De Specialibus Legibus (lib. i‑iv)

Μέμψαιτ’ ἄν τις δεόντως τοὺς ἀνόμοια τοῖς ἀδικήμασι τάττοντας ἐπιτίμια κατὰ τῶν εἰργασμένων, ζημίας χρημάτων ἐπ’ αἰκίαις ἢ ἐπὶ τραύμασι καὶ πηρώσεσιν ἀτιμίας ἢ ἐπ’ ἀνδροφονίαις ἑκουσίοις ἐλάσεις ὑπερορίους καὶ τὰς εἰς ἀεὶ φυγὰς ἢ δεσμοὺς ἐπὶ κλοπαῖς· τὸ γὰρ ἀνώμαλον καὶ ἄνισον ἐχθρὸν πολιτείας ζηλούσης τὴν ἀλήθειαν.

ἰσότητος δὲ ὑφηγητὴς ὁ ἡμέτερος νόμος τὰ ὅμοια κελεύων τοὺς [*](1 προσκληροῦσα SM, προσηροῦσα F: προσκληροῦσ᾿ ceteri 2 θῆλυς F 3 ὑποτείνουσα F χεῖρας M 4 αὐτῆς codd. 5 pr. τὴν] ταῖς AH2 χρωμένη AH2 6 μακαρίαν SF: μακάριον ceteri (v) φύσιν θείαν transp. G 7 τῶν διδύμων χεῖρα transp. M ἀποκόπτεσθαι ΑΗ2 διήρηται 8, εἴρηται AH2 8 ἀκρωτηριάζη ΑΗ2 στερούμενον S2H2 9 τοῦ] τοῦ τοὺς H1 corr. (Turn.) πάντας SF: om. celeri (Turn.) τοὺς ἀθέους F: τοὺς θεοὺς M, ἀθέους ceteri (v) ἐκτεμεῖν F, ἐκβάλλειν S 9. 10 ἐπὶ βάθρα A 10 ἅπασιν—ἑπόμενος δ’ (11) om. H1P, add. mg H1 11 ἑπόμενον G δ’ om. S 13 οὖν ἄν transp. AH2, οὖν om. S τιμήση καὶ F: τιμήσας ceteri (v) ἀγνοήτω H1P 14 τὴν addidi ἀποδεχόμενος] ἀμπεχόμενος F ἐδίκασεν S 15 τὴν om. Turn. ἐπιβουλὴν SP 16 τὴν om. F 17 μέμψαιτ’ SF: μέμψαιτο δ’ AH2, μέμψεται δ’ ceteri (v) δεόντως om. S ἀνόμοια] ἀνομία S 18 κατὰ om. M ἐπ’] εἶτ’ S 19 ἐπὶ om. M τραύμασιν S ἀκουσίοις F 20 ἐσαεὶ S, ἀεὶ (om. εἰς) M ηδεεμοὺσ (sic) S 21 ἐχθρὸν] ἔχθρα F, ἐχθρᾶς S οὐ ζητούσης S (sed οὐ add. S2) 22 δὲ S: δ’ αὖ F, δ’ ceteri κελεύων SFIi: κελεύει cetori (Mang.) 22 Exod. 21,24. 25. Lev. 24,19. 20. Deut. 19,19. 21.)

ταυτὶ δέ φαμεν τῶν ἄλλων [οὐχ] ὁμοίως ἐχόντων· οὐ γὰρ ταὐτὸν ἀλλοτρίῳ καὶ πατρὶ πληγὰς ἐμφορῆσαι οὐδὲ ἄρχοντα ἢ ἰδιώτην κακῶς εἰπεῖν οὐδὲ ἐργάσασθαί τι τῶν μὴ ἐφειμένων ἐν βεβήλοις ἢ ἱεροῖς χωρίοις οὐδ’ ἐν ἑορταῖς καὶ πανηγύρεσι καὶ δημοτελέσι θυσίαις καὶ πάλιν ἐν ἡμέραις αἷς μηδὲν πρόσεστι τῶν εἰς ἐκεχειρίαν ἢ καὶ συνόλως ἀποφράσι, καὶ ὅσα ἄλλα τοιουτότροπα διερευνητέον εἰς συναύξησιν ἢ μείωσιν κολάσεως.

