Declamatio 6

1. Ὤιμην μέν, ὦ ἄνδρες, μόλις ποτὲ τὴν Τύχην ἡμῖν ἐνδιδόναι καὶ καιρὸν ἔσεσθαί μοι λοιπὸν κατ’ ἐμαυτὸν ἀδεῶς γενέσθαι καὶ τὰς ἐμὰς δὴ ταύτας ὀδύ ρεσθαι συμφοράς, ἤλπιζον γὰρ ἡμᾶς, οἷα τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, τὰ μὲν δυστυχεῖν, τὰ δὲ καὶ πεπαῦσθαι, [*](4 cf. p. 362. Aesch. Eum. 397 sq.) [*](12 Ἡ μελέτη] αὕτη ἡ μελέτη μάλιστα εὐπορεῖ δεινότητός τε καὶ σχήματος ἄγαν ῥητορικοῦ καὶ δεινῶς ὁ ἀναγιγνώσκων σπου- δῆς καὶ νοῦ κεκαθαρμένου. εἰ γὰρ αἴσθοιτο τῆς μελέτης ταύτης τὸ ὑπερβάλλον κάλλος, σοώη σοβοίη ?) καὶ πηδῴη καὶ ἀλλοῖος ἂν ἐξ ἀλλοίου γένοιτο La3) [*](1 προσφέροιτο LaMa sed in hoc σ inser m 3 φέροιτο HV Va I καὶ ante μίξας Va | εἴπη Va sed εἰς ἐν suprascr m 2 5 ἐρινύς La cf. ad t. IV 197, 12 7 καὶ ante ἀναμενόντων Β) [*](8 ψηφίσασθαι MaCl | μύθων ἀρχαίων scripsi ex HVVa LaBMaCl μῦθον ἀρχαῖον MVi edd 9 ῥητορικῆς Vi | ἀνέ- χεται? ἐνταῦθα MA 11 φυλάξωμεν scripsi ex HVaViMa Οἶ’ φυλάξομεν VLaBM edd 12 Ἡ μελέτη Ma 2 om VVa μελετῶμεν τὸν ὀρέστην rubr Μ Ι Ὀρέστους post μελέτη edd delevi 13 μέν om MVi inser Ma 3 | ἀθηνσαῖοι post ἄνδρες Va 14 ἐκδιδόναι HV 15 δὴ scripsi e Β et Par 3017 cum BoissonadioAnecd. IV 421 δὲ reliqui libri edd 17 δυστυχεῖν La sed εἰν in ras n Ι καὶ om HVVa Ι πεπαύσεσθαι?)

εὐξαίμην δ’ ἄν μοι τήμερον παραστῆναι παρὰ τουτὶ τὸ βῆμα τήν τε τοῦ πατρὸς ψυχὴν καὶ τὸν Ἀπόλλω τὸν Πύθιον καὶ ἐναντίον ὑμῶν τοῦτο τοῖς δικάζουσιν ὑμῖν ἐμβαλεῖν ὅπερ ἐμοὶ παρὰ τοὺς τρίποδας ἐκέλευσέ τε καὶ πράττειν ἠξίου. οὕτω γὰρ ἂν ἐκεῖνος μὲν τοῦθ’ ὅπερ ἐστὶ σύμβουλος ἀγαθὸς εἶναι νομίζοιτο ἐγώ τε πεισθεὶς ἐπαινοίμην, ὑμεῖς δὲ μετὰ τὸν Ἀπόλλω δικά- ζοντες οὐκ ἐναντίαν οἴσετε ψῆφον.

3. Ὂ δέ με μάλιστα λυπεῖ περὶ τουτονὶ τὸν ἀγῶνα, τοῦτο πρὸς ὑμᾶς οὐκ ἀποκρύψομαι, ὅτι[περ] ἡ τῶν παρόντων πάντων αἰτία, δι’ ἢν οἴχεται μὲν οἰκτρῶς ὁ πατήρ, ἐγὼ δὲ παραδόξως κρίνομαι σήμερον, αὕτη μοι μήτηρ εἶναι δοκεῖ. κἂν μὲν αἰδούμενος τὰς οἰκείας συμφορὰς σιωπήσωμαι, οὐκ ἔχειν <ἂν> a δόξαιμι δι’ τὴν ἀπολογίαν πληρώσω· ἂν δ’ ὑπὸ τῆς ἀνάγκης τἀ- ληθῆ λέγειν προάγωμαι, δόξω τὰς ἡμετέρας προφέρειν ἐγὼ συμφοράς, ὅν ἐρυθριᾶν ἴδει διηγουμένων ἑτέρων, καὶ μηδὲ περιστέλλειν εἰδέναι τὰ σιωπῆς ἄξια.

