Historia Ecclesiastica

Theodoret, Bishop of Cyrus

Theodoret, Bishop of Cyrus. Theodoret Kirchengeschichte. Parmentier, Léon, editor. Leipzig: Hinrichs, 1911.

τουτέστι >τὴν τοῦ ἁγιωτάτου πάθους, ὁ ἡμέτερος παρέδωκε σωτήρ, μίαν εἶναι >τὴν καθολικὴν αὐτοῦ ἐκκλησίαν βεβούληται· ἧς εἰ καὶ τὰ μάλιστα >εἰς πολλούς τε καὶ διαφόρους τόπους τὰ μέρη διῄρηται, ἀλλ’ ὅμως >ἐν ἑνὶ πνεύματι, τουτέοτι τῷ θείῳ βουλήματι, θάλπεται.

λογισάσθω >δὲ ἡ τῆς ὑμετέρας ὁσιότητος ἀγχίνοια, ὅπως ἐστὶ δεινόν τε καὶ >ἀπρεπὲς κατὰ τὰς αὐτὰς ἡμέρας ἑτέρους μὲν ταῖς νηστείαις >σχολάζειν, ἑτέρους δὲ συμπόσια συντελεῖν, καὶ μετὰ τὰς τοῦ Πάσχα ἡμέρας ἄλλους μὲν ἐν ἑορταῖς καὶ ἀνέσεσιν ἐξετάζεσθαι, ἄλλους δὲ ταῖς >ὡρισμέναις ἐκδεδόσθαι νηστείαις. διὰ τοῦτο γοῦν τῆς προσηκούσης >ἐπανορθώσεως τυχεῖν καὶ πρὸς μίαν διατύπωσιν ἄγεσθαι τοῦτο ἡ >θεία πρόνοια βούλεται, ὡς ἔγωγε ἅπαντας ἡγοῦμαι αυνορᾶν.

Ὅθεν ἐπειδὴ τοῦτο οὕτως ἐπανορθοῦσθαι προσῆκεν, ὡς μηδὲν [*](A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T) [*](3 ἀπάγῃ = Socr. Cod. C] ἀπάγει ASocr. Cod. A ἀπάγοι Gel. ἄγει s ἀγάγοι Τ ἀγάγῃ Eus. Socr. ι 8 ποτε ποιεῖν AT Gel. Eus. Socr. ποιεῖν ποτε nsz ι ἀνεξοίμεθα H ἀνεξώμεθα Socr., aber ἀνεξόμεθα Socr. Cod. C ι καὶ ταῦτα μὴ nDL Gel. Eus. Socr. καὶ ταῦτα μὴ A μὴ καὶ ταῦτα sV μὴ καὶ ταῦτα μὴ F καὶ μὴ ταῦτα T ι 9 δι’ εὐχῆσ T Eus. Socr. εὐχῆσ Ansz πάντοτε ἔχειν ~ n ι 10 ὁμοιότητι DT Gel. Eus. Socr. ὁμοιώματι AnsLv ι ὑμετέρας nTEus. ἡμετέρας sz > A ι 11 δοκεῖν SDLVTGel. Eus. δοκεῖ AF ἧ δοκεῖν Socr. > nG ι 12 κἀκείνω T ι 13 τοιαύτησ AzTGel. Eus. Cod.VSocr. τοιαύτη nsEus. Codd. JMBA 1 14 μίαν γὰρ am Rand Ac ι ἡμῖν = Gel. Eus. Socr. > A ι 15 τὴν > NLGel. ι παραδέδωκε L ι 16 ἧς εἰ καὶ τὰ = Eus. Socr.] ἧσ’ καὶ n εἰ καὶ τὰ Gel. ι 18 ἐν ἑνὶ AzGel. ἑνὶ TSocr. ἐν nsEus. HSS ι θείῳ] ὁσίω T ι 21 συντελεῖν = Eus.] ἐκτελεῖν Τ τελεῖν Socr. ἐπιτελεῖν Gel. Socr. Cod. A ι 22 ἐν = Gel. Eus. > ALvT Socr. ι ἐξετάζεσθαι ἐζετά auf Rasur Ac) A)