Πάλιν ἐάν τις, φησίν, ὀφθαλμὸν οἰκέτου ἢ θεραπαίνης ἐκκόψῃ, ἐλευθέρους ἀφιέτω. διὰ τί; ὥσπερ τὴν τοῦ σώματος ἡγεμονίαν ἡ φύσις ἀνῆψε κεφαλῇ χαρισαμένη καὶ τόπον οἰκειότατον ὡς βασιλεῖ τὴν ἄκραν—ἄνω γὰρ αὐτὴν ἐπ’ ἀρχὴν παραπέμψασα ἱδρύσατο καθάπερ ἀνδριάντι βάσιν ὑποθεῖσα τὴν ἀπ’ αὐχένος ἄχρι ποδῶν ἅπασαν ἁρμονίαν—, οὕτως καὶ τῶν αἰσθήσεων τὸ κράτος ἀνέδωκεν ὀφθαλμοῖς· ὑπεράνω γοῦν καὶ [*](1 οἶς] οἷα M 2 ἀδικῶσι P τῶν πλησίον F, τῶν πλησίων S1 (ut vid.): τὸν πλησίον ceteri (v) ἐὰν] ἂν ΑΗ2 2.3 ἐξαμαρτάνωσι(ν) SG: ἁμαρτάνωσι ceteri (v) 3 κατά τε S καὶ μέλη SF: ἢ μέλη M, ἢ καὶ μέλη ceteri (v) alt. καὶ om. Α ἄχρι om. S; post μέντοι add. μέχρι vag S2 4 τιμωρεῖσθαι· κελεύειν γὰρ (om. ὑπομένειν) S 5 ἄνθ’] ἂν F ἕτερα om. G 5. 6 ἀπηρτιμένα S 6 ταυτὶ] ταυτει S 7 περὶ vel ἐπὶ τῶν ἄλλων coni. Mang. ἄλλων] ὅλων F οὐχ ὁμοίως ἐχόντων om. S οὐχ seclusi ἀλλοτρίῳ καὶ πατρὶ FNMG: ἀλλοτρίῳ καὶ δεόντως πατρὶ S, ἀλλοτρίῳ καὶ πατρίῳ AH2, πατρὶ καὶ ἀλλοτρίω H1P (v) 8 pr. οὐδὲ S: οὐδ’ ceteri ἄρχοντ’ GH1P alt. οὐδὲ S: οὔτ’ M, οὐδ’ ceteri ἐργάσθαι (sic) F, ἐργάζεσθαι S (v) 9 ἐφειμένων F: ἐφιεμένων ceteri (v) οὐδ’ ἐν] οὐδὲν G 10 θυσίαις] ἀσυλίαις S η 11 πρόσεστι] προσέτι S2, ἐστι ΑΗ2 ἄδειαν ἐκεχειρίαν S ἢ ss. S2) ἐκκεχειρίαν AH2H1P pr. καὶ om. S ἀποφράσι AH2: ἀποφορὰς SFM, ἀποφορᾶς GH1P (Turn.) ὅσα SFM: ὅσ’ ceteri 12 κολάσεων F 13 tit. περὶ ἐκκοπῆς ὀφθαλμοῦ ῶν S) οἰκέτου add. S mg M ὀφθαλμοὺς F 14 ἀφιέτω] ἐάτω F διὰ τί SF: διότι ceteri (v) τοῦ om. Η1P (Turn.) ἀνῆψεν S 15 κεφαλὴν F τόπον] τὸ πᾶν S 16 ἀρχὴν] ἄκραν coni. Mang. παραπέμψασα SF: ἀναπέμψας ceteri ασ᾿ v) ἀνδριὰν ΑΗ2 17 ἀπ’] ὑπ’ F ἄχρι] μέχρι S πᾶσαν S σώματος ἁρμονίαν coni. Mang. οὕτως S: οὕτω ceteri 18 τὸ κράτος om. AH2 ὀφθαλμούς 2) [*](7—8 N fol. 159v: οὐ γὰρ ταὐτὸν — κακῶς εἰπεῖν. 13 Exod. 21,26.)

τὰς μὲν οὖν χρείας καὶ ὠφελείας, ἃς παρέχουσι τῷ γένει ἡμῶν ὀφθαλμοί, μακρὸν ἂν εἴη καταριθμεῖσθαι· μίαν δὲ τὴν ἀρίστην λεκτέον. φιλοσοφίαν ὤμβρησε μὲν ὁ οὐρανός, ἐχώρησε δὲ ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, ἐξενάγησε δὲ ὄψις· πρώτη γὰρ αὕτη κατεῖδε τὰς λεωφόρους ἐπ’ αἰθέρος ὁδούς.

