Legatio Ad Gaium

τοῦτο δὲ οὐδὲν ἦν ἕτερον ἢ στάσεων καὶ ἐμφυλίων πολέμων ἀρχὴ καὶ τῆς δωρεᾶς, ἣν ἐπ’ εὐθείας ἐδόκει παρασχεῖν, πλάγιός τις ἀναίρεσις· ἔμελλον γὰρ οἱ μὲν κατὰ τὴν πρὸς Ἰουδαίους φιλονεικίαν μᾶλλον ἢ τὸ πρὸς Γάιον εὐσεβὲς καταπλήσειν τὴν χώραν ἅπασαν ἀναθημάτων, οἱ δὲ ἐν ὄψεσι ταῖς αὑτῶν τὴν τῶν πατρίων ὁρῶντες κατάλυσιν, εἰ καὶ πάντων ἦσαν πρᾳοπαθέστατοι, μὴ ἀνέχεσθαι, Γάιος δὲ τοὺς παρακινηθέντας τιμωρίᾳ κρίνων μεγίστῃ ἀνατεθῆναι πάλιν κελεύειν τὸν ἀνδριάντα ἐν τῷ ἱερῷ.

προνοίᾳ δέ τινι καὶ ἐπιμελείᾳ τοῦ πάντα ἐφορῶντος καὶ σὺν δίκῃ πρυτανεύοντος θεοῦ τῶν ὁμόρων παρεκίνησεν οὐδὲν οὐδὲ εἷς, ὡς μὴ χρείαν τινὰ γενέσθαι, ᾗ πρὸ μετριωτέρας μέμψεως ἀπαραίτητος ἔμελλεν ἀπαντᾶσθαι συμφορά.

τί [*](1 pr. et alt. τῇ] πῆ O 2 δ’ MH ἀρεσκείας ἄγαν transp. O 3 ἀνθρώπους Η (Turn.) 4 τὸ] τῶ Α (v) μηδὲν μηδὲ H2, μηδὲ H1 ἐν om. C (Turn.) ἑαυτῶ C (Turn.): αὑτῶ Α (Mang.), αὐτῶ ceteri 6 ἀγρίππαν ἠξίωσε MA: ἀγρίππα CGO, ἠξίωσε H; ἠξίωσεν, Ἀγρίππᾳ v τὸ] τὸ] τῶ MO 8 τῶ τῆς CGO (Turn.): τῶ MH (Mang.), τῆς Α 10 δοὺς Α ἀργαλεώτερον C (v). ἀργαλαιότατον G 11 προσγράφει (ει ss. m.2) C ταῖς] τοῖς GH2L 13 κωλύονται G ἡ transp. CGO (Turn.) 14 δὲ CGO : δ’ ceteri ἦν οὐδὲν transp. H ἑ 15 ἣν] ἦν C ἀπ’ (α corr. ex εὑ) G 17 καταπλήσειν] καταπλήσσειν alt. Ο eras. O 18 δὲ CGO: δ’ ceteri αὑτῶν Α: αὐτῶν ceteri (v) τῶν om. Ο 19 πραοπαθέστατοι COH2L: προαπαθέστατοι GMAH1; προπαθέστατοι V, πραὔπαθέστατοι coni. Mang. (Dahl) 21 κελεύειν (subintellege ἔμελλεν) Mang.: κελεύει CGO (Turn,), κελεῦσαι ceteri 22 τά ante πάντα add. Α (Mang.) 23 οὐδὲ εἷς ὡς μὴ C: οὐδὲ ἴσως μὴ οὓς GO, οὐδ’ ἴσως ὡς μὴ οὖσαν M, οὐδ’ ἴσως ὡς μὴ οὓς A, οὐδ’ ἴσως ὡς μὴ δ’ οὐ Η χρείαν] ταραχήν coui. Mang. (Dahl) ἦ Mang.: ἢ codd. (Turn.) 24 μέμψεως] ὄψεως H ἀπαραίτητος ἔμελλεν codd.: ἀπαραίτητοι (sic L) ἔμελλον v ἀπαντᾶσθαι ἔμελλε transp. Α ἀπαντᾶσθαι MA: ἀπαρτᾶσθαι CGOH (v) ; ἐπαρτᾶσθαι vel ἐπάγεσθαι coni. Mang. συμφορά codd.: συμφοραί v)

Τοῦτο δὲ πράξειν ἔμελλεν ἐν παράπλῳ κατὰ τὴν εἰς Αἴγυπτον ἀποδημίαν. ἄλεκτος γάρ τις αὐτὸν ἔρως κατεῖχε τῆς Ἀλεξανδρείας, εἰς ἣν ἐπόθει σπουδῇ πάσῃ παραγενέσθαι καὶ ἀφικόμενος πλεῖστον χρόνον ἐνδιαιτηθῆναι, νομίζων τὴν ἐκθέωσιν, ἣν ὠνειροπόλει, μίαν ταύτην πόλιν καὶ γεγεννηκέναι καὶ συναυξήσειν καὶ ταῖς ἄλλαις παράδειγμα γεγενῆσθαι τοῦ σεβασμοῦ, μεγίστην τε οὖσαν καὶ ἐν καλῷ τῆς οἰκουμένης· τὰ γὰρ τῶν μεγάλων εἴτε ἀνδρῶν εἴτε πόλεων τοὺς καταδεεστέρους ἄνδρας τε καὶ δήμους ζηλοῦν ἐπιχειρεῖν.