45
>μετὰ τῶν πατροκτόνων τε καὶ κυριοκτόνων ἐκείνων εἶναι >ἔστι τε τάξις εὐπρεπής, ἣν ἅπασαι αἱ τῶν δυτικῶν τε καὶ >βρινῶν καὶ ἀρκτῴων τῆς οἰκουμένης μερῶν παραφυλάττουσιν >σίαι καί τινες τῶν κατὰ τὴν Κῴαν τόπων ὢν ἕνεκεν ἐπὶ >παρόντος καλῶς ἔχειν ἅπαντες ἡγήσαντο. καὶ αὐτὸς δὲ τῇ ὑμετέρᾳ ἀγχινοίᾳ ἀρέσειν ὑπεσχόμην, ἵν ὅπερ δἂν κατὰ τὴν Ῥωμαίων πόλιν >Ἰταλίαν τε καὶ Ἀφρικὴν ἅπασαν. Αἴγυπτον, Σπανίας, >Βρεττανίας, Λιβύας ὅλην Ἑλλάδα Ἀσιανήν τε διοίκησιν καὶ >τικὴν καὶ Κιλικίαν μιᾷ καὶ συμφώνῳ φυλάττηται γνώμῃ, >τοῦτο καὶ ἡ ὑμετέρα προσδέξηται σύνεσις, λογιζομένη ὡς οὐ >πλείων ἐστὶν ὁ τῶν κατὰ τοὺς προειρημένους τόπους ἀριθμός, ἀλλὰ καὶ ὡς τοῦτο μάλιστα κοινῇ πάντας ὁσιώτατόν ἐστι βούλεσθαι, ὅπερ καὶ ὁ ἀκριβὴς λογισμὸς ἀπαιτεῖν δοκεῖ, καὶ οὐδεμίαν μετὰ τῆς Ἰουδαίων ἐπιορκίας ἔχειν κοινωνίαν.

ἵνα δὲ τὸ κεφαλαιω- >δέστατον συντόμως εἴπω, κοινῇ πάντων ἤρεσε κρίσει τὴν >τοῦ Πάσχα ἑορτὴν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ συντεθεῖσθαι· οὐδὲ >πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναί τινα διαφοράν, καὶ κάλλιον >σθαι τῇ γνώμῃ ταύτῃ ἐν ᾗ οὐδεμία ἔσται ἀλλοτρίας πλάνης >ἁμαρτήματος ἐπιμιξία.

>Τούτων οὕτως στοιχούντων, ἀσμένως δέχεσθε τὴν οὐράνιον χάριν καὶ θείαν ὡς ἀληθῶς ἐντολήν·

