Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
Ἀριστοτέλης δ’ ὁ Σταγιρίτης οὐκ ἐξ Ἑρπυλλίδος τῆς ἑταίρας
Περικλῆς δὲ ὁ Ὀλύμπιος, ὥς φησι Κλέαρχος ἐν πρώτῳ Ἐρωτικῶν (FHG II 314), οὐχ ἕνεκεν Ἀσπασίασ — οὐ τῆς νεωτέρας ἀλλὰ τῆς Σωκράτει τῷ σοφῷ συγγενομένησ — καίπερ τηλικοῦτον ἀξίωμα συνέσεως καὶ πολιτικῆς δυνάμεως κτησάμενος, οὐ συνετάραξε πᾶσαν τὴν Ἑλλάδα; ἦν δ’ οὗτος ὁ ἀνὴρ πρὸς ἀφροδίσια πάνυ καταφερής· ὅστις καὶ τῇ τοῦ υἱοῦ γυναικὶ συνῆν, ὡς Στησίμβροτος ὁ Θάσιος ἱστορεῖ, κατὰ τοὺς αὐτοὺς αὐτῷ χρόνους γενόμενος καὶ ἑωρακὼς αὐτόν, ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ περὶ Θεμιστοκλέους καὶ Θουκυδίδου καὶ Περικλέους (FHG II 56). Ἀντισθένης δ’ ὁ Σωκρατικὸς ἐρασθέντα φησὶν αὐτὸν Ἀσπασίας δὶς τῆς ἡμέρας εἰσιόντα καὶ ἐξιόντα ἀπ’ αὐτῆς ἀσπάζεσθαι τὴν ἄνθρωπον, καὶ φευγούσης ποτὲ αὐτῆς γραφὴν ἀσεβείας λέγων
- Ἀρχεάνασσαν ἔχω τὴν ἐκ Κολοφῶνος ἑταίρην,
- ἧς καὶ ἐπὶ ῥυτίδων πικρὸς ἔπεστιν ἔρως.
- ἆ δειλοὶ νεότητος ἀπαντήσαντες ἐκείνης
- πρωτοπόρου, δι’ ὅσης ἤλθετε πυρκαιῆς.
καὶ ὁ Οὐλπιανός, ὥσπερ ἕρμαιόν τι, ἔτι λαλοῦντος τοῦ Μυρτίλου ἔφη, εἰ ἔχομεν ἀρρενικῶς εἰρημένον τὸν τίγριν. ‘Φιλήμονα γὰρ οἶδα τοῦτ’ εἰρηκότα ἐν Νεαίρᾳ (II 490 K)·
πρὸς ὃν ὁ Μυρτίλος ἔφη· ‘ἐπείπερ ἡμῖν ἐμποδὼν ἐγένου κατάλογον γυναικῶν ποιουμένοις, οὐ κατὰ τοὺς Σωσικράτους τοῦ Φαναγορείτου Ἠοίους ἢ τὸν τῶν
- ὥσπερ Σέλευκος δεῦρ’ ἔπεμψε τὴν τίγριν,
- ἣν εἴδομεν ἡμεῖς, τῷ Σελεύκῳ πάλιν ἔδει
- τι ἡμᾶς παρ’ ἡμῶν ἀντιπέμψαι θηρίον
- τρυγέρανον· οὐ γὰρ γίγνεται τοῦτ’ αὐτόθι.’
ἔχων δὲ καὶ ἄλλα μαρτύρια ἀνατίθεμαι τὰ νῦν, ἕως ἂν ἀπομνημονεύσω τὸν περὶ τῶν καλῶν γυναικῶν κατάλογον.
- ἄνοιγ᾽, ἄνοιγε τὴν θύραν· ἐλάνθανον
- πάλαι περιπατῶν ἀνδριάς, ἀλέτων ὄνος,
- ποτάμιος ἵππος, τοῖχος, ὁ Σελεύκου τίγρις.
Κλέαρχος γὰρ περὶ Ἐπαμινώνδου φησὶν οὕτως (FHG II 310)· ‘Ἐπαμινώνδας δ’ ὁ Θηβαῖος σεμνότερον μὲν τούτων, οὐκ εὐσχημόνως δὲ περὶ τὰς ὁμιλίας ἐσφάλλετο τὴν γνώμην, εἴ τις θεωροίη τὰ πραχθέντα αὐτῷ περὶ τὴν Λάκωνος γυναῖκα.’ Ὑπερείδης δ’ ὁ ῥήτωρ ἐκ τῆς πατρῴας οἰκίας τὸν υἱὸν ἀποβαλὼν Γλαύκιππον Μυρρίνην τὴν πολυτελεστάτην ἑταίραν ἀνέλαβε, καὶ ταύτην μὲν ἐν ἄστει εἶχεν, ἐν Πειραιεῖ δὲ Ἀρισταγόραν, Φίλαν δ’ ἐν Ἐλευσῖνι, ἣν πολλῶν ὠνησάμενος χρημάτων εἶχεν ἐλευθερώσας, ὕστερον δὲ καὶ οἰκουρὸν αὐτὴν ἐποιήσατο, ὡς Ἰδομενεὺς ἱστορεῖ (FHG II 492). ἐν δὲ τῷ ὑπὲρ Φρύνης λόγῳ Ὑπερείδης ὁμολογῶν ἐρᾶν τῆς γυναικὸς (fr. 174 Bl) καὶ οὐδέπω τοῦ ἔρωτος ἀπηλλαγμένος τὴν προειρημένην Μυρρίνην εἰς τὴν οἰκίαν εἰσήγαγεν.