τού- του μὲν οὖν αἴτιος ὁ κατήγορος ὥσπερ τοῖς ἡμετέροις ἐπεντρυφῶν ἀτυχήμασι καὶ εἰς τοιαύτην ἡμᾶς αἵρεσιν καταστήσας ὥστε καὶ τῶν λεγομένων αὐτὸς ἂν ἔχοι τὴν αἰτίαν εἰκότως. ἐγὼ δὲ πειράσομαι μετρίως τοῦτο ποιεῖν, ὡς ἂν οἷός ὦ. παραιτήσομαι δὲ τοσοῦτον ὑμᾶς μέτριον, ὧς ἐμαυτὸν πείθω· ἂν μεταξὺ λέγων ἀναμνησθῶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν καλῶν τῆς μητρὸς [*](1 ὁ La sed add n et post ο ras 1 litt | δέ με scripsi e LaB Par 3017 cum Boissonadio Pachym. 165 δέ μοι Ma δὲ reliqui libri edd Ι περὶ scripsi ex HV παρὰ reliqui libri sed del et περὶ in marg Vi 2, edd | τοῦτον Cl Re 2 ὅτι scripsi ὅτιπερ HLaMaCl ὅ τι περ VVaBMVi edd 3 ἢν La sed ῝ in ras n Ι ὁ πατὴρ οἰκτρῶς LaBMViMaCl Mor 4 τήμερον LaMaCl 5 εἷναι ἡ μήτηρ HVVA 6 σιωπήσωμαι Vi sed ἀποκρύψωμαι in marg m 2 | ἂν inserui om libri edd 7 τὴν om Mor | δὲ Μ edd 8 ἐγὼ προφέρειν HVVa | προφέρειν om Re 9 ὃν Vi sed ἃς in marg m 2, Ma sed ἃς suprascr m 3 ἃς Β ὧν HV | διηγημένων Cl | ἑτέρων Ma sed ἑ in ras m 3 10 μὴ δὲ HBVi μὴ Ma sed δὲ inser m 3, Cl 11 οὖν om ViCl inser Ma2) [*](12 ἐπεντρυφῶν Vi sed φανῶν in marg m 2 ἐπιτιρυφῶν Ma sed ι in εν corr m 3, Cl | ἀτυχήμασιν edd ἀδικήμασι MaCl | καὶ om Mor | ὑμᾶς HVB 13 ἔχει Re 15 παραιτήσομαι Μ sed ζητήσω suprascr m, Ma sed ζητήσω καὶ suprascr m 2 16 μέτριον scripsi μετρίως Ma sed del et γρ μέτρια in marg m 2, Cl μέτρια reliqui libri edd 17 τῶν καλῶν τοῦ πατρὸς καὶ τῆς μητρὸς Ma ἁ Ι τῆς μητρὸς τῶν καλῶι Mor | τοῦ πατρὸς Vi sed τῆς μητρὸς in marg m2)

