Historia Ecclesiastica

Ταῦτα μὲν οἰὶ Γρατιανοῦ περιόντος ἐγένετο. ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνος [*](16—S. S. 303, ὁ vgl. Rufin. H. Ε. XI 13—14 [Georg. Mon. 563, 25] — 16—S. vgl. Synops. 66, 1. Zonar. XIII 18, If S. 84, 18 Socrat. Y 11, 1—5. Sozomen. VII 13) [*](* 16—S. 305, 11 Sytneon. Vita Ambrosii B V F HN (nj + GS (s) = r AL (y) W [bis 15]) [*](1 θεὸν διὰ rtjv μίαν θεότητα Bry Cass. ΣΛ μίαν θεότητα ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι VFW ι δυναστείαν Bry Cass. Λ μίαν δυναστείαν Σ ι 3 θεὸν ἵνα Bry Cass. Σ > VFW, iind? (unsicherer Text) Λ ι nach ἵνα + ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ry, fehlt in Cass. ΣΛ; vgl. zu Ζ. 1. alter Randzusatz ι ὑπεξελόμενος δὲ] ὑφεξελόμενοσ δὲ B subtrahens uero Cass. subtrahens autem einige Codd. Λ subtrahens andere Codd. Λ = Σ ἡ πάλιν ὑφεξελόμενοσ ὑπεξελόμενοσ VHSW) VFryW W ι τὸ ἅγιον πνεῦμα n ι 3/4 ὡς μόνον ὑπονοήσει YnyW = Σ ὡς μόνον ὑπονοῆσαι BFs tanquam solum opinatus Cass. ita (ita > einige Codd.) solum existimet Λ 4 ἡ πιστεύεσθαι ἵνα θεὸν = Λ] ἧ μὴ πιστεύεσθαι ἵνα θεὸν sy ἡ πιστεύεσθαι Σ; λέγεσθαι ἧ — θεόν nicht übersetzt von Cass. ι 6 πᾶσιν = Cass ΣΛ > B ι πᾶσιν τοῖς ~ y I 7 ἐτέθη καὶ BYFW Cass. ΣΛ > ry ι περὶ] παρὰ V ι 9 ἡμῶν ilCass. nobis Λ »scribendum est ἡμῖν« Val. ι 9/10 πιστεύομεν Β ι 10 μόνον BYFsW Cass. ΣΛ > ny ι 11 καὶ ἀγγέλων > W ι καὶ B Cass. et (Yariante auf) Λ ἧ YFry.Z ι nach ὥς + οἱ ryW ι 14 βαπτιζόμενοι — 15 πιστεύομεν Π in ea baptixati, unam deitatem et potestatem et divinitatcm et substanliam in euni esse credimus Cass. Cod. L βάπτ’. εἰς αὐτὴν μίαν θεότητα καὶ μίαν δυναστείαν καὶ μίαν οὐσίαν εἰς αὐτὴν πιστεύομεν Σ, unsicherer und unbrauchbarer Text in Λ; ob οὐσίαν εἰς αὐτὴν oder οὐσίαν αὐτῆς? vgl. substantiatn eiusdem viele Codd. Λ s. oben S. 301, 9f ι 16 οβ(??) am Rand HSS ι οὑν > s Symeon ι ἐπειδὴ] ἐπε n)

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν χρόνον Ἰουστίνα, ἡ Βαλεντινιανοῦ μὲν τοῦ μεγάλου γαμετή τοῦ δὲ νέου μήτηρ, ἃ πάλαι τῆς Ἀρειανικῆς διδασκαλίας ἐδέξατο σπέρματα δῆλα πεποίηκε τῷ παιδί. τοῦ μὲν γὰρ ὁμόζυγος τὸ θερμὸν ἐπισταμένη τῆς πίοτεως, λαθεῖν ἅπαντα τὸν χρόνον ἐσπούδαοε· τοῦ δὲ παιδὸς τὸ τῶν φρενῶν ἁπαλὸν καὶ εὔεικτον θεωμένη προσενεγκεῖν τὴν ἐξαπάτην ἐθάρρησεν.

ὁ δὲ τῆς μητρὸς τὰς ὑποθήκας ὀνησιφόρους ὑπολαβὼν (εἰς γὰρ τὸ τῆς φύσεως δέλεαρ ἀποβλέπων τὸ θανατηφόρον ἄγκιστρον οὐχ ἑώρα), Ἀμβροσίῳ πρώτῳ τοὺς περὶ τούτων προσενήνοχε λόγους, ἡγούμενος, εἰ τοῦτον μεταπείσοι, τῶν ἄλλων ῥᾳδίως ἂν περιέσεσθαι καὶ οὐδένα ἀντίπαλον ἔσεσθαι.

