Declamatio 6

Libanius

Libanius, Declamatio 6, Libanii Opera, Vol V, Declamationes I-XII, Teubner, Foerster, 1909

τί δὲ μὴ καὶ τοῦ Πυθίου κατηγορεῖς καὶ καινὸν ἡμῖν κατὰ θεοῦ συγκαλεῖς δικαστήριον; μᾶλλον δέ, κρίνομαι μὲν ἐγὼ τήμερον, ἐκεῖνος δὲ τοῖς ἔργοις τὴν κατηγορίαν ὑφίσταται. ἐφ’ ἃ γὰρ ἄν τις προσταχθεὶς ἔλθῃ, τούτων τὴν αἰτίαν, ἥτις ποτ’ ἐστίν, οὐκ αὐτὸς ἂν ἔχοι δικαίως, ἀλλ’ ὁ προστάττειν λαχών, ἐπεὶ κἂν [*](1 Aesch. Eum. 622. Eur. Or. 591 sq.) [*](2 ἐλέει Vi sed ἠλέει in marg m 2 4 μοι HV | ἐρέσθαι Η VVaLa sed in hoc in ἐρέσθαι corr s, MViMa sed in hoc ex ἐρέσθαι corr m 3 5 καὶ μαθεῖν om Cl inser Ma 3 6 τὸν ante ἀνῃρημένον MaCl | ἥκιστα scripsi ex HVVaB Vi ἥκιστ’ MMaCl edd | ἐμὲ om Μ „abesse malim“ a Re 7 τὸν (1) om) [*](8 μὴ reposui e libris μὲν edd 9 τὴν γνώμην VaMa sed γρ τὸν φόνον in marg Va 2 Ma 2 10 μοι HV | ἔδει ποιεῖν Μ Ι ἀλλ’ inserui ex HV om reliqui libri edd Ι τίς La 11 οἶκον ἔχειν εὐτυχῆ MMaCl οἶκον εὐτυχῆ ἔχειν Vi 13 μὴ del Ma Ι κοινὸν Ma 14 τοῦ ante θεοῦ Va 16 μὲν om HV 16 ἐφ’ usque ad 382, 4 κρίσις citant Plan fol 104 v et praemisso titulo τῆς μελέτης ἐν ᾖ φαίνεται ἀπολογούμενος Ὀρέ- στης μελέτ. κβ Macar fol. 84 r, usque ad 18 λαχών floril. Neapol. fol. 284 v I ἅπερ Neap | γε Neap 17 ἔλθοι HVVaLaB Plan Macar Ι τὴν αἰτίαν om Cl inser Ma | εἴ τὶς MaCl Mor Ι ποτέ LaViMaCl Plan Macar Neap 18 πράττειν HV sed in hoc in προστάττειν corr m2)

382
οἰκέτης ἁμάρτῃ δεσπότου γνώμῃ καὶ στρατιώτης τοῦτο κελεύοντος τοῦ στρατηγοῦ, ἐπ’ ἀμφοτέρων δήπουθεν κἀπὶ τῶν ἄλλων ἀπάντων ὁ μὲν πράξας ἀνεύθυνος, κατὰ δὲ τῶν ἐφεστηκότων ἡ κρίσις. μὴ δὴ λέγε τὸ πεπραγμένον, ἀλλὰ σκόπει τὴν αἰτίαν καὶ λογίζου τὸν Πύθιον κἂν εὕρῃς ἡμᾶς διακονήσαντας τῇ τοῦ θεοῦ βουλήσει, γνῶθι αὐτοῦ τὴν γνῶσιν καὶ τίμα μεθ’ ἡμῶν τὸν Ἀπόλλω.

