Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ ἀληθινὸν θεὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, ὡς >θεὸν τὸν πατέρα αὐτοῦ, καὶ πάντα δύνασθαι καὶ πάντα εἰδέναι. >τῷ πατρὶ ἴσον, ἀνάθεμα >Εἴ τις εἴπῃ ὅτι ἐν σαρκὶ διάγων ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, ὅτε ἦν ἐν >γῇ, ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ σὺν τῷ πατρὶ οὐκ ἢν, ἀνάθεμα
[*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W)[*](1 καὶ BryW Cass. > VFJΛ ι λόγον = Σ Cass.] λόγον + τὸν υἱὸν J = 2 ἐκστάσει VF, ζήτει εἰ γρ. ἐκσ am Rand Ac ι κεχωρεῖσθαι B ι 3 αὐτὸν B Cass. Σ αὐτὸν εἶναι YFryW > Λ ι ἧ = Σ auf Cass. Cod. L] καὶ J = Λ 4 Τοὺς δὲ — 10 ἐν κυρίῳ nach 16 αὐτοῦ καὶ πάντα ~ J; man bemerke, wie wenig diese Bestimmung (gegen Meletius) mitten unter den Anathematismen am Platze scheint: nachträglicher Zusatz? ι nach ἀπὸ + τῶν B ι εἰς = J Σ ad Cass. ἐπὶ τὰς B ι ἑτέρας ΠΣ Cas. > Λ ι 5 κοινωνίας = Cass. ΣJΛ] ἐκκλησίασ V 5 u. 9 ἄχρι οὗ B ι 7 ἐὰν δέ — 8 ἐχειροτονήθη ΠΣ Cass. Cod. L εἰ δὲ ἄλλοσ εἰσ’ τὸν τοῦ μεταστάντος τόπον ἐκείνου ζῶντος ἔστι κατασταθείς J quodsi alius, alio transmigrante, m locum viventis ordinatus est Λ ι 8 σχολάση Bn vacet Cass. Λ σχολαζέτω J σχολάσειεν VF σχολάσει syW ι τοῦ ἀρχιερατικοῦ VW sacerdotii Cass. Λ τῆσ ἱερωσύνης J > H ι 9 ἀξιώματος YryWFm, vgl. τὸ ἀξίωμα J, dignitate Cass. Λ τάγματος BF Σ ι 10 αὐτὸν] αὐτὸς Y > B, vgl. eius (successor) Cass. Λ = J ι 11 ἀεὶ τὸν πρα(??) BYFrW Cass. ΣΛ πάντοτε τὸν πρα(??) J τὸν πρα(??) ἀεὶ y ι 12 τὸ ἅγιον πνα(??) n ι 13 εἴποι Bs, 13. 18 u. S. 300, 1 εἴπει Α 15 ἀληθινὸν1 — θεοῦ = Cass. Σ] ἀληθεινὸν τὸν υἱὸν τοῦ θυ(??) B verbum dei fllium dei deum (Yariante: verbum deum filium) Λ τὸν λόγον τοῦ θῦ’ υἱὸν θῦ’ J 15/16 ἀληθινὸν θεὸν BAWm deum (Variante deum verbum, statt »verum«) Λ ἀληθινὸν θινὸν VFrL Cass. Σ > J ι 18 διάγων Σ degens Cass. constitutus Λ > ry I 19 καὶ II Cass. > ΣΛ)>Εἴ τις εἴπῃ ὅτι ἐν τῷ πάθει τοῦ σταυροῦ τὴν ὀδύνην ὑπέμεινεν >ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ θεός, καὶ οὐχὶ ἡ σὰρξ οὑν τῇ ψυχῇ ἥνπερ >μορφὴν δούλου ἥνπερ ἑαυτῷ ἀνέλαβεν, ὡς εἴρηκεν ἡ ἁγία >ανάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ ὅτι ἐν τῇ σαρκὶ ἥνπερ ἀνέλαβε καθέξεται ἐν τῇ >δεξιᾷ τοῦ πατρός, ἐν ᾖ καὶ ἐλεύσεται κρῖναι ζῶντας καὶ >άνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐκ τοῦ πατρὸς εἶναι >καὶ κυρίως, ὡς καὶ τὸν υἱὸν ἐκ τῆς θείας οὐσίας καὶ θεὸν >λόγον, ἀνάθεμα >Εἴ τις μὴ εἴπῃ πάντα δύνασθαι τὸ πνεῦμα ·τὸ ἅγιον καὶ [*](1—4 vgl. Theodoret. Dialog. HI 243 PG 83, 296 CD. Epist. 