ὁ δὲ τῆς τε τοῦ πατρὸς ἀνεμίμνησκεν εὐσεβείας καὶ τὸν κλῆρον παρεκάλει φυλάττειν ὃν παρέλαβεν ἄσυλον· ἐδίδασκε δὲ καὶ τὴν τῶν δογμάτων διαφοράν, καὶ ὅπως τὰ μὲν τῇ τοῦ κυρίου διδασκαλίᾳ καὶ τοῖς τῶν ἀποστόλων συμβαίνει κηρύγμασι, τὰ δὲ ἄντικρύς ἐστιν ἐναντία καὶ τῇ πνευματικῇ νομοθεσίᾳ μαχόμενα.

ὁ δὲ νέος, οἷα δὴ νέος καὶ παρὰ μητρὸς ἠπατημένης θηγόμενος, οὐ μόνον οὐ προσίετο τὰ λεγόμενα, ἀλλὰ καὶ θυμοῦ πλήρης ἐγίγνετο καὶ λόχοις ὁπλιτῶν τε καὶ πελταστῶν τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς περιβόλους ἐκύκλου. [*](6—11 vgl. Rufin. H. E. XI 15 [Georg. Mon. 564, 10-17] 10—17] — 22—S. 304, 8 vgl. Paulini Vita Ambrosii 13 [griechisch Papadopoulos-Kerameus Ἀνάλεκτα Ἱεροσολ. σταχυολ. I 41]. Ambros. Epist. 20, 2 u. 8. Epist. 21, 14 PL 16) [*](* 6—23 Niceph. H. E. XII 19 — 6—S. 318, 4 Vaticanus syriac. 145 f. 69v (— Σ)) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](3 νέον Bry Symeon νέον ὄντα VF ι 4 τισ B δέ τισ VFry δὴ Symeon τὴν βαλ. καταφρονήσας νεότητα VF ι 4 u. 6 οὐαλεντινιανοῦ BV Symeon ι 6 ιγ am Rand HSS ι καιρὸν VF ι ἰουστῖνα VF ι μὲν BVFy Symeon > r ι 9 ὁμόζυγος B ὁμοζύγου YFry Symeon; vgl. S. 75,16; 189,19 ι 11 προενεγκεῖν Val., s. aber Z. 14 ι 12 ὑποθήκας BVFny Symeon συνθήκας s ι 13 ἀποβλέ- πων — ἄγκιστρον = Symeon Nic. Σ > B ι οὐκ B ι 15/16 καὶ οὐδένα ἀντίπαλον ἔσεσθαι ΒΣ > VFry, vgl. Symeon: αὐτὸς δὲ οἶον ἀντίπαλον τὸν ἄνδρα ἐδόκει εἶναι ι 16 τε > ry, übergeschrieben Ac ι 20 ἐστιν BVFr Symeon > y ι 21 δὴ VFry Symeon > B ι θηγόμενος = Σ] θελγόμενος S Symeon ι 2 > L ι 22 ἐγένετο s, ἐγίνετο Symeon ι καὶ λόχοις — 23 ἐκκλησιαστικούς = Symeon > s ι 23 κύκλου G κυκλῶν S)

ἐπειδὴ δὲ τὸν μέγιστον ἐκεῖνον ἀριστέα οὐδὲν ἐδεδίξατο τῶν ὑπ’ αὐτοῦ γενομένων μορμολύκεια γὰρ ὑπέλαβε ταῦτα, μειρακυλλίοις ὑπό τινων προσφερόμενα), τότε δὴ χαλεπήνας προφανῶς αὐτὸν ἐκέλευσε τῶν ἱερῶν ἔξω βῆναι προθύρων.

ὁ δέ· »ἑκὼν εἶναι τοῦτο«, ἔφη, »οὐ δράσω, οὐδὲ προδώσω τοῖς λύκοις τὸν τῶν προβάτων σηκόν, οὐδὲ τοῖς βλασφημοῦσι τὸν θεῖον παραδώσω νεών· ἀλλ’ εἴ σοι κτεῖναι δοκεῖ, ἔνδον ἐπένεγκέ μοι τὸ ξίφος ἢ τὴν αἰχμήν· ἀσπασίως γὰρ δέξομαι τὴν τοιαύτην σφαγήν‘.