14. Ναί φησιν, ἀλλ’ ἀπέκτεινας σαυτοῦ τὴν μητέρα. δακρύειν αὖθις ἀνάγκη καὶ τῇ μνήμῃ τῶν ἐμῶν συμφορῶν ὀλοφύρεσθαι. πολλὰ γάρ με λυπεῖ, καὶ κατηγόρου φωνὴ καὶ πατρὸς φόνος καὶ μήτηρ ἐκ τῶν οἰκείων κακῶν τὴν ἀπολογίαν μοι χορηγοῦσα. πῶς γὰρ <οὐκ> a ἂν παῖς ὑπάρχων παριδεῖν ὅλως χείρουν τὴν ἐπ’ ἐμοὶ τὰς ὠδῖνας ἀνασχομένην, εἰ μὴ τοῖς ἔργοις τὴν φύσιν ἠρνήσατο; ἐπειδὴ δὲ ἀντὶ τῆς μητρὸς [*](6 Aesch. Eum. 579. 594 7 cf. p. 374, 18 sq. | Dem. p. 949, 21) [*](1 ἁμάρτῃ scripsi e LaBViMaCl Plan Macar ἁμάρτη Μ ἁμάρτοι HVVa edd Ι κἂν Macar 2 καὶ μαθητὴς τοῦ μυστα- γωγοῦ post στρατηγοῦ Va 4 δὲ Va Ι ψέγε vel ἔλεγχε coni M. Schmidt Philol. Χ 615 7 αὐτοῦ scripsi σαυτὸν HVLa ViMaCl σαυτῶ ΜΒ σαυτοῦ edd at „aut ante aut post γνῶθι deest ἄκυρον vel simile quid“ a Re cui oblocutus est Iacobs 95 dicens in verbo γιγνώσκειν ipso inesse quod Re desiderabat collato Xen. Hell. II 4, 40 at cf. Dem. 1. 1. μετάγνωθι σαυτοῦ τὴν γνῶσιν vel σύγγνωθι καὶ αὐτὸς τῇ γνώσει M. Schmidt 1, 1, Ι τῆ γνώσει HV 9 ἀπέκτονας Β Ι τὴν σαυτοῦ Va 10 ἀνάγκη Ma sed γκη in ras m 3 ἀνάψεως Cl 11 ἐμοῦ Mor 12 καὶ (1) om Μ del Re 14 οὐκ inserui om libri edd 15 ὀδύνας Β | ἀνασχομένην Ma sed καὶ ὑπομείνασαν suprascr m 3, Mor sed γρ ἀνασχομένην in marg | εἰ] καὶ Cl 16 post ἠρνήσατο ras fere 46 iitt V I ἐπειδὴ δὲ scripsi ἐπεὶ δὲ καὶ Vi ἐπὶ δὲ HVaB ἐπειδὴ LaCl Mor ἐπειδὰν καὶ Ma Re καὶ V M et coni Iacobs Anth Pal III 701 Ach Tat 680 | ἀντὶ — 383, 1 ἠλλάξατο post 383, 2 τύχη Η et praemisso καὶ VaLaMaCl et praemisso κἂν Β I ἀντὶ et μητρὸς in ras Μ)

383
ἑτέρας προσηγορίας ἠλλάξατο, τὰς ἡμετέρας συμφορὰς οὐδὲ σιωπᾶν ἀφῆκεν ἡ Τύχη.

τί οὖν τὴν αἰτίαν σιωπῶν γυμνὴν καθ’ ἡμῶν προφέρεις τὴν πρᾶξιν ὁ Ι τοῦ παιδὸς περὶ τὴν μητέρα φιλανθρωπότερος [*](R IV 118) ὤν; πολλὰ γὰρ τῶν πραγμάτων αὐτὰ μὲν καθ’ ἑαυτὰ δόξειεν ἂν εἶναι δεινὰ οὐμενοῦν ἔχοντα κακίας ὑπερ- βολήν, προσλαβόντα δὲ τὴν πρόφασιν μεθ’ ἧς γέγονε, τὸ πρῴην ἔγκλημα πρὸς εὐφημίαν μετάγει. οἷον εἴ τις λωποδύταις περιπεσὼν φθάσας ἀνέλοι τοὺς ἐπιόντας, ὡς μὲν οὐ φόνος τὸ πραχθὲν οὐδεὶς ἂν ἀντείποι. ἆρ’ οὖν διὰ τοῦτο χρὴ τιμωρίαν ὑπέχειν τὸν δεδρα- κότα; πολλοῦ γε καὶ δεῖ. τὸ γὰρ δίκαιον τῷ πράγματι προστεθὲν ἐπαινουμένην τὴν πρᾶξιν ποιεῖ. καὶ εἴ τις πολέμιον ἀμυνόμενος κτείνει, οὐ τὸ πραχθέν τις καθ’ [*](1 Eur. Or. 557) [*](3 ὁ] σὺ δηλονότι suprascr Μ) [*](1 ἑταίρας Η lacobs I προσηγορίαν V τὴν προσηγορίαν lacobs Anth | τὰς — 2 Τύχη om VM | ἐπειδὴ ante τὰς Mor sed γρ ἐπὶ τῆς in marg, ἐπεὶ δὲ δὴ Iacobs Anth, ἐπεὶ δὲ Ach Tat ἐπὶ δὲ ταῖς ἡμετέραις συμφοραῖς coni Re 2 ἡ τύχη, τί οὖν Iacobs 3 σκοπῶν lacobs Anth Ι πρᾶξιν reposui e libris cum lacob- sio κρίσιν edd sed „malim γνῶσιν“ Re 5 πολλὰ usque ad 384, 2 θαυμάσει citat Plan fol 104 v, usque ad 13 ποιεῖ Macar fol 84, usque ad 8 μετάγει floril. Neapol. fol 284 v ι γὰρ om Macar | αὑτὰ Ma αὐτὰ La 6 δόξει εὖ εἷναι Neap | ἂν om LaMaCl | οὔμεν οὖν La Neap 7 δι’ Neap Ι γέγονε reposui e libris Plan Macar Neap ἐγεγόνει edd 8 πρώην libri edd 9 λωποδύταις Ma sed αις in ras m 3 Ι ἀνέλοι scripsi e MaCl Plan ἀνέλῃ reliqui libri Macar edd 10 φθόνος Macar Ι ἂν inserui ex HVVaLaMVi om BMa Cl Plan Macar edd | ἀντείπῃ MaCl | γε post ἀντείποι edd delevi 11 χρὴ διὰ τοῦτο Re | διατοῦτο Ma Macar 13 ποιεῖ scripsi ex HV ἐποίει VaLaMa sed in hoc in ἐμποιεῖ corr m 3, ὢ ἐμποιεῖ BMVi Plan Macar edd 14 ἀμυνόμενον Vi sed ος suprascr m 2 | κτείνει scripsi ex HVVaViMaCl Plan cum Iacobsio Ach Tat 892 κτείνῃ LaBM edd)