πᾶν γὰρ ὅ τι δἂν ἐν τοῖς ἁγίοις τῶν ἐπισκόπων συνεδρίοις πράττηται, τοῦτο πρὸς τὴν θείαν [*](A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T) [*](1 εἶναι κοινόν An Eus. Socr. κοινὸν εἶναι s εἶναι κοινωνόν T κοινὸν εἶναι ἡμῖν L κοινὸν ἡμῖν εἶναι Dv εἶναι ἡμῖν ἧμίν übergeschrieben) κοινόν Ac ἡμῖν κοινόν Gel. ι 2 ἔστι τε = Soor.] ἔστι δὲ L Gel. Eus. ἔστιν ἑτέρα D ι τε2 > TGel. ι 3 τῆς] τῶν τῆς Α ι 6 ἀρέσειν szTEus. Socr. ἀρέσκειν AnGel. ι ὅπερ ἂν nV ι τὴν = Socr ] τὴν τῶν τῶν sLEus. Codd. MBA Socr. Cod. Α ι nach Ῥωμαίων + τε T ι πόλιν = Gel. Eus. Socr.] πολιτείαν n ι 7 τε > DT ι Σπανίας = Eus ] ἱσπανίασ σπανίαν Gel. ι 8 βρετανίασ DFT ι Λιβύας = Gel. Eus] λιβίησ NS Λιβύην HGTSocr. ι ὅλην = Eus. Soor.] ὅλην τὴν A ι 8/9 καὶ Ποντικὴν διοίκησιν ~ Τ ι 9 φυλάττηται = Socr. Codd. FCM] φυλλάττεται LFT Gel. Eus. HSS Socr. Cod. Α ι vor γνώμῃ + τῆ V ι 11 πλεῖον AGTEus. Codd. JMB Socr. Codd. AC ι 13 ὁ > v ι ἀκριβὴσ AnDT Gel. Eus. Socr. εὐσεβὴσ sLv ι καὶ2] τὸ Gel. ι 14 κοινωνίαν ἔχειν ἐπιορκίας T ι ἔχειν ANGT Gel. Eus. HSS Socr. Codd. AFC ἔχει HSz Socr. Cod.M ι 14/15 κεφαλαιωδέστεροι T Eus. Codd. JMBA Gel. ι 17 τινα > T ι 18 ἔσται AT Eus. Cod. V Socr. ἐστὶν nsz Gel. Eus. Codd. JMBA ι 20 δέξασθε L δέξασθαι D ι οὐράνιον = Gel.] οὐρανίαν T Eus. Cod. J Socr. τοῦ θεοῦ Eus. I 21 δὰν szTAc Gel. Eus. Socr. ἂν An)

46
>βούλησιν ἔχει τὴν ἀναφοράν. διὸ πᾶσι τοῖς ἀγαπητοῖς ἡμῶν ἀδελ- >φοῖς ἐμφανίσαντες τὰ προγεγραμμένα, ἤδη καὶ τὸν προειρημένον >λόγον καὶ τὴν παρατήρησιν τῆς ἁγιωτάτης ἡμέρας ὑποδέχεσθαί τε >καὶ διατάττειν ὀφείλετε, ἵνα ἐπειδὰν πρὸς τὴν πάλαι μοι >τῆς ὑμετέρας διαθέσεως ὄψιν ἀφίκωμαι, ἐν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ >τὴν ἁγίαν μεθ’ ὑμῶν ἑορτὴν ἐπιτελέσαι δυνηθῶ καὶ πάντων μεθ’ ὑμῶν εὐδοκήσω, συνορῶν τὴν διαβολικὴν ὠμότητα ὑπὸ τῆς θείας δυνάμεως διὰ τῶν ἡμετέρων πράξεων ἀνῃρημένην, ἀκμαζούσης >πανταχοῦ τῆς ἡμετέρας πίστεως καὶ εἰρήνης καὶ ὁμονοίας. ὁ >ὑμᾶς διαφυλάξει, ἀδελφοὶ.«

Ταῦτα μὲν οὖν τοῖς ἀπολειφθεῖσιν ἐπέστειλε. τοὺς δὲ συνεληλυθότας ὀκτωκαίδεκα δὲ ἤσαν καὶ τριακόσιοι) πολλοῖς μὲν ἐφιλοφρονήσατο καὶ λόγοις καὶ δώροις, πολλὰς δὲ στιβάδας εὐτρεπισθῆναι κελεύσας κατὰ ταὐτὸν εἱστίασεν ἅπαντας, τοὺς μὲν ἀξιωτέρους ὁμοτραπέζους λαβών, τοὺς δὲ ἄλλους διελὼν εἰς τὰς ἄλλας. θεασάμενος δέ τινας τοὺς δεξιοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκεκομμένους καὶ μαθὼν ὡς τὸ περὶ τὴν εὐσέβειαν ἑδραῖον τοῦ πάθους ἐγένετο πρόξενον, τὰ χείλη τοῖς τραύμασι προσενήνοχεν , ἑλκύσειν ἐκεῖθεν τῶ φιλήματι τὴν εὐλογίαν πιστεύων.

