Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
εἰ γὰρ μάθοι, ἔφη, τὸ πλῆθος ζήλῳ θείῳ συντεθραμμένον, σὲ μὲν κατακοντιοῦσιν , ἐγὼ δὲ τὰς ὑπὲρ τῆς σῆς τελευτῆς εἰσπραχθήσομαι δίκας«. ταῦτα εἰπὼν καὶ τὴν ἑσπερινὴν λειτουργίαν συνήθως ἐπιτελέσας, περὶ αὐτὰς τοῦ ὕπνου τὰς εἰσβολάς, ἑνὶ θαρρήσας τῶν οἰκετῶν, μόνος ἐξελήλυθεν ὁ πρεσβύτης βαδίζων· εἵπετο δὲ ὁ θεράπων, προσκεφάλαιον μόνον καὶ βιβλίον κομίζων.
καταλαβὼν δὲ τοῦ ποταμοῦ τὴν ὄχθην (παρ᾿ αὐτοὺς γὰρ τοῦ ἄστεως τοὺς περιβόλους ὁ Εὐφράτης ἔχει τὸν πόρον), ἐπέβη τε πορθμείου καὶ τοῖς ἐρέταις ἐλαύνειν ἐπὶ τὸ Ζεῦγμα προσέταξεν. ἡμέρας δὲ γενομένης, ὁ μὲν τὸ Ζεῦγμα κατέλαβεν, τὰ δὲ Σαμόσατα ὀδυρμῶν ἢν καὶ θρήνων μεστά.
τοῦ γὰρ οἰκέτου ἐκείνου τοῖς γνωρίμοις τὰ προστεταγμένα μηνύσαντος, καὶ τίνας μὲν αὐτῷ συνεκδημῆσαι προσήκει, ποίας δὲ βίβλους κομίσαι, ὠλοφύροντο μὲν ἅπαντες τοῦ ποιμένος τὴν στέρησιν, πλήρης δὲ ὁ τοῦ ποταμοῦ πόρος τῶν πλεόντων ἐγένετο.
ἐπειδὴ δὲ ἀφίκοντο καὶ τὸν ποθούμενον εἶδον ποιμένα, ὀδυρόμενοι μὲν καὶ στένοντες καὶ πηγὰς δακρύων προχέοντες πείθειν ἐπειρῶντο μένειν, καὶ μὴ προέσθαι τοῖς λύκοις τὰ πρόβατα.
ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἔπεισαν ἤκουσαν δὲ αὐτοῦ τὸν ἀποστολικὸν ἀναγινώσκοντος νόμον ὃς διαγορεύει σαφῶς ἀρχαῖς καὶ ἐξουσίαις ὑποτάσσεσθαι) οἱ μὲν αὐτῷ χρυσίον προσήνεγκαν, οἱ δὲ ἀργύριον, ἄλλοι δὲ ἐσθῆτα, ἕτεροι δὲ οἰκέτας, ὡς εἰς ξένην καὶ ἑκὰς κειμένην ἀπαίροντι γῆν.
