Historia Ecclesiastica

καὶ πιστὰ μὲν λέγειν οὐδὲ αὐτῷ ἐδόκει τῷ βασιλεῖ, ὑπερεκπληττομένῳ τὸ γεγονός· οἱ δὲ ταῖς ἀκίσι τοῦ φθόνου βαλλόμενοι καὶ πεφευγέναι αὐτὸν ἔλεγον καὶ διεφθαρκέναι τὴν στρατιάν. ὁ δὲ τοὺς ἀντιτεταγμένους ἐξῄτησεν ἀποστεῖλαι καὶ γνῶναι τῶν ἀνῃρημένων βαρβάρων τὸ πλῆθος.

ῥᾴδιον δὲ ἴφη καὶ ἀπὸ τῶν σκύλων ἐπιγνῶναι τὸν ἀριθμόν. τούτοις εἴξας τοῖς λόγοις ὁ βασιλεὺς ἀπέστειλε τοὺς ὀψομένους τὰ πεπραγμένα καὶ ταῦτα μηνύσοντας.

Ὁ δὲ ἄριστος στρατηγὸς αὐτόθι μείνας ὄψιν εἶδε θεσπεσίαν τινὰ καὶ παρ’ αὐτοῦ σαφῶς αὐτῷ δειχθεῖσαν τοῦ τῶν ὅλων θεοῦ ἐδόκει γὰρ ὁρᾶν τὸν θεῖον Μελέτιον, τῆς ’Αντιοχέων ἐκκλησίας τὸν πρόεδρον, χλανίδα τε αὐτῷ περιτιθέντα βασιλικὴν καὶ παραπλησίῳ στεφάνῳ κοσμοῦντα τὴν κεφαλήν.

ταῦτα νύκτωρ ἰδὼν ἐμήνυσεν ἕωθεν τῶν συνήθων τινί. ὁ δὲ σαφὲς εἶναι τὸ ἐνύπνιον ἔφη καὶ μηδὲν αἰνιγματῶδες μηδὲ ἀμφίβολον ἔχειν. ὀλίγων δὲ ἄγαν διελθουσῶν ἡμερῶν, ἐπανῆλθον μὲν τῶν πεπραγμένων οἱ ἔφοροι, καὶ κατηκοντίσθαι τὰς πολλὰς τῶν βαρβάρων ἔφησαν μυριάδας.

πεισθεὶς δὲ ὁ βασιλεύς, ὡς ἄριστα ψηφισάμενος αὐτὸν στρατηγόν, βασιλέα κεχειροτόνηκε καὶ τῆς Βάλεντος μοίρας τὰ σκῆπτρα παρέδωκε. καὶ αὐτὸς μὲν ἐπὶ τὴν Ἱταλίαν ἐξώρμησεν, ἐκεῖνον δὲ εἰς τὴν δοθεῖσαν ἡγεμονίαν ἐξέπεμψεν.

Εὖθύς δὴ οὖν τὴν βασιλείαν παραλαβὼν τῆς τῶν ἐκκλησιῶν [*]([ ζ΄]) πρὸ τῶν ἄλλων συμφωνίας ἐπεμελήθη, καὶ τοὺς τῆς οἰκείας ἠγεμονίας ἐπισκόπους εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν δραμεῖν παρηγγύησεν.

αὕτη γὰρ μόνη τῆς ’Αρειανικῆς ἐνεπέπληστο λώβης· ἡ γὰρ Ἑσπέρα τῆς νόσου ταύτης ἐλευθέρα διέμεινε. Κωνσταντῖνος μὲν γὰρ ὁ τῶν [*](10—12 vgl. Georg. Mon. 562, 10) [*](* 17— S. 286, 6 Symeon. Vita Ambrosii 9) [*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](3 ἀκτῖσι NS ι 5 τὴν A ι ἀνημέρων ’T, perempiorum Cass. ι 8 πεπραγμένα] πράγματα s ι 9 am Rand ςݲ Fry ι αὐτόθι] αὐτοῦ ry, s. 288,28 ι vor ὄψιν + καὶ I 12 περιτιθέντα βασιλικὴν B4VF Nic. βασιλικὴν περιθέντα ry, conspexit . . . φόα . . Meletius . . . chlamydem sibi restiret imperialem Cass., vgl. ἐπιτιθέντα Synops. I 17 πεισθεὶς] ἡσθεῖσ’ S Symeon laetatus Gass. ι 18/19 τοῦ βάλεντοσ τῆς μοίρας B4 ι 19 οὐάλεντοσ Vr ι 20/21 ἐξέπεμψεν B4VFs Nic. παρέπεμψεν ny Symeon transmisit Cass. ι 22 Εὐθὺς: ζ am Rand VFr ι δὴ > B4 ι 23 πρὸ τῶν ἄλλων ~ L I 25 ἐπέπληστο s ι 26 μὲν Fm > B4 Symeon γὰρ > L)