ἀγαθῶν δέ, ὅσα πρὸς ἀλήθειαν ἀγαθά, πηγὴ φιλοσοφία· ἧς ὁ μὲν ἀρυτόμενος εἰς κτῆσιν καὶ χρῆσιν ἀρετῆς ἐπαινετός, ὁ δ’ ἕνεκα πανουργίας καὶ τοῦ κατασοφίσασθαί τινα ψεκτός· ἔοικε γὰρ ὁ μὲν ἀνδρὶ συμποτικῷ καὶ ἑαυτὸν καὶ τοὺς συνεστιωμένους πάντας εὐφραίνοντι, ὁ δὲ τῷ τὸν ἄκρατον εἰς παροινίαν καὶ ὕβριν ἑαυτοῦ τε καὶ τῶν πλησίον ἐμφορουμένῳ.

ὅτῳ δ’ οὖν τρόπῳ φιλοσοφίαν ἐξενάγησεν ὄψις, ἤδη λεκτέον. ἀναβλέψασα εἰς αἰθέρα κατεῖδεν ἥλιον καὶ σελήνην καὶ πλάνητας καὶ ἀπλανεῖς ἀστέρας, τὴν ἱεροπρεπεστάτην οὐρανοῦ στρατιάν, κόσμον ἐν κόσμῳ, εἶτ’ ἀνατολὰς καὶ δύσεις καὶ χορείας ἐμμελεῖς καὶ τεταγμέναις χρόνων περιόδοις συνόδους, ἐκλείψεις, ἐπιλάμψεις,

εἶτ’ αὐξήσεις καὶ μειώσεις σελήνης, ἡλίου κινήσεις τὰς κατὰ πλάτος, ἀπὸ μὲν τῶν νοτίων ἐπὶ τὰ βόρεια προσιόντος, ἀπὸ δὲ τῶν βορείων [*](1 ὡς] ὡσὰν F 2 χωρίω SF χωρίοις S2): σημείω ceteri (v) περισημοτάτῳ καὶ περιφανεστάτω S ὄις ss. S2), περιφανεστάτω καὶ παρασημοτάτω ΑΗ2 γερᾶραι SF γεραίρειν ceteri (v) 3 παρέχουσι S: παρέχονται ceteri (v) 5 ὤμβρισε SG ὁ οὐρανός F: ὁ om. ceteri (v) δὲ SF: δ’ ceteri 6 δὲ S: δ’ ceteri αὕτη] ταύτῃ S ἐπ’ αἰθέρος Mang.: ἀπ’ αἰθέρος codd. Flor. 7 ὁδοὺς καὶ ὅσα Flor. δέ ΑΗ2: δ’ ceteri, om. S ἀγαθὴ S πηγὴ] ἐπήγαγε Flor. φιλοσοφίας GH1P 8 ἀρυτόμενος scripsi: ὀρεγόμενος F Flor., ἀρρυόμενος SH1, ἀρυόμενος ceteri (v) χρῆσιν καὶ κτῆσιν transp. MAH2 9 κατασοφίσασθαι Mang.: καταψηφίσασθαι codd. τινα τινος A, om. Flor. ἀνδρὶ] ἀνδριάντι S 10 ἑαυτῶ S συμποσιωμένους (sic) S εὐφραίνοντι πάντας transp. H1P (v) 11 τῶ τὸν M: τῶ ex τὸν corr. H1, τὸν (om. τῷ) ceteri καὶ ὕβριν SF: om. ceteri (v) αὑτοῦ Α, αὐτοῦ GH2 τε καὶ] τοὺς F τῶν F Flor.: τοῦ ceteri (v) 12 ἐμφορουμένων F, ἐμφορούμενος S2 ὅτῳ] ὅτι S δ’ οὑν scripsi: γοῦν codd. (v) τρόπῳ om. S φιλοσοφίας P, αν ex ας corr. H1 13 ἀναβλέψας AH1 εἶδεν H1P (Turn.) 13. 14 πλανήτας AH1 14 στρατιάν SF: στρατείαν ceteri (v) 16 τεταγμέναις . . . περιόδοις] τεταγμένας . . . περιόδους S2F2 corr. H1 (v) συνόδους om. S 16. 17 εἶτ’ αὐξήσεις] ἐπαυξήσεις F, αὐξήσεις S 17 σελήνης, ἡλίου] ἡλίου καὶ σελήνης F 18 ἐπὶ] εἰς AH2 βόρια S προἰόντος S ἀπὸ δὲ τῶν βορείων mg H1, ἐπὶ δὲ τὰ βόρεια in textu H1 βορίων S) [*](5—11 Flor. Laur. nr. 4: φιλοσοφίαν — ψεκτός (9). ὁ μὲν γὰρ καὶ ἑαυτὸν καὶ πάντας εὐφραίνει ὁ δὲ ὕβριν ἑαυτοῦ ἴε καὶ τῶν πλησίον καταχέει κατέχει Neap., καταχεῖ scribendum).)