144 ebd. 1373 c. Gelas. papae Tractatus III [Thiel, Epist. Rom. pontif. S. 556] 1— 3 Phil. 2, 7) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W) [*](2 θεός, καὶ οὐχὶ ἡ σάρξ σὺν τῇ ψυγῇ schreibe ich] deits et non coro cum anima Cass. Λ Gelas. καὶ θεὸς καὶ οὐχὶ ἡ σὰρξ μετὰ τῆς ψυχῆς Theodoret. Dialog. Λαὶ οὐχὶ ἡ σὰρξ σὺν τῆ ψυχὴ B καὶ θεὸς λόγος καὶ οὐχὶ ἡ σὰρξ σὺν τῆ ψυχὴ YFW und, καὶ1 > und θεὸς λόγος vor ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ~, Σ θεότητι καὶ οὐχὶ σαρκὶ καὶ ψυχῆ λογικὴ ry; vgl. Theodoret. Epist. 144: ὑπέμεινεν ἡ θεότης, καὶ οὐχὶ τὸ σῶμα μετὰ τῆς ψυχῆς ι 2/3 ἥνπερ ἐνεδύσατο μορφὴν δούλου ἥνπερ ἑαυτώ ἀνέλαβεν ΒΣ quam induerat formxim. (forma Cod. Lucen.) servi quam sibi acceperat Λ qtcam induta est servi formam quam, sibimet assumpsit Gelas. ἥνπερ ἐνεδύσατο ἧ μορφὴ τοῦ (τοῦ > FW) δούλου ἥνπερ ἑαυτῶ ἀνέλαβεν VFW qua induta est forma servi quam sibimet assumpsit Cass. ἣν ἐνεδύσατο ἡ τοῦ δούλου μορφὴ ἣν ἑαυτῷ ἔλαβε Theodoret. Dialog. ἥνπερ ἀνέλαβεν ἐν τῆ τοῦ δούλου μορφὴ ry; vgl. Theodoret. Epist.: ἡ τοῦ δούλου μορφή, ἣν τελείαν ἀνέλαβεν ι 4 nach ἔστω + εἴ τις μὴ εἴπῃ τὸν τοῦ τοῦ > W) θεοῦ λόγον παθόντα σαρκὶ καὶ ἐσταυρωμένον σαρκὶ καὶ θανάτου γευσάμενον σαρκὶ Λαὶ θάν’. γ. σαρκὶ > L) γεγονότα τε πρωτότοκον ἐκ τῶν νεκρῶν καθ’ ὃ ζωὴ ἐστι καὶ ζωοποιὸσ ὡς θεὸς (ὁ υἱὸς statt ὥς θεὸς n) ἀνάθεμα ἔστω ryW; diese (antinestorianische) Interpolation findet sich nicht bei BVF Cass. ΣΛ; ein Scholion in AS weist auf died Identität dem ölften thematismus des Cyrillus hin: σχόλιον· ταῦτα ἐπὶ λέξεως καὶ τὸ ιβ κεφάλαιον περιέχει τοῦ ἁγίοι Κυρίλλου καὶ τίνος ἕνεκεν πρὸς αὐτὸν διεμάχου θεοδώρητε εἰδὼς τὰ τῶν πρων(??) αὐτὸν εἰρηκέναι am Rand AcS. Theodorets Angriffe gegen diesen Anath. z. B. PG 83, 1417 C 1433 D ι 5 τῇ1 > ry ι τῆ2 nur in B 6 ἐν ᾗ > y, übergeschrieben Ac ι καὶ1 > F ι 8 εἶναι > y, übergeschrieben Ac ι 9/10 θεὸν θεοῦ λόγον Π Cass. θεὸν ἐκ θεοῦ Σ deum verum Λ »rectius. Graecus interpres legisse videtur et deum verbum« Val. ι 11 δύνασθαι u. S. 301 εἰδέναι ~ V 1 τὸ ἅγιον πνεῦμα L)