ἦν μέντοι καὶ πρὸς τἄλλα πάντα τὴν φύσιν ἄπιστος, ὡς, εἰ καί τι χρηστὸν ἐργάσαιτο, μετανοεῖν εὐθὺς καὶ τρόπον τινὰ δι’ οὗ καὶ ταυτὶ λυθήσεται ζητεῖν μετὰ μείζονος ἀνίας καὶ βλάβης.

οἷον δή τι λέγω· δεσμώτας ἔλυσεν ἐνίους ἐπ’ οὐδεμιᾷ προφάσει, πάλιν ἔδησε βαρυτέραν τῆς προτέρας ἐπαγαγὼν συμφοράν, τὴν ἐκ δυσελπιστίας.

πάλιν κατέγνω φυγὴν ἑτέρων θάνατον προσδοκησάντων, οὐκ ἐπειδὴ συνῄδεσαν αὑτοῖς ἄξια θανάτου πεπραχόσιν ἢ συνόλως βραχυτέρας ἡστινοσοῦν τιμωρίας, ἀλλὰ διὰ τὴν ὑπερβάλλουσαν ὠμότητα τοῦ δικαστοῦ μὴ προσδοκῶντες ἀποφεύξεσθαι. τούτοις ἕρμαιον ἦν ἡ φυγὴ καὶ ἰσότιμος καθόδῳ τὸν περὶ ψυχῆς ἀνωτάτω κίνδυνον ἀποδεδρακέναι νομίζουσιν.

ἀλλ’ οὐ μακρὸς διῆλθε χρόνος, καὶ τῶν στρατευομένων ἐπιπέμψας τινάς, μηδενὸς καινοτέρου προσπεσόντος, τοὺς ἀρίστους καὶ εὐγενεστάτους ἤδη ζῶντας ὡς ἐν πατρίσι ταῖς νήσοις καὶ τὴν ἀτυχίαν εὐτυχέστατα φέροντας ἀθρόους ἀνῄρει, πένθος οἰκτρότατον καὶ ἀπροσδόκητον οἴκοις τῶν ἐν Ῥώμῃ μεγάλων προσβαλών.

εἰ δέ τισι [*](1 δὲ CGO: δ’ ceteri 3 κολοσιαῖον O 4 τὸν] τῶν GOH τῇ om. Turn. κινήση H1 corr. Η2 5 ἀπηλλαγμένον G 7 ἱδρύσηται Α: ἱδρύσεται CGOH, ἱδρύσεται M 8 περίπλω M εἰς om. M 9 ἄληκτος CGO τις CGO: om. ceteri αὐτὸν ἔρως CGO: ἔρως αὐτὸν ceteri κατεῖχεν C 10 ἐπόθη G 12 γεγεννηκέναι CAH1: γεγενηκέναι GOMH2 συναυξήσειν codd.: συναυξῆσαι v 12. 13 γενέσθαι A 13 καλῷ om. G 14 pr. εἴτε CGO: εἴτ᾿ ceteri 15 ἐπιχειρεῖ Α ἄλλα L 16 ἄπιστος] ἄστατος coni. Mang. 17 ταυτὶ codd.: τουτὶ v 20. 21 τὴν — προσδοκησάντων om. Α 20 ἑτέρωθεν M 21 αὑτοῖς AH: αὐτοῖς ceteri ἄξια CGO: ἄξιον ceteri πεπραχόσιν AH (prob. Mang.): πεπραγόσιν M, πεπραχέναι CGO (v) 22 ὑπερβάλουσαν M 23 ἀποφεύξασθαι CG 25 διῆλθεν C 26 πέμψας Α τινὰ Turn. 28 ὡς ante εὐτυχέστατα add. M ἀθρόον Ο ἀνήρει CGO: ἀναιρεῖ ceteri (v))

οἱ δ’ εὐπάρυφοι καὶ σφόδρ’ εὐδοκιμεῖν οἰόμενοι τρόπον ἕτερον τὸν σὺν ἡδονῇ μετὰ προσποιήσεως φιλικῆς ἐβλάπτοντο, πάμπολλα μὲν εἰς τὰς ἀκρίτους καὶ ἀτάκτους καὶ ἐξαπιναίους ἀποδημίας ἀναλίσκοντες, πάμπολλα δὲ εἰς τὰς ἑστιάσεις· ὅλας γὰρ οὐσίας ἐξανάλουν εἰς ἑνὸς δείπνου παρασκευήν, ὡς καὶ δανείζεσθαι· τοσαύτη τις ἦν ἡ πολυτέλεια.

