε μεγάλης καὶ τῆς καλουμένης ἀορτῆς, τελευτῶσιν αἱ φλέβες εἰς τὴν μήνιγγα τὴν περὶ τὸν ἐγκέφαλον. πρὸς δὲ τὸ τῇ θερμὸτητι μὴ βλάπτειν, ἀντὶ μὲν μεγάλων ὀλίγων πυκναὶ καὶ λεπταὶ φλέβες περιέχουσιν αὑτόν, ἀντὶ δὲ πολλοῦ καὶ παχέος αἵματος λεπτὸν καὶ καθαρὸν. διὸ καὶ τὰ ῥεύματα τοῖς σώμασιν ἐκ τῆς κεφαλῆς ἐστὶ τὴν ἀρχὴν, ὅσοις ἄν ᾖ τὰ περὶ τὸν ἐγκέφαλον ψυχρότερα τῆς συμμέτρου κράσεως· ἀναθυμιωμένης γὰρ διἀ τῶν φλεβῶν ἄνω τῆς τροφῆς τὸ περίττωμα ψυχόμενον [*](653,a) διὰ τὴν τού τόπου τούτου δύναμιν ῥεύματα ποιεῖ φλέγματος καὶ ίχῶρος.

6 δεἵ δὲ λαβεῖν, ὡς μεγάλῳ παρεικάζοντα μικρὸν, ὁμοίως συμβαίνειν ὧσπερ τὴν τῶν ὑετῶν γένεσιν· ἀναθυμιωμένης γὰρ ἐκ τῆς γῆς τῆς ἀτμίδος καὶ φερομένης ὑπὸ τού θερμού πρὸς

ἀλλὰ περὶ περὶ 7 τούτων ἐν ταῖς τῶν νόσων ἀρχαῖς ἁρμόττει λέγειν, ἐοʼ ὅσον τῆς φυσικῆς φιλοσοφίας ἐστὶν εἰπεῖν περὶ αὐτῶν· ποιεῖ δὲ καὶ τὸν ὕπνον τοῖς ζῴοις τοῦτο τὸ μόριον τοῖς ἔχουσιν ἐγκέφαλον, τοῖς δὲ μὴ ἔχουσι τὸ ἀνάλογον. καταψῦχον γὰρ τὴν ἀπὸ τῆς τροφῆς τοῦ αἵματος ἐπίρρυσιν, ὴ καὶ διά τινας ὁμοίας αἰτίας ἄλλας, βαρύνει τε τὸν τόπον (διὸ τὴν κεφαλὴν καρηβαροῦσιν οἱ ὑπνώσσοντες) καὶ κάτω ποιεῖ τὸ θερμὸν ὑποφεύγειν μετὰ τοῦ αἵματος. διὸ πλεῖον ἀθροιζόμενον ἐπὶ τὸν κάτω τόπον ἀπεργάζεται τὸν ὕπνον, καὶ τὸ δύνασθαι ἑστάναι ὀρθὰ ἀφαιρεῖταε, ὅσα τῶν ζῴων ὀρθὰ τὴν φύσιν ἐστί, τῶν δʼ ἄλλων τὴν ὀρθότητα της κεφαλῆςʼ περὶ ὧν εἴρηται καθʼ αὐτὰ ἔν τε τοῖς περὶ αἰσθήσεως καὶ περὶ ὕπνου διωρισμένοις.

ὅτι δʼ ἐστὶν ὁ ἐγκέφαλος κοινὸς ὕδατος καὶ γῆς, δηλοῖ 8 τὸ συμβαῖνον περὶ αὐτόν· ἑψὸμενος γὰρ γίνεται ξηρὸς καὶ σκληρς, καὶ λείπεται τὸ γεῶδες ἐξατμισθέντος τοῦ ὕὅατος ὑπὸ τῆς θερμὸτητος, ὥσπερ τὰ τῶν χεδρόπων ἑψήματα καὶ τῶν ἅλλων καρπῶν, διὰ τὸ γῆς εἶναι τὸ πλεῖστον μέρος, ἐξιόντος τοῦ μιχθέντος τος ὑγροῦ· καὶ γὰρ ταῦτα γίνεται σκληρὰ καὶ γεἡρὰ πάμπαν.

ἔχει δὲ τῶν ζῷύων ἐγκέφαλον πλεῖστον ἄνθρωπος 9 ὡς κατὰ μέγεθος, καὶ τῶν ἀνθρὸπων οἱ ἄρρενες τῶν θηλειῶν· καὶ γὰρ τὸν περὶ τὴν καρδίαν καὶ τὸν πλεύμονα τόπον θερμὸτατον καὶ ἐναιμὸτατον. διὸ καὶ μόνον ἐστὶ τῶν ζῷόων ὀρθόν· ἡ γὰρ τοῦ θερμοῦ φύσις ἐνισχύουσα ποιεῖ τὴν αξησιν ἀπὸ τού μέσου κατὰ τὴν αὐτης φοράν. πρὸς σὖν πολλὴν θερμὸτητα ἀντίκειται πλεέων ὑγρότης καὶ ψυχρότης, καὶ