Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
εἰ δ’ ἔτι ἐκεῖνος ὁ ὄφις ὁ παλαιός, ἅπαξ καὶ >δεύτερον καταδηχθείς, πρὸς ἰδίαν τιμωρίαν ἀνάξῃ, ὅστις ἐκτὸς >ἐκκλησίας ὑπάρχει, ὃς σφῆλαι τοῖς ἑαυτοῦ θανατηφόροις >τινὰς ἀπίστους διαπειράζων οὐ παύεται, ταύτην ὥσπερ φθοράν >ἐκκλίνατε. ὅμως ὑμεῖς μεμνημένοι τῆς ἀποστολικῆς πίστεως, >μάλιστα ἥτις ἐν Νικαίᾳ παρὰ τῶν πατέρων ἐγγράφως >βεβαίῳ βαθμῷ ἰσχυρῶς τῇ πίστει ἀμετακίνητοι διαμείνατε· καὶ >ματαιολογίας καὶ ήφανισμένας ζητήσεις κατὰ ταύτης >ἀκούειν τοὺς κληρικοὺς ἢ τοὺς λαικοὺς ὑμῶν.
ἤδη γὰρ ἅπαξ τύπον >ἐδώκαμεν, ἵνα ὁ γινώσκων ἑαυτὸν Χριστιανὸν ἐκεῖνο φυλάττοι >παρὰ τῶν ἀποστόλων παρεδόθη, λέγοντος τοῦ ἁγίου Παύλου· >τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ’ ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα >ὁ γὰρ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ὁ κύριος ἡμῶν τῷ γένει >ἀνθρώπων διὰ τοῦ ἰδίου πάθους πληρεστάτην ἀπέδωκε >σωτηρίαν, ἵνα ὅλον τὸν ἄνθρωπον ταῖς ἁμαρτίαις >πάσης ἁμαρτίας ἐλευθερώσῃ.
τοῦτον εἴ τις ἤτοι ἀνθρωπότητος ἢ >θεότητος ἔλαττον ἐσχηκέναι εἴποι, πνεύματος διαβόλου >τῆς γεέννης υἱὸν ἑαυτὸν
[*](1/2 vgl. Apok. 12, 9. 20, 2 u. 10 — 3/4 vgl. II Tim. 2, 16—18 — 7 ι Kor. 15, 58. Kol. 1, 23. II Tim. 2, 19 — 8 vgl. II Tim. 2, 23. I Tim. 1, 4 u. 6. 6, 4 — 9/10 unten S. 297, 13 f? — 11/12 Gal. 1, 9 — 17 vgl. Hermas, Mand. 11, 3 — 18 Matth. 23, 15)[*](B4 V F HN (n) + GS (s) = r AL fy) W)[*](2 καταδηχθείς VFnyW καταδειχθείς G καταδίκας δειχθείς S percussus Cass. καταβληθείς, β aus ὁ corr., BS vgl. ἐβλήθη [proiectus est) Apok. 12, 9 ι Ὅστις] ὃς Β4 quique Cass., vgl. S. 297, 6 1 3 φαρμάκοις θανατηφόροις ~ L ι 4 τινὰς ἀπίστους] τινάς s, vgl. quosdam infidelium (so Cod. L, fidelium Ausgaben) tentare non