Historia Ecclesiastica
Theodoret, Bishop of Cyrus
Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.
»ἐν >τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς«. διὸ δὴ καὶ ὁ τιμῶ, τὸν υἱὸν τιμᾷ >τὸν πατέρα, καὶ εἰκότως· πᾶσα γὰρ ἀσεβὴς φωνὴ εἰς τὸν υἱὸν λέ- >γεσθαι τολμωμένη εἰς τὸν πατέρα τὴν ἀναφορὰν ἔχει. Καὶ τί λοιπὸν ἔτι θαυμαστὸν ὃ μέλλω γράφειν, ἀγαπητοί, εἰ >τὰς κατ’ ἐμοῦ ψευδεῖς διαβολὰς καὶ τοῦ εὐσεβεστάτου ἡμῶν λαοῦ >ἐκθήσομαι;
οἱ γὰρ κατὰ τῆς θεότητος τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ παραταξά- >μενοι οὐδὲ τὰς καθ᾿ ἡμῶν ἀχαρίστους παροινίας παραιτοῦνται λέ- >γειν· οἵ γε οὐδὲ τῶν ἀρχαίων τινὰς συγκρίνειν ἑαυτοῖς ἀξιοῦσιν >οὐδὲ οἶς ἡμεῖς ἐκ παίδων ὡμιλήσαμεν διδασκάλοις ἐξισοῦσθαι ̓νἐχον- >ται, ἀλλ’ οὐδὲ τῶν νῦν πανταχοῦ συλλειτουργῶν τινα εἰς μέτρον >σοφίας ἡγοῦνται, μόνοι σοφοὶ καὶ ἀκτήμονες καὶ δογμάτων εὑρεταὶ >λέγοντες εἶναι, καὶ αὐτοῖς ἀποκεκαλύφθαι μόνοις ἅπερ οὐδενὶ τῶν >ὑπὸ τὸν ἥλιον ἑτέρῳ πέφυκεν ἐλθεῖν εἰς ἔννοιαν.
ὢ ἀνοσίου τύφου >καὶ ἀμέτρου μανίας καὶ μελαγχολικῆς ἡρμοσμένης δόξης κενῆς καὶ >σατανικοῦ φρονήματος εἰς τὰς ἀνοσίους αὐτῶν ψυχὰς ἀποσκιρώσαντος.
>οὑ κατῄδεσεν αὐτοὺς ἡ τῶν ἀρχαίων γραφῶν φιλόθεος σαφήνεια, >οὐδὲ ἡ τῶν συλλειτουργῶν σύμφωνος περὶ Χριστοῦ εὐλάβεια τὴν >κατ᾿ αὐτοῦ θρασύτητα αὐτῶν ἠμαύρωσεν. ὢν οὐδὲ τὰ δαιμόνια τῆς >ἀνοσιουργίας ἀνέξεται, φωνὴν βλάσφημον κατὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ >εἰπεῖν φυλαττόμενα.
[*](1/2 Job. 14, 8—9 — 3/4 vgl. Sap. Sal. 7, 26 — 4/5 Psal. 35, 10 — 5/6 vgl. Job. 5, 23)[*](* 8—19 Niceph. H. Ε. VIII 7)[*](A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z Τ W [von 8 Καὶ τί — 19 φρονήματος])[*](1 ἐμφανίζει] ἐμφαίνει Τ ι 3 αὐτοῦ εἰκόνος ~ TCass. ι 4 ὧν] ὂν n, vgl. Cass. : qtiem similiter ι 8 ἔτι] ἐστι sT, ἔτι fehlt bei Cass. ι εἰ] εἰσ’ s ι 9 λαοῦ Α s λαοῦ ἥμων ~ TW, nostrum populum. Cass. ι 11 ἀχρήστους Τ, ingratas Cass. ι 12 ἑαυτοὺς A. ι 15 σοφίας>W ι ἀκτήμονες] ἐπιγνώμονες Ρron.13,10) oder ἐπιστήμονες (z. B. Jes. 5, 21)? Jülicher ι 18 μανίας = Cass.] κακίας A ι S Sirmond mit Verbesserang der Tbeodoretiscben Überlieferung; nicht übersetzt von Cass.; μελαγχολίᾳ Christ. ι 19 εἰς — ἀποσκιρώσαντος > V ἀποσκιρώσαντος AnST ἀποσχηρώσαντοσ DF ἀποσκιράσαντοσ G ἐγσκηνώσαντοσ L am Rand A rehementer insiliens [= ἀποσχιρτήσαντος nach Val., s. S. 8, 18) Cass. 22 ἠμέρωσεν Τ mansuefecit Cass.)>Ταῦτα μὲν οὑν ἡμῖν κατὰ τὴν παροῦσαν δύναμιν ἐπηπορήοθω >πρὸς τοὺς ἀπαιδεύτῳ ὕλῃ κατὰ τοῦ Χριστοῦ κονισαμένους καὶ τὴν >εἰς αὐτὸν εὐσέβειαν ἡμῶν συκοφαντεῖν προθεμένους.