Χρόνου δὲ συχνοῦ τριβομένου, μεμάθηκε μὲν ὁ Μάξιμος τὰ κατὰ τοῦ μεγαλοφώνου κήρυκος τῆς ἀληθείας τολμώμενα, ἐπέστειλε δὲ τῷ Βαλεντινιανῷ, τὸν κατὰ τῆς εὐσεβείας πόλεμον καταλῦσαι παρεγγυῶν καὶ παραινῶν μὴ προέσθαι τὴν πατρῴαν εὐσέβειαν· προστέθεικε δὲ καὶ τοῦ πολέμου τὴν ἀπειλὴν εἰ μὴ πείθοιτο, καὶ μέντοι καὶ τοῖς λόγοις τὸ ἔργον ἐπέθηκε. τὴν γὰρ στρατιὰν ἀγείρας ἐπὶ τὴν Μεδιόλανον ὥρμησεν ἔνθα ἐκεῖνος διῆγεν. ὁ δὲ μαθὼν τὴν ἔφοδον εἰς Ἰλλυρίους ᾤχετο φεύγων, τῇ πείρᾳ μαθὼν τίνων ἐκ τῆς μητρῴας ἀπώνατο συμβουλῆς.

Πυθόμενος δὲ Θεοδόσιος ὁ πανεύφημος βασιλεὺς τά τε παρὰ τοῦ βασιλέως πραχθέντα καὶ τὰ παρὰ τοῦ τυράννου γραφέντα, ἔγραψε τῷ πεφευγότι νέῳ μὴ χρῆναι θαυμάζειν, εἰ τῶ, μὲν βασιλεῖ τὸ δέος, τῷ δὲ τυράννῳ τὸ κράτος συνέζευκται· τῇ γὰρ εὐσεβείᾳ πεπολέμηκε μὲν ὁ βασιλεύς, ὁ δὲ τύραννος ἐπεκούρησε.

καὶ ὁ μὲν ταύτην προ- [*](9—17 vgl. Rufin. H. E. XI 16 S. 1022, 4 [Georg. Mon. 564, 20] — 10—12 Mansi III 673 — 15/16 vgl. Socrat. V 11, 12. Sozomen. VII 13, 11 — 18—S. 305, 11 vgl. Zonar. XIII 18, 4 S. 85, ι Georg. Mon. 565, 11—566, 20. Suidas Οὐαλεντινιανός) [*](* 3—8 Cass. IX 20 — 9—S. 305, 2 Cass. IX 21 — 9—S. 305, 11 H. E. XII 20—21) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y)) [*](1 ἐδεδίξατο B ι 2 μορμολυκία B ι 4 ἐκέλευε L ι προθύρων VFry Symeon θυρῶν B, vgl. S. 308, 2; 311, 2 ι ἑκὼν εἶναι τοῦτο ἔφη B ἑκὼν μὲν ἔφη τοῦτο VFry Symeon ι 5 τῶν Vs ι 9 ιδ am Rand HSS ι μὲν > VG ι 10 μεγαλοφώνου κήρυκος = Symeon Cass. Σ] μεγαλο////κήρυκοσ V ι 11 οὐαλεντινιανῶ BV Symeon ι 12 προέσθαι = Symeon] προίεσθαι B, vgl. S. 243, 12 ι προστέθηκεν B ι 13/14 τοῖσ λόγοισ τὸ ἔργον B τὸ ἔργον τοῖσ’ λόγοισ’ VFry Symeon, vgl. rei-ba operibus adimpleret Cass. ι 14/15 μεδιολάνων s ι 16 ἰλλυριοὺσ Vy ι ᾤχετο = Symeon] ἵκετο n ι 18 ιε am Rand HSS ι 19 γραφέντα πραχθέντα L ι 20 βασιλεῖ μὲν ~ A ι 21 πεπολεμήκει A )

ταῦτα μὲν οὖν ἑκὰς ὥν ἐπέστειλεν. ἐπειδὴ δὲ τὴν φυγὴν μεμαθηκὼς εἰς ἐπικουρίαν ἀφίκετο καὶ τὴν μὲν οἰκείαν καταλελοιπότα βασιλείαν εἰς δὲ τὴν αὐτοῦ παραγενόμενον εἶδε, πρῶτον μὲν τῇ ψυχῇ τὴν θεραπείαν προσήνεγκε καὶ τὴν ἐπιγενομένην τῆς ἀσεβείας ἐξήλασε νόσον καὶ εἰς τὴν πατρῴαν εὐσέβειαν ἐπανήγαγεν· εἶτα θαρρεῖν παρεγγυήσας καὶ κατὰ τοῦ τυράννου στρατεύσας, ἀναιμωτὶ μὲν τῶ νέῳ τὴν βασιλείαν παρέδωκε, τὸν δὲ τύραννον ἔκτεινεν.