τοιγαροῦν ἀπηύχοντό τινες ἤδη τὰς δεδομένας ὑπ’ αὐτοῦ χάριτας, ὑπολαμβάνοντες οὐκ ὠφέλειαν ἀλλὰ δέλεαρ εἶναι καὶ ἐνέδραν ἀφορήτου ζημίας.

τοσαύτη μὲν οὖν τις ἡ περὶ τὸ ἦθος ἦν ἀνωμαλία πρὸς ἅπαντας, διαφερόντως δὲ πρὸς τὸ Ἰουδαίων γένος, ᾧ χαλεπῶς ἀπεχθανόμενος τὰς μὲν ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσι προσευχὰς ἀπὸ τῶν κατ’ Ἀλεξάνδρειαν ἀρξάμενος σφετερίζεται, καταπλήσας εἰκόνων καὶ ἀνδριάντων τῆς ἰδίας μορφῆς — ὁ γὰρ ἑτέρων ἀνατιθέντων ἐφεὶς αὐτὸς ἱδρύετο δυνάμει —, τὸν δὲ ἐν τῇ ἱεροπόλει νεών, ὃς λοιπὸς ἦν ἄψαυστος ἀσυλίας ἠξιωμένος τῆς πάσης, μεθηρμόζετο καὶ μετεσχημάτιζεν εἰς οἰκεῖον ἱερόν, ἵνα Διὸς Ἐπιφανοῦς Νέου χρηματίζῃ Γαΐου. τί φῄς;

σὺ μὲν ἄνθρωπος ὢν αἰθέρα καὶ οὐρανὸν ζητεῖς προσλαβεῖν, οὐκ ἀρκεσθεὶς τῷ πλήθει τῶν τοσούτων ἠπείρων, νήσων, ἐθνῶν, κλιμάτων, ὧν ἀνήψω τὴν ἀρχήν; τὸν δὲ θεὸν οὐδενὸς τῶν ἐνταῦθα καὶ παρ’ ἡμῖν ἀξιοῖς, οὐ χώρας, οὐ πόλεως, ἀλλὰ καὶ τὸν βραχὺν οὕτως περίβολον αὐτῷ καθιερωθέντα καὶ καθοσιωθέντα χρησμοῖς καὶ λογίοις θεσφάτοις [*](1 ἀργύρου H ἔπραττε M 1.2 προσεκλέγων CGO: om. ceteri 3. 4 ἀλλά — ὅλας] ἄλλας L 4 ὅλας οὐσίας trausp. Η προσεισέφερόν CGOH: προσεισφέρον M, προσεισέφερεν Α παρ’ om. M 5 ἑαυτῶν CGO: αὑτῶν AH, αὐτῶν M 6 δὲ CGO (v) εὐπάρυφοι καὶ MAH (prob. Mang.): om. CGO (v) σφόδρα CGO (v) παρ’ αὐτῶ post σφόδρα add. CGO (v), om. MAH1, post εὐδοκιμεῖν ss. Η2 7 πάμπολα Α 9 πάμπολλα MH (Mang.): πάμπολα A, πολλὰ CGO (Turn.) δ’ H 11 ἀπηύχοντό CGOAH2L: ἀπεύχοντό MH1 12 μόνον post ὠφέλειαν add. Η (v) ; vel delendum vel reponendum esse μέν censet Mang. 13 ἡ om. Mang. ἦν om. Α 14 ἀνομαλία C πρὸς] εἰς M γένος CGOM2H (Turn.): ἔθνος M1A (Maug.) 15 ἀπεχθόμενος CMA (Maug.): ἀπεχθανόμενος GOH (Turn.) 17 ἐφεὶς MH: ἀφεὶς CGOA (v) ; ἐφιεὶς Dahl ex Eusebio 18 δὲ CGOL: δ’ ceteri ἄψαυστος ἣν transp. A 19 ἠξιωμένος τῆς πάσης] ἠξίωσε καὶ M 20 οἶκον Α χρηματίζει Η 21 ζητεῖς CGOH2L: ἐζήτεις MAH1 23 καὶ] καὶ τῶν Α; τῶν Mang. 24 ἀξιοῖς CGO: ἠξίωσας οὕτω CGO 25 αὐτοῦ H καθοσιωθέντα MAH (Mang.): καθωσιωμένον (- ων G) CO (Turn.)) [*](13—20 Euseb. Hist. Eccl. II 6, 2 τοσαύτη μὲν οὑν τις ἡ τοῦ Γαΐου περὶ τὸ ἦθος — Γαἱου.)