De Resurrectione

Τρεῖς γὰρ νόμους ὑποτιθέμενος ἀναφανδὸν ὁ Παῦλος ἐνταῦδά μοι καταφαίνεται· ἕνα μὲν τὸν κατὰ τὸ ἔναφανδὸν ἐν ἀγαθόν, ὅν καὶ »νόμον« σαφῶς »νοὸς« ἐκάλεσεν, ἕνα δὲ τὸν ἐκ ἐνιστάμενον τοῦ πονηροῦ καὶ εἰς τὰς ἐμπαθεῖς ἐξέλκοντα πολλάκις φαντασίας τὴν ψυχήν, ὄν ἀντιστρατεύεσθαι τῷ νόμῳ τοῦ νοὸς ἔφη, καὶ ἕτερον τὸν κατὰ τὴν ἁμαρτίαν ἐκ τῆς ἐπιθυμίας [*](1 Origen., Comm. in Ad Rom. 5, 10. VI S. 404 Lomm. — vgl. II, 17, 7) [*](1 Oekumenius zu öm. 7, 22. 23 S. 465. Gramer, Catene IV, 24—206 aus Monac. gr. 412) [*](1 Catene Μεθοδίου. Τέσσαρας Γε τις ἐνταῦθα λέγεσθαι νόμους εἰπών· ἕνα μὲν τὸν νόμον τοῦ θεοῦ, δεύτερον δὲ τὸν ἀντιστρατευόμενον, τρίτον, περὶ οὖ φησιν »τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου«, τέταρτον, περὶ οὖ λέγει »τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὅντι ἐν τοῖς μέλεσί μου«. τούτων ὁ πρῶτος, φησί, τὸ εὐαγγελικόν ἐστι παίδευμα, ἐΜεν διὰ τοῦ κηρύγματος εἰσιὼν καὶ τὴν ψυχὴν ῥυθμίζων· ὁ δεύτερος, ὁ ἀντιστρατευομενος, καὶ] οὖτος τῶν ἐπεισιόντων ἔξωθέν ἐστι κατ’ ἐνέργειαν τοῦ πονηροῦ (διὰ τ. λογισμῶν κ. + Oek.) τὴν ψυχὴν αἰχμαλωτίζων· ὁ τρίτος, ὅν φησι νοός, οἶτός ἐστιν ὁ τῇ φύσει ἡμῶν ἐγκατασπαρεὶς παρὰ τοῦ δημιουργοῦ, τὰ τὰ τῷ δεῷ φίλά παροτρύνων· ὁ τέταρτος, ὁ τῆς ἁμαρτίας νόμος. οὖτός ἐστιν ὁ φιλάαμαρτήμων, ὃς διὰ τῆς πρὸς τὸ κακὸν συνηθείας ἐνεσκίρρωσεν ἐν ἠμῖν τὴν ἁμαρτίαν. οὖν, φησί, πῶς ἐκ διαμέτρου ἐναντίοις περιεστοιχίσμεθα νόμοις. οἱ μὲν γὰρ δύο ἔξωθεν ἡμῖν ἐπεισρέουσιν, ὁ μὲν πρὸς ἀγαθοεργίαν ἐκκαλούμενος, ὁ εὐαγγελικός, ὁ δὲ πρὸς κακίαν παρακαλῶν, ὁ ἀντιστρατευόμενος τοῦ πονηροῦ νόμος. οἱ Τε λοιποὶ δύο ἔνδον εἰδὶ καὶ τὴν ψυχὴν συνέχ·ουσιν, ὁ μὲν τοῦ νοὸς παρὰ τοῦ δημιουργοῦ ἡμῖν ἐγκατεσπαρμένος καὶ ὁδηγῶν πρὸς τὰ κρείττονα, ὁ δὲ τέταρτος, ὁ καὶ νόμος τῆς ἁμαρτίας, διὰ τὴν πρὸς τὸ κακὸν ἔξιν ἐνσκιρρωθεὶς ἐν ἡμῖν. διὸ πρόσσχες πῶς ἀκριβῶς εἶπε »βλέπω — νοός μου«, τούτῳ δὴ τῷ ἐμφύτῳ πρὸς τὰ καλά, καὶ αἰχμαλωτίζοντά με — μέλεσί μου«, ὡς εἰ ἔλεγεν· ἔξωθεν εἰσπνέων συγκινεῖ καὶ ἐρεθίζει πάντα τὸν ἐν ἐμοὶ ἀποκείμενον κονιορτὸν καὶ βόρβορον, δν ἡ πρὸς ἡμαρτίαν μοι ἕξις ἐνεσπίλωσε καὶ ἐνέκαυσε· καὶ ὁ νόμος δὲ τοῦ θεοῦ ὁ εὐαγγελικὸς κινεῖ καὶ ἐρεθίζει τὰ ἐν ἡμῖν ἔμφυτα καὶ ἐγκατεσΠαρμένα πρὸς ἀγαθοεργίαν σπέρματα. ἔκαστος γὰρ τῶν ἔξωθεν ἐπεισιόντων τὸν οἰκεῖον καὶ κατάλληλον ἔνδον καὶ ἐν ἡμῖν ὅντα νόμον κινῶν καὶ διερεθίζων ἤ εὐσεβεῖν ἤ ἀσεβεῖν ἡμᾶς προτρέπεται (kleine Varianten Oek.) 1 f ὑποτιθέμενος . . καταφαίνεται] ὑποτίθεται S 1 ἀναφανδὸν < S) nach ὁ Π. Ph | ὁ < Phb | Παῦλος] ἀπόστολος S 2 μοι u. μὲν < S | τὂν < Phb | τὸν ἔμφυτον V 3 δ VU | σαφῶς < S | ἐκάλ. νοός Ph | δὲ < S 3f προσβολῆς] ὀρμῆς schwerl. S »Antrieb«) 4 συνιστάμενον Ph | τοῦ] νόμον τοῦ Ph | ἐμπαθεῖς] παντοδαπὰς wie S. 342, 12 S 5 ἀντιστρατεύεσθαι U Ph: ἀπιστρατεύεσθαι V 6 ἕτερον] τρίτον Ph | τὸν] τὸ V | ἐκ — ἐνσκιρρώσαντα S. 342, 1] »ward« S | ἐπιθυμίας] ὁμαρτίας Pha)

