De victu attenuante

ἅπαντα γὰρ τὰ τοιαῦθ’ ὑγρὰ καὶ ψυχρὰ καὶ φλεγματώδη, καὶ μᾶλλον ὅσα χωρὶς ἑψήσεως ἐσθίεται, μῆλα καὶ ἄπιοι καὶ σίκυοι· διὸ καί τινες ἑψοῦσι τῶν σικύων τοὺς σκληροτέρους ὁμοίως ταῖς κολοκύνθαις· καὶ τῶν μήλων δὲ καὶ τῶν ἀπίων ἧττον βλάπτουσιν αἶ ἑφθαί. καὶ τῶν ὠμῶν ἐσθιομένων αἶ εἰς ἀπόθεσιν ἐπιτηδειόταται τῶν εἰρημένων ἧττόν εἰσι μοχθηραί. ἀλλὰ γὰρ οὐ περὶ τούτων ὁ λόγος μοι νῦν.

Αὖθις οὖν ἐπὶ τὰ λεπτύνντα τούς ἐν τῷ σώματι χυμοὺς ἐδέσματα μέτειμι, τὴν ἀρχὴν ἀκριβέστερον ποιησάμενος ἀφ’ ὧν ἀπέλιπον, ἐπειδὴ διορισμοῦ δεῖταί τινος ἀκριβεστέρου.

τὰ τοίνυν ἁπαλὰ καὶ νέα πάντα διὰ τὸ πλῆθος ἔτι τῆς ὑγρότητος ἢν ἔτ’ αύξανόμενα κέκτηται, μέτρια ταῖς δυνάμεσίν ἐστιν, ὧς καὶ μικρῷ πρόσθεν εἴρηται, καὶ διὰ τὴν αἰτίαν τήνδε πολλὰ τῶν φαρμακωδῶν, ἔστ’ ἂν ἔτι φύηται καὶ αὔξηται, παραπλησίως τοῖς ἐδέσμασιν ἐσθίεται, καθάπερ οἵ [*](23 μικρῷ πρόσθεν] § 8) [*](3 κράμβη GO: caulis L: κράμβαι Ο τεῦτλα] εὑ et λ in lit. G1 (scripserat τλεῦτα) 4 bleta d: blitum p: bletum v δ’ τλεύτων G γε scripsi: τε G: om. L 7 κολοκύνταις G 10. 11 μῆλα—σίκυοι om. L 20 ἀπλᾶ G: tenera L 22 δυνάμεσιν εἰσιν G)

εἰδέναι δὲ δεῖ πάντα τὰ τοιαῦτα τελειωθέντα μὲν ἱκανῶς τμητικά, φυόμενα δὲ καὶ αὐξανόμενα μετρίως λεπτύνειν· οὕτω γέ τοι καὶ ἡ ἀκαλήφη πρὶν ξηρανθῆναι παραπλησίως γε μαλάχαις καὶ τοῖς τεύτλοις ἐδώδιμος ὑπάρχει, μάραθρον δὲ καὶ πήγανον καὶ κορίανον καὶ ἄνηθον ἐκ τῆς αὐτῆς ἐστι τούτοις ἰδέας πρὸς τῷ καὶ θερμαίνειν ἐπιφανῶς.

ἕτερον δέ τι γένος ἐστὶ λαχάνων ἀγρίων ἧττον τῶν εἰρημένων τμητικόν, ὧς δοκεῖν ἐκ τῆς μέσης τε καὶ οὐδετέρας εἷναι φύσεως ὧς μήτε τέμνειν σαφῶς μήτε παχύνειν· καλεῖται δὲ τὰ τοιαῦτα λάχανα κοινὴ μὲν ἅπαντα σέρις, ἰδ’ ία δὲ κατ’ εἶδος ἕκαστον αὐτῶν ἴδιον ὄνομα κέκτηται παρὰ τοῖς ἀγροίκοις οἷον αἴ τε θριδακίναι καὶ αἶ χονδρίλαι καὶ τὰ παρὰ τοῖς Σοροῖς γιγγίδια καὶ ἄλλα μυρία τοιαῦτα καθ’ ἕκαστον ἔθνος· Ἀθηναῖοι μέντοι κοινὴ πάντα σέρεις ὀνομάζουσιν· οἶ γὰρ παλαιοὶ τοῖς εἴδεσιν f. 134r G αὐτῶν ἅπασιν | οὐκ ἔθεντο προσηγορίαν οὐδεμίαν.