ἦν δ’ ἡ Φρύνη ἐκ Θεσπιῶν. κρινομένη δὲ ὑπὸ Εὐθίου τὴν ἐπὶ θανάτῳ ἀπέφυγεν· διόπερ ὀργισθεὶς ὁ Εὐθίας οὐκ
ἐκλογὴν δὲ αὐτῇ τῶν ἀγαλμάτων ἔδωκεν, εἴτε τὸν Ἔρωτα θέλοι λαβεῖν εἴτε τὸν ἐπὶ Τριπόδων Σάτυρον. ἣ δὲ ἑλομένη τὸν Ἔρωτα ἀνέθηκεν αὐτὸν ἐν Θεσπιαῖς. αὐτῆς δὲ τῆς Φρύνης οἱ περικτίονες ἀνδριάντα ποιήσαντες ἀνέθηκαν ἐν Δελφοῖς χρύσεον ἐπὶ κίονος Πεντελικοῦ· κατεσκεύασε δ’ αὐτὸν Πραξιτέλης. ὃν καὶ θεασάμενος Κράτης ὁ κυνικὸς ἔφη τῆς τῶν Ἑλλήνων ἀκρασίας ἀνάθημα. ἕστηκε δὲ καὶ ἡ εἰκὼν αὕτη μέση τῆς Ἀρχιδάμου τοῦ Λακεδαιμονίων βασιλέως καὶ τῆς Φιλίππου τοῦ Ἀμύντου, ἔχουσα ἐπιγραφὴν ‘Φρύνη Ἐπικλέους Θεσπική’, ὥς φησιν Ἀλκέτας ἐν βʹ περὶ τῶν ἐν Δελφοῖς Ἀναθημάτων (FHG IV 295).
- Πραξιτέλης ὃν ἔπασχε διηκρίβωσεν Ἔρωτα,
- ἐξ ἰδίης ἕλκων ἀρχέτυπον κραδίης,
- Φρύνῃ μισθὸν ἐμεῖο διδοὺς ἐμέ. φίλτρα δὲ βάλλω
- οὐκέτ’ ὀιστεύων, ἀλλ’ ἀτενιζόμενος.
v.3.p.303
Ἀπολλόδωρος δ’ ἐν τῷ περὶ Ἑταιρῶν δύο ἀναγράφει Φρύνας γεγονέναι, ὧν τὴν μὲν ἐπικαλεῖσθαι Κλαυσιγέλωτα, τὴν δὲ Σαπέρδιον. Ἡρόδικος δὲ ἐν ἕκτῳ Κωμῳδουμένων τὴν μὲν παρὰ τοῖς ῥήτορσί φησιν ὀνομαζομένην Σηστὸν καλεῖσθαι διὰ τὸ ἀποσήθειν καὶ ἀποδύειν τοὺς συνόντας αὐτῇ, τὴν δὲ Θεσπικήν. ἐπλούτει δὲ σφόδρα ἡ Φρύνη καὶ ὑπισχνεῖτο τειχιεῖν τὰς Θήβας, ἐὰν ἐπιγράψωσιν Θηβαῖοι ὅτι ‘Ἀλέξανδρος μὲν κατέσκαψεν, ἀνέστησεν δὲ Φρύνη ἡ ἑταίρα’, ὡς ἱστορεῖ Καλλίστρατος ἐν τῷ περὶ Ἑταιρῶν. εἴρηκεν δὲ περὶ τοῦ πλούτου αὐτῆς Τιμοκλῆς ὁ κωμικὸς ἐν Νεαίρᾳ — πρόκειται τὸ μαρτύριον (p. 567e) — καὶ Ἄμφις ἐν Κουρίδι (cf. p. 567 f). παρεσίτει δὲ τῇ Φρύνῃ Γρυλλίων εἷς ὢν τῶν Ἀρεοπαγιτῶν, ὡς καὶ Σάτυρος ὁ Ὀλύνθιος
- Φρύνη ποθ’ ἡμῶν γέγονεν ἐπιφανεστάτη
- πολὺ τῶν ἑταιρῶν. καὶ γὰρ εἰ νεωτέρα
- τῶν τότε χρόνων εἶ, τόν γ’ ἀγῶν’ ἀκήκοας.
- βλάπτειν δοκοῦσα τοὺς βίους μείζους βλάβας
- τὴν ἡλιαίαν εἷλε περὶ τοῦ σώματος ...
- καὶ τῶν δικαστῶν καθ’ ἕνα δεξιουμένη
- μετὰ δακρύων διέσωσε τὴν ψυχὴν μόλις.
ἴστε δὲ ὅτι καὶ Δημάδης ὁ ῥήτωρ ἐξ αὐλητρίδος ἑταίρας ἐπαιδοποιήσατο Δημέαν· ὃν φρυαττόμενόν ποτε ἐπὶ τοῦ βήματος ἐπεστόμισεν Ὑπερείδης εἰπών· ‘οὐ σιωπήσῃ, μειράκιον, μεῖζον τῆς μητρὸς ἔχων τὸ φύσημα;’ καὶ Βίων δ’ ὁ Βορυσθενίτης φιλόσοφος ἑταίρας ἦν υἱὸς Ὀλυμπίας Λακαίνης, ὥς φησι Νικίας ὁ Νικαιεὺς ἐν ταῖς τῶν φιλοσόφων Διαδοχαῖς. Σοφοκλῆς δ’ ὁ τραγῳδιοποιὸς ἤδη γέρων ὢν ἠράσθη Θεωρίδος τῆς ἑταίρας. ἱκετεύων οὖν τὴν Ἀφροδίτην φησίν·
ταῦτα μέν ἐστιν ἐκ τῶν εἰς Ὅμηρον ἀναφερομένων
- κλῦθί μευ εὐχομένου, Κουροτρόφε· δὸς δὲ γυναῖκα
- τήνδε νέων μὲν ἀναίνεσθαι φιλότητα καὶ εὐνήν,
- ἣ δ’ ἐπιτερπέσθω πολιοκροτάφοισι γέρουσιν,
- ὧν ἰσχὺς μὲν ἀπήμβλυνται, θυμὸς δὲ μενοινᾷ.
ἐπὶ δὲ δυσμαῖς ὢν τοῦ βίου, ὥς φησιν Ἡγήσανδρος (FHG IV 418), Ἀρχίππην ἠγάπησεν τὴν ἑταίραν καὶ τοῦ βίου κληρονόμον κατέλιπεν. ὅτι δὲ γηραιῷ ὄντι τῷ Σοφοκλεῖ συνῆν ἡ Ἀρχίππη, ὁ πρότερος αὐτῆς ἐραστὴς Σμικρίνης ἐρωτώμενος ὑπό τινος τί πράττει Ἀρχίππη χαριέντως ἔφη· ‘ὥσπερ αἱ γλαῦκες ἐπὶ τάφον κάθηται.’