πέρας δὲ τοῦ συμποσίου λαβόντος, ἕτερα πάλιν αὐτοῖς προσενήνοχε δῶρα. καὶ μέντοι καὶ γράμματα πρὸς τοὺς τῶν ἐθνῶν προστατεύοντας δέδωκεν ἄρχοντας, καθ’ ἑκάστην πόλιν χορη- [*](12 —15 Euseb. Vit. Const. III 15. vgl. Sozomen. I 25, 1 –16 — 19 vgl. Rufin. H. E. X 4. Socrat. I 11, 2) [*](* 11 — S. 47, 3 Th. loannes, Mnemeia Hagiologika S. 215, 1 – 12 —19 Georg. Mon. 504, 8 – 12 — S. 47, 6 Niceph. H. E. VIII 26 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T) [*](1 τὴν AzT Gel. Eus. Socr. > ns ι 3 vor λόγον + τῆς καθολικῆσ πίστεως TGel. ι vor ἡμέρας + τοῦ πάσχα TGel. ι 4 ὀφείλεται AG ι ἵνα = Gel. Eus. Socr. Α ι 9 ἡμετέρας TZGel. Eus. HSS ὑμετέρας Socr. ι 10 διαφυλάξει AT Eus. Cod. VSocr. Codd. FM διαφυλάξοι GzEus.Codd. JMBA Socr. Codd. AC διαφυλάξειεν n φυλάξοι SGel. ι ἀδελφοὶ ἀγαπητοί NT Gel. Eus. Socr. ἀδελφοί μου ἀγαπητοί H ἀγαπητοὶ ἀδελφοί A ἀγαπητοί ι sz ι 11 ια am Rand HSS ι ταῦτα] ταύτην Τ ι οὑν = Gel. > A ι ἀπολειφθεῖσιν = Gel.] ἀποῦσιν Τ* ι 13 δὲ] τε Τ ι 13/ 14 εὐτρεπισθῆναι κελεύσας = Gel. Mnem.] εὐτρεπίσας Τ* ι 14 κατ’ αὐτὸν n ι ἑστίασεν NGF Gel. Georg. ι 15 ἄλλας ΠMnem ἄλλας τραπέζας Gel. ι 16 ἶνας = Gel. Georg. Mnem.] ἐν αὐτοῖσ’ παφνούτιον καί τινας ἄλλουσ Τ* ι ὡς] ὅτι T ι 18 ἑλκύσειν = Gel. Georg. Mnem.] ἑλκύσαι DT)

47
γεῖσθαι παρεγγυῶν ταῖς ἀειπαρθένοις καὶ χήραις καὶ τοῖς ἀφιερω- μένοις τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ ἐτήσια σιτηρέσια. φιλοτιμίᾳ μᾶλλον ἢ χρείᾳ ταῦτα μετρήσας.

τούτων τὸ τριτημόριον μέχρι καὶ τήμερον χορηγεῖται, Ἰουλιανοῦ μὲν τοῦ δυσσεβοῦς πάντα καθάπαξ ἀφελομένου, τοῦ δὲ μετ’ ἐκεῖνον τὰ νῦν χορηγούμενα παρασχεθῆναι προστεταχότος ὁ γὰρ λιμὸς ὀλίγην ἐποίει τότε τὴν εἰσφοράν. εἰ δὲ τοῦ νῦν χορηγουμένου τριπλάσιον ἦν τὸ τηνικαῦτα παρασχεθέν, ῥᾴδιον τὴν τοῦ βασιλέως μεγαλοψυχίαν τῷ βουλομένῳ καταμαθεῖν.

Οὐ μὴν δὲ οὐδὲ ἐκεῖνο δίκαιον ἡγοῦμαι παραδοῦναι σιγῇ· φιλαπεχθήμονες γὰρ ἄνδρες ἐγράψαντο τῶν ἐπισκόπων τινὰς καὶ τῷ βασιλεῖ τὰς ἐγγράφους κατηγορίας ἐπέδοσαν.