5. Ὁ γὰρ ἐμὸς πατήρ, ὦ ἄνδρες, ἴνα τὰς ἡμετέρας τύχας ἄνωθεν διηγήσωμαι, ἦν μὲν εὐτυχὴς καὶ λαμ- πρός, ἀλλὰ τὰ πρῶτα τοῦ βίου. γένει τε γὰρ αὐτῷ φρονεῖν ὑπῆρχε Τάνταλον ἔχοντι πρόγονον, ὡς δέ φασι, καὶ τὸν Δία, καὶ βασιλείας ἐκοσμεῖτο μεγέθει. καὶ γή- μαντι δέ, ὧς μήποτε ὤφελε, παῖδές τε ἦμεν πολλοὶ καὶ ἡ γυνὴ τέως ἐσωφρόνει. καὶ διὰ πάσης ᾔδετο γλώττης [*](13 Eur. Or. 17 15 Eur. Or. 5 17 Eur. Iph. A. 70) [*](12 ἡ διήγησις ἁπλῆ Ma 2) [*](1 καὶ — δάκρυα inser My | μεταβάλω scripsi ex HVViMa Cl μεταβάλλω VaLaBMy 2 τε HV | πρὸς σωτηρίας ἀποφυγὴν τινὰ διὰ τούτων νομίζειν θηρᾶσθαι Mor 3 τοῦτο Cl 4 περὶ scripsi ex HV παρὰ reliqui libri sed del et περὶ in marg pos Vi 2 et πρὸς suprascr Ma 2, edd sed „malim περὶ“ Re 5 σκο- πεῖν Ma sed γρ σκοπεῖτε in marg m 2 σκοπεῖτε HVVaBVi Mor 6 μὴ δὲ HVaBViMaCl 7 δὲ Cl | ἅπερ Ma sed ἅ in ras m 3 ὑπὲρ Cl 9 ἣ La | αἰδούμενος et συγκεχυμένος Ma sed ὃς in ras m 3 11 post σιγῇ lac 6 litt Va 12 ὑμετέρας Va) [*](14 „ἀλλὰ sine dubio corruptum est; sententia postulat εἰς“ Re Ι τε om Va 16 καὶ(2) om VaM | ἐγήματο Va 17 μήποτε reposui e libris μήποτ’ edd 18 ἡ om Β Ι καὶ — 377, 1 μυ- κηναῖος citat Plan fol 104 v | ἥδετο Vi Ι γλώσσης HVaViMa Plan)

πόθεν οὖν ἐδυστυχοῦμεν καὶ τῖς ἡμῖν ἡ τῶν κακῶν ἁπάντων ἀρχή; Τροία καὶ Πάρις καὶ γάμος Ἑλένης καὶ Μενελάου φιλοξενία. ὧς γὰρ ἐκ Τροίας ποθὲν ἐλθὼν ὁ Πριάμου παριδὼν ξε- νίου Δῖός δίκην ἀδίκοις ὄμμασιν εἶδε τὴν Ἑλένην καὶ τὸ γύναιον εἰς μοιχείαν ἀνήρπαστο, δεινὸν μὲν ἦν τοῦτο τῷ πεπονθότι, πῶς γὰρ οὐκ ἔμελλε; δεινὸν δὲ καὶ τὠμῷ πατρί. καὶ πρὸς ἔκδημον στρατείαν συνε- κρότουν τοὺς Ἕλληνας βαρβάρους λέγοντες καὶ μοι- χείαν, καὶ ἡ Ἑλλὰς ἐκεκίνητο καὶ πάντα κατὰ τῆς Ἀσίας ἐχώρει οὐ τῆς μιᾶς εἵνεκα γυναικός, τί γὰρ ἐκείνης ἔμελε τοῖς μηδ’ ὁτιοῦν πεπονθόσιν; ἀλλὰ σω- φρονοῦντες Ἑλληνικῶς καὶ τῆς μοιχείας <καὶ> τοὔνομα βδελυττόμενοι.

ὁ δ’ ἐμὸς πατήρ, | ὦ ἄνδρες, [*](R IV 115) κοινῇ ψήφῳ τοῦ στόλου παντὸς ἡγεμὼν αἱρεθεὶς καὶ [*](5 cf. p. 240, 6 15 Eur. Iph. A. 84) [*](1 πῶς οὖν καὶ ante πόθεν Va 2 ἡμῖν om VaViCl inser Ma2 | ἀπάντων inser Va 2 Ι ἀπαρχή Va 4 ξενίου Ma sed ’ u in ras m 3 5 ἀδίκοις — Ἑλένην citat Plan fol 104v | εἶδε reposui ex HVaLaBMGl Plan auctore Re εἶδεν ViMa et coni lacobs Anth Pal III 595 οἶδε V edd Ι τὴν om Re | τὴν Ἑλένην] τὸν ἄνθρωπον Plan 6 ἀνήρπαστο scripsi e Μ ἥρπαστο reliqui libri edd | μὲν in ras 4 litt inser Ma2 Ι ἦν Vi sed οὑν in marg m2 οὖν ἢν HV sed in hoc οὖν eras γὰρ ἦν Cl 7 τῶ πεπονθότι τοῦτο MVi 8 καὶ om Β | ta ἐμῶ Η V τῶ 'μῶ Β τοὐμῷ MaCl | ἔκδημον scripsi ex HVVaB auc- tore Re coll. t. II Ι38,9 ἔνδημον La sed v in κ’ corr s, Μ ViMa sed in hoc v m κ corr m3, Cl edd Ι στρατιὰν MaCl | ἐκρότουν Ma sed σὺν antep m3 et καὶ συνῆγον suprascr m2, Cl) [*](10 πᾶσα lacobs Phil 202 | κατὰ om Re 11 εἵνεκα La sed ε(2) ex αἰ et ἁ ex αἰ corr ras ὁ ἕνεκα HVBVi ἕνεκεν MaCl 12 ἐκείνοις Vi et coni lacobs Lect 95 | ἔμελλε HVa LaMViCl Ι μηδ’ ὁτιοῦν scripsi e VaMMaCl μὴ δ’ ὁτιοῦν Η VBVi μηδοτιοῦν La edd 13 καὶ inserui auctore Re om libri edd 14 δὲ HVVa 15 κοινὴ — αἱρεθεὶς citat Plan fol 104v I καὶ om Cl inser Ma)

μεταξὺ τοίνυν δακρύων ὁ μὲν πλοῦς, φησίν, ὧς ὁρᾷς, ὦ γύναι, μακρός, αἱ δὲ περὶ τοῦ ζῆν ἡμῖν ἐλπίδες ἄδηλοι· δεῖ γάρ, ἢν δέῃ, πάντα παθεῖν, ὅπως σωφρονῶσιν ἡμῖν αἰ γυ- ναῖκες. σὲ δὲ τί ποιεῖν βούλομαι; ταυτί σοι παρακατατίθεμαι τὰ παιδία, λέγων ἡμᾶς. οἰκού- ρει καὶ φύλαξ τῆς οἰκίας ἕσο πιστή. καὶ μεῖνον ἀπόντι τἀνδρὶ γυνὴ καὶ τοῖς παισὶ μήτηρ καὶ πατὴρ ἀντ’ ἐμοῦ. ἴσως ἐπανήξω καὶ ἐπαινέσο- [*](13 Eur. Iph. Τ. 23 14 Aesch. Ag. 914 Ι cf. t. IV 1137, 25 R Nicol. t. I 419, 28 ed. Walz) [*](2 μητέρα scripai ex HVVaLa sed in hoc γιναίκα in marg f, BMVi γυναῖκα MaCl edd | παραστησάμενος Vi sed στήσας su- prascr m 2 Ι μικρούς ἡμᾶς reposui e libiis ἡμᾶς μικροὺς edd τοὺς om VaB num ὄντας? 3 πρῶτον reposui e libris πρῶτα edd I πρὶν τί HVaVi | καὶ ante λέγειν MViMaCl delevi 5 οὐ HVVa sed in hoc in οὔπω corr m 2 6 τότε τῆς in ras 3 litt Ma | τῆς om Οἶ’ Ι ἡλικίας ἐτύγχανον MaCl Mor 7 δα- κρύεις Va sed εἰς in ras m 2 9 ὦ om MaCl 11 εἰ πάντα δέοι MaCl et in marg La 3 12 δέ τι Η Ι ταυτί Ma sed αὐτί in ras m 3 ταύτῃ La sed in ταυτὶ corr, Cl sed γρ ταυτὶ suprascr σε Vi 13 παρακατατίθημι HV | οἰκούρει Ma sed οἰκου- ρεῖν suprascr οἰκουρεῖν Β 14 ἕσο τῆς οἰκίας Mor | ἕσο in ras Ma 3 | πιστή La sed πιστὸς ἡμῶν suprascr f 15 τἀνδρὶ scripsi πάλιν libri edd ἡ πάλαι Iacobs Add 357 16 ἴσως — 379,5 Ἀγαμέμνονα citat loannes Glycys de vera syntaxeos ratione ed. Alb. lahn Bernae 1849 p. 52, 19 ἔτι τῇ παρεμβολὴ καὶ τῇ ἐξ αὐτῆς διακοπὴ καὶ ὁ σοφιστὴς Λιβάνιος ὕστερον ἐχρήσατο ἐν τού- τοις· τοῦ Ὀρέστου ἀπολογουμένου ὑπὲρ τοῦ φόνου τῆς μητρὸς καὶ)