>Εἵ τις εἴπῃ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ποίημα ἢ διὰ τοῦ υἱοῦ γεγε- >νῆσθαι, ἀνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ πάντα διὰ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου >τὸν πατέρα πεποιηκέναι, τουτέστι τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, >θεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύμα- >τος μίαν θεότητα, ἐξουσίαν, θειότητα, δυναστείαν, μίαν >κυρότητα, μίαν βασιλείαν, μίαν θέλησιν καὶ ἀλήθειαν, ἀνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις τρία πρόσωπα μὴ εἴπῃ ἀληθινά, τοῦ πατρὸς καὶ >υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος, ἴσα, ἀεὶ ζῶντα, τὰ πάντα >τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, πάντα δυνάμενα, πάντα κρίνοντα, >ζωοποιοῦντα, πάντα δημιουργοῦντα, πάντα σώζοντα, ἀνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ προσκυνητὸν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον παρὰ πάσης >τῆς κτίσεως, ὡς καὶ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα, ἀνάθεμα >Εἴ τις περὶ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καλῶς φρονήσει, περὶ >τοῦ ἁγίου πνεύματος οὐκ ὀρθῶς ἔχει, αἱρετικός ἐστιν ὅτι πάντες >αἱρετικοί, περὶ τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ καὶ περὶ τοῦ ἁγίου >κακῶς φρονοῦντες, ἐν τῇ τῶν Ἰουδαίων καὶ τῶν ἐθνικῶν >τυγχάνειν ἔλέγχονται.
>Εἴ τις δὲ μερίσῃ θεὸν τὸν πατέρα λέγων καὶ θεὸν τὸν υἱὸν καὶ >θεὸν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, καὶ διισχυρίσαιτο θεοὺς λέγεσθαι καὶ [*](6 u. 13 Kol. 1, 16) [*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W) [*](3 εἰ τις — 4 ἔστω am Rand Ac > N ι 5 τοῦ υἱοῦ BYFW Cass. ΣΛ τοῦ υἱοῦ + τοῦ σαρκωθέντος ry ι 9 θειότητα BYFNsW übergeschrieben Ac divinitatem Cass. maiestatem Λ = Σ > Hy ι 12 ἴσα YFW auf Rasur Ac aequales Cass. ΣΛ εἰσ’ BrL ι κατέχοντα — 13 πάντα3 > B ι 13 τὰ ὁρατὰ Λαὶ τὰ ἀόρατα ryW Cass. ΣΛ = Kol. τὰ ἀόρατα καὶ τὰ ὁρατὰ YF ι 18 οὐκ ὀρθῶς ἔχει = Cass. ΣΛ] οὐ καλῶς ἔχει ἀνάθεμα ὅτι n ι 19 τοῦ θεοῦ YFryW Cass. Λ > BT ι 2 = de Cass. Λ ΒΣ ι 20 καὶ By καὶ τῆ YFrW ι 22 δὲ = Cass. Σ > ΒΛ ι μερίση B diviser it Cass. = Σ pariiatur Λ (aber patiatitr einige Codd., s. unten zu Z. 23 καὶ διισχυρίσαιτο > in Λ) μερίσῃ + θεότητα VFryW ι λέγων B Cass. ΣΛ λέγων + ἀνὰ μέρος YFryW ι τόν2] τὸ B ι 23 τὸ πνα(??) τὸ ἅγιον BYFW Cass. Λ τὸ ἅγιον πνα(??) ry ι καὶ διισχυρίσαιτο Σ διισχυρίσαι’ τὸ B διϊσχυριζόμενοσ ATW affirmans Cass., fehlt in Λ, s. Ζ. 22 die Lesart patiaiur ι θεούς Bry Cass. Λ τρεῖς θεοὺς YFW θεοὺς πολλοὺσ Σ ι οὐ y)