- φίλη γὰρ ἡ Θεωρίς.
ἀλλὰ μὴν καὶ Ἰσοκράτης ὁ τῶν ῥητόρων αἰδημονέστατος Μετάνειραν εἶχεν ἐρωμένην καὶ καλήν, ὡς Λυσίας ἱστορεῖ ἐν ταῖς Ἐπιστολαῖς (fr. 258 Tur). Δημοσθένης δ᾽ ἐν τῷ κατὰ Νεαίρας (21) τὴν Μετάνειραν τοῦ Λυσίου φησὶν ἐρωμένην εἶναι. ἥττητο δὲ καὶ ὁ Λυσίας Λαγίδος τῆς ἑταίρας, ἧς ἔγραψεν ἐγκώμιον Κέφαλος ὁ ῥήτωρ (p. 217 Tur)· καθάπερ καὶ Ἀλκιδάμας ὁ Ἐλαίτης ὁ Γοργίου μαθητὴς ἔγραψεν καὶ αὐτὸς ἐγκώμιον Ναίδος τῆς ἑταίρας (fr. 3). τὴν δὲ Ναίδα ταύτην Λυσίας ἐν τῷ κατὰ Φιλωνίδου βιαίων, εἰ γνήσιος ὁ λόγος, ἐρωμένην φησὶ (fr. 245) γενέσθαι Φιλωνίδου γράφων ὧδε· ‘ἔστιν οὖν γυνὴ ἑταίρα Ναὶς ὄνομα, ἧς Ἀρχίας κύριός ἐστιν, ὁ δ’ Ὑμέναιος ἐπιτήδειος, ὁ Φιλωνίδης δ’ ἐρᾶν φησιν.’ μνημονεύει αὐτῆς καὶ Ἀριστοφάνης ἐν τῷ Γηρυτάδῃ (I 433 K). μήποτε δὲ κἀν τῷ Πλούτῳ ἐν ᾧ λέγει (179)·
γραπτέον Ναὶς καὶ οὐ Λαίς. Ἕρμιππος δ’ ἐν τῷ
- ἐρᾷ δὲ Λαὶς οὐ διὰ σὲ Φιλωνίδου;
καὶ Λυσίας δ’ ἐν τῷ κατὰ Λαίδος, εἰ γνήσιος ὁ λόγος, μνημονεύει αὐτῆς, καταλέγων καὶ ἄλλας ἑταίρας ἐν τούτοις (fr. 155 Tur)· ‘Φιλύρα γέ τοι ἐπαύσατο πορνευομένη καὶ ἔτι νέα οὖσα καὶ Σκιώνη καὶ Ἱππάφεσις καὶ Θεόκλεια καὶ Ψαμάθη καὶ Λαγίσκα καὶ Ἄνθεια καὶ Ἀριστόκλεια.’
- καὶ τὴν Λαγίσκαν τὴν Ἰσοκράτους παλλακὴν
- ἰδεῖν με συκάζουσαν εὐναίαν ἔτι,
- τόν τ’ αὐλοτρύπην αὐτόν ....
Δημοσθένη δὲ τὸν ῥήτορα καὶ τεκνοποιήσασθαι ἐξ ἑταίρας ἔχει λόγος. αὐτὸς γοῦν ἐν τῷ περὶ Χρυσίου λόγῳ (fr. 4 Tur) προαγήοχε τὰ τέκνα ἐπὶ τὸ δικαστήριον ὡς δι’ ἐκείνων ἔλεον ἕξων χωρὶς τῆς μητρός, καίτοι ἔθος ἐχόντων τῶν κρινομένων τὰς γυναῖκας ἐπάγεσθαι· ἀλλ’ αἰδοῖ τοῦτ᾽ ἐποίησεν, φεύγων τὴν διαβολήν. ἀκόλαστος δ’ ἦν ὁ ῥήτωρ περὶ τὰ ἀφροδίσια, ὥς φησιν Ἰδομενεύς (FHG II 492). Ἀριστάρχου γοῦν τινος ἐρασθεὶς μειρακίου καὶ δι’ αὐτὸν παροινήσας εἰς Νικόδημον ἐξέκοψεν αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς. παραδέδοται δὲ καὶ περὶ ὄψα καὶ περὶ νέους καὶ περὶ γυναῖκας πολυτελής. τοιγαροῦν καὶ ὁ γραμματεύς ποτ’ αὐτοῦ εἶπε· ‘τί δ’ ἄν τις περὶ Δημοσθένους λέγειν δύναιτο; τὰ γὰρ ἐνιαυτῷ μελετηθέντα ἐκείνῳ μία γυνὴ
Μυρρίνην δὲ τὴν Σαμίαν ἑταίραν Δημήτριος εἶχεν ὁ βασιλεὺς ὁ τῆς διαδοχῆς τελευταῖος καὶ ἔξω τοῦ διαδήματος κοινωνὸν εἶχε τῆς βασιλείας, ὥς φησιν Νικόλαος ὁ Δαμασκηνός (FHG III 414). Πτολεμαῖός τε ὁ τὴν ἐν Ἐφέσῳ διέπων φρουρὰν υἱὸς ὢν τοῦ Φιλαδέλφου βασιλέως Εἰρήνην εἶχε τὴν ἑταίραν, ἥτις ὑπὸ Θρᾳκῶν ἐν Ἐφέσῳ ἐπιβουλευομένου τοῦ Πτολεμαίου καὶ καταφυγόντος εἰς τὸ τῆς Ἀρτέμιδος ἱερὸν συγκατέφυγεν· καὶ ἀποκτεινάντων αὐτὸν ἐκείνων ἡ Εἰρήνη ἐχομένη τῶν ῥόπτρων τῶν θυρῶν τοῦ ἱεροῦ ἐπέρραινεν τοῦ αἵματος τοῖς βωμοῖς, ἕως καὶ αὐτὴν κατέσφαξαν. Δανάην δὲ τὴν Λεοντίου τῆς Ἐπικουρείου θυγατέρα ἑταιριζομένην καὶ αὐτὴν Σώφρων εἶχεν ὁ ἐπὶ τῆς Ἐφέσου· δι’ ἣν αὐτὸς μὲν ἐσώθη ἐπιβουλευόμενος ὑπὸ Λαοδίκης, ἣ δὲ κατεκρημνίσθη, ὡς γράφει Φύλαρχος διὰ τῆς δωδεκάτης (FHG I 339) τάδε· ‘ἡ πάρεδρος τῆς Λαοδίκης Δανάη, πιστευομένη ὑπ’ αὐτῆς τὰ πάντα, Λεοντίου δ’ οὖσα τῆς μετ’ Ἐπικούρου τοῦ φυσικοῦ σχολασάσης θυγάτηρ, Σώφρονος δὲ γεγονυῖα πρότερον ἐρωμένη, παρακολουθοῦσα διότι ἀποκτεῖναι βούλεται τὸν Σώφρονα ἡ Λαοδίκη διανεύει τῷ Σώφρονι, μηνύουσα τὴν ἐπιβουλήν. ὃ δὲ συλλαβὼν καὶ προσποιηθεὶς συγχωρεῖν περὶ ὧν λέγει δύ᾽ ἡμέρας παρῃτήσατο
[Δημήτριος δ’ ὁ Φαληρεὺς Λαμπιτοῦς τῆς Σαμίας ἑταίρας ἐρασθεὶς ἡδέως δι’ αὐτὴν καὶ Λαμπιτὼ
διαβόητος δ’ ἑταίρα γέγονε καὶ ἡ Μιλησία Πλαγγών· ἧς περικαλλεστάτης οὔσης ἠράσθη τις
ὅτι δὲ καὶ Μένανδρος ὁ ποιητὴς ἤρα Γλυκέρας κοινόν· ἐνεμεσήθη δέ. Φιλήμονος γὰρ ἑταίρας ἐρασθέντος καὶ χρηστὴν ταύτην ὀνομάσαντος διὰ τοῦ δράματος (II 534 K), ἀντέγραψεν Μένανδρος ὡς οὐδεμιᾶς οὔσης χρηστῆς (fr. 945).
- συκῆ πετραίη πολλὰς βόσκουσα κορώνας,
- εὐήθης ξείνων δέκτρια Πασιφίλη.
Ἅρπαλος δ’ ὁ Μακεδὼν ὁ τῶν Ἀλεξάνδρου πολλὰ χρημάτων συλήσας καὶ καταφυγὼν εἰς Ἀθήνας ἐρασθεὶς Πυθιονίκης πολλὰ εἰς αὐτὴν κατανάλωσεν ἑταίραν οὖσαν· καὶ ἀποθανούσῃ πολυτάλαντον μνημεῖον κατεσκεύασεν· ‘ἐκφέρων τε αὐτὴν ἐπὶ τὰς ταφάς, ὥς
μνημονεύει δ’ αὐτῆς καὶ Ἄλεξις ἐν Λυκίσκῳ (ib. 347).
- βασίλισσ’ ἔσῃ Βαβυλῶνος, ἂν οὕτω τύχῃ·
- τὴν Πυθιονίκην οἶσθα καὶ τὸν Ἅρπαλον.
μετὰ δὲ τὴν Πυθιονίκης τελευτὴν ὁ Ἅρπαλος Γλυκέραν μετεπέμψατο καὶ ταύτην ἑταίραν, ὡς ὁ Θεόπομπος ἱστορεῖ, φάσκων ἀπειρηκέναι τὸν Ἅρπαλον μὴ στεφανοῦν ἑαυτόν, εἰ μή τις στεφανώσειε καὶ τὴν πόρνην. ‘ἔστησέν τε εἰκόνα χαλκῆν τῆς Γλυκέρας ἐν Ῥωσσῷ τῆς Συρίας, οὗπερ καὶ σὲ καὶ αὑτὸν ἀνατιθέναι μέλλει. παρέδωκέν τε αὐτῇ κατοικεῖν ἐν τοῖς βασιλείοις τοῖς ἐν Ταρσῷ καὶ ὁρᾷ ὑπὸ τοῦ λαοῦ
Παλλίδην δ’ ἐνταῦθα ἐκάλεσε τὸν Ἅρπαλον. ἐν δὲ τοῖς ἑξῆς τῷ κυρίῳ καλέσας αὐτόν φησιν·
- ἔστιν δ’ ὅπου μὲν ὁ κάλαμος πέφυχ’ ὅδε
- φέτωμ’ ἄορνον. οὑξ ἀριστερᾶς δ’ ὅδε
- πόρνης ὁ κλεινὸς ναός, ὃν δὴ Παλλίδης
- τεύξας κατέγνω διὰ τὸ πρᾶγμ’ αὑτοῦ φυγήν.
- ἐνταῦθα δὴ τῶν βαρβάρων τινὲς μάγοι
- ὁρῶντες αὐτὸν παγκάκως διακείμενον
- ἔπεισαν ὡς ἄξουσι τὴν ψυχὴν ἄνω
- τὴν Πυθιονίκης.
- ἐκμαθεῖν δέ σου ποθῶ
- μακρὰν ἀποικῶν κεῖθεν, Ἀτθίδα χθόνα
- τίνες τύχαι καλοῦσιν ἢ πράττουσι τί.
- Α. ὅτε μὲν ἔφασκον δοῦλον ἐκτῆσθαι βίον,
v.3.p.314- ἱκανὸν ἐδείπνουν· νῦν δὲ τὸν χέδροπα μόνον
- καὶ τὸν μάραθον ἔσθουσι, πυροὺς δ’ οὐ μάλα.