ὁ δὲ σμικρά τινα παρὰ τῶν γνωριμωτέρων λαβὼν καὶ διδασκαλίαις [*](2 vgl. Basil. Epist. 243, 2 PG 32, 905 A — 21 Tit. 3, 1) [*](B V2 HN(n) + GSP(s) = r AL (y) F) [*](2 οἱ V2 αὐτῶ iLF αὐτώ καὶ A > B ι παρεγγύησεν B παρέγγύησε V2 4 κατακοντιοῦσιν BV2 καταποντιοῦσιν ryF, interimet Cass. ’de peur que le peuple . . . ne le « Michael ι 1) παρ’ αὐτώ — 10 τῶ περιβόλῳ yF, juxta ipsos nmros Cass. ι ἄστεως BP, ο auf Rasur V2F ἄστεοσ nGSy ι 10 πορθμείου Η πορθμίου BV2 πορθμίω s πορθμείῳ NyF ι 11 προσέταξεν] παρηγγύησε y ι ἡμέρας — 12 κατέλαβεν BV2 Cass. > ryF ι 12 γεναμένησ B ι 15 ὀλοφύρωντο B ingemiscebant Cass. ὠλοφύραντο, aber α scheint aus ο corr., V2 ι 17 ποιμένα εἶδον cvD B ι 18 μὲν > B ι 19 πρόβατα BrNic. ores Cass. θρέμματα V2BmyF ι 20 δὲ2] γὰρ B ι ἀναγιγνώσκοντα B ι 22 ἤνεγκαν B, obiulerunt Cass. ἄργυρον n ι ἄλλοι δὲ BV2 οἱ δὲ ryF ι αἰσθητὰ B ι 23 ὥς εἰς ξένην > yF, am Rand Ae ι καὶ] τὴν L ι ἑκὰς κειμένην yF κεκακισμένην B πόρρω κειμένην T ἀπῳκισμένην V2 tanquani ad ’percgrinam et exlraneam propcranti terram Case.)
Διηγήσομαι δὲ καὶ τῆς τούτων πίστεως τὸ θερμόν τε καὶ ἀκραιφνές, ἀδικεῖν νομίζων εἰ μὴ διὰ τῆς συγγραφῆς ἀείμνηστος γένοιτο. ἐπειδὴ γὰρ οἱ τῆς Ἀρείου συμμορίας, τοῦ πάντα ἀρίστου ποιμένος τὴν ποίμνη,, γυμνώσαντες, ἕτερον ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο πρόεδρον, οὐδεὶς τῶν τὴν πόλιν ἐκείνην οἰκούντων, οὐ πενίᾳ συζῶν, οὐ πλούτῳ κομῶν. οὐκ οἰκέτης, οὐ χειροτέχνης, οὐ γηπονος, οὐ φυτοκόμος, οὐκ ἀνήρ, οὐ γυνή, οὐ νέος, οὐ πρεσβύτης, εἰς ἐκκλησιαστικὸν συνήθως ἀφίκετο σύλλογον· μόνος δὲ διῆγεν ἐκεῖνος, οὐδενὸς αὐτὸν οὔτε ὁρῶντος οὔτε λόγου μεταδιδόντος, καίτοι φασὶν αὐτὸν ἐπιεικείᾳ συνεζηκέναι ποiλῇ. ἐρῶ δὲ καὶ τούτου τεκμήριον.
Ἐπειδὴ γὰρ λούσασθαι βουληθέντος οἱ οἰκέται τοῦ βαλανείου τὰς θύρας ἔκλεισαν τοὺς εἰσελθεῖν βουλομένους κωλύοντες, πλῆθος πρὸ τῶν θυρῶν θεασάμενος ἀναπετάσαι ταύτας ἐκέλευσε, καὶ ἀδεῶς τοῦ λουτροῦ τοὺς πάντας κοινωνῆσαι προσέταξε. ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἔνδον ἐν τοῖς θόλοις πεποίηκε. λουομένῳ γὰρ αὐτῷ παρεστηκότας ἰδών συμμετασχεῖν τῶν θερμῶ, ὑδάτων ἐκέλευσεν· οἱ δὲ σιγῶντες εἱστήκεισαν. ὁ δὲ τιμὴν τὴν στάσιν ὑπολαβών, θᾶττον ἀναβὰς ἐξελήλυθεν.
οἱ δὲ τοῦ τῆς αἱρέσεως ἄγοις καὶ τὸ ὕδωρ μετεσχηκέναι νομίσαντες, ἐκεῖνο μὲν τοῖς ὑπονόμοις παρέπεμψαν ἕτερον δὲ αὐτοῖς κερασθῆναι προσέταξαν. τοῦτο μαθὼν ἐκεῖνος ᾤχετο τὴν πόλιν καταλιπών, πόλιν οἰκεῖν ἀπεχθανομένην καὶ κοινὴν δυσμένειαν ἔχουσαν ἀβέλτερον εἶναι νομίσας καὶ λίαν ἀνόητον.