ὁ δ’ ἅπερ οὐχ οἷός τ’ ἦν δι’ αὑτοῦ καταλαβεῖν διὰ τῆς ὁράσεως ἰδὼν οὐκ ἐπὶ τῶν ὁραθέντων αὐτὸ μόνον ἔστη, ἀλλ’ ἅτε φιλομαθὴς καὶ φιλόκαλος, ἀγάμενος τὴν θέαν, λογισμὸν εἰκότα ἐλάμβανεν, ὅτι ταῦτα οὐκ ἀπαυτοματισθέντα συνέστη φοραῖς ἀλόγοις, ἀλλὰ διανοίᾳ θεοῦ, ὃν πατέρα καὶ ποιητὴν ὀνομάζειν θέμις, καὶ ὅτι οὐκ ἔστιν ἄπειρα, πεπέρασται δὲ ἑνὸς κόσμου περιγραφῇ, πόλεως τρόπον τῇ τῶν ἀπλανῶν ἐξωτάτω σφαίρᾳ περιλαμβανόμενα, καὶ ὡς ὁ γεννήσας πατὴρ νόμῳ φύσεως ἐπιμελεῖται τοῦ γενομένου, προνοούμενος καὶ τοῦ ὅλου καὶ τῶν μερῶν.

εἶτα προσεπεσκέψατο, τίς οὐσία τοῦ ὁρατοῦ καὶ εἰ πάντων ἡ αὐτὴ τῶν κατὰ τὸν κόσμον ἢ ἑτέρων ἑτέρα καὶ ἐκ τίνων ἕκαστα ἐτελέσθη, καὶ τὰς αἰτίας δι’ ἃς ἐγένετο καὶ δυνάμεις αἷς συνέχεται καὶ πότερον αὗται σώματα ἢ ἀσώματοι.