ἐπεὶ τοίνυν οὐδὲν εἶδος αὐτῶν ἐστιν ἅπασι γνώ- [*](12—19 ὁ 201, 10—202, 1. o 159, 21—24) [*](2 τούτοις ex τούτους corr. G1 καὶ σκολύμου om. L ἰρυγγίου G 6 εἰδέναι δέ (malim δὴ) δεῖ G: iam autem L 7 τμητικά G: sunt incisiva L 8 λεπτύνειν G: subtiliant L ἀκαλίφη G παραπλησίως — τεύτλοις om. L γε G: an ταῖς γε? 10 μάραθρον Οο: μάραθον G: cf. VI 622, 16 638, 17 641, 3 ss. X 678, 2 post coriandrum add. mentastrum pd: cf. μίνθη Ο 193, 2 18 ἀγροίκοις G in versu: rusticis L: γρ. ἀττικοῖς G1 s. V.: Οο Ἀττικοῖς Ο ο χονδρίλαι, δρί s.v. G1 21 antiqui vero L)

εἰ μὲν δὴ κατὰ τὴν γεῦσιν ἡ τὴν ὀσμὴν ἢ καὶ ἀμφοτέρας τὰς αἰσθήσεις δριμύ <τι> καὶ δάκνον καὶ θερμὸν φαίνοιτο, τμητικὴν καὶ λεπτύνουσαν ἔλπιζε τὴν δύναμιν ὑπάρχειν αὐτῷ· κατὰ ταὐτὰ δὲ κἂν εὐωδίαν τινὰ κατὰ τὴν ὀσμὴν ἔχον ἀρώματος ἐμποιῇ τῇ γεύσει φαντασίαν, ἀνάγκη καὶ τοῦτο θερμὸν μὲν εἷναι τὴν δύναμιν, ἀλλ’ ἧττον τῶν δακνόντων τε καὶ διαβιβρωσκόντων καὶ θερμαινόντων ἐπιφανῶς.

ἔχει δέ τι τμητικὸν καὶ ὅσα νιτρῶδες ἢ ἁλμυρῶδες ἐν τῇ γεύσει προσφέρει, πρὸς τῷ καὶ τὴν γαστέρα τὰ πλεῖστα τῶν τοιούτων ὑπάγειν· οὐχ ἧττον δὲ τὰ πικρὰ λεπτυνούσης ἐστὶ δυνάμεως, ὅθεν καὶ τὰ πλεῖστα τῶν τοιούτων ἕψοντες ἐσθίουσιν.

οὐ μικρὸν δὲ δήπου διαφέρει καὶ τὸ δι’ ὀξυμέλιτος ἢ ὄξους ἢ ἀλῶν ἢ ἐλαίου προσενέγκασθαί τι τῶν τοιούτων· ἐπιτείνεται μὲν γὰρ ἡ δύναμις αὐτῶν ὄξει τε καὶ ὀξυμέλιτι, καθαιρεῖται δ᾿ ἐλαίῳ· πρὸς γὰρ τῷ μηδὲν ὑπάρχειν ἐλαίῳ παχέων χυμῶν λεπτυντικὸν ἔτι καὶ τὴν ἰσχὺν ὅσα τοῦτο δρᾶν πέφυκε καθαιρεῖ.

ταῦτ’ ἄρα καὶ τῶν τῶν ἐδεσμάτων ὑδατώδη τε καὶ ἀμβλέα γευομένοις ἐστίν — ὑπάρχει δὲ τοῦτο διὰ περιττὴν ὑγρότητα τοῖς πλείστοις τῶν λαχανωδῶν καὶ μάλιστα [*](4—20 ὁ 188, 7—189, 2) [*](1 πανταχόθεν G: ubique L 5 δριμύ G: acutum quid L 7 κατά ταὐτὰ scripsi: κατὰ ταῦτα G: secundum hoc L 9 ἐμποιεῖ G 15 εἰσὶ G 22 ὅσα G: omnium quecumque L: cf. Fleckeiseni annal. suppl. XXIII 682 7)

αὐτὴ γὰρ ἡ φύσις ἡγεῖται καὶ διδάσκει τὸ ποιητέον οὐ μόνον τούς τι σοφώτερον ἐπισταμένους ἀλλὰ καὶ τοὺς ἰδιώτας· καὶ ἔγωγε πολλάκις συνεχῶς χρῆσθαι τοῖς τοιούτοις ὑποτρίμμασιν ἐκέλευον <ἂν> οἷς μέλει διαίτης, εἰ μὴ τῆς σαρκὸς τῶν φοινίκων ἐμίγνυον αὐτοῖς ἔνιοι τῶν ὀψοποιῶν πάμπολυ.