cessat (σφῆλαι vorher nicht übersetzt) Cass.; man erwartet nach II Tim. 2, 18 (quorundam fidem) τήν τινων πίστιν ? doch ἀπίστους als proleptisch ταύτην sie ιι = hanc tanquam . . . corruptionem Cass. ι 5 ὑμεῖς B4VnW Cass. ἡμεῖς FsL > A ι 7 βεβαίῳ βαθμῷ] βεβαιῶ σταθμῶ VS, firmo gradu Cass., vgl. firmum fundamentum = στερεὸς θεμέλιος II Tim. 2, 19 ι ἰσχυρῶς τῇ πίστει ἀμετακίνητοι] stabiles in fide et immutabiles Cass. stabiles ἐδραῖοι) et immobiles Kol. 1, 23, vgl. I Kor. 15, 58 ι 8 ἠφανισμένας] exterminabiles Cass.; vielleicht ἡφαν. auch schlechte Übersetzung; ob lat. deyitandas? vgl. deuita II Tim. 2, 16 u. 23 κατά ταύτης B4 κατὰ τούτου V μετὰ τούτου FW μετὰ τοῦτο ryWc ab isto Cass. 9 ἤδη] οὐδὲ L ι 14/15 πληρεστάτην . . . σωτηρίαν, ρεστά und σωτὴρ auf Rasur, B4 I 15 ἐνεχόμενον] ἐλεγχόμενον V γρ. ἐνεχόμενον Ym, obnoxium Cass. ι 16 τοῦτο F I ἤτοι YFsyW ἧ B4 > n Cass. ι 17 εἴποι > s)>Τί τοίνυν πάλιν παρ’ ἐμοῦ ζητεῖτε τὴν καθαίρεσιν >ὃς καὶ ἐνταῦθα κρίσει τῆς ἀποστολικῆς καθέδρας, παρόντος >πέτρου τοῦ ἐπισκόπου τῆς Ἀλεξανδρέων πόλεως, καθῃρέθη ἅμα >διδασκάλῳ αὐτοῦ Ἀπολιναρίῳ,
ὃς καὶ ἐν ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως >ὀφειλομένας τιμωρίας καὶ βασάνους ὑπομενεῖ. εἰ δέ τινας κουφοτέρους >πείθει ἐκεῖνος, ὥς τινα ἐλπίδα ἔχων ὅστις τὴν ἀληθῆ ἐλπίδα >εἰς Χριστὸν τῇ ὁμολογίᾳ μετέβαλε, μετὰ τούτου ὁμοίως >ὅστις δή ποτε βούλεται τῷ κανόνι τῆς ἐκκλησίας ἀντιπαλαῖσαι. >ὁ θεὸς ὑμὰς ὑγιαίνοντας διαφυλάττοι, υἱοὶ τιμιώτατοι.«
Καὶ ἄλλα δέ τινα συναθροισθέντες ἐν τῇ μεγάλῃ Ῥώμῃ γεγράφασι κατὰ διαφόρων αἱρέσεων, ἅπερ ἀναγκαῖον ᾠήθην ἐνθεῖναι τῇ συγγραφῇ.
»Ὁμολογία τῆς καθολικῆς πίστεως, ἣν ὁ πάπας Δάμασος ἀπέστειλε >πρὸς τὸν ἐπίσκοπον Παυλῖνον ἐν τῇ Μακεδονίᾳ, ὃς ἐγένετο ἐν >Θεσσαλονίκῃ.
