De victu attenuante

Τῶν δ᾿ ἄλλων ζῴων τῶν πεζῶν κριοὶ μὲν καὶ τράγοι καὶ σύμπαν δὲ τὸ τῶν προβάτων καὶ τῶν αἰγῶν γένος οὐ χρηστὴ τροφή· μόνοις δὲ τοῖς ἐρίφοις εἰκότως ἄν τις χρῷρο· τὴν δὲ τῶν ἀρνῶν ἐδωδὴν φυλακτέον δι᾿ ὑπερβάλλουσαν ὑγρότητα.

τοὺς δ᾿ ἵππους καὶ τοὺς ὄνους ὀνώδεσιν ἀνθρώποις ἐπιτρεπτέον ἐσθίειν, ὥσπερ δὴ καὶ παρδάλεις καὶ ἄρκτους καὶ λέοντας τοῖς θηριώδεσιν· ἐγγὺς δὲ τῆς τῶν ὄνων ἐδωδῆς εἰσι καὶ οἱ ἔλαφοι, ὥστε καὶ τούτων ἀφεκτέον.

ἡ δὲ τοῦ λαγωοῦ σὰρξ εἰς μὲν τὴν ἄλλην τὴν ξηραίνουσαν δίαιταν ἐπιτήδειος, εἰς δὲ τὴν νῦν προκειμένην οὐ πάνυ χρηστή ἐστι· παχὺ γὰρ ἱκανῶς αἷμα γεννᾷ· καὶ μὲν δὴ καὶ ἡ τοῦ αἵματος ἐδωδὴ ἀπάντων τῶν ζῴων φευκτέα καὶ πολὺ μᾶλλον εἰς τὴν λεπτύνουσαν δίαιταν ἡ τοῦ τῶν λαγωῶν, οὕτω δὲ καὶ τὰ σπλάγχνα πάντα· καὶ γὰρ καὶ περιττωματικὰ καὶ δύσπεπτα καὶ κακόχυμα.

κυνῶν δὲ καὶ ἀλωπέκων σαρκὸς ἐγὼ μὲν οὐδ᾿ ἐγευσάμην ποτὲ διὰ τὸ μὴ εἰθίσθαι τὴν ἐδωδὴν αὐτῶν μήτ᾿ ἐπὶ τῆς <Ἀσίας μήτ᾿ ἐπὶ τῆς> Ἑλλάδος, ἀλλά μηδὲ κατὰ τὴν Ἰταλίαν· ἀκούω δὲ καὶ ταῦτα πολλαχόθι ἐσθίεσθαι καὶ [*](5 βούγλωσσα G ψίτται G 6 τῶ ν G1 11 τοὺ σ G1 13 ἐγὒς γ G1 prope asinos vero (vero as. d, vero om. v) sunt cervi. quare (unde v) et ab horum (eorum v) esu abstinendum L: itaque fort, scribendum ἐγγὺς δὲ τῶν ὄνων εἰσὶ καὶ οἱ ἔλαφοι, ὥστε καὶ τῆς τούτων ἐδωδῆς ἀφεκτέον 23. 24 neque in asia neque in grecia (elladea v) L: Ἀσίας — τῆς om. G 25 ταῦτα G: hec v: hos pd)

ὥσπερ δὲ τώ ὑῶν τοῖς ἀκραίοις χρῆσθαι συνεχωρήσαμεν, οὕτω καὶ τῶν ἀλεκιρυόνων τοῖς πτεροῖς· οὐ μὴν οἴ γ’ ὄρχεις καὶ τά σπλάγχνα λεπτυνούσῃ διαίτῃ χρηστά· καὶ αὐτοῖς δὲ τοῖς σώμασι τῶν ἀλεκτρυόνων οὐ κωλύω χρῆσθαι εἰ γυμνάζοιτό τις καὶ μάλιστα τῶν ἐν ὄρεσι τεθραμμένων, ἀγυμνάστῳ δὲ μετρίως ἅπτεσθαι προσήκει καὶ ἀλεκτρυόνων ἐδωδῆς καὶ περιστερῶν καὶ τρυγόνων.

καίτοι ξηροτέρα τὴν κρασὶν ἡ τρυγών ἐστι καὶ μάλισθ’ ἡ ὀρεία, ὥστε τὴν τοιαύτην κἂν ἀλύπως ἐσθίοι τις· χρὴ δὲ μὴ πρόσφατον ἀλλ’ ἕωλον ἐργασάμενον ἡμέρᾳ ’μῷ <τούλάχιστον> οὕτως ἐσθίειν οὐ τρυγόνα μόνον ἀλλὰ καὶ πέρδικα τἄλλα πάντα τὰ μετρίως σκληράν ἔχοντα τὴν σάρκα.