[*](B V2 HN(n) + GSP(s) = r AL (j) F)[*](1 πάντας B ι 3 καὶ > n ι 5 ιε am Rand BV2s ι 7 ἐπειδὴ: ιε am Rand ny ι 8 προυβάλλοντο yF ι 10 κομῶν] κωμῶν BG, ο auf Rasur V2 μάμπων n ι 12 ἀφίκοντο V2 ι 13 ὁρῶντεσ B ι λόγων n ι μεταδιδόντος λόγου ~ V2 ι 14 τούτου] τοῦτο τὸ V2 cuius rei hoc. probatur indicium Cass. ι 17 τοὐ] οἱ V2 ι 18 τούς πάντας B omnes Cass. > V2ryF, τὼ βουλμένῳ Nic. ι κοινωνῆσαι BV2 κοινωνεῖν ryF Nic. ι ταὐτὸ δὲ τοῦτο = hoc idem Cass.] τοῦτο δὲ B τὸ ἴσον δὲ Nie. ι 19 ἐποίησεν B ι λουομένου γὰρ αὐτοδαῆ, V2, lananti sibi Cass. 20 ἐκέλευσεν] προσέταξεν V2 ι 21 εἱστήκεισαν] ἑστήκεσαν B in εἱστήκεσαν corr. V2, s. S. 239, 23 ι τὴν στάσιν τιμὴν ~ L ι ἀναβάς V2nSF ascendens Cass. ἀναστάς BGPy,vgl. Polyd. u. Exe. Bar. ἡνίκα . . . ἀνῆλθεν ι 22 μετεσχηκέναι] μετεσχηματηκέναι B ι 23 τοῖς ὑπονόμοις μὲν ~ B ι 24 προσέταξ//// V2 ι 20 καὶ > yF, κοινὴν übergeschrieben Ac)Τοῦ δὲ Εὐνομίου τὰ Σαμόσατα καταλιπόντος οὕτω γὰρ ὠνομάζετο), Λούκιον αὐτοῖς ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο, προφανῆ λύκον καὶ τῶν προβάτων ἐπίβουλον. ἀλλὰ καὶ ποιμένος ἔρημα ὄντα τὰ πρόβατα τὰ ποιμένων εἰργάζετο· διετέλεσαν γὰρ τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν φυλάττοντες ἄσυλον.
ὅπως δὲ καὶ τοῦτον ἅπαντες ἐμυσάττοντο, ἕτερον διδάξει διήγημα, διήγημα.
Μειράκια γὰρ δὴ κατὰ τὴν ἀγορὰν οφαῖραν ἀλλήλοις ἀντέπεμπον.
τερπόμενα τῇ παιδιᾷ τούτου δὲ παριόντος. συνέβη τὴν σφαῖραν ἐκπεσοῦσαν διὰ τῶν τοῦ ὄνου διαβῆναι ποδῶν. οἱ δὲ ἀνωλόλυξαν, μύσους ἀναπλησθῆναι τὴν σφαῖραν ὑπειληφότες· ὁ δὲ συνεὶς ἐκέλευσεν ἑνὶ τῶν ἑπομένων προσμεῖναι καὶ γνῶναι τὸ δρώμενον.
οἱ δὲ παῖδες πῦρ ἀνάψαντες καὶ τὴν σραῖραν διὰ τῆς φλογὸς ἀκοντίσαντες, οὕτω καθαίρειν ὑπέλαβον καὶ οἶδα μὲν ὡς μειρακιῶδες τοῦτο καἰ τῆς παλαιᾶς λείψανον συνηθείας· ἱκανὸν δὲ ὅμως τεκμηριῶσαι τὸ μῖσος ὁπόσον εἶχεν ἡ πόλις ἐκείνη περὶ τὴν Ἀρείου συμμορίαν.