αὕτη τῶν καθ’ ἡμᾶς ἀτυχημάτων ἀρχή. ταύτην ἂν εἴποι τις τὴν ἡμέ- ραν ἄρξαι καὶ τῇ μητρὶ ὧν διεπράξατο | καὶ τῷ [*](R IV 116) πατρὶ τοῦ πάθους καὶ <ἡμῖν> a ὧν πεπειράμεθα. ὁ μὲν γὰρ τὸ Ἴλιον καταλαβών, πόλιν ἀλλοδαπήν, ὑπὲρ ἑτέ- [*](3 ζήτει πῶς ἐν ἐπαναλήψεσι τρέπουσιν οἱ Ἀττικοὶ τὴν σύν- ταξιν οἷ βούλονται δέον γὰρ ἐνταῦθα εἰπεῖν πρὸς τὸ ὁ παῖς οὑτοσὶν, οὗτος ἔσται σοι ἀντ’ ἐμοῦ, ὁ δὲ τοῦτον ἔξεις φησὶν ἀντ’ ἐμοῦ Mm) [*](ἐν ταῖς ἐπαναλήψεσιν οὐ μόνον πρὸς τὴν προηγουμένην μετ- οχὴν ἐπάγομεν τὴν ἀπόδοσιν, ἀλλὰ καὶ ὧς βουλόμεθα, ἐκείνην μὲν ἀναπόδοτον ἐῶντες, ποιοῦντες δ’ ἑτέραν ἀπόδοσιν. εἰπὼν γὰρ ἐνταῦθα ἀνδρωθεὶς ὁ παῖς οὑτοσὶ καὶ τὰ ἐξῆς, εἶτα ἐπανάληψιν ποιησάμενος, διὰ τοῦ εἰπεῖν τοῦτον τοῦτο Ma) ἑτέρως τὴν σύνταξιν ἔτρεψεν εἰπὼν τοῦτον τοῦτο Ma) ἔξεις, φησίν, ἀντ’ ἐμοῦ Ma2B) [*](διεξιόντος λόγους ἐν τῷ ἀπιέναι τοῦ πατρός, ὡς δὴ πρὸς τὴν μητέρα, φησὶν ὡς ἐκείνου λέγοντος ἄλλα τε δὴ καὶ ταῦτα· ἴσως κτλ. πλὴν οὕτω μὲν καὶ οὗτος τῇ διακοπῇ χρησάμενος ἐνταῦθα τὸ ἀσφαλὲς ἐτήρησεν, ἐν ἄλλοις δὲ καινοτομεῖν τε καὶ αὐτὸς προῄ- ρηται καὶ τῆς διακοπῆς χωρὶς τὴν σύνταξιν συνῆψε | τῆς οἰκου- ρίας σε ἐπαινέσομαι Va) [*](1 δ’ HVLa δή Ma | ἕτερόν ἑτέρως V) τι περὶ ἡμῶν Η V I ἔτι La Ι ἑτέρως V Mor 2 δόξη Glyc „aut δόξῃ aut δόξειε leg.“ a Re 3 ἀνέθηκε BMVi sed in hoc ἑ supra ἁ m 2 | Va sed γ(2) in κ corr m 2 6 ταῦτα καὶ τὰ om HV inser Va 2 ταῦτα] τοιαῦτα Cl 6 περιβάλλων HLaBMViMa sed in hoc ’ del et ' supra ω m 3, Cl Mor 7 ἡμῶν ante ἀπηλλάττετο Μ et in marg inser Ma 3 Re ἀπηλλάττητο Β | καθ’ ἡμᾶς om Va 8 τίς HLa Ι ἡμετέραν La sed ετ eras 10 πένθους Β καὶ om LaBMaCl Ι ἡμῖν in)

πλὴν ἀλλ’ ἐκείνην μὲν εἷλε καὶ τοὺς ἀδικοῦντας ἠμύνατο καὶ ἐπανῆλθεν ὧς οὐκ ἴδει, ἐνταῦθα δὲ πέπτωκεν, οἴμοι, περὶ τὴν πατρῴαν τράπεζαν, περὶ τοὺς κρατῆ- ρας αὐτούς, γυμνός, ἄοπλος μετὰ τοὺς πολλοὺς πολέ- μους, μετὰ τὰς πολλὰς μάχας καὶ ἀριστείας καὶ τρό- παια καὶ θάλατταν ὅσην. πέπτωκεν, ὦ Ζεῦ, ὁ στρατη- γὸς τῶν Ἑλλήνων, ὁ τὴν Τροίαν ἑλών, ὁ πανταχοῦ τῇ φήμῃ βοώμενος, ὁ μέχρι τοῦ τὴν οἰκείαν ἰδεῖν εὐτυχής. οὐδὲ γὰρ ἤρκεσεν, ὧς ἔοικε, τὰ προλαβόντα τῇ πικρᾷ τύχη, ἔνα μὴ τῇ μητρὶ λέγω, ἀλλὰ τὴν μοι- χείαν διεδέξατο φόνος.