ὁ γὰρ ἔξωθεν εἰσπνεόμενος ἀπὸ τοῦ πονηροῦ νόμος, καὶ διὰ τῶν αἰσθήσεων καθάπερ ἀσφαλτῶδες ῥεῦμα ἔνδον εἰς αὐτὴν ἐκχεόμενος τὴν ψυκήν, ὑπὸ τοῦ ἐν τῇ σαρκὶ κατὰ τὴν ἐπιθυμίαν ὑπάρχοντος κραταιοῦται νόμου.

φαίνεται γὰρ ὡς ἐν αὐτοῖς ἡμῖν τὸ μὲν βέλτιον, τὸ δὲ κεῖρον ὄν. καὶ ὅταν μὲν τὸ βέλτιον φύσει τοῦ χείρονος ἐγκρατέστερον γενηθῇ, φέρεται ὅλος πρὸς τὸ ἀγαθὸν ὁ νοῦς· ὅταν δὲ τὸ χεῖρον ἐπιβρίσῃ πλεονάσαν, ὃ ἀντιστορατεύεσθαι τῷ έν ἡμῖν λέγεται ἀγαθῷ, ἄγεται πάλιν ἀντιστρόφως πρὸς φαντασίας παντοδαπὰς ὁ ἄνθρωπος καὶ λογισμοὺς χείρονας.

Οὑ δὴ καὶ χάριν ὁ ἀπόστολος εὔχεται ῥυσθῆναι, θάνατον αὐτὸ καὶ ὄλεθρον εἶναι ἡγούμενος, ὥσπερ δὴ καὶ ὁ προφήτης ἀπὸ τῶν κρυφίων μου« | λέγων »καθάρισόν με«.