Τὸ δὲ τμῆμα τὸ ἑῷον πολλαχόθεν τὴν λώβην ταύτην ἐδέξατο. Ἄρειός τε γάρ, Ἀλεξανδρείας τῆς Αἰγυπτίας πρεσβύτερος ὤν, ἐκεῖ τὴν βλασφημίαν ἐγέννησε· καὶ Εὐσέβιος καὶ Πατρόφιλος καὶ Ἀέτιος οἱ Παλαιστῖνοι, καὶ Παυλῖνος καὶ Γρηγόριος οἱ Φοίνικες, καὶ ὁ Λαοδικείας Θεόδοτος καὶ ὁ μετὰ τοῦτον Γεώργιος, καὶ μετὰ τούτων Ἀθανάσιός τε καὶ Νάρκισσος οἱ Κίλικες τὰ κακῶς καταβληθέντα ἐξέθρεψαν σπέρματα. Εὐσέβιός τε καὶ Θεογόνιος οἱ Βιθυνοὶ καὶ Μηνόφαντος ὁ ’Κφέσιος καὶ Θεόδωρος ὁ Περίνθιος καὶ Μάρις ὁ Χαλκηδόνιος καὶ ἕτεροί τινες ἀπὸ τῆς Θρᾴκης, ἀπὸ κακίας μόνης ἐπίσημοι, μέχρι πολλοῦ διετέλεσαν τῶν ζιζανίων τὴν σπορὰν ἀρδεύοντές τε καὶ διαθάλποντες.

τοῖς δὲ κακοῖς συνέπραξε γεωργοῖς Κωνσταντίου ἡ εὐκολία καὶ ἡ Βάλεντος μοχθηρία. τούτου δὴ εἵνεκα μόνης τῆς οἰκείας βασιλείας τοὺς ἐπισκόπους εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν συναθροισθῆναι προσέταξεν.

Ἐπειδὴ δὲ ἀφίκοντο πεντήκοντα δὲ ἤσαν καὶ ἑκατόν), παρηγ- [*]([ζ΄]) γύησε μηδένα οἱ μηνῦσαι ὅστις ὁ μέγας εἴη Μελέτιος· ἐβούλετο γὰρ ἐκ τῆς τοῦ ἐνυπνίου μνήμης μηνυθῆναι τὸν ἄνδρα.

καὶ ἐπειδὴ εἰς τὸν βασίλειον εἰσελήλυθεν οἶκον ἅπας ἐκεῖνος τῶν ἐπισκόπων ὁ ὅμιλος, τοὺς ἄλλους καταλιπὼν ἅπαντας τῷ μεγάλῳ Μελετίῳ προσέδραμε, καὶ οἷόν τις παῖς φιλοπάτωρ διὰ χρόνου μακροῦ θέας πατρικῆς ἀπολαύσας, περιεπτύσσετό τε καὶ κατεφίλει καὶ ὀφθαλμοὺς καὶ χείλη Λαὶ στέρνα καὶ τὴν κεφαλὴν καὶ τὴν στεφανώσασαν δεξιάν· ἐδήλωσε [*](23 vgl. ob. S. 32, 22) [*](* 15 — 18 Symeon. Vita Ambrosii 9) [*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](2 οὐαλεντινιανὸσ V ι 3 διεφύλαξε = Symeon] διετήρησε V ι 4 Τὸ δὲ: kein neues Capitel HSS ι τὸ ἑῶον Β4sy Symeon τῶν ἑώων n τῆσ ἓω VF orientis Cass. ι ταύτην τὸν λώβην ~ s ι 5 Ἄρειος τε: ζݲ am Rand y ι nach γάρ + ὁ Β4 ι 7 παλαιστηνοί Β4S ι 8 μετὰ τούτων B4] μετὰ τοῦτον VFn μετὰ τούτουσ y post quos Cass. μετ’ αὐτὸν s ι 9 τε > Β4VΗ ι νάρκισοσ Ns ι 10 θεόγνιοσ VAc ι 11 περίνθου y ι 12 Καλχηδόνιος y ι 13 τῶν] τῶν τε V τὴν vor τῶν ~ sy ι 13/14 ἀρδεύοντέσ τε καὶ διαθάλποντεσ Β4V ἄρδοντές τε καὶ θόλποντεσ Fry ι 14 διέπραξεν F ι 15 vor ἡ1 + τε ry ι ἕνεκα y ι 17 ἀθροισθῆναι B4, Symeon wie im Text ι 18 ἡ am Eand HSS ι 19 οἱ Β4V αὐτῶ ry > F ι Μελέτιος εἴη ~ A ι 21 ὁ vor τῶν ~ F ι 25 τὴν1 > ry)