ποῖος ἤνεγκε τοιαῦτα χρό- νος; τί παράδειγμα τῶν ἡμετέρων κακῶν; τί δὲ τῶν μετὰ ταῦτα δεινότερον ἔσται; οὐκ ἤνεγκαν οἱ θεοὶ [*](8 Od. λ 418. Philostr. im. II 10) [*](1 γυναίου HV Ι post ἠγωνίζετο Iacuna 5 litt Va | πᾶσαν Μ 4 πῶς ἂν εὐπρεπῶς εἴποιμι, καταλιπὼν Vi Mor 5 πάριν Ma sed ’ ριν in ras m 3 6 εἶδε La sed δ in λ corr s 7 ἐνταῦθα — 8 τράπεζαν omissis vocabulis δὲ et οἴμοι citat Plan fol 104 v ἐνταῦθα Ma sed ἐν in ras m 3 8 περὶ scripsi ex HVVaLa coll. Od. λ 419 παρὰ BMVi sed in hoc περὶ suprascr m 2, Ma Cl Plan edd | πατρῴαν HVaBCl | περὶ scripsi ex HVVaLa παρὰ BMVi sed in hoc περὶ in marg m 2, MaCl edd 10 καὶ ἀριστείας in marg Ma 2 om Cl 11 θάλασσαν HVa θάλατταν ἀμήχανον ὅσην coni Re | τόσην Iacobs Lect 95 num τοσαύτην ? at cf. p. 404, 12 13 τῇ om Mor | βοώμενος Vi sed περι- αδόμενος in marg m 2 περιβοώμενος Β | οἰκείαν scripsi auc- tore Re οἰκίαν libri edd et tuetur Iacobs Ach Tat 800 14 γὰρ inserui e libris om edd | ἤρκεσεν Ma sed ν add m 3 | ὧς ἔοικε inser Ma 3 16 ἤνεγκε Ma sed ε(2) in ras m 3 | τοι- αῦτα scripsi ταῦτα libri edd 18 τοῦτο Β)

12. Τί οὖν ἐχρῆν με ποιεῖν; ἤδη γὰρ ἐρέσθαι βού- λομαι τὸν κατήγορον καὶ μαθεῖν τι τῶν προσηκόντων, παριδεῖν μὲν ἀνῃρημένον ὑφ’ ὧν ἥκιστα ἐχρῆν ἐμὲ τὸν πατέρα τὸν ἐμαυτοῦ, ἀπιστεῖν δὲ θεῷ τοσούτῳ καὶ καλοῦντι μὴ πείθεσθαι, συνεῖναι δὲ τοῖς δεδρακόσι καὶ τὴν γνώμην ἐπαινεῖν καὶ θαυμάζειν τὰ πεπραγμένα; ταῦτά με ποιεῖν ἔδει; ἀλλ’ οὐχ οὕτως ἂν εἴποι τις εὐσεβεῖν | εἰδὼς καὶ βουλόμενος ἔχειν οἶκον εὐ- [*](R IV 117) τύχη καὶ παῖδας ἀγαθοὺς καὶ σωφρονοῦσαν γυναῖκα.