γινώσκειν οὖν χρὴ καὶ περὶ τῶν ὑποτριμμάτων ἐν βραχεῖ· τὰ μὲν δὴ <διὰ> τῶν δριμέων τε καὶ θερμῶν πλείστων οἷάπερ ἐστὶ τά τε νῦν εἰρημένα καὶ ὅσα διά κρομμύων τε καὶ σκορόδων ἢ κοριάνου σκευάζουσι, ταῦτα μὲν οὖν ἅπαντα τῆς λεπτυνούσης ἐστὶ δυνάμεως, ὅσα δ’ ἧττον τούτων μὲν μετέχει πλειόνων δὲ τῶν παχυνόντων, ἐπί μικτὰ ταῖς δυνάμεσιν ὑπάρχει.

Ἐπεὶ δ’ ἐξ ἀρχῆς ὁ λόγος ἐγένετό μοι περὶ IV τῶν λαχανωδῶν ἐδεσμάτων ὡς τά πλεῖστα τοῦ γένους τούτου λεπτύνει, ἐφεξῆς ἂν εἴη ῥητέον καὶ περὶ τῶν ἀσπαράγων καλουμένων, ἑλείου τε καὶ μυακανθίνου καὶ τοῦ τῆς χαμαιδάφνης ἔτι τε καὶ βρυωνίας καὶ [*](3 ἑφθὰ G itemque infra ἑφθοῦ, ἑψοῦσιν 5 ἄνισον G 8 ἡγεῖται G: subenarrat L (an ὑφηγεῖται?) 10 πολλάκις multotiens) post ἰδιώτας L fort, recte 11 ὑποτρίμασιν G <ἂν> addidi: iubebam L 14—16 τὰ — εἰρημένα καὶ om. p 15 <διὰ>] per dv: om. G 18 ἐστι εἷναι G sunt (praeced. cf. 15, 5 et 7) L 19 quidem hiis L: fort, μὲν τούτων plus L: fort. πλεῖον 24 ἐλόυ G 25 βρυονίας G)

ὁ μὲν οὖν μυακάνθινος ὀνομαζόμενος τῆς μέσης πως ὑπάρχει δυνάμεως· ἐφ’ ἑκάτερα δὲ τούτου μικρὸν ἀποδέοντες ὅ θ’ ἕλειός ἐστι καὶ ὁ τῆς χαμαιδάφνης, τοσούτῳ δ’ ὑγρότερος ὁ ἕλειος ὅσῳ ξηρότερος ὁ τῆς χαμαιδάφνης· εὐστόμαχος δ’ οὐδὲν ἧττον τῶν εἰρημένων ἐστὶν ὅ τε τῆς βρυωνίας καὶ ὁ τοῦ ἄγνου καὶ <ὁ τῆς> ἀκτῆς | καὶ μᾶλλον ἔτι f. 134v G τούτων οἶ σαφῶς αὐστηροὶ καὶ στύφοντες οἷος καὶ ὁ τῆς βάτου καὶ· <ὁ> τῆς ἀμπέλου· καθαίρει δὲ διὰ κάτω γαστρὸς ὁ τῆς ἀκτῆς.