ἡ γὰρ περὶ τούτων καὶ τῶν παραπλησίων ἔρευνα τί ἂν ἄλλο ἢ φιλοσοφία προσαγορεύοιτο; τί δὲ τῷ σκοπουμένῳ ταῦτα θεῖτο ἄν τις οἰκειότερον ὄνομα ἢ φιλόσοφον; τὸ γὰρ περὶ θεοῦ σκοπεῖν καὶ κόσμου καὶ τῶν ἐν αὐτῷ κοινῶς ζῴων τε καὶ φυτῶν καὶ περὶ νοητῶν παραδειγμάτων καὶ πάλιν αἰσθητῶν ἀποτελεσμάτων καὶ τῆς καθ’ ἕκαστον τῶν γεγονότων [*](1 πρὸς] ἐπὶ S καιρῶν] καρπῶν ΑΗ2 (Mang.) οἶς scripsi: ὧ S2, ὡς ceteri (v) 2 τελεσφορεῖται SF: τελεσφορεῖσθαι ceteri (v) μυρί’ ἄλλα πρὸς τούτοις transp. M μυρί᾿ MGH1P θαυμάσια· καὶ] θαυμάσια κάλλη coni. Mang. 2. 3 περιαθρήσας ἃ S 3 alt. κατὰ SF: om. ceteri (Mang.) καὶ ἀέρα F: καὶ (om. ἀέρα) S, καὶ ἀέρα τὰ κατὰ ceteri (κ. ἁ. καὶ τὰ κατὰ v) τάδε πάντα om. πάντα om. S, πάντα τάδε transp. M 4 ἕκαστα ἐπεδείξατο S δι’ αὐτοῦ FMGP, αὑ ex αὖ corr. Η1, διὰ τοῦ S 4. 5 καταλαβεῖν δι’ αὐτοῦ transp. M 5 διὰ τῆς ὁράσεως S: δι’ ὁράσεως ceteri (v) ἰδὼν om. S1, add. S2 αὐτῶ FM, αὐτῶν S2 αὐτὸ S1) μόνων M 6 καὶ φύσει φιλόκαλος F εἰκότα SF: εἰκότ’ ceteri 7 ταῦτα SF: ταῦτ’ ceteri αὐτοματισθέντα S 8 ὀνομάζειν] νομίζειν coni. Mang. 9 πεπεράσθαι (sic) Α; πεπεράτωται coni. Mang. δὲ SM: δ’ ceteri 10 τῶν om. M περιλαμβανόμενα 2 περιλαμβανόμενος ceteri (Turn.) ὡς om. AH2 ἐγέννησας (sic) G 12 ὁ ante καὶ τῶν add. F προεσκέψατο S 13 τῶν om. S τὸν κόσμον F: τὸν om. ceteri (v) ἑτέρων ἑτέρα F: ἑτέρα ἕτερα H1P) ἑτέρων ceteri (v) 14 ἕκαστα SFM: ἕκαστ’ ceteri ἐγένοντο S 14. 15 συνέχονται S 15 καὶ om. AH2 πρότερον AH2 αὐταὶ S σώματα SF: σώματ’ ceteri 16 τῶν παραπλησίον H1P, τῶν πλησίον S ἂν om. S 17 τί—θεῖτο] τί δ’ ἔστω σκοποῦμεν· ὧ ταῦτα τ’ (om. θεῖτο) S ταῦτα om. FH1P (Turn.) Ι7. 18 φιλοσόφου conicio 18 τὸ] τῷ Richt. θεοῦ] κόσμου F καὶ κόσμου om. SF αὐτῷ] κόσμω S 19 κοινῶν F, κοινῶς om. SH2 ζῴων τε om. SF)

μέγιστον μὲν δὴ τοῦτο τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων ἀγαθὸν ὄψις παρέχεται· δοκεῖ δέ μοι ταύτης ἠξιῶσθαι τῆς προνομίας, ἐπειδὴ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων συγγενεστέρα ψυχῇ καθέστηκεν· ἅπασαι μὲν γὰρ τὴν πρὸς διάνοιαν ἔχουσιν οἰκειότητα, αὕτη δὲ καθάπερ ἐν ταῖς οἰκίαις τὴν ἐγγυτάτω γένους πρώτην καὶ ἀνωτάτω τάξιν εἴληχε.

τεκμηριώσαιτο δ’ ἄν τις ἐκ πολλῶν· τίς γὰρ οὐκ οἶδεν, ὅτι χαιρόντων μὲν ὀφθαλμοὶ γανοῦνται καὶ μειδιῶσι, λυπουμένων δὲ συννοίας γέμουσι καὶ κατηφείας; εἰ δὲ πλεονάζοι καὶ πιέζοι καὶ ἀναθλίβοι τὸ ἄχθος, ἐκδακρύουσι καὶ κρατούσης μὲν ὀργῆς οἰδοῦσι καὶ ὕφαιμον καὶ πυρωπὸν ἐμβλέπουσιν, ἵλεων δὲ καὶ εὐμενές, εἰ χαλάσαι ὁ θυμός.

καὶ ἐν μὲν τῷ λογίζεσθαι καὶ σκοπεῖν αἱ κόραι πεπήγασι τρόπον τινὰ συνεννοοῦσαι, τῶν δὲ εὐηθεστέρων ὑπ’ ἠλιθιότητος πλάζεται καὶ ἡ ὅρασις οὐκ ἠρεμοῦσα· καὶ συνόλως τοῖς τῆς ψυχῆς πάθεσι συμπάσχουσιν ὀφθαλμοὶ καὶ ταῖς ἀμυθήτοις τροπαῖς συμμεταβάλλειν πεφύκασι διὰ τὴν οἰκειότητα· δοκεῖ γάρ μοι μηδὲν οὕτως ὁ θεὸς ἐμφανὲς ἀφανοῦς ἀπεργάσασθαι μίμημα