τί δὲ μὴ καὶ τοῦ Πυθίου κατηγορεῖς καὶ καινὸν ἡμῖν κατὰ θεοῦ συγκαλεῖς δικαστήριον; μᾶλλον δέ, κρίνομαι μὲν ἐγὼ τήμερον, ἐκεῖνος δὲ τοῖς ἔργοις τὴν κατηγορίαν ὑφίσταται. ἐφ’ ἃ γὰρ ἄν τις προσταχθεὶς ἔλθῃ, τούτων τὴν αἰτίαν, ἥτις ποτ’ ἐστίν, οὐκ αὐτὸς ἂν ἔχοι δικαίως, ἀλλ’ ὁ προστάττειν λαχών, ἐπεὶ κἂν [*](1 Aesch. Eum. 622. Eur. Or. 591 sq.) [*](2 ἐλέει Vi sed ἠλέει in marg m 2 4 μοι HV | ἐρέσθαι Η VVaLa sed in hoc in ἐρέσθαι corr s, MViMa sed in hoc ex ἐρέσθαι corr m 3 5 καὶ μαθεῖν om Cl inser Ma 3 6 τὸν ante ἀνῃρημένον MaCl | ἥκιστα scripsi ex HVVaB Vi ἥκιστ’ MMaCl edd | ἐμὲ om Μ „abesse malim“ a Re 7 τὸν (1) om) [*](8 μὴ reposui e libris μὲν edd 9 τὴν γνώμην VaMa sed γρ τὸν φόνον in marg Va 2 Ma 2 10 μοι HV | ἔδει ποιεῖν Μ Ι ἀλλ’ inserui ex HV om reliqui libri edd Ι τίς La 11 οἶκον ἔχειν εὐτυχῆ MMaCl οἶκον εὐτυχῆ ἔχειν Vi 13 μὴ del Ma Ι κοινὸν Ma 14 τοῦ ante θεοῦ Va 16 μὲν om HV 16 ἐφ’ usque ad 382, 4 κρίσις citant Plan fol 104 v et praemisso titulo τῆς μελέτης ἐν ᾖ φαίνεται ἀπολογούμενος Ὀρέ- στης μελέτ. κβ Macar fol. 84 r, usque ad 18 λαχών floril. Neapol. fol. 284 v I ἅπερ Neap | γε Neap 17 ἔλθοι HVVaLaB Plan Macar Ι τὴν αἰτίαν om Cl inser Ma | εἴ τὶς MaCl Mor Ι ποτέ LaViMaCl Plan Macar Neap 18 πράττειν HV sed in hoc in προστάττειν corr m2)

14. Ναί φησιν, ἀλλ’ ἀπέκτεινας σαυτοῦ τὴν μητέρα. δακρύειν αὖθις ἀνάγκη καὶ τῇ μνήμῃ τῶν ἐμῶν συμφορῶν ὀλοφύρεσθαι. πολλὰ γάρ με λυπεῖ, καὶ κατηγόρου φωνὴ καὶ πατρὸς φόνος καὶ μήτηρ ἐκ τῶν οἰκείων κακῶν τὴν ἀπολογίαν μοι χορηγοῦσα. πῶς γὰρ <οὐκ> a ἂν παῖς ὑπάρχων παριδεῖν ὅλως χείρουν τὴν ἐπ’ ἐμοὶ τὰς ὠδῖνας ἀνασχομένην, εἰ μὴ τοῖς ἔργοις τὴν φύσιν ἠρνήσατο; ἐπειδὴ δὲ ἀντὶ τῆς μητρὸς [*](6 Aesch. Eum. 579. 594 7 cf. p. 374, 18 sq. | Dem. p. 949, 21) [*](1 ἁμάρτῃ scripsi e LaBViMaCl Plan Macar ἁμάρτη Μ ἁμάρτοι HVVa edd Ι κἂν Macar 2 καὶ μαθητὴς τοῦ μυστα- γωγοῦ post στρατηγοῦ Va 4 δὲ Va Ι ψέγε vel ἔλεγχε coni M. Schmidt Philol. Χ 615 7 αὐτοῦ scripsi σαυτὸν HVLa ViMaCl σαυτῶ ΜΒ σαυτοῦ edd at „aut ante aut post γνῶθι deest ἄκυρον vel simile quid“ a Re cui oblocutus est Iacobs 95 dicens in verbo γιγνώσκειν ipso inesse quod Re desiderabat collato Xen. Hell. II 4, 40 at cf. Dem. 1. 1. μετάγνωθι σαυτοῦ τὴν γνῶσιν vel σύγγνωθι καὶ αὐτὸς τῇ γνώσει M. Schmidt 1, 1, Ι τῆ γνώσει HV 9 ἀπέκτονας Β Ι τὴν σαυτοῦ Va 10 ἀνάγκη Ma sed γκη in ras m 3 ἀνάψεως Cl 11 ἐμοῦ Mor 12 καὶ (1) om Μ del Re 14 οὐκ inserui om libri edd 15 ὀδύνας Β | ἀνασχομένην Ma sed καὶ ὑπομείνασαν suprascr m 3, Mor sed γρ ἀνασχομένην in marg | εἰ] καὶ Cl 16 post ἠρνήσατο ras fere 46 iitt V I ἐπειδὴ δὲ scripsi ἐπεὶ δὲ καὶ Vi ἐπὶ δὲ HVaB ἐπειδὴ LaCl Mor ἐπειδὰν καὶ Ma Re καὶ V M et coni Iacobs Anth Pal III 701 Ach Tat 680 | ἀντὶ — 383, 1 ἠλλάξατο post 383, 2 τύχη Η et praemisso καὶ VaLaMaCl et praemisso κἂν Β I ἀντὶ et μητρὸς in ras Μ)