384
αὑτὸ λογιζόμενος κατηγορήσει τοῦ φόνου, ἀλλὰ τὴν τούτου γνώμην εἰδὼς ὧς ἀριστέα μᾶλλον θαυμάσει.

καὶ τὸ δὴ μέγιστον, εἴ τις ἐπὶ γυναικὶ μοιχὸν εἰλη- φὼς δικαίῳ θυμῷ τοῦτον ἀμύνεται καὶ τοῦτον εἰς δι- καστήριόν τις παράγων ὡς ἐπὶ φόνῳ δήπου τὴν κατη- γορίαν ποιοῖτο, οὐκ ἂν εἴποι δίκαια λέγων ὁ τὴν κρί- σιν ὑπομένων; ἐγὼ τοῦτον εἰληφώς, ὦ ἄνδρες, ὀλιγωροῦντα τῶν νόμων καὶ ἐνυβρίζοντα τῇ σωφροσύνῃ καὶ διαφθείροντά μοι τὰ τιμιώ- τατα, γυναικὸς γάμον, ἣν ἐπὶ χρησταῖς ἐλπίσιν ἠγαγόμην καὶ διεψεύσθην ὑπὸ τούτου, καὶ τὴν τῶν παίδων μοι γονὴν οὐ καθαρὰν ἐργαζόμε- νον καὶ ἄνω κάτω ποιοῦντά μοι τὴν οἰκίαν οὐκ ἤνεγκα τὸ δεινόν, διεταράχθην <δὲ> a τῇ θέᾳ πρᾶξιν εἴργασμαι πρέπουσαν θεοῖς γαμηλίοις καὶ σωφροσύνῃ καὶ νόμοις ἀποκτείνας τὸν ἀλι- τήριον προσθεὶς τούτῳ καὶ τὴν γυναῖκα, καὶ κοινῶς ἀμφοτέρους ἁμαρτάνοντας κοινὴ διεδέ- ξατο τελευτή.

εἰ ταῦτα, πρὸς θεῶν, εἴποι, οὐκ ἂν ἐπὶ τούτοις θαυμάζοιτο; οὐκοῦν κἀμοὶ δήπου τοι- [*](1 αὐτὸν HVCL 2 τούτου om Plan | γνώμην Vi sed δύ- ναμιν in marg m 2 Ι θαυμάσει scripsi e Μ cum lacobsio θαυμάζει HVB θαυμάζοι VaLaViMa sed in hoc σοι suprascr m3, Cl edd θαυμάζεις Plan 3 ἐπιγυναικὶ La | τῆ ante γυναικὶ inser Ma 3 4 „praestat utique ἀμύνοιτο Β (Bavar. cod.), malim tamen ἀμύναιτο“ Re I δικαστήριον τίς HVa 5 παράγων Vi sed παραγαγὼν in marg m 2 8 τὸν νόμον Vi | ἐνυβρίζοντα Va sed ἐνυ in ras m 2 11 διεψεύσθην reposui e libris ἐψεύσθην edd 12 γονὴν τῶν παίδων μοι Μ | μου ΗΒ Ι μὴ Μ 13 καὶ ante κάτω MMaCl 14 οὐκ ἤνεγκα Ma sed υκ ἤνε in ras m 3 I καὶ ante διεταράχθην Μ | δὲ inserui om libri edd | θέᾳ scripsi ex HVVa sed in hoc ωρία suprascr m 2, LaBMaCl θεωρίᾳ Μ Vi sed in hoc θέᾳ in marg m 2, edd 18 ἁμαρτόντας Va Ι κοι- νοὺς Η I καὶ post κοινὴ LaMaCl 19 τελευτήν LaMa sed in hoc v inser m 2 20 οὐκοῦν Ma sed ουν in ras m3)