ὡς ὄψιν λογισμοῦ. ἐάν τις οὖν εἰς τὴν ἀρίστην καὶ ἡγεμονικωτάτην τῶν αἰσθήσεων ὅρασιν ᾖ ἐπιβεβουλευκώς τῳ καὶ καταφανῇ μὲν ἐλευθέρου ὀφθαλμὸν ἐκκόψας, τὰ αὐτὰ ἀντιπασχέτω, δούλου δὲ μή· [*](1 φιλομαθῆ τε καὶ ΜAH2 2 διάθεσιν] διάνοιαν S μὲν δὴ F μὲν om. ceteri (v) τῶ βίω τῶν ἀνθρώπων SF: τῶ γένει τῶν βροτῶν AH2, τῶν βροτῶν ἀνθρώπων ceteri (v) 3 ἀγαθῶν M παρέχεται] γὰρ ἔχεται S ταύτης] ταῦτ᾿ AH2 4 συνεργεστέρα H1; ἐνεργεστέρα Turn. ψυχὴ FGH1Ρ, ψυχῆς S 5 πρὸς τὴν transp. ΑΗ2 αὕτη δὲ add. H1: om. ceteri καθάπερ SH1: καθάπερ δ’ ceteri 6 καὶ πρώτην F εἴληφε P, ἔλαχε AH2 8 γανοῦνται] γάννυνται AH2H1 (v) μειδιῶσιν S γέμουσιν S 9 κατηφίας S1 πλεονάζοι Mang.: πλεονάζῃ S1, πλεονάζει S2, πλεονάσαν ceteri (v) πιέζει καὶ ἀναθλίβει S 9. 10 ἐκδακρύουσιν S 10 οἰδοῦσιν S alt. καὶ om. S 11 ἵλεων MH1P: ἵλεω ceteri εὐμενεῖς AH2 χαλάση S1, χαλάσει S2 12 καὶ σκοπεῖν SF: ἢ σκοπεῖν ceteri (v) αἱ κόραι πεπήγασι S: πεπήγασιν αἱ κόραι MGAH2, πεπήγασι FH1P1, αἱ κόραι ss. Η1 add. mg P2 συνεννοοῦσαι codd.: συννοοῦσαι v 13 δὲ S: δ’ ceteri ὑπ᾿ ἠλιθιότητος πλάζεται F: πλάζεται ἀπὸ ἠλιθιότητος MGH1P (v), πλάζεται (πλάζουσι S2) οἱ δ’ ἀπὸ ἠλιθιότητος S, ἀπὸ ἠλιθιότητος post ἠρεμοῦσα transp. AH2 14 πάθεσιν SGH1 οἱ ὀφθαλμοὶ MA (Mang.) 16 οὕτω M ἐργάσασθαι H1P (v) 17 ἐάν] εἰ M 18 ᾖ] ἢ SG, εἴη M, om. F τῳ scripsi: αὐτῶ corr. H1 (Turn.), om. AH2, τῶ ceteri καὶ om. F καταφανεῖ F 18.19 μὲν ἐλευθέρου H1P: ἐλευθἐου uὲν ceteri) [*](15—17 Maximi Ecl. cod. Barb. 1 158 (cap. νθ᾿): Φίλωνος: δοκεῖ — λογισμοῦ.)

προὐνόησεν οὖν ὁ νόμος τοῦ μήτε τὸν ἐπιβεβουλευκότα ἀθῷον ἀφεθῆναι μήτε τὸν πεπηρωμένον προσαδικηθῆναι κελεύσας, εἴ τις ἐκκόψειε θεράποντος ὀφθαλμόν, ἀνενδοιάστως ἐλευθερίας μεταδιδόναι.

οὕτως γὰρ ὁ μὲν ἀνθ’ ὧν ἔδρασε διττὴν ἐνδέξεται ζημίαν, ἅμα τῇ τιμῇ καὶ τὴν ὑπηρεσίαν ἀφαιρεθείς, καὶ τρίτον ἑκατέρου τῶν λεχθέντων χαλεπώτερον, ἀναγκαζόμενος ἐν τοῖς μεγίστοις εὐεργετεῖν ἐχθρόν, ὃν ἴσως ηὔχετο κακοῦν ἀεὶ δύνασθαι, ὁ δὲ ἀνθ’ ὧν ὑπέμεινε παρηγορίαν ἕξει διπλῆν, οὐ μόνον ἐλευθερωθεὶς ἀλλὰ καὶ ἀργαλέον καὶ ὠμὸν δεσπότην ἐκφυγών.

