Historia Ecclesiastica

ἐπέστειλε δὲ καὶ πρὸς Ἀθανάσιον ἐκεῖνον τὸν τούτων πρόμαχον τῶν δογμάτων, γραφῆναί οἱ παρακαλῶν τὴν ἀκριβῆ περὶ τῶν Βείων διδασκαλίαν.

ὁ δὲ τοὺς λογιμωτέρους τῶν ἐπισκόπων ἀγείρας ἀντέγραψε τὴν ἐν Νικαίᾳ ἐκτεθεῖσαν πίστιν φυλάττειν παρακαλῶν, ὡς τοῖς ἀποστολικοῖς συμβαίνουσαν δόγμασιν. ἐνθήσω δὲ καὶ τὴν ἐπιστολήν, τῆς τῶν ἐντευξομένων προμηθούμενος ὠφελείας.

»τῷ Τῷ εὐλαβεστάτῳ καὶ φιλανθρωποτάτῳ Νικήτῃ Αὐγούστω ᾿ιοβιανῷ Ἀθανάσιος καὶ οἱ λοιποὶ ἐπίσκοποι οἱ ἐλθόντες ἐκ προσώ- που πάντων τῶν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου καὶ Θηβαΐδος καὶ Λιβύων ἐπισκοπων.

Πρέπουσα θεοφιλεῖ βασιλεῖ φιλομαθὴς προαίρεσις καὶ πόθος τῶν οὐρανίων· οὕτως γὰρ ἀληθῶς καὶ τὴν καρδίαν ἔχεις ἐν χειρὶ θεοῦ καὶ τὴν βασιλείαν μετ’ εἰρήνης πολλαῖς ἐτῶν περιόδοις ἔπι τελέσεις.

θελησάσης τοίνυν τῆς σῆς εὐσεβείας μαθεῖν παρ’ ἡβῶν τὴν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πίστιν, εὐχαριστήσαντες ἐπὶ τούτῳ τῷ [*](11—S. 216, 7 bei Timotheus fr. 182 [Lietzmann, Apollinaris 279] — 216, 7 bei Athanas. PG 26, 813 — 16/17 Prov. 21, 1) [*](* 1—8 Cod. syriac. Br. Mus. Add. 14, 725 f. 190r (= Σ) — 1—S. 216, 16 Cass.) [*](VII 3 — 4—S. 216, 9 Niceph. H. E. X 42) [*](B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F W [von 11 an]) [*](1 β am Rand HSS ι βασιλευομένης ὑπ’ αὐτοῦ ~ V2 ι 2 μὲν nur in B ι 3 διαγορεύοντα] κελεύοντα B ι παρεγγυῶντα V2HAc παρεγγυῶν BNsyF > Σ ι 4 ἐκτεθεῖσαν BV2Cass. Σ > ryF ι πίστιν ἐν Νικαίᾳ ~ B ι 5 πρόμαχον] ὑπέρμαχον B ι 6 οἱ BV2 αὐτώ ryF ι 7 λογιμωτέρουσ By λογιωτέρους V2 ἐλλογιμωτέρουσ rNic. ἐλλογικωτέρουσ F ι 9 συμβαίνουσιν B ι 11 γ am Rand BY2yF ι ὑπαγορία τοῦ μεγάλοι· ἀθανασίου sm ι nach Τῷ + μεγάλω καὶ s, Tim. wie im Text ι εὐλαβεστάτῳ] εὐσεβεστάτῳ WTim., piissimo Cass. ι 12 ἰοβιανῶ Y2LW Tim. und, ο auf Rasur, AF ἰωβιανῶ B ἰουβιανῶ r ι 13 λιβύων V2ryF Tim. λιβύησ BW Libyae Cass. ι 14 ἐπίσκοποι y ι 15 προαίρεσις = Cass. Athan. Tim.] πρόσρησις B ι 16 ἔχεις] ἔχοισ n ἕξεις Athan. Tim. habens Cass. ι 17 καὶ τὴν — 18 ἐπιτελέσεις Π Cass. Tim. > Athan. ι 17/18 ἐπιτελέσεις] ἐπιτελέσαισ n διατελέσεις Tim., gubernabis Cass. ι 19 τούτῳ = Tim. ob hoc Cass.] τοῦτο AG τούτοις Athan.)