φασὶ γὰρ ἡμᾶς >οἱ φληνάφων ἐφευρεταὶ μύθων, ἀποστρεφομένους τὴν ἐξ οὐκ ὄντων >ἀσεβῆ καὶ ἄγραφον κατὰ Χριστοῦ βλασφημίαν, ἀγέννητα διδάσκειν >δύο, δυοῖν θάτερον δεῖν εἶναι λέγοντες οἱ ἀπαίδευτοι, ἢ ἐξ οὐκ >ὄντων αὐτὸν εἶναι φρονεῖν, ἢ πάντως ἀγέννητα λέγειν δύο· ἀγνο- >οῦντες οἱ ἀνάσκητοι ὡς μακρὸν ἂν εἴη μεταξὺ πατρὸς ἀγεννήτου >καὶ τῶν κτισθέντων ὑπ’ αὐτοῦ ἐξ οὐκ ὄντων, λογικῶν τε καὶ >ἀλόγων.
ὧν μεσιτεύουσα φύσις μονογενής, δι’ ἧς τὰ ὅλα ἐξ οὐκ >ὄντων ἐποίησεν ὁ πατὴρ τοῦ θεοῦ λόγου, ἐξ αὐτοῦ τοῦ ὄντος πα >τρὸς γεγέννηται· ὡς καὶ αὐτός που διεμαρτύρατο λέγων ὁ κύριος »ὁ ἀγαπῶν τὸν πατέρα ἀγαπᾷ καὶ τὸν υἱὸν τὸν ἐξ αὐτοὶ γεγεννημένον«.
>Περὶ ὤν ἡμεῖς οὕτως πιστεύομεν, ὡς τῇ ἀποστολικῇ ἐκκλησίᾳ >δοκεῖ· εἰς μόνον ἀγέννητον πατέρα, οὐδένα τοῦ εἶναι αὐτῷ τὸν >αἴτιον ἔχοντα, ἄτρεπτόν τε καὶ ἀναλλοίωτον, ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ >ὡσαύτως ἔχοντα, οὔτε προκοπὴν οὔτε μείωσιν ἐπιδεχόμενον, νόμου >καὶ προφητῶν καὶ εὐαγγελίων δοτῆρα, πατριαρχῶν καὶ ἀποστόλων >καὶ ἁπάντων ἁγίων κύριον· καὶ εἰς ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν >υἱὸν τοῦ θεοῦ μονογενῆ γεννηθέντα οὐκ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος ἀλλ’ ἐκ >τοῦ ὄντος πατρός, οὐ κατὰ τὰς τῶν σωμάτων ὁμοιότητάς ταῖς >τομαῖς ἢ ταῖς ἐκ διαιρέσεων ἀπορροίαις, ὥσπερ Σαβελλίῳ καὶ Βαλεν- >τίνῳ δοκεῖ, ἀλλ’ ἀρρήτως καὶ ἀνεκδιηγήτως, κατὰ τὸν εἰπόντα, ὡς >ἀνωτέρω παρεθήκαμεν· »τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται;« [*](5f vgl. unten 26, 8f — 13/14 ι Joh. 5, 1 — 25 oben 14, 3/4 Jes. 53, 8) [*](A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z Τ) [*](1 ἐπηπορήσθω AS ἐπιπορήσθω G ἐπηπορείσθω LF ἐπιπορείσθω n ἐπιπορίσθω T ἐπαπορείσθω D ἐπεισπορίσθω V, haec . . . iacula . . . dirigantur Cass. ι2 ὕλῃ = materia Cass. ὑλακὴ T ι κατὰ τοῦ χυ(??) An