φάττα μὲν οὑν πρὸς τῷ σκληροτέραν ἔχειν καὶ περιστερῶν καὶ τρυγόνων καὶ περδίκων τὴν σάρκα καὶ δύσπεπτός ἐστι καὶ περιττωματική, πέρδικες δὲ καὶ τρυγόνες οὔτ’ ἐσχάτως σκληρὰς ἔχουσι τὰς σάρκας οὔτε δυσπέπτους οὔτε κακοχύμους, ἀλλὰ καὶ τὸ σκληρὸν αὐτῶν ἡμέρᾳ μιᾷ φυλαχθεισῶν νεκρῶν μεταπίπτει ῥᾳ- [*](6—15 197, 5—10. 157, 27—158, 3) [*](1. 2 τοῖς τῶν λαγωῶν G: ei que leporum (scil. virtuti) recte v: leporibus pd 2 post sicci (ξηρὰ) add. complexione id est τῇ κράσει L, quod fort, addendum 8 ἀκραίοις] cf. p. 20, 5 3 τοῖς ἐν ὄρεσι τεθραμμένοις G: earum (sc. gallinarum) que sunt nutrite in montibus v: montanorum (sc. gallorum) d: montana (sed praecedit corporibus gallorum) p 13 ἐργασαμένους Ο (-νοις ABC) ο: suspendendo (= κρεμασαμένους ?) L μιᾶ G et F in o: ἡμέραν μίαν O o: uno die pd: die una ν: cf. v. 21 τοὐλάχιστον 0 o: ad minus L: om. G 20 σκληρὸν ex -ρῶν G)

Περὶ μὲν δὴ τούτων αὐταρκῶς εἴρηται· περὶ δὲ τῶν ὑπολοίπων αὖθις ῥητέον. αἶ ῥίζαι τῶν λαχάνων ἅπασαι μὲν ὧς οὕτω φάναι περιττωματικαί τ’ εἰσὶ καὶ δύσπεπτοι, πρὸς μέντοι τὰ παρόντα καὶ αἶ τοῦ δαύκου καὶ αἶ τῆς καροῦς οὐδὲν ἔχουσι βλαβερὸν ὥσπερ οὐδ’ ἐπιτήδειον· ἐναντιώταται δ’ αἶ γογγυλίδες ὁμοίως ὀλίγου δεῖν τοῖς βολβοῖς, ἀπάντων δὲ χείριστοι μύκητες.

οὕτω δὲ καὶ τὰς ῥίζας ὑποπτεύειν ἁπάντων δεῖ, ὅσαι γε τὸ δακνῶδες οὐκ ἔχουσι καὶ δριμύ καὶ θερμὸν ἐν τῇ γεύσει, ὥστε καὶ τὰς τῶν τεύτλων φυλάττεσθαι προσήκει· καὶ τοῦτο δὲ τὸ λάχανον ἥκιστα φλεγματῶδες, ἀλλ’ ὅμως καὶ τὰς τούτων ῥίζας φευκτέον. τί δεῖ λέγειν περὶ μαλαχῶν;

ὧν οὐχ αἶ ῥίζαι μόνον οὐδ’ ὁ καυλὸς ἀλλὰ καὶ τὰ φύλλα φλεγματώδη γεννᾷ χυμόν, ἧττον δ’ εἰσὶ βλαβεραί· πρὸς γοῦν τὴν λεπτύνουσαν δίαιταν αἶ ἄγριαι τῶν κηπευομένων εἰσὶ καλλίους. ἔστι δ’ ἐκ ταὐτοῦ γένους καὶ τά ὕδνα τούτοις, πλὴν ὅσον ἐν ψαμμώδει τε καὶ ἧττον ὑγρᾷ συνίσταται γῇ καὶ ταύτῃ τῶν μυκήτων ἀπολείπεται τῆς κακίας.

ἑνὶ δὲ λόγῳ συμπάσας μὲν τἀς ῥίζας [*](4 existtmt (= καθεστήκασιν) L 10 κάρου G: caroti L: cf. Orib. I 87, 4a. 10 220, 12 (unde corrig. Gal. VI 654, 12. 17 794, 18). 211, 6 Buss.-Dar. 11 γογγύλες G 16 καὶ — δέ G: quamvis L : an καίτοι τοῦτό γε ? 18 Quid oportet (autem add. v) dicere adhuc (adhuc om. v) fort, τί <δ’ ἔτι> δεῖ λέγειν coll. § 54 in. 28 tamen (attamen v) quecumque (= ὅσα ut 15, 20 et 20, 4) L)

Ἀλλὰ γάρ καὶ περὶ τῶν ῥιζῶν ἀρκεῖ τοσαῦτα· μετιέναι δ’ ἤδη καιρὸς ἐπὶ τοὺς τῶν δένδρων καρπούς· εἰσὶ δ’ οὐκ ὀλίγοι τούτων ὑγροὶ καὶ ψυχροὶ καὶ μάλισθ’ ὅσους οὐδ’ εἰς ἀπόθεσιν ἀγαγεῖν ἔστιν· ἥκιστα δ’ λυποῖτό τις ὑπὸ τῶν λαπαττόντων τὴν κοιλίαν, ὧσπερ τά μόρα λαπάττει καὶ τούτων ἐφεξῆς τὰ κοκκύμηλα καὶ τὰ κεράσια καὶ τὰ σῦκα· τὰ δὲ βραδυπόρα χείρω πάντων καὶ μᾶλλον εἰ καὶ σκληρὰ τοῖς σώμασιν ὑπάρχει.