Ἐπειδὴ μετὰ τὴν ἐν Νικαίᾳ σύνοδον αὕτη ἡ πλάνη ἀνέκυψεν [*](2—4 vgl. Sozomen. YI 25, 6. Rufin. H. E. XI 20 — 12—S. 302, 15 S. Leonis opera III 400 f (= Λ). vgl. auch Maximin. c. Amb. 129 ed. Kauffmann S. 87, 41 f — 12—S. 299, 16 αὐτοῦ καὶ πάντα Cod. Vindobon. Hist. gr. f. 198b [von Theodoret ängige, mit Λ nahe verwandte Übersetzung] = J) [*](* 10—S. 302, 16 Nieeph. H. Ε. XII 18. Cass. IX 16 — 12—S. 302 syriac. Br. Mus. add. 14, 529 f. 1 v [auch add. 14, 533 f. 186 r] = Σ) [*](B4 [bis 11 συγγραφῇ] B [von 12 an] V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W) [*](2 ὅσ Β4VW Cass. > Fry ι 4 ἀπολλιναρίω Β4 ι τῆς > Β4 ι 6 ὅστις VFryW W qui Cass. > Β4 ι 7 μετὰ τούτου — 8 ἀντιπαλαῖσαι] sciant ἡ ewn isto similiter perituros, cum quo ecclesiasticae regulae resultahunt Cass. ι 8 ὅστις δή ποτε βούλεται Β4V am Rand Ac > FryW ι ἀντιπαλαῖσαι B4V ἀντιπαλαίσας FryW I 10 > F ι 11 ὠήθημεν θῆναι F ι 12 Γᾶ am Rand HSS ι Ὁμολογία — 14 Θεσσαλονίκῃ = Cass.] am Rand VA ι ὁ πάπας = Cass. Λ] ὁ μακαριώτατοσ πάπας J ἐπίσκοπος Σ > V ι ἀπέστειλεν Δάμασος ~ V ι 13 πρὸς — 14 Θεσσαλονίκῃ Π Cass. und, ἐν τῇ Μακεδονίᾳ , Σ πρὸς παυλῖνον τὸν ἀντιοχείασ ἐπίσκοπον J ad Paulinum Antiocheniim episcopum Λ ι τὸν > Vy Παυλῖνον ἐπίσκοπον ~ VΣCass. ι ὃς ΠΣ Cass. ὅτε Yal. ὥς ἐγένετο) γέγονεν B ι 15 ἐπειδὴ — ἀνέκυψεν Π Cass. Σ, aber vor ἐπειδὴ vielleicht eine Auslassung in Theodorets Übersetzung; vgl. J: μετὰ τὴν σύνοδον τὴν ἐν νικαία συνεκροτήθει σύνοδος ἐν τῆ ῥώμη παρὰ τῶν τῆς καθολικῆς πίστεως ἐπισκόπων· οἱ καὶ προσέθησαν περὶ τοῦ πνσ(??) τοῦ ἁγίου· ἐπειδὴ αὕτη ἧ πλάνη μετὰ ταῦτα ἀνεφάνη, und so ähr (unsicherer Text und zahlreiche Yarianten) in Λ)
>Ὁμοίως δὲ ἀναθεματίζομεν καὶ τοὺς τῇ τοῦ Σαβελλίου ἀκολου- >θοῦντας πλάνῃ τὸν αὐτὸν λέγοντας καὶ πατέρα εἶναι καὶ >Ἀναθεματίζομεν Ἄρειον καὶ Εὐνόμιον, οἳ τῇ ἴσῃ δυσσεβείᾳ, >καὶ τοῖ ῥήμασι διαφέροντες, τὸν υἱὸν καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα >εἰναι διισχυρίζονται.
>Ἀναθεματίζομεν τοὺς Μακεδονιανούς, οἵτινες ἐκ τῆς τοῦ >ῥίζης καταγόμενοι οὐχὶ τὴν ἀσέβειαν ἀλλὰ τὴν προσηγορίαν ἐνήλλαξαν.
>Ἁναθεματίζομεν Φωτεινόν, ὃς τὴν τοῦ Ἐβίωνος αἵρεσιν ἀνα- >καινίζων τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν μόνον ἐκ τῆς >ὡμολόγει.
>Ἀναθεματίζομεν καὶ τοὺς δύο υἱοὺς εἶναι διισχυριζομένους, >πρὸ τῶν αἰώνων καὶ ἄλλον μετὰ τὴν τῆς σαρκὸς ἐκ τῆς Μάριας >ἀνάληψιν.
>Ἀναθεματίζομεν κἀκείνους οἵτινες ἀντὶ λογικῆς ψυχῆς >διισχυρίζονται ὅτι ὁ τοῦ θεοῦ λόγος ἐστράφη ἐν τῇ ἀνθρωπίνῃ σαρκί.