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν χρόνον ὁ τὴν Ναζιανζὸν τὰ τελευταῖα ποιμάνας ἐν κωνσταντινουπόλει διέτριβε, ταῖς ’Αρειανικαῖς ἀντιταττόμενος βλασφημίαις· καὶ τόν τε θεῖον λαὸν ταῖς εύαγγελικαῖς ἄρδων διδασκαλίαις τούς τε τῆς ποίμνης ἔξω πλανωμένους ἀγρεύων καὶ τῆς ὀλεθρίου πόας ἐλευθερῶν οὕτω τὴν ποίμνην ἐκείνην ἐξ ὀλίγης μεγάλην ἀπέφηνε.

τοῦτον ἰδὼν ὁ θεῖος Μελέτιος καὶ τῶν τὸν κανόνα γεγραφότων τὸν σκοπὸν ἐπιστάμενος τὰς γὰρ τῆς φιλαρχίας ἀφορμὰς περικόπτοντες ἐκώλυσαν τὴν μετάθεσιν), ἐβεβαίωσε τῷ θειοτάτῳ Γρηγορίῳ τὴν τῆς Κωνσταντινουπόλεως προεδρίαν. ὀλίγου δὲ διελθόντος χρόνου, ὁ μὲν θεῖος Μελέτιος εἰς τὴν ἄλυπον μετέστη ζωήν, ὑπὸ πάντων τῶν λόγου μετειληχότων ταῖς ἐπιταφίοις ταινιωθεὶς εὐφημίαις.

Τιμόθεος δὲ ὁ τῆς Ἀλεξανδρέων ἐπίσκοπος, ὃς Πέτρον διεδέξατο τὸν τῆς ’Αθανασίου προεδρίας κληρονόμον γενόμενον, ἀντὶ τοῦ θαυμασίου Γρηγορίου Μάξιμόν τινα κεχειροτόνηκε κυνικόν, εὐθὺς αὐτοῦ τὰς κυνικὰς ἀποκείρας τρίχας· καὶ τῆς ’Απολιναρίου δὲ τερθρείας ἀνάπλεως οὗτος ἦν.

Ἀλλ’ οὐκ ἤνεγκαν τοῦ γεγενημένου τὴν ἀτοπίαν οἱ τηνικαῦτα συνειλεγμένοι. ἦσαν δὲ ἄνδρες ἀξιάγαστοι καὶ ζήλου θείου καὶ ἀνάπλεοι· Ἑλλάδιος μὲν ὁ τῆς τοῦ μεγάλου Βασιλείου προεδρίας διάδοχος, Γρηγόριος δὲ καὶ Πέτρος οἱ τοὺς αὐτοὺς Βασιλείῳ πατέρας αὐχήσαντες· Ἀμφιλόχιος δὲ Λυκαόνων ἡγεῖτο καὶ Πισιδῶν Ὄπτιμος καὶ Κιλίκων Διόδωρος.

παρὴν δὲ καὶ Πελάγιος ὁ Λαοδικείας καὶ [*](3—11 vgl. Socrat. V 7, 1. 8, 4. Sozomen. VII 5, 1. 3, 6. 7, 3. Rufin. H. E. 9 S. 1016, 21 — 9 Canon Nicaen. 15 (Mansi II 673—676) —12 —14 Socrat. Y Gregor. Nyss. Orat. in Melet. PG 46, 852. Job. Chrys. PG 50, 515 —14 17 Sozomen. VII 9, 4. Gregor. Nazianz. Carmina PG 37, 1092, v. 910 f. PG 38, 610) [*](* 3—S. 289, 4 Cass. IX 13 (abgekürzt) —8 —S. 288, 20 Cod. syriac. Br. Mus. 14, 533 f. 168r —22 —S. 288, 1 Theophan. 69, 17) [*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](3 kein neues Capitel in HSS ι καιρὸν VG γρ. χρόνον Vm ι 4 ’Aρειανικαῖς] ἀρείου μανικαῖς n ι 5 τε > B4 ι 6 τῆς1 > V ι 7 ὀλεθρίας V ι ὀλίγου n ι 11 θειοτάτῳ > n ι 12 διεληλυθότοσ VF διελθῶτοσ G ι vor χρόνου + τοῦ Β4 ι 13 τῶν] τῶν τοῦ n ι μετειληφότων s ι 13 /14 ταινιωθεὶς] τελειωθεὶς n ι 17 ἑαυτοῦ Β4 ι 17/18 ἀπολλιναρίου Β4 ι 18 τερθρείας] θρησκείασ n ι οὗτος > y ι 21 ὁ > Β4FrL ι 22 αὐτοὺς] αἰτῶ NGy)

τότε δὴ οὖν οὗτοι πάντες τῶν Αἰγυπτίων σφὰς αὐτοὺς ἀποκρίναντες, οὑν τῷ μεγάλω, Γρηγορίῳ τὰς πανηγύρεις ἐπετέλουν τὰς θείας.