ταύτην γὰρ ἀθετήσαντές τινες ἡμῖν μὲν ποικίλως ἐπεβούλευσαν ὅτι μὴ πει- θόμεθα τῇ Ἀρειανῇ αἱρέσει, αἴτιοι δὲ γεγόνασιν αἱρέσεως καὶ σχι- >σμάτων τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ. ἡ μὲν ἀληθὴς καὶ εὐσεβὴς εἰς τὸν >κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν πίστις φανερὰ πᾶσι καθέστηκε καὶ >ἐκ τῶν θείων γραφῶν γιγνωσκομένη τε καὶ ἀναγιγνωσκομένη.

ἐν ταύτῃ >γὰρ καὶ οἱ ἅγιοι τελειωθέντες ἐμαρτυρήθησαν καὶ νῦν ἀναλύσαντές >εἰσιν ἐν κυρίῳ. ἔμεινε δὲ ἀεὶ ἡ πίστις διὰ παντὸς ἀβλαβής εἰ μὴ >πονηρία τινῶν αἱρετικῶν παραποιῆσαι ταύτην ἐτόλμησεν. Ἄρειος >γάρ τις καὶ οἱ σὺν αὐτῷ διαφθεῖραι ταύτην καὶ ἀσέβειαν κατ’ αὐτῆς ἐπεισαγαγεῖν ἐπεχείρησαν, φάσκοντες ἐξ οὐκ ὄντων καὶ κτίσμα καὶ >ποίημα καὶ τρεπτὸν εἶναι τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, πολλούς τε ἐν τούτοις >ἡπάτησαν, ὥοτε καὶ τοὺς δοκοῦντας εἶναί τι συναπαχθῆναι αὐτῶν τῇ δυσφημίᾳ.

καὶ φθάσαντες μὲν οἱ ἅγιοι πατέρες ἡμῶν, συνελθόν- τες ὡς προεῖπον ἐν τῇ κατὰ Νικαίαν συνόδῳ, τὴν μὲν Ἀρειανὴν αἵρεσιν ἀνεθεμάτισαν, τὴν δὲ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πίστιν ὡμο- λόγησαν ἐγγράφως, ὥστε ταύτης πανταχοῦ κηρυττομένης ἀποσβε- σθῆναι τὴν ἀναφθεῖσαν αἵρεσιν παρὰ τῶν αἱρετικῶν.

ἢν μὲν οὑν αὕτη κατὰ πᾶσαν ἐκκλησίαν γιγνωσκομένη τε καὶ κηρυττομένη.

ἀλλ’ ἐπειδὴ τὴν Ἀρειανὴν αἵρεσιν ἀνανεῶσαι βουλόμενοι τινὲς μὲν [*](7 vgl. II Kor. 3, 2 — 7—9 vgl. Hebr. 11, 2f u. 39—40. Phil. 1, 23 — Gal. 2, 6 u. 13) [*](B V2 HN (n) + GS(s) = r AL (y) F W) [*](1/2 ἐν Νικαίᾳ ὁμολογηθεῖσαν ~ s Athan. ι 3/4 πειθόμεθα BV2HSW πειθόμενοι NGF ἐπείσθημεν y ἐπειθόμεθα Athan. Tim. quod non . . . consentiremus Cass. I 4 αἱρέσεως = Cass. Athan. Tim. > A, διαιρέσεως Val. ι 5 μὲν] μὲν οὑν V2 ergo Cass. μὲν γὰρ Athan. Tim. ι 6 καθέστηκε πᾶσι ~ r ι καὶ Π Cass. > Athan. Tim. ι 8 ἐμαρτυρήθησαν BV2GFW martyrio consummati sunt Cass. ἐμαρτύρησαν Sy Athan. Tim. ι 9 ἔμεινε δὲ ἀεὶ (άεὶ > W, nach ἡ πίστις ~ Π manserat itaque semper Cass. καὶ ἔμεινεν ἂν Athan. ἔμεινεν δ' ἂν Tim. ι διὰ παντὸς ἀβλαβής = Tim.] ἀβλαβὴς διὰ παντόσ r Athan. ἀβλαβής W illaesa Cass. ι 10 ταύτην V2Athan. Tim. eam Cass. > BryFW ι 11 τις > Y ι 12 ἐξ οὐκ ὄντων = Cass. Athan. Tim. > V2 ι 15 δυσφημίᾳ] βλασφημία WAthan.Tim. blasphemia Cass. ι 16 προεῖπον Π προείπομεν Athan. Tim. praedirimus Cass. ι 17 καθολικῆς ἐκκλησίας] ἐκκλησιαστικῆσ s ι 18 ἐγγράφως = Cass. Athan. Tim. > V2 ι 19 ἀναφανεῖσαν F ι 20 αὕτη BryFW Cass. Tim. αὕτη + πανταχοῦ Y2AcAthan. ι γιγνωσκομένη = Athan. Tim.] ἀναγινωσκομένη W legehatur Cass. ι 21 ἀλλ’ — S. 214, 5 γεγονός > W ι ἀνανεῶσαι = Athan. Tim.] ἀνανεώσασθαι B ι 21 f μὲν αὐτὴν = Tim.] αὐτὴν V2 ταύτην μὲν Athan.)