ὁ δὲ πρὸ τῆς γεγενημένης ὁμονοίας ταύτας δεξάμενος, εἶτα δεσμὸν ἐπιθεὶς καὶ τῷ δακτυλίῳ σημηνάμενος, φυλαχθῆναι προσέταξεν. ἔπειτα τὴν σύμβασιν ἐργασάμενος ταύτας κομίσας παρόντων αὐτῶν κατέκαυσεν, ὀμωμοκὼς ἠ’ μὴν μηδὲν τῶν ἐγγεγραμμένων ἀνεγνωκέναι. οὐ γὰρ ἔφη χρῆναι τῶν ἱερέων τὰ πλημμελήματα δῆλα γίνεσθαι τοῖς πολλοῖς, ἵνα μὴ σκανδάλου πρόφασίν ἐντεῦθεν λαμβάνοντες ἀδεῶς ἁμαρτάνωσιν.

φασὶ δὲ αὐτὸν καὶ τόδε προσθεῖναι, ὡς εἰ αὐτόπτης ἐπισκόπου γάμον ἀλλότριον διορύττοντος γένοιτο, συγκαλύψαι ἂν τῇ πορφυρίδι τὸ παρανόμως γινόμενον, ὡς ἂν μὴ βλάψῃ τοὺς θεω- μένους τῶν δρωμένων ἡ ὄψις. οὕτω παραινέσας καὶ τοσαύτης ἀξιώσας τοὺς ἱερέας τιμῆς, καταλαβεῖν ἕκαστον τὴν οἰκείαν παρηγγυησε ποίμνην.

[*](4 vgl. Artemii Passio 22 PG 96, 1272 B. Sozomen. V 5, 2. Theodoret. H. E. IV 4 – 9 —14 vgl. Rufin. H. E. X 2. Socrat. I 8, 18 —19. Sozomen. ι 17, 3 — 5)[*](* 9 —21 Gelas. Cyzic. II 8 – 9 —23 Georg. Mon. 508, 4)[*](A HN(n) GS(s) DL + FY (v) = z T [bis 8 καταμαθεῖν u. von 15 οὐ γὰρ bis 23 ποίμνην])[*](1 ταῖς] τὰ ταῖς Α > DT Gel. ι 3 μετρήσας = Gel.] μερίσας s ι καὶ > Τ ι 4 μὲν > T ι 6 ἐποίει τότε] ἐποιεῖτο z ι 7 ἢν > T ι 9 ἐκεῖνο Ls ι ἐκεῖνο nach δίκαιον co v, nach ἡγοῦμαι ~ s ι 11 ὁ δὲ = Gel. Georg.] ὃς LV ὃσ σ auf Rasur Ac) A ι 12 ταύτας = Gel. Georg.] ταῦτα v ι 13 δακτύλω sD I 14 κομίσασ AnsD Georg, κομισάμενος Ly ι 15 μηδὲ A. ι ἐγγεγραμμένων nGel. ἐν αὐταῖς γεγραμμένων Georg. γεγραμμένων Asz ι 17 λαμβάνοντες = Gel. Georg.] λαβόντες n ι 17/18 ἁμαρτάνουσιν AGel. ι 19 γίνοιτο A ι nach ἂν + αὐτὸν T ι 20 βλάψαι Lv Gel. Georg. Cod. Ρ βλάψαιε Georg. ι 21 οὕτω] οὕτωσ αὐτοὺς Τ ι 22 καταλαβεῖν = Georg.] καταλαμβάνειν A ι οἰκείαν] ἰδίαν L ι 22/23 παρεγγύησε A)
48

Ἐγὼ δὲ τῆς τῶν Ἀρειανῶν ἕνεκα βδελυρίας, οἳ οὐ μόνον τῶν κοινῶν ἡμῖν καταφρονοῦσι πατέρων ἀλλὰ καὶ τοὺς σφετέρους ἀρνοῦνται, τὴν Εὐσεβίου τοῦ Καισαρέων ἐπιστολὴν ἣν περὶ τῆς πίστεως ἔγραψεν ἐνθεῖναι βούλομαι τῇ συγγραφῇ, τῆς τούτων λύττης ἔλεγχον ἔχουσαν ἐναργῆ.