ἀλλὰ τοὺς μὲν καθαίροντας οὐχ οἷόν τ’ ἐστὶ γνωρίσαι πρὶν πειραθῆναι, τῶν δ’ ἄλλων τῆς δυνάμεως ἔνεστι στοχάσασθαι τῇ γεύσει τεκμαιρόμενον. οἶ μὲν γὰρ στύφοντες ἄπαντες ἐύστόμαχοί τ’ εἰσὶ τοὐπίπαν καὶ μέσοι πως μάλιστα δύναμιν, ἐξ οὗ γένους ἐστὶ καὶ ὁ τῆς φοίνικος ἐγκέφαλος· οὕτω γὰρ ὀνομάζουσι τὸ ἁπαλὸν ἐκβλάστημα <*****> τοῦ φυτοῦ, καθάπ·ερ ἐλάτας τὰς ἐκ τῶν πλαγίων· οἶ δὲ καὶ πικρότητος ἐμφαίνοντές τι τοσούτῳ ξηρότεροι καὶ τμητικώτεροι τούτων εἰσὶν ὅσῳ καὶ πικρότεροι· εἰ δὲ καὶ δάκνοιεν ἢ θερμαίνοιεν ἐπιἕλιος [*](6 G utrobique 7 τοσούτῳ — χαμαιδάφνης om. L 9 βρυονίας G <ὁ τῆς> om. Gpv: qui d 10 post ἀκτῆς verba καὶ τῶν ὁμοίων ἐν τούτω δὲ [134v] τῷ γένει καὶ οἱ τῶν ἀμπέλων e versu 1 et 2 repetivit G 12 <ὁ> addidi: quales qui palmitis (palmitis vitis d) et qui rubi (et rubus v) L 14 τῶν . . ἄλλων] eorum que roborant ventrem (om, τῇ γεύσει) L 22. 23 teneram productionem earn (earn om. v) que fit in summitate plante L: fort. <τὸ γινόμενον ἐν τῇ κορυφῇ>, 623, 2 τὴν κορυφὴν τοθ’ φοίνικος, ἢν ὀνομάξουσιν ἐγκέφαλον αὐτοῦ 20 τἀς] τά? cf. XII 161, 11)

Περὶ μὲν οὖν λαχανωδῶν ἐδεσμάτων ἀρκεῖ καὶ V ταῦτα, σπερμάτων δ’ ἐφεξῆς μνημονεύω. καθόλου μὲν οὖν εἰπεῖν καὶ περὶ τῶνδε, τοῖς φυτοῖς ἔοικε τὰς δυνάμεις ὧν ἐστι σπέρματα, ξηρότερά γε μὴν ὑπάρχει πάντων ἐκείνων καὶ διὰ τοῦτο λεπτυντικώτερα καὶ οὐκ ἐξ ἅπαντος ἐδώδιμα, καθάπερ οὐδ’ αἶ βοτάναι τῶν ἐσθιομένων σπερμάτων ἐδώδιμοι πᾶσαι· πλὴν ὅσα γε τῶν σπερμάτων ἐσθίεται, κατὰ τὴν φύσιν ἀεὶ τῶν βοτανῶν ἐπὶ τὸ ξηρότερόν τε καὶ θερμότερον ὧς εἴρηται ῥέποντα.

οὕτως γοῦν καὶ τὸ τῆς μήκωνος σπέρμα πολὺ τῆς μήκωνος αὐτῆς ἐστι μετριώτερον, ὥστε καὶ τοῖς ἄρτοις ἐπιπάττουσιν αὐτὸ καὶ πολλοῖς τῶν ἄλλων πεμμάτων μιγνύουσιν ὧς οὐδεμίαν ἔχον βλάβην· ἀλλ’ ὅτι μὲν καὶ τοῦτο ψύχει, δῆλον ἐκ τοῦ καρηβαρές τ’ εἷναι καὶ ὑπνῶδες, οὐ μὴν ὁμοίως γε τῇ μήκωνι, ἁλλ’ ὅσον ὁ ὀπὸς αὐτῆς εἰς ψῦξίν ἐστιν ἰσχυρότερος, τοσοῦτον αὕτη τοῦ σπέρματος· ὑπνῶδες δὲ καὶ τὸ τῆς θριδακίνης σπέρμα· καὶ γὰρ καὶ τοῦτο τὸ λάχανον ὑγρόν τ’ ἐστὶ καὶ ψυχρόν· ὥστε χρὴ φυλάττεσθαι ταῦτα τὰ σπέρματα τὸν διαίτῃ λεπτυνούσῃ χρώμενον.

καὶ τὸ τοῦ σησάμου σπέρμα παχὺν καὶ γλίσχρον ἐν τῷ σώματι γεννᾷ χυμόν· σελίνου μέντοι καὶ πετροσελίνου καὶ κυμίνου καὶ κάρου καὶ ἀνήθου σπέρμα καὶ [*](25—12, 10 ὁ 194, 1—6.) [*](4 μνημονεύω G: memorabor L: fort, -εύσω, cf. 12, 24 19 fort. αὐτὴ: ipso L (ex ipse mut. d) post, spermate (semente v) add. som(p)nolentius L τὸ ex τῆς corr. G1 23 καὶ G: vero pv: enim d 25 καροῦς Οο, nisi quod σκάρου C1 et καρύου C2 in Ο)