Γίγνωσκε, θεοφιλέστατε Αὔγουστε, ὅτι αὕτη μέν ἐστιν ἡ ἐξ αἰῶνος κηρυττομένη, ταύτην δὲ ὡμολόγησαν οἱ ἐν Νικαίᾳ συνελθόν- τες πατέρες καὶ ταύτῃ σύμψηφοι τυγχάνουσι πᾶσαι αἱ κατὰ τόπον ἐκκλησίαι, αἱ τε κατὰ τὴν Σπανίαν καὶ Βρεττανίαν καὶ Γαλλίας, καὶ τῆς ᾿ιταλίας πάσης καὶ Δαλματίας, Δακίας τε καὶ Νυσίας Μακε- δονίας καὶ πάσης Ἑλλάδος, καὶ αἱ κατὰ τὴν ᾿Αφρικὴν πᾶσαι καὶ Σαρδανίαν καὶ Κύπρον καὶ Κρήτην, Παμφυλίαν τε καὶ Λυκίαν καὶ ᾿ισαυρίαν, καὶ αἱ κατὰ πᾶσαν Αἴγυπτον καὶ Λιβύας καὶ Πόντον καὶ >Καππαδοκίαν καὶ τὰ πλησίον μέρη, καὶ οἱ κατὰ τὴν ᾿ανατολὴν ἐκκλησίαι, πάρεξ ὀλίγων τῶν τὰ Ἀρείου φρονούντων.

πάντων γὰρ τῶν προειρημένων τῇ πείρᾳ ἐγνώκεμεν τὴν γνώμην καὶ γράμματα ἔχομεν. καὶ οἴδαμεν, θεοφιλέστατε Αὔγουοτε, ὅτι κἂν ὀλίγοι τινὲ· [*](B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F W) [*](2 δὲ > V2 I nach σχηματίζονται + μὲν Athan. Tim. ι 5 ἀναγκαῖον s I 6 γιγνομένην = Cass. Athan.] γινωσκομένην W Tim. ι 7 εὐσεβείᾳ = Tim.] εὐλαβείᾳ F Athan. ι τὴν ἐν — 8 θεοσέβεια > s ι 10 Γίγνωσκε — S. 215,3 καὶ ὑπὲρ > W ι αὕτη μέν ἐστιν ἡ Parm.] αὕτη μὲν ἧ V2rF αὕτη μὲν BTim. αὕτη ἐστὶν ἧ j haec quidem praedicatur Cass. ταῦτα μὲν (. . . κηρυττόμενα) Athan.; ἐστι steht nach 11 αἰῶνός bei Athan. Tim. ι 11 δὲ = Athan. Tim. et Cass. > y ι 12 ταύταισ V2 I 13 αἵ übergeschrieben V 2 ι ἱσπανίαν y ι 14 vor τῆς + αἱ übergechrieben H ι Δαλματίας Δακίας Athan. Tim. δαλματίασ καππαδοκίασ BV2 καμπανίασ δαλματίασ δακίασ y καππανίασ καὶ δαλματίασ Καππαδοκίας F δαλματίασ καμπανίασ r in Dalmatiis Cass.; ob Δαλματίας, Παννονίας, Δακίας? vgl. S. 101, 6 I 15 αἱ = Tim. B Athan., übergeschrieben V2 ι πᾶσαι Π Tim. πᾶσαν Athan. in universa Africa Cass. ι 16/17 Ἰσαυρίαν καὶ Λυκίαν ~ n ι 17 nach ᾿ισαυρίαν + καὶ Πισιδίαν Tim. ι αἱ Hs Athan. Tim. > BV2NsyF ι κατὰ>y ι λιβύασ BaL Λίβυας A τἀς Λιβύας Athan. Tim. λιβίησ N λιβύην V2HF Libya Cass. ι B ι 18 τιν’ ἀνατολὴν B Athan. Codd. Par. Bas. ἀνατολὴν Tim. ἀνατολὰς V2ryF ι 20 πείρᾳ ἐγνώκαμεν] παραεγνώκαμεν B ι γράμματα = Athan. Τἰm] τὰ γράμματα B — 21 οἴδαμεν Π Cass. οἶδας Athan. Tim. ι κἀν] καὶ L κὰν Ac)