Προστάττει δὲ κἂν εἴ τις ὀδόντα θεράποντος ἐκκόψειεν, ἐλευθερίαν χαρίζεσθαι τῷ θεράποντι. διὰ τί; ὅτι ζωὴ μὲν τίμιον, ὄργανα δὲ ζωῆς ἐτεκτήνατο ἡ φύσις ὀδόντας, οἷς τὴν τροφὴν οἰκονομεῖσθαι συμβέβηκεν. ὀδόντες δὲ οἱ μέν εἰσι τομίαι τῷ τέμνειν σιτία καὶ ὅσα ἄλλα ἐδώδιμα, διὰ τοῦτο ταύτης τῆς προσηγορίας ἀξιωθέντες, οἱ δὲ μύλαι τῷ τὰ διατμηθέντα εἰς μείονα λεαίνειν δύνασθαι.

παρ’ ἣν αἰτίαν [*](1 ἐστὶν SAH2: ἔστ’ ceteri (v) ἀλλ’] ἡ M, ἀλλ’ om. GH1P, ss. H1 2 ἀντιπηρωθέντι τῶ δεσπότη SF : ἀντιπεπονθότι τῶ δεσπότη ceteri; τῷ δεσπότῃ om. Turn., τῷ δεσπότῃ ἀντιπηρωθέντι Mang. μνησικακήσοντι Mang.: μνησικακήσαντι codd. 3 ἀμυνομένω SMA 4 καὶ ἄσπονδον AH2 ἀφορητοτέροις Η1 (Turn.) 5 οἷς] ὧ καὶ S πιαιζόμενος S1 ἀπορρήξει] ἀπαγορεύσει coni. Mang. οὑν om. S1, add. S2 τοῦ S1, τῶ S2, τὸ H2 6 ἐπιβεβουλευκότα SFH2: ἐπιβεβουλευκότ᾿ ceteri 7 κελεύσας S: κελεύσας ἵν’ ceteri (v) ἐκκόψειε F, ἐκκόψει S εἰ in ras.): ἐκκόψῃ ceteri (v) 8 μεταδιδόναι scripsi: μεταδιδῶ S1FAH2 (v), μεταδιδότω ceteri οὕτως S: οὕτω ceteri 9 ἐνδέξεται scripsi: ἐνδείξεται F, ἐνδέχεται S, ἐκδέχεται M, ἐκδέξηται GH1P, ἐκδέξεται AH2 (v) τῆ τιμὴ FAH2: τῇ om. ceteri (Turn.) καὶ om. AH2 ἀφαιρεθεῖσι G 11 ὁ δὲ SF: ὅδ’ H1P ὁ δ’ ceteri 13 alt. καὶ om. AH2 14 tit. περὶ ἐκκοπῆς ὀδόντων add. S mg M εἴ τις SF: εἴ om. ceteri (v) ἐκκόψειεν SF: ἐκκόψῃ ceteri (v) 15 ζωὴν S1 ut vid. (v eras.), ζῆν AH2 ὄργανον ML (Turn.) 17 δὲ S: δ’ ceteri οἱ] εἰ P τομίαι F: om. ceteri (v) ; ὀδόντων . . . τομεῖς coni. Mang. coll. Poll. II 91 τῶ FMG: τῶν SH1P, τοῦ AH2 τέμνοντι G ὅσα SF: ὅσ’ ceteri 18 ἄλλα SFA: ἀλλ’ ceteri διὰ τοῦτο om. F (fort. recte) τῆς om. Turn. οἱ δὲ] αἱ δὲ F 19 μύλαι SFMG: μύλοι H1P (v), om. AH2 τῷ] τὸ M, ἐπὶ τῶ AH2 μεί(??)ονα F (coni. Mang.): μείζονα ceteri λιαίνειν S1, corr. S2) [*](14 Exod. 2127.)

τὸν ἐπιτήδειον οὖν καιρὸν προϊδόμενος—ἔστι δ’ οὗτος, ἡνίκα τὸ βρέφος ἀπότιτθον γίνεται—τὴν ἔκφυσιν τῶν ὀδόντων, ἣν ἐταμιεύσατο πρότερον, ἀνέφηνεν, ὅτε δύναται ἤδη τῆς τελειοτέρας ἀνέχεσθαι τροφῆς ὀργάνων ὧν εἶπον δεομένης τὴν διὰ τοῦ γάλακτος ἀποστρεφόμενον.