- Β. καὶ μὴν ἀκούω μυριάδας τὸν Ἅρπαλον
- αὐτοῖσι τῶν Ἀγῆνος οὐκ ἐλάσσονας
- σίτου διαπέμψαι καὶ πολίτην γεγονέναι.
- Α. Γλυκέρας ὁ σῖτος οὗτος ἦν· ἔσται δ’ ἴσως
- αὐτοῖσιν ὀλέθρου κοὐχ ἑταίρας ἀρραβών.
ἐνδόξους δὲ ἑταίρας καὶ ἐπὶ κάλλει διαφερούσας ἤνεγκεν καὶ ἡ Ναύκρατις· Δωρίχαν τε, ἣν ἡ καλὴ Σαπφὼ ἐρωμένην γενομένην Χαράξου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτῆς κατ’ ἐμπορίαν εἰς τὴν Ναύκρατιν ἀπαίροντος διὰ τῆς ποιήσεως διαβάλλει (fr. 138 B4) ὡς πολλὰ τοῦ Χαράξου νοσφισαμένην. Ἡρόδοτος δ’ αὐτὴν Ῥοδῶπιν καλεῖ (II 135), ἀγνοῶν ὅτι ἑτέρα τῆς Δωρίχης ἐστὶν αὕτη, ἡ καὶ τοὺς περιβοήτους ὀβελίσκους ἀναθεῖσα ἐν Δελφοῖς, ὧν μέμνηται Κρατῖνος διὰ τούτων (I 110 K)... εἰς δὲ τὴν Δωρίχαν τόδ᾽ ἐποίησε τοὐπίγραμμα Ποσείδιππος, καίτοι καὶ ἐν τῇ Αἰθιοπίᾳ πολλάκις αὐτῆς μνημονεύσας. ἐστὶ δὲ τόδε·
καὶ Ἀρχεδίκη δ’ ἦν ἐκ τῆς Ναυκράτεως καὶ αὐτὴ ἑταίρα καλή. φιλεῖ γάρ πως ἡ Ναύκρατις, ὡς ὁ Ἡρόδοτός φησιν (l. s), ἐπαφροδίτους ἔχειν τὰς ἑταίρας.
- Δωρίχα, ὀστέα μὲν σὰ πάλαι κόνιν, ἕσσατο δ’ ἑσμὸς
- χαίτης ἥ τε μύρων ἔκπνοος ἀμπεχόνη,
- ᾗ ποτε τὸν χαρίεντα περιστέλλουσα Χάραξον
- σύγχρους ὀρθρινῶν ἥψαο κισσυβίων.
- Σαπφῷαι δὲ μένουσι φίλης ἔτι καὶ μενέουσιν
- ᾠδῆς αἱ λευκαὶ φθεγγόμεναι σελίδες.
v.3.p.315- οὔνομα σὸν μακαριστόν, ὃ Ναύκρατις ὧδε φυλάξει,
- ἔστ’ ἂν ἴῃ Νείλου ναῦς ἐφ’ ἁλὸς πελάγη.
καὶ ἡ ἐξ Ἐρέσου δὲ τῆς ἑταίρας .... Σαπφὼ τοῦ καλοῦ Φάωνος ἐρασθεῖσα περιβόητος ἦν, ὥς φησι Νύμφις ἐν Περίπλῳ Ἀσίας (FHG III 16). Νικαρέτη δὲ ἡ Μεγαρὶς οὐκ ἀγεννὴς ἦν ἑταίρα, ἀλλὰ καὶ γονέων ... καὶ κατὰ παιδείαν ἐπέραστος ἦν, ἠκροᾶτο δὲ Στίλπωνος τοῦ φιλοσόφου. Βιλιστίχη δ’ ἡ Ἀργεία ἑταίρα καὶ αὐτὴ ἔνδοξος, τὸ γένος ἀπὸ τῶν Ἀτρειδῶν σῴζουσα, ὡς οἱ τὰ Ἀργολικὰ γράψαντες ἱστοροῦσιν. ἔνδοξος δ’ ἐστὶν καὶ Λέαινα ἡ ἑταίρα, Ἁρμοδίου ἐρωμένη τοῦ τυραννοκτονήσαντος· ἥτις καὶ αἰκιζομένη ὑπὸ τῶν περὶ Ἱππίαν τὸν τύραννον οὐδὲν ἐξειποῦσα ἐναπέθανεν ταῖς βασάνοις. Στρατοκλῆς δ’ ὁ ῥήτωρ ἐρωμένην εἶχε τὴν ἐπικληθεῖσαν Λήμην ἑταίραν, τὴν καλουμένην Παρόραμα ... διὰ τὸ καὶ δύο δραχμῶν φοιτᾶν πρὸς τὸν βουλόμενον, ὥς φησι Γοργίας ἐν τῷ περὶ Ἑταιρῶν.’
ἐπὶ τούτοις ὁ Μυρτίλος μέλλων σιωπᾶν ‘ἀλλὰ μικροῦ, ἔφη, ἄνδρες φίλοι, ἐξελαθόμην ὑμῖν εἰπεῖν τήν τε Ἀντιμάχου Λυδήν, προσέτι δὲ καὶ τὴν
οὐ μὴν οὐδ’ υἱὸς Μήνης ἀγέραστον ἔθηκεν
- οἵην μὲν φίλος υἱὸς ἀνήγαγεν Οἰάγροιο
- Ἀγριόπην Θρῇσσαν στειλάμενος κιθάρην
- Ἁιδόθεν· ἔπλευσεν δὲ κακὸν καὶ ἀπειθέα χῶρον,
- ἔνθα Χάρων ἀκοὴν ἕλκεται εἰς ἄκατον
- ψυχὰς οἰχομένων, λίμνης δ’ ἐπὶ μακρὸν ἀυτεῖ
- ῥεῦμα διὲκ μεγάλων ῥυομένης δονάκων.