>αὐτὸς γὰρ ὁ υἱὸς ὁ τοῦ θεοῦ λόγος οὐχὶ ἀντὶ τῆς λογικῆς καὶ νοερᾶς >ψυχῆς ἐν τῷ ἑαυτοῦ σώματι γέγονεν , ἀλλὰ τὴν ἡμετέραν, >λογικὴν καὶ νοεράν, ἄνευ τῆς ἁμαρτίας ψυχὴν ἀνέλαβέ τε καὶ ἔσωσεν.
[*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL fy) W)[*](1 τίτας B Cass. ΣΛ τινα YFryW, vgl. οἵτινες J ι 3 σὺν τῷ—4 πνεῦμα Π Cass. Σ αὐτὸ μετὰ τοῦ πρσ(??) καὶ τοῦ υἱοῦ μιᾶς ἐξουσίασ ὑπάρχον καὶ οὐσίας J = Λ ι 5 ὁμοίως δὲ Βry W Cass. Σ ὁμοίως VF > JΛ ι τοῦ nur in B 6 εἶναι καὶ υἱόν = J] καὶ υἱὸν εἶναι V εἶναι τὸν υἱόν F ι 7 οἱ] οἱ δὲ F 8 διαφέροντες BF διαφέρονται YryW, vgl. licet verbis diserepent Cass. licet sermone dissimili Λ εἰ καὶ τῶ λόγω ἀνόμοιοι J 1 10 τοῦ BV > FryW ι 12 φωτινόν BS ι αἰβίωνοσ B ι 15 υἱοὺσ εἶναι BAV Cass. J εἶναι υἱοὺς ry filios Λ υἱοὺσ, und εἶναι nach διισχυριζομένους ~, VF ι 16 τὴν > F ι ἐκ τῆς Μαρίας = Σ] ἐκ μάριας B ἐκ τῆς παρθένου J ex tirgine Cass. Λ ι 18 ἀντὶ λογικῆς ψυχῆσ Π Cass. Σ ἀντὶ ἀνθρωπίνησ λογικῆς καὶ νοερὰς ψυχῆσ J pro hominis anima rationabili et intelligibili Λ ι 20 αὐτὸς γὰρ — οὐχὶ = Cass. Σ] ὁπότε αὐτόσ’ ἐστιν ὁ υἱόσ ὁ τοῦ θῦ’ λόγος· καὶ οὐχὶ J = cum ipse filius sit verbum dei et tion Λ ὁ υἱὸς B Cass. ΣJΛ οὗτος VFiyW ι ὁ τοῦ θεοῦ λόγος = Cass. ΣJΛ] λόγος B 21 ψυχῆς vor 20 καὶ νοερὰς ~ B Cass., vor λογικῆς ~ ΣΛ und (mit ἀνθρωπίνης + vor λογικῆς) J ι 22 τε nur in B)>Ἁναθεματίζομεν καὶ τοὺς λέγοντας τὸν λόγον τοῦ θεοῦ τῇ >ἐκτάσει καὶ τῇ συστολῇ ἀπὸ τοῦ πατρὸς κεχωρίσθαι, καὶ >αὐτὸν ἢ μέλλειν τελευτᾶν βλασφημοῦντας.
>Τοὺς δὲ ἀπὸ ἐκκλησιῶν εἰς ἑτέρας ἐκκλησίας μετελθόντας ἄχρι >τοσούτου ἀπὸ τῆς ἡμετέρας κοινωνίας ἀλλοτρίους ἔχομεν, ἄχρις >πρὸς αὐτὰς ἐπανέλθωσι τὰς πόλεις ἐν αἷς πρῶτον >ἐὰν δέ τις, ἄλλου ἀπὸ τόπου εἰς τόπον μετελθόντος,
ἐν τόπῳ τοῦ >ζὼντος ἐχειροτονήθη, ἄχρι τοσούτου σχολάσῃ ἀπὸ τοῦ >ἀξιώματος ὁ τὴν ἰδίαν πόλιν καταλείψας ἄχρις οὑ ὁ >αὐτὸν ἀναπαύσηται ἐν κυρίῳ.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ ἀεὶ τὸν πατέρα καὶ ἀεὶ τὸν υἱὸν καὶ ἀεὶ >πνεῦμα τὸ ἅγιον εἶναι, ἀνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ τὸν υἱὸν γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρός, τουτέστιν >ἐκ τῆς οὐσίας τῆς θείας αὐτοῦ, ἀνάθεμα ἔστω.