>Τὸ γὰρ ὄνομα τῶν θεῶν καὶ τοῖς ἀγγέλοις καὶ τοῖς πᾶσί ἁγίοις >παρὸ τοῦ θεοῦ ἐτέθη καὶ ἐχαρίσθη· περὶ δὲ τοῦ πατρὸς τοῦ υἱοῦ καὶ >τοῦ ἁγίου πνεύματος, διὰ τὴν μίαν καὶ ἴσην θεότητα, οὐχὶ τῶν >ὀνόματα ἀλλὰ τοῦ θεοῦ ἡμῶν ἐνδείκνυται καὶ σημαίνεται, ἵνα >μεν ὅτι εἰς πατέρα καὶ υἱὸν καὶ ἅγιον πνεῦμα μόνον βαπτιζόμεθα, >οὐχὶ εἰς τὰ τῶν ἀρχαγγέλων καὶ ἀγγέλων ὀνόματα, ὡς αἱρετικοὶ >ὡς Ἰουδαῖοι ἢ ἐθνικοὶ παραφρονοῦντες. αὕτη τοίνυν ἡ τῶν Χριστια- >νῶν σωτηρία ἐστὶν ὥστε πιστεύοντες τῇ τριάδι, τουτέστι τῷ πατρὶ >τῷ υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι, καὶ βαπτιζόμενοι εἰς αὐτήν, μίαν >τητα καὶ δυναστείαν καὶ θειότητα καὶ οὐσίαν, εἰς αὐτὸν κιστεύομεν.«
Ταῦτα μὲν οἰὶ Γρατιανοῦ περιόντος ἐγένετο. ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνος [*](16—S. S. 303, ὁ vgl. Rufin. H. Ε. XI 13—14 [Georg. Mon. 563, 25] — 16—S. vgl. Synops. 66, 1. Zonar. XIII 18, If S. 84, 18 Socrat. Y 11, 1—5. Sozomen. VII 13) [*](* 16—S. 305, 11 Sytneon. Vita Ambrosii B V F HN (nj + GS (s) = r AL (y) W [bis 15]) [*](1 θεὸν διὰ rtjv μίαν θεότητα Bry Cass. ΣΛ μίαν θεότητα ἐν τρισὶν ὑποστάσεσι VFW ι δυναστείαν Bry Cass. Λ μίαν δυναστείαν Σ ι 3 θεὸν ἵνα Bry Cass. Σ > VFW, iind? (unsicherer Text) Λ ι nach ἵνα + ἐν τρισὶν ὑποστάσεσιν ry, fehlt in Cass. ΣΛ; vgl. zu Ζ. 1. alter Randzusatz ι ὑπεξελόμενος δὲ] ὑφεξελόμενοσ δὲ B subtrahens uero Cass. subtrahens autem einige Codd. Λ subtrahens andere Codd. Λ = Σ ἡ πάλιν ὑφεξελόμενοσ ὑπεξελόμενοσ VHSW) VFryW W ι τὸ ἅγιον πνεῦμα n ι 3/4 ὡς μόνον ὑπονοήσει YnyW = Σ ὡς μόνον ὑπονοῆσαι BFs tanquam solum opinatus Cass. ita (ita > einige Codd.) solum existimet Λ 4 ἡ πιστεύεσθαι ἵνα θεὸν = Λ] ἧ μὴ πιστεύεσθαι ἵνα θεὸν sy ἡ πιστεύεσθαι Σ; λέγεσθαι ἧ — θεόν nicht übersetzt von Cass. ι 6 πᾶσιν = Cass ΣΛ > B ι πᾶσιν τοῖς ~ y I 7 ἐτέθη καὶ BYFW Cass. ΣΛ > ry ι περὶ] παρὰ V ι 9 ἡμῶν ilCass. nobis Λ »scribendum est ἡμῖν« Val. ι 9/10 πιστεύομεν Β ι 10 μόνον BYFsW Cass. ΣΛ > ny ι 11 καὶ ἀγγέλων > W ι καὶ B Cass. et (Yariante auf) Λ ἧ YFry.Z ι nach ὥς + οἱ ryW ι 14 βαπτιζόμενοι — 15 πιστεύομεν Π in ea baptixati, unam deitatem et potestatem et divinitatcm et substanliam in euni esse credimus Cass. Cod. L βάπτ’. εἰς αὐτὴν μίαν θεότητα καὶ μίαν δυναστείαν καὶ μίαν οὐσίαν εἰς αὐτὴν πιστεύομεν Σ, unsicherer und unbrauchbarer Text in Λ; ob οὐσίαν εἰς αὐτὴν oder οὐσίαν αὐτῆς? vgl. substantiatn eiusdem viele Codd. Λ s. oben S. 301, 9f ι 16 οβ(??) am Rand HSS ι οὑν > s Symeon ι ἐπειδὴ] ἐπε n)