385
αὐτὰ λέγειν ἁρμόσει. ἀλλ’ οὐ μόνα τοιαῦτα. | οὐ [*](R IV 119) γὰρ μέχρι τούτων ἐδυστυχοῦμεν, ἀλλ’ εἴθε τις προλα- βὼν εἶπεν ἅπερ ἔδει με λέγειν, ἐγὼ δὲ μόνον ἀκούων ἐδάκρυον. πλὴν τοσοῦτον ἂν εἴποιμι· ἡμῖν, ὦ ἄνδρες, τὰ τῆς οἰκίας ἐνόσει δεινῶς. ἐν λήθῃ μὲν ἦν Ἀγα- μέμνων καὶ λόγος ἦν ἀπόντος οὐδείς, οἱ δὲ παῖδες ἀπερριμμένοι ἀντὶ τοῦ πατρὸς ἕτερον ἐπὶ τῆς οἰκίας ὁρῶντες, Αἴγισθος δ’ ἦν, οὐκ οἶδ’ ὅπως, ἀντ’ Ἀγα- μέμνονος τῇ μητρί. καὶ εἴ ποτέ τις ἡμῶν οἷα δὴ παῖς πρὸς μητέρα λέγων ἐφθέγξατό τι τῶν τῆς ἡλικίας ῥη- μάτων ὧν ἂν εὔξαιτο γνησία μήτηρ ἀκούειν, πλήρης ἦν εὐθὺς τοῦ θυμοῦ καὶ δεινὸν ἠπείλει καὶ τοιοῦτος ἂν ἡμῖν ἀπήντησε λόγος· ὡς ἀπόλοισθε μὲν ὑμεῖς, ἀπόλοιτο δὲ καὶ ὁ φυτεύσας πατήρ, πίπτοι δὲ μαχόμενος καὶ Τρωικὸς ἐκεῖνον δέξαιτο τάφος.

18. Ἀλλ᾿, ὦ πάτερ, εἴθε τοιούτων ἔτυχες καὶ τὴν ἄδικον ταύτην εὐχὴν θεῶν τις ἀκούων ἐπλήρωσεν. οὕτως ἂν ἦμεν εὐδαίμονες. ἔκεισο γὰρ <ἆν> a ἐν [*](2 μέχρι γάρ Va | μόνον ante μέχρι Ma sed del Cl | εἴθε τις scripsi e La εἴθέ τις Va εἴθε τίς reliqui libri edd | προσ- λαβὼν La 4 τοσοῦτον scripsi ex HVVaLaBViMaCl τοῦτο Μ edd Ι ὑμὶν ViMa 6 voce ἢν des fol 52 v in La, ἐντὸς ὧδε λείπει φύλλον ἐν καὶ ζήτει τοῦτο εἰς τὸ τρίτον φύλλον τῆς ἀρχῆς in margine inferiore y voce ἀπόντος inc fol 53 manu s. XVI suppletum 7 τοῦ inserui ex HLaMViMaCl omVVaB edd) [*](9 εἴ ποτέ τις reposui e libris εἴποτε τίς edd 10 λέγων in marg Ma λέγειν Mor Ι τι om Ma 12 μὲν ante ἢν Ma Cl 13 ὑπήντησε MaCl | ἀπόλλυσθε HV ἀπόλλοισθε MaCl Ι ὑμεῖς reposui e libris sed εῖς in ras Ma 3 ἡμεῖς edd 14 ἀπόλλυτο HV ἀπόλλοιτο VaLaMaCl Ι πίπτει HV πίπτει Va 15 διαδέξαιτο La sed δία praep m 1, ε vero in ras m 2 διαδέχοιτο Ma sed γρ αι δέξαιτο in marg m 3, Cl | τάφος La sed ς in ras m 2 16 εἴτε La 17 ταύτην εὐχὴν Ma sed ην εὑ in ras m 3 Ι ταφὴν μᾶλλον ἢ ante εὐχὴν Mor | τις La sed ις in ras m 2 τίς Η | ἐπλήρωσε Ma 18 ἂν inserui auctore Re om libri edd)

386
λόγῳ τῶν ἀριστέων σὺν Ἀντιλόχῳ, σὺν Αἴαντι, μετ’ Ἀχιλλέως τοῦ Θέτιδος, καί σου τῷ τάφῳ πάντες ἂν ἐπέγραψαν Ἕλληνες· Ἀγαμέμνων οὗτος ὁ Μυκη- ναῖος ὁ στρατηγήσας ἐν Τροίᾳ καὶ ὑπὲρ ἀρι- στείας πεσών.