- πόλλ’ ἔτλη παρὰ κῦμα μονόζωστος κιθαρίζων
- Ὀρφεύς, παντοίους δ’ ἐξανέπεισε θεούς·
- Κωκυτόν τ’ ἀθέμιστον ἐπ’ ὀφρύσι μηνίσαντα
- ἠδὲ καὶ αἰνοτάτου βλέμμ’ ὑπέμεινε κυνός,
- ἐν πυρὶ μὲν φωνὴν τεθοωμένου, ἐν πυρὶ δ’ ὄμμα,
- σκληρὸν τριστοίχοις δεῖμα φέρων κεφαλαῖς.
- ἔνθεν ἀοιδιάων μεγάλους ἀνέπεισεν ἄνακτας
- Ἀγριόπην μαλακοῦ πνεῦμα λαβεῖν βιότου.
v.3.p.317
ἥ τε πολὺν μύστῃσιν Ἐλευσῖνος παρὰ πέζαν
- Μουσαῖος Χαρίτων ἤρανος Ἀντιόπην·
Ρ̓άριον ὀργειῶνι νόμῳ διαποιπνύουσα
- εὐασμὸν κρυφίων ἐξεφόρει λογίων,
φημὶ δὲ καὶ Βοιωτὸν ἀποπρολιπόντα μέλαθρον
- Δήμητρα· γνωστὴ δ’ ἐστὶ καὶ εἰν Ἀίδῃ.
Ἀσκραίων ἐσικέσθαι ἐρῶνθ’ Ἑλικωνίδα κώμην·
- Ἡσίοδον πάσης ἤρανον ἱστορίης
πόλλ’ ἔπαθεν, πάσας δὲ λόγων ἀνεγράψατο βίβλους,
- ἔνθεν ὅ γ’ Ἠοίην μνώμενος Ἀσκραικὴν
αὐτὸς δ’ οὗτος ἀοιδός, ὃν ἐκ Διὸς αἶσα φυλάσσει
- ὑμνῶν ἐκ πρώτης παιδὸς ἀνερχόμενος.
λεπτὴν δ᾽ ᾗσ’ Ἰθάκην ἐνετείνατο θεῖος Ὅμηρος
- ἥδιστον πάντων δαίμονα μουσοπόλον,
ἣν διὰ πολλὰ παθὼν ὀλίγην ἐσενάσσατο νῆσον,
- ᾠδῇσιν πινυτῆς εἵνεκα Πηνελόπης·
ἔκλεε δ’ Ἰκαρίου τε γένος καὶ δῆμον Ἀμύκλου
- πολλὸν ἀπ’ εὐρείης λειπόμενος πατρίδος·
Μίμνερμος δὲ τὸν ἡδὺν ὃς εὕρετο πολλὸν ἀνατλὰς
- καὶ Σπάρτην, ἰδίων ἁπτόμενος παθέων.
καίετο μὲν Ναννοῦς· πολιῷ δ’ ἐπὶ πολλάκι λωτῷ
- ἦχον καὶ μαλακοῦ πνεῦμ’ ἀπὸ πενταμέτρου.
v.3.p.318
ἣ δ’ ἠχθεεδ’ Ἑρμόβιον τὸν αἰεὶ βαρὺν ἠδὲ Φερεκλῆν
- κνημωθεὶς κώμους εἶχε σὺν Ἑξαμύῃ.
Λυδῆς δ’ Ἀντίμαχος Λυδηίδος ἐκ μὲν ἔρωτος
- ἐχθρὸν μισήσας οἷ’ ἀνέπεμψεν ἔπη.
δαρδάνη δὲ θανοῦσαν ὑπὸ ξηρὴν θέτο γαῖαν
- πληγεὶς Πακτωλοῦ ῥεῦμ’ ἐπέβη ποταμοῦ·
ἄκρην ἐς Κολοφῶνα· γόων δ’ ἐνεπλήσατο βίβλους
- κλαίων, αἰάζων δ’ ἦλθεν ἀποπρολιπὼν
Λέσβιος Ἀλκαῖος δὲ πόσους ἀνεδέξατο κώμους,
- ἱράς, ἐκ παντὸς παυσάμενος καμάτου.
γινώσκεις. ὁ δ’ ἀοιδὸς ἀηδόνος ἠράσαθ’ ὕμνων
- Σαπφοῦς φορμίζων ἱμερόεντα πόθον,
καὶ γὰρ τὴν ὁ μελιχρὸς ἐφωμίλησεν Ἀνακρέων
- Τήιον ἀλγύνων ἄνδρα πολυφραδίῃ.
φοίτα δ’ ἄλλοτε μὲν λείπων Σάμον, ἄλλοτε δ’ αὐτὴν
- στελλομένην πολλαῖς ἄμμιγα Λεσβιάσι·
Λέσβον ἐς εὔοινον· τὸ δὲ Μύσιον εἴσιδε Λέκτον
- οἰνηρῇ δείρῃ κεκλιμένην πατρίδα,
Ἀτθὶς δ’ οἷα μέλισσα πολυπρήωνα Κολώνην
- πολλάκις Αἰολικοῦ κύματος ἀντιπέρας.
v.3.p.319
Βάκχον καὶ τὸν Ἔρωτα Θεωρίδος ...
- λείπουσ’ ἐν τραγικαῖς ᾖδε χοροστασίαις
....... Ζεὺς ἔπορεν Σοφοκλεῖ. φημὶ δὲ καὶ κεῖνον τὸν αἰεὶ πεφυλαγμένον ἄνδρα
πάσας ἀμφὶ γυναῖκας ὑπὸ σκολιοῖο τυπέντα
- καὶ πάντων μῖσος κτώμενον ἐκ συνοχῶν
ἀλλὰ Μακηδονίης πάσας κατενίσατο λαύρας
- τόξου νυκτερινὰς οὐκ ἀποθέσθ’ ὀδύνας·
εἰσόκε .. δαίμων, Εὐριπίδη, εὕρετ’ ὄλεθρον,
- Αἰγείων, μέθεπεν δ’ Ἀρχέλεω ταμίην·
ἄνδρα δὲ τὸν Κυθέρηθεν, ὃν ἐθρέψαντο τιθῆναι
- Ἀμφιβίου στυγνῶν ἀντιάσαντι κυνῶν.