κατὰ χυ zT κατὰ s 3 προσθεμένους T προ///θεμένουσ V, contendunt Cass. ι 4 εὑρεταὶ z ι 6 vor ἀγέννητα ~ T ι δεῖν > sV ι λέγοντες ’δειν εἶναι ~ An, esse oportere dicentes Cass. ι 8 μακρὸν nsT μακρὰν Az ι nach εἴη + ἡ DL ι 9 τε > ALV I 11 πεποίηκεν s I vor ἐξ + ἢ L übergeschrieben Ac, + ὅσ D, Cass. wie im Text ι 13 ἀγαπᾶ καὶ An ἀγαπᾶ szTCass. ι 13/14 γεγεννημένον ἐξ αὐτοῦ ~ AJoh., Cass. wie im Text ι 17 τὰ übergeschrieben Ac ι 18 οὔτε2] οὐδὲ Τ I 20 κύριον2 > z ι τὸν > Ans, übergeschrieben Ac ι 21 nach θεοῦ + τὸν z übergeschrieben Ac ι 21/22 πατρός vor ἀλλ’ ἐκ ~ Τ, Cass. wie im Text ι 23 διαιρέσεων AnzCass. διαιρέσεως sT)
>ἅπερ οὐ παρ’ ἐμοῦ δεῖ μαθεῖν ἄνδρας τῷ τῆς ἀληθείας πνεύματι >κινουμένους, ὑπηχούσης ἡμᾶς καὶ τῆς φθασάσης Χριστοῦ περὶ τούτου >φωνῆς καὶ διδασκούσης· »οὐδεὶς οἶδε τίς ἐστιν ὁ πατήρ, εἰ μὴ >ὁ υἱός· καὶ οὐδεὶς οἶδε τίς ἐστιν ὁ υἱός, εἰ μὴ ὁ πατήρ‘. >ἄτρεπτον τοῦτον καὶ ἀναλλοίωτον ὡς τὸν πατέρα, ἀπροσδεῆ καὶ >τέλειον υἱόν, ἐμφερῆ τῷ πατρὶ μεμαθήκαμεν, μόνῳ τῷ ἀγεννήτῳ >λειπόμενον ἐκείνου. εἰκὼν γάρ ἐστιν ἀπηκριβωμένη καὶ ἀπαρἀλλα- >κτος τοῦ πατρός.
πάντων γὰρ εἶναι τὴν εἰκόνα πλήρη δι’ ὢν ἡ >μείζων ἐμφέρεια, δῆλον ὡς αὐτὸς ἐπαίδευσεν ὁ κύριος ὁ πατήρ >μου« λέγων »μείζων μού ἐστὶ. καὶ κατὰ τοῦτο καὶ τὸ ἀεὶ εἶναι >τὸν υἱὸν ἐκ τοῦ πατρὸς πιστεύομεν· ἀπαύγασμα γάρ ἐστι τῆς >δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς πατρικῆς ὑποστάσεως. ἀλλὰ μή τις >τὸ ἀεὶ πρὸς ὑπόνοιαν ἀγεννήτου λαμβανέτω, ὡς οἴονται οἱ τὰ τῆς >ψυχῆς αἰοθητήρια πεπωρωμένοι·
οὔτε γὰρ τὸ ἦν, οὔτε τὸ ἀεί, οὔτε >τὸ πρὸ αἰώνων ταὐτόν ἐστι τῷ ἀγεννήτῳ. ἀλλ’ οὐδ’, ὁτιοῦν ἀνθρώ- >πων ἔννοια ὀνοματοποιῆσαι σπουδάσει, δηλοῖ τὸ ἀγέννητον ὡς καὶ >ὑμᾶς οὕτως ἐκδέχεσθαι πιστεύω καὶ τεθάρρηκα τῇ περὶ πάντων >ὑμῶν ὀρθῇ προθέσει), κατὰ μηδένα τρόπον τούτων τῶν ὀνομάτων >τὸ ἀγέννητον δηλούντων.