Ο δὲ θεῖος παρεκάλει Γρηγόριος συμφωνίας πέρι συνηθροισμένους τὴν πρὸς ἀλλήλοις ὁμόνοιαν προτιμῆσαι τῆς ἑνὸς ἀνδρός ἀδικίας, »ἐγώ τε γάρ«, ἔφη,

»τῶν πλειόνων φροντίδων ἀπαλλαγεὶς τὴν ἐμοὶ φίλην ἀπολήψομαι ἡσυχίαν, καὶ ὑμεῖς τὴν τριπόθητον εἰρήνην μετὰ τὸν μακρὸν ἐκεῖνον καὶ χαλεπὸν ἀπολήψεσθε πόλεμον. τῶν γὰρ λίαν ἀτοπωτάτων ἄρτι τῶν πολεμικῶν ἀπαλλαγέντας βελῶν ἀλλήλους βάλλειν καὶ τὴν οἰκείαν ἀναλίσκειν ἰσχύν· ἐπίχαρτοι γὰρ οὕτω τοῖς δυσμενέσιν ἐσόμεθα. ἄνδρα δὴ οὖν ἐπιζητήσαντες ἀξιέπαινον καὶ νοῦν ἔχοντα τῶν φροντίδων τὸ πλῆθος καὶ δέξασθαι καὶ εὑ διαθεῖναι δυνάμενον ἀρχιερέα προβάλλεσθε.«

ταύταις οἱ ἄριστοι ποιμένες ταῖς ὑποθήκαις πεισθέντες, Νεκτάριον, εὐπατρίδην ἄνδρα καὶ περιφανείᾳ γένους κοσμούμενον καὶ τοῖς τῆς ἀρετῆς εἴδεσι λαμπρυνόμενον, ἐπίσκοπον τῆς μεγίστης ἐκείνης ἐχειροτόνησαν πόλεως· τὸν δὲ Μάξιμον, ὡς τῆς ’Απολιναρίου φρενοβλαβείας μετειληχότα, τῆς ἀρχιερατικῆς ἀξίας γυμνώσαντες ἀπεκήρυξαν.

καὶ κανόνας δὲ περὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς γράψαντες εὐκοσμίας καὶ τὴν ἐκτεθεῖσαν ἐν Νικαίᾳ πίστιν βεβαίαν μένειν διαγορεύσαντες, εἰς τὰς οἰκείας ἐπανῆλθον πατρίδας.

Τοῦ δὲ ἐπιγενομένου θέρους εἰς ἐκείνην αὖθις τὴν πόλιν οἱ τούτων τούτων παραγενόμενοι ἐκκλησιαστικαὶ γὰρ αὐτοὺς πάλιν συνεκάλεσαν χρεῖαι) συνοδικὴν ἐπιστολὴν τῶν τῆς Ἐσπέρας ἐπισκότων ἐδέξαντο εἰς τὴν Ῥώμην αὐτοὺς αὐτοὺς προτρέπουσαν, ὡς συνόδου μεγίστης αὐτόθι συγκροτουμένης.

ἀλλὰ τὴν μὲν ἀποδημίαν παρῃτήσαντο, ὡς οὐδὲν ἔχουσαν κέρδος· ἐπέστειλαν δὲ τόν τε κλύ’ [*](8—15 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. XLII 20—24 —16 18 vgl. Socrat. V 8, 12. Sozomen. VII 8. unt. S. 293, 17 f —18 —22 Mansi III 557 f — 26 f vgl. unt. S. 290, 22 f?) [*](Β4 V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 ὁ1 > A I ἐδέσησ VFrL ι 2 τῶν > ryι nach Ἱεροσολύμων + ἐπίσκοποσ s I 3 βίῳ καὶ λόγῳ ~ Β4 ι κοσμούμενοι V ι 4 σφᾶς Β4 1 6 περὶ συμφωνίας ~ ry ι 10 ἀπολήψασθαι V ι 11 πολεμίων πολεμίων s ι 12 ούτοι ι 15 προβάλεσθε VS ι 17 καὶ τοῖς — 18 λαμπρυνόμενον > L 19 ἀπολλιναρίου B4 ι 20 ἀπογυμνώσαντεσ s ι καὶ As ι 21/22 ἐν νικαία πίστιν B4 πίστιν ἐν νικαία VFry)