>Εἴ τις μὴ εἴπῃ ἀληθινὸν θεὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, ὡς >θεὸν τὸν πατέρα αὐτοῦ, καὶ πάντα δύνασθαι καὶ πάντα εἰδέναι. >τῷ πατρὶ ἴσον, ἀνάθεμα >Εἴ τις εἴπῃ ὅτι ἐν σαρκὶ διάγων ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, ὅτε ἦν ἐν >γῇ, ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ σὺν τῷ πατρὶ οὐκ ἢν, ἀνάθεμα
[*](B V F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W)[*](1 καὶ BryW Cass. > VFJΛ ι λόγον = Σ Cass.] λόγον + τὸν υἱὸν J = 2 ἐκστάσει VF, ζήτει εἰ γρ. ἐκσ am Rand Ac ι κεχωρεῖσθαι B ι 3 αὐτὸν B Cass. Σ αὐτὸν εἶναι YFryW > Λ ι ἧ = Σ auf Cass. Cod. L] καὶ J = Λ 4 Τοὺς δὲ — 10 ἐν κυρίῳ nach 16 αὐτοῦ καὶ πάντα ~ J; man bemerke, wie wenig diese Bestimmung (gegen Meletius) mitten unter den Anathematismen am Platze scheint: nachträglicher Zusatz? ι nach ἀπὸ + τῶν B ι εἰς = J Σ ad Cass. ἐπὶ τὰς B ι ἑτέρας ΠΣ Cas. > Λ ι 5 κοινωνίας = Cass. ΣJΛ] ἐκκλησίασ V 5 u. 9 ἄχρι οὗ B ι 7 ἐὰν δέ — 8 ἐχειροτονήθη ΠΣ Cass. Cod. L εἰ δὲ ἄλλοσ εἰσ’ τὸν τοῦ μεταστάντος τόπον ἐκείνου ζῶντος ἔστι κατασταθείς J quodsi alius, alio transmigrante, m locum viventis ordinatus est Λ ι 8 σχολάση Bn vacet Cass. Λ σχολαζέτω J σχολάσειεν VF σχολάσει syW ι τοῦ ἀρχιερατικοῦ VW sacerdotii Cass. Λ τῆσ ἱερωσύνης J > H ι 9 ἀξιώματος YryWFm, vgl. τὸ ἀξίωμα J, dignitate Cass. Λ τάγματος BF Σ ι 10 αὐτὸν] αὐτὸς Y > B, vgl. eius (successor) Cass. Λ = J ι 11 ἀεὶ τὸν πρα(??) BYFrW Cass. ΣΛ πάντοτε τὸν πρα(??) J τὸν πρα(??) ἀεὶ y ι 12 τὸ ἅγιον πνα(??) n ι 13 εἴποι Bs, 13. 18 u. S. 300, 1 εἴπει Α 15 ἀληθινὸν1 — θεοῦ = Cass. Σ] ἀληθεινὸν τὸν υἱὸν τοῦ θυ(??) B verbum dei fllium dei deum (Yariante: verbum deum filium) Λ τὸν λόγον τοῦ θῦ’ υἱὸν θῦ’ J 15/16 ἀληθινὸν θεὸν BAWm deum (Variante deum verbum, statt »verum«) Λ ἀληθινὸν θινὸν VFrL Cass. Σ > J ι 18 διάγων Σ degens Cass. constitutus Λ > ry I 19 καὶ II Cass. > ΣΛ)