αὐτὰ γοῦν τὰ ῥήματα τοῦτο παρίστησιν »συνήδομαι γὰρ τῷ νόμῳ τοῦ θεοῦ κατὰ τὸν ἔσω« λέγοντος »ἄνθρωπον· βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου, ἀντιστρατευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με [*](1 Röm. 7, 23 — 4 Syinp. 11 S. 138, 16ff — 14 Peal. 18, 13 — 16 7, 22—24) [*](1 ἐνσκηρώσ. V, ἐνσκιρώσ. U: σκιρώσαντα Ph (Dd im Thesaums ΙΙΙ, 1143) | τῇ < V | καὶ οὶκοῦντα S 2 ἐπιβαίνων ὁ πονηρὸς καὶ < Ph | κ. ἐποχούμενος < S | 3 καθ’ ἡμῶν ἐγκελ. < S | ἀδικίαν . . καὶ < S | ἡμᾶς < Ph 4 συνελαύνει S | ὁ γὰρ — νόμου Ζ. 7 < Ph 5 ἔνδον U 155v: < S 6 αὐτὴν < S | ἐκχεόμενον w. e. seh. S | υπὸ < S | τῇ < U 6f κατὰ τ. ἐπ.] #> pomyslu S 7 ὑπάρχοντος] ἐπιτυγχάνοντος U | κραταιωθεὶς schwerl. S (utvrjzaem wohl aus utvrjzaetsja) | ὡς < S | ἐν αὐτοῖς] ἐαυτοῖς Ph 7f ἐν ἡμῖν αὐτοῖς U 8 καὶ] ἀλλὰ S | μὲν] μέλλῃ i Ph: < S | φύσει < S 9 γενηθῆναι Ph | φαίρεται U 9f ὁ νοῦς schwerlich < S (wohl dobromu #> 10 ὅ ἀντιστρατ. — ἀγαθῷ Ζ. 11 < Ph: ’ καὶ ὁ ἀντιστρατευόμενος S | ἐπ. πλ.: »überwiegt« S | ὅ] τὸ U | τῷ] τὸ Y 11 πάλιν S 107 11 f πρὸς φαντ. παντ... Ph S 12 παντοδ.] πᾶς V | ὁ ἄνθρ. nach χείρ. PhS | χείρους Ph a : »ungehörige« S 14 εἶναι < Ph S | δὴ .. ὁ προφήτης] »David« S 15 λέγων -nsich. με Fh: »sprach« S: V | καθάρ.] σῶσον w. e. seh. S »erlöse«) | αὐτὰ] καὶ ἄ las schwerl. S (i ize wohl aus size) | γοῦν] οὖν Ph: γὰρ U | τὰ ῥητὰ U 16 τοῦτο] ταῦτα S | παρίστ.] συνιστῶσι Ph | εἴσω Pha 17 ἄνθρ. λέγοντος U | δ’ Ph | ἐν — μου U | ἐν < Ph | τ. μέλ. μ. nach ἀντιστορ. Ζ. 18 Ph 18 νό|μῳ V 380v | καὶ < S)

ἐπιφέρει γοῦν εὐθέως, ἀμέλει διαλυόμενος ἀπὸ ποίου θανάτου ἐγλίχετο ῥυσθῆναι καὶ τίς αὐτὸν ὁ ῥυόμενος ἦν, »χάρις τῷ θεῷ διὰ Ἰησοῦ χριστοῦ«. προσεκτέον γὰρ ὅτι, εἰ τὸ σῶμα θάνατον τοῦτο, ὦ Ἀγλαοφῶν, ὡς ὑπειλήφατε, ἔλεγεν, οὐκ ἂν τὸν Χριστὸν ὡςῥυόμενον αὐτὸν ὕστερον ἐκ τοῦ τοιούτου κακοῦ παρελάμβανεν.