Μοῦσαι παίδευσάν τε Φιλόξενον, οἷα τιναχθεὶς
- Βάκχου καὶ λωτοῦ πιστότατον ταμίην
γινώσκεις, ἀίουσα μέγαν πόθον ὃν Γαλατείης
- ὠρυγῇ ταύτης ἦλθε διὰ πτόλεως,
οἶσθα δὲ καὶ τὸν ἀοιδόν, ὃν Εὐρυπύλου πολιῆται
- αὐτοῖς μηλείοις θήκαθ’ ὑπὸ προγόνοις.
Βιττίδα μολπάζοντα θοήν, περὶ πάντα Φιλητᾶν
- Κῷοι χάλκειον θῆκαν ὑπὸ πλατάνῳ
v.3.p.320
οὐδὲ μὲν οὐδ’ ὁπόσοι σκληρὸν βίον ἐστήσαντο
- ῥήματα καὶ πᾶσαν τρυόμενον λαλιήν.
οὓς αὐτὴ περὶ πικρὰ λόγοις ἐσφίγξατο μῆτις
- ἀνθρώπων, σκολιὴν μαιόμενοι σοφίην,
οὐδ’ οἳ δεινὸν ἔρωτος ἀπεστρέψαντο κυδοιμὸν
- καὶ δεινὴ μύθων κῆδος ἔχουσ’ ἀρετή,
οἵη μὲν Σάμιον μανίη κατέδησε Θεανοῦς
- φαινόμενον, δεινὸν δ’ ἦλθον ὑφ’ ἡνίοχον.
εὑρόμενον, καὶ κύκλον ὅσον περιβάλλεται αἰθὴρ
- Πυθαγόρην, ἑλίκων κομψὰ γεωμετρίης
οἵῳ δ’ ἐχλίηνεν ὃν ἔξοχον ἔχρη Ἀπόλλων
- βαιῇ ἐνὶ σφαίρῃ πάντ’ ἀπομασσόμενον.
Κύπρις μηνίουσα πυρὸς μένει. ἐκ δὲ βαθείης
- ἀνθρώπων εἶναι Σωκράτη ἐν σοφίῃ
οἰκί’ ἐς Ἀσπασίης πωλεύμενος· οὐδέ τι τέκμαρ
- ψυχῆς κουφοτέρας ἐξεπόνησ’ ἀνίας,
ἄνδρα δὲ Κυρηναῖον ἔσω πόθος ἔσπασεν Ἰσθμοῦ,
- εὗρε, λόγῳ πολλὰς εὑρόμενος διόδους.
ὀξὺς Ἀρίστιππος, πάσας δ’ ἠνήνατο λέσχας
- δεινὸν ὅτ’ Ἀπιδανῆς Λαίδος ἠράσατο
- φεύγων ουδαμενον ἐξεφόρησε βίωι.
ἐν τούτοις ὁ Ἑρμησιάναξ σφάλλεται συγχρονεῖν
καὶ τὴν Σαπφὼ δὲ πρὸς αὐτὸν ταῦτά φησιν εἰπεῖν (fr. 26 B4)·
- σφαίρῃ δεῦτέ με πορφυρέῃ
- βάλλων χρυσοκόμης Ἔρως
- νήνι ποικιλοσαμβάλῳ
- συμπαίζειν προκαλεῖται.
- ἣ δ’ (ἐστὶν γὰρ ἀπ’ εὐκτίτου
- Λέσβου) τὴν μὲν ἐμὴν κόμην
- (λευκὴ γάρ) καταμέμφεται,
- πρὸς δ’ ἄλλην τινὰ χάσκει.
ὅτι δὲ οὔκ ἐστι Σαπφοῦς τοῦτο τὸ ᾆσμα παντί που δῆλον. ἐγὼ δὲ ἡγοῦμαι παίζειν τὸν Ἑρμησιάνακτα περὶ τούτου τοῦ ἔρωτος. καὶ γὰρ Δίφιλος ὁ κωμῳδιοποιὸς πεποίηκεν ἐν Σαπφοῖ δράματι (II 564 K) Σαπφοῦς ἐραστὰς Ἀρχίλοχον καὶ Ἱππώνακτα.
- κεῖνον, ὦ χρυσόθρονε Μοῦσ᾽, ἔνισπες
- ὕμνον, ἐκ τᾶς καλλιγύναικος ἐσθλᾶς
- Τήιος χώρας ὃν ἄειδε τερπνῶς
- πρέσβυς ἀγαυός.
ταῦθ’ ὑμῖν, ὦ ἑταῖροι, οὐκ ἀμερίμνως δοκῶ τὸν ἐρωτικὸν τοῦτον πεποιῆσθαι κατάλογον, οὐκ ὢν οὕτως
Αἰσχύλος ἔφη ὁ Ἀλεξανδρεὺς ἐν Ἀμφιτρύωνι (p. 824 N). οὗτος δέ ἐστιν Αἰσχύλος ὁ καὶ τὰ Μεσσηνιακὰ ἔπη συνθείς, ἀνὴρ εὐπαίδευτος.
- τίς δ’ ἔστ’ ἀνάγκη δυστυχεῖν ἐν πλείοσιν,
- ἐξὸν σιωπᾶν κἀν σκότῳ κρύπτειν τάδε;
ὑπολαμβάνων οὖν μέγαν εἶναι δαίμονα καὶ δυνατώτατον τὸν Ἔρωτα, προσέτι τε καὶ τὴν Ἀφροδίτην τὴν χρυσῆν, τὰ Εὐριπίδου ἐπὶ νοῦν λαμβάνων λέγω (fr. 898 N)·
καὶ ὁ σεμνότατος δ’ Αἰσχύλος ἐν ταῖς Δαναίσιν αὐτὴν παράγει τὴν Ἀφροδίτην λέγουσαν (fr. 44 N)·
- τὴν Ἀφροδίτην οὐχ ὁρᾷς ὅση θεός;
- ἣν οὐδ’ ἂν εἴποις οὐδὲ μετρήσειας ἂν
- ὅση πέφυκε κἀφ’ ὅσον διέρχεται.