ἀλλὰ τούτων μὲν μὴ γεύεσθαι μηδενὸς πλὴν τῶν εἰς ἀπόθεσιν ἐπιτηδείων, οἷάπερ ἐστὶν ἀπίων τε καὶ μήλων καὶ σταφυλῶν οὐκ ὀλίγα γένη, τὰ δὲ μαλακώτερα μᾶλλον ἐσθίειν τῶν σκληροτέρων, οὐ μὴν εἰς κόρον γ’ οὐδενὸς τούτων, οὔτε τῶν μήλων τῶν Περσικῶν οὔτε τῶν Ἀρμενίων ἃ δὴ πρεκόκια καλοῦσι ἔτι δὲ μᾶλλον καὶ τῶν ὀνομαζομένων Σηρικῶν.

καὶ μὴν καὶ τά μύρτα καὶ τὰ διόσπυρα καὶ τἆλλ’ ὅσα τούτοις ἔοικεν οὐκ ἐπιτήδεια· καὶ τοῖς οὔοις δὲ καὶ τοῖς μεσπίλοις εἰς ἄλλα μὲν ὀρθῶς ἄν τις χρῷτο, πρὸς δὲ τὴν λεπτύνουσαν δίαιταν οὐκ ἐπιτήδεια, καὶ μάλιστα τὰ μέσπιλα· τὸ καθόλου δ’ εἰπεῖν ὅσα σφοδρῶς αὐστηρὰ καὶ στρυφνά, μοχθηρὰ τῇ διαίτῃ ταύτῃ, συμφέρει δὲ [*](8—17 Ο 198, 2—5. ο 158, 7—9 24—26,12 O 198, 5—9. o 158, 10—13) [*](2 κρομύου G 9 λυποῖτο Ο ο: λυπῶτό G 10 μῶρα G κοκύμηλα G 11 πάντων ex μᾶλλον G 1 18 precokia pv: precobia d: βεβρώκια G: cf. VI 786, 17 811, 12 466, 6 585, 9 593, 8 594, 6 20 διασποιρα G sic 21 οὔοις ex ὄφοις ut vid. G1)

τῶν δ’ εἰς τὸν χειμῶνα φυλαχθῆναι δυναμένων ἐπιτηδειότατα πάντων ἐστὶν ἰσχάδες τε καὶ κάρυα < * * * * * * * * * * *> καὶ τὰ πιστάκια· πρὸς γοῦν ταύτην οὐ φαῦλαι καὶ τῶν ἀμυγδαλῶν αἶ ὑπόπικροι.

τὰ δὲ Ποντικά καλούμενα κάρυα σκληρότερά τε τούτων ἐστὶ καὶ οὐδὲν ἔχει τῶν ἐν τοῖς σπλάγχνοις περιττωμάτων ῥυπτικόν· αἶ δὲ καστανέαι καὶ αἰ βάλανοι χείρισται μὲν αἶ ὠμαί, μοχθηραὶ δὲ κἂν ἑψηθῶσιν ἢ ὀπτηθῶσιν ἢ φρυγῶσιν.

ἐλαῖαι δὲ μέσον πῶς εἰσιν ἔδεσμα πρός γε τὰ παρόντα, ὥστ’ οὔτ’ ἐπαινεῖν ἔχομεν οὔτε ψέγειν οὐδὲν ἀξιόλογον, ὡσπερ οὐδὲ τἀς κρεμασθείσας σταφυλάς· αἶ δ’ ἐν τοῖς στεμφύλοις ἢ βοτρύοις ἡ ὅπως ἂν ὀνομαζειν ἐθέλῃς ἀποτιθέμεναι ταῖς μὲν τῆς γαστρὸς ἀρρωστίαις οὐκ ἀνεπιτήδειοι, χείρους δ’ εἰς τὰ παρόντα, καὶ τούτων ἔτι μᾶλλον αἶ εἰς οἶνον ἐμβαλλόμεναι.

αἶ δ’ ἀσταφίδες, ὅσαι μήπω σπληνὶ καὶ ἥπατι μεγάλοις οὐκ ἀγαθαί, βελτίους δ’· εῖς τά κατά θώρακα καὶ πνεύμονα πάθη· καὶ μὲν δὴ καὶ τῶν ῥοιῶν αἶ στρυφναὶ μοχθηραὶ μὲν εἰς ταῦτα, βελτίους δ’ εἰς τὰς τῆς γαστρὸς ἀρρωστίας.