ἐπεὶ τί παραδοξότερον ἢ πλέον ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ τῆς παρουσίας τί δὲ καὶ ὁ ἀπόστολος ὅλως, ὡς διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ δυνάμενος ἐκ τοῦ θανάτου ὑπὸ θεοῦ ἐλευθερωθῆναι, τοῦτο ἐφθέγγετο, ὁπότε πᾶσι καὶ πρὸ τοῦ τὸν Χριστὸν ἐλθεῖν εἰς τὸν κόσμον συνέβαινε θνῄσκειν; ἐρρύοντο γὰρ χωριζόμενοι πάντες τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἀπὸ τοῦ βίου ταύτην ἔξοδον. ἀλλὰ καὶ ὡσαύτως δὲ πᾶσαι αἱ ψυχαί, καὶ αἱ τῶν ἀπίστων καὶ πιστῶν καὶ τῶν ἀδίκων καὶ δικαίων, ἐχωρίζοντο τῶν σωμάτων κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς τελευτῆς. τί οὖν ὁ ἀπό- [*](7 Röm. 7) [*](3–5 f Nilus Ep. I, 249 PGr 79, 173 D) [*](2 ῥύσηται V | σώματος τ. ἁμαρτίας τοῦ θαν. S 3 οὐ] οὐχὶ Nilus | ἀποφηνάμενος VU, aber auch Nilus ὑπάρχειν ἀποφαίνεται | τῆς ἁμαρτ.] τοῦ θανάτου S 4 τοῦ σώματος S Nilus: < VUPh: ὄντα + Nilus | τ. έν τῷ Ἀδὰμ παραβάσεως Nilus 4f φωλεύοντα ἐν ἡμῖν Nilus | ἐμφολεύοντα V 5 πρ. τὸν θάν. Nilus | ἀεὶ τὸν < Nilus, τὸν < Phb | τὴν V, aber hat auch Nilus 5f ἐμφ.] ἐπισπεύδοντα Nilus u. endet 6 ἐπιφέρων S | εὐθ. ἀμ. διαλ.] »macht er « S | διαλεγόμενος V U | ἀπὸ π] όποίου U Ph | μὲν θαν. Dd 7 ἦν ἐστίν S) χάρις δὲ + Ph) τῶ UPhS: ἦν εὐχαριστῶν Dd: εὐχαριστῶ V | θεῷ] φησίν + S 7f διὰ τοῦ Ἰησοῦ Ph 8 προσεκτ.] »wir verstehen« S: U 156 | γὰρ ὅτι] δὲ Ph | τοῦτο < S 9 ὠ V | ὑπείληφας (razumja aus razume) S 10 αὐτὸν S 107v 11 παράδοξον Ph | ἢ πλέον < Ph | τῆς χρ. παρουσίας U 12 διὰ τὴν παρουσίαν S 13 δυναμούμενος Ph | ἐκ < Ph | τ. θαν. τούτου S | τοῦ θεοῦ Ph | ὐπεφθέγγετο U | τοῦτο < S 14 εἰς τ. κόσμον < S 15 ἐρρύοντο — ὑπετίθετο S. 344, 5 < Ph | ἐρρ. Dd: ἐρύοντο VU | γὰρ < S | πάντες < S 16 τούτου S 17 πιστῶν κ. ἀπίστων κ. τ. δικ. κ. τ. ἀδίκων S | πισταὶ V 18 κατὰ — τελευτῆς übersetzt S »am Ende des « Labena»)

ὥστε οὐ τὸ σῶμα τοῦτο, ὦ Ἀγλαοφῶν, θάνατον, ἀλλὰ τὴν ἁμαρτίαν τὴν κατοικήσασαν διὰ τῆς ἐπιθυμίας ἐν τῷ σώματι λέγει, ἦς ὁ θεὸς αὐτὸν διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ἐρρύσατο.

ὁ γὰρ νόμος τοῦ πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσεν« ἡμᾶς »ἀπὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου«, ὅπως ὁ ἐγείρας »Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν« »διὰ τὸ αὐτοῦ πνεῦμα ἐν ἡμῖν« ζῳοποιήσῃ »καὶ τὰ θνητὰ σώματα ἡμῶν«, τῆς »ἁμαρτίας« τῆς ἐν τῷ σώματι κατακριθείσης πρὸς ἀναίρεσιν, »ἵνα τὸ δικαίωμα τοῦ« κατὰ τὴν ἐντολὴν πρὸς τὸ άγαθὸν ὴμᾶς ἐφελκομένου φυσικοῦ »νόμου« φανερωθῇ ἐξαφθέν, ὅ ἀσθενῆσαν τῆς σαρκὸς κεκρατη- μένης τῇ ἁμαρτίᾳ πρὸ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ ταῖς ὺλικαῖς φροντίσιν ἐπεχώννυτο.