- αὕτη τρέφει σὲ κἀμὲ καὶ πάντας βροτούς.
- τεκμήριον δέ, μὴ λόγῳ μόνον μάθῃς·
- ἔργῳ δὲ δείξω τὸ σθένος τὸ τῆς θεοῦ
- ἐρᾷ μὲν ὄμβρου γαῖ᾽, ὅτε ξηρὸν πέδον
- ἄκαρπον αὐχμῷ νοτίδος ἐνδεῶς ἔχῃ.
- ἐρᾷ δ’ ὁ σεμνὸς οὐρανὸς πληρούμενος
- ὄμβρου πεσεῖν εἰς γαῖαν Ἀφροδίτης ὕπο.
- ὅταν δὲ συμμιχθῆτον ἐς ταὐτὸν δύο,
- φύουσιν ἡμῖν πάντα καὶ τρέφουσ’ ἅμα,
- δι’ ὧν βρότειον ζῇ τε καὶ θάλλει γένος.
- ἐρᾷ μὲν ἁγνὸς οὐρανὸς τρῶσαι χθόνα,
- ἔρως δὲ γαῖαν λαμβάνει γάμου τυχεῖν·
v.3.p.323- ὄμβρος δ’ ἀπ’ εὐνάεντος οὐρανοῦ πεσὼν
- ἔκυσε γαῖαν· ἣ δὲ τίκτεται βροτοῖς
- μήλων τε βοσκὰς καὶ βίον Δημήτριον·
- δένδρων τις ὥρα δ’ ἐκ νοτίζοντος γάμου
- τέλειος ἐστί. τῶν δ’ ἐγὼ παραίτιος.
ἐν Ἱππολύτῳ Εὐριπιδείῳ πάλιν ἡ Ἀφροδίτη φησίν (3)·
νεανίσκῳ γὰρ τὴν πᾶσαν ἀρετὴν ἔχοντι τοῦτο μόνον τὸ ἁμάρτημα προσόν, ὅτι οὐκ ἐτίμα τὴν Ἀφροδίτην, αἴτιον ἐγένετο τοῦ ὀλέθρου· καὶ οὔτε ἡ Ἄρτεμις ἡ περισσῶς ἀγαπήσασα οὔτε τῶν ἄλλων θεῶν τις ἢ δαιμόνων ἐβοήθησεν αὐτῷ. κατὰ τὸν αὐτὸν οὖν ποιητήν (Augae fr. 269 N)·
- ὅσοι τε πόντον τερμόνων τ’ Ἀτλαντικῶν
- ναίουσιν εἴσω φῶς ὁρῶντες ἡλίου,
- τοὺς μὲν σέβοντας τἀμὰ πρεσβεύω κράτη,
- σφάλλω δ’ ὅσοι φρονοῦσιν εἰς ἡμᾶς μέγα.
ὃν ὁ σοφὸς ὑμνῶν αἰεί ποτε Ἀνακρέων πᾶσίν ἐστιν διὰ στόματος. λέγει οὖν περὶ αὐτοῦ καὶ ὁ κράτιστος Κριτίας τάδε (fr. 7 B4)·
- ὅστις δ᾽ Ἔρωτα μὴ μόνον κρίνει θεόν,
- ἢ σκαιός ἐστιν ἢ καλῶν ἄπειρος ὢν
- οὐκ οἶδε τὸν μέγιστον ἀνθρώποις θεόν.
- τὸν δὲ γυναικείων μελέων πλέξαντα πότ’ ᾠδὰς
- ἡδὺν Ἀνακρείοντα Τέως εἰς Ἑλλάδ’ ἀνῆγεν,
- συμποσίων ἐρέθισμα, γυναικῶν ἠπερόπευμα,
v.3.p.324- αὐλῶν ἀντίπαλον, φιλοβάρβιτον, ἡδύν, ἄλυπον.
- οὔ ποτέ σου φιλότης γηράσεται οὐδὲ θανεῖται,
- ἔς τ’ ἂν ὕδωρ οἴνῳ συμμιγνύμενον κυλίκεσσι
- παῖς διαπομπεύῃ, προπόσεις ἐπιδέξια νωμῶν,
- παννυχίδας θ’ ἱερὰς θήλεις χοροὶ ἀμφιέπωσιν,
- πλάστιγξ θ’ ἡ χαλκοῦ θυγάτηρ ἐπ’ ἄκραισι καθίζῃ
- κοττάβου ὑψηλαῖς κορυφαῖς Βρομίου ψακάδεσσιν.
Ἀρχύτας δ’ ὁ ἁρμονικός, ὥς φησι Χαμαιλέων (fr. 27 Koepke), Ἀλκμᾶνα γεγονέναι τῶν ἐρωτικῶν μελῶν ἡγεμόνα καὶ ἐκδοῦναι πρῶτον μέλος ἀκόλαστον, ὄντα καὶ περὶ τὰς γυναῖκας καὶ τὴν τοιαύτην μοῦσαν εἰς τὰς διατριβάς. διὸ καὶ λέγειν ἔν τινι τῶν μελῶν (fr. 36 B4)·
λέγει δὲ καὶ ὡς τῆς Μεγαλοστράτης οὐ μετρίως ἐρασθείς, ποιητρίας μὲν οὔσης, δυναμένης δὲ καὶ διὰ τὴν ὁμιλίαν τοὺς ἐραστὰς προσελκύσασθαι. λέγει δ’ οὕτως περὶ αὐτῆς (fr. 37)·
- Ἔρως με δαὖτε Κύπριδος ἕκατι
- γλυκὺς κατείβων καρδίαν ἰαίνει.
καὶ Στησίχορος δ’ οὐ μετρίως ἐρωτικὸς γενόμενος συνέστησε καὶ τοῦτον τὸν τρόπον τῶν ᾀσμάτων· ἃ δὴ
- τοῦθ’ ἁδειᾶν Μουσᾶν ἔδειξε
- δῶρον μάκαιρα παρθένων
- ἁ ξανθὰ Μεγαλοστράτα.