τί οὖν τὴν αἰτίαν σιωπῶν γυμνὴν καθ’ ἡμῶν προφέρεις τὴν πρᾶξιν ὁ Ι τοῦ παιδὸς περὶ τὴν μητέρα φιλανθρωπότερος [*](R IV 118) ὤν; πολλὰ γὰρ τῶν πραγμάτων αὐτὰ μὲν καθ’ ἑαυτὰ δόξειεν ἂν εἶναι δεινὰ οὐμενοῦν ἔχοντα κακίας ὑπερ- βολήν, προσλαβόντα δὲ τὴν πρόφασιν μεθ’ ἧς γέγονε, τὸ πρῴην ἔγκλημα πρὸς εὐφημίαν μετάγει. οἷον εἴ τις λωποδύταις περιπεσὼν φθάσας ἀνέλοι τοὺς ἐπιόντας, ὡς μὲν οὐ φόνος τὸ πραχθὲν οὐδεὶς ἂν ἀντείποι. ἆρ’ οὖν διὰ τοῦτο χρὴ τιμωρίαν ὑπέχειν τὸν δεδρα- κότα; πολλοῦ γε καὶ δεῖ. τὸ γὰρ δίκαιον τῷ πράγματι προστεθὲν ἐπαινουμένην τὴν πρᾶξιν ποιεῖ. καὶ εἴ τις πολέμιον ἀμυνόμενος κτείνει, οὐ τὸ πραχθέν τις καθ’ [*](1 Eur. Or. 557) [*](3 ὁ] σὺ δηλονότι suprascr Μ) [*](1 ἑταίρας Η lacobs I προσηγορίαν V τὴν προσηγορίαν lacobs Anth | τὰς — 2 Τύχη om VM | ἐπειδὴ ante τὰς Mor sed γρ ἐπὶ τῆς in marg, ἐπεὶ δὲ δὴ Iacobs Anth, ἐπεὶ δὲ Ach Tat ἐπὶ δὲ ταῖς ἡμετέραις συμφοραῖς coni Re 2 ἡ τύχη, τί οὖν Iacobs 3 σκοπῶν lacobs Anth Ι πρᾶξιν reposui e libris cum lacob- sio κρίσιν edd sed „malim γνῶσιν“ Re 5 πολλὰ usque ad 384, 2 θαυμάσει citat Plan fol 104 v, usque ad 13 ποιεῖ Macar fol 84, usque ad 8 μετάγει floril. Neapol. fol 284 v ι γὰρ om Macar | αὑτὰ Ma αὐτὰ La 6 δόξει εὖ εἷναι Neap | ἂν om LaMaCl | οὔμεν οὖν La Neap 7 δι’ Neap Ι γέγονε reposui e libris Plan Macar Neap ἐγεγόνει edd 8 πρώην libri edd 9 λωποδύταις Ma sed αις in ras m 3 Ι ἀνέλοι scripsi e MaCl Plan ἀνέλῃ reliqui libri Macar edd 10 φθόνος Macar Ι ἂν inserui ex HVVaLaMVi om BMa Cl Plan Macar edd | ἀντείπῃ MaCl | γε post ἀντείποι edd delevi 11 χρὴ διὰ τοῦτο Re | διατοῦτο Ma Macar 13 ποιεῖ scripsi ex HV ἐποίει VaLaMa sed in hoc in ἐμποιεῖ corr m 3, ὢ ἐμποιεῖ BMVi Plan Macar edd 14 ἀμυνόμενον Vi sed ος suprascr m 2 | κτείνει scripsi ex HVVaViMaCl Plan cum Iacobsio Ach Tat 892 κτείνῃ LaBM edd)

καὶ τὸ δὴ μέγιστον, εἴ τις ἐπὶ γυναικὶ μοιχὸν εἰλη- φὼς δικαίῳ θυμῷ τοῦτον ἀμύνεται καὶ τοῦτον εἰς δι- καστήριόν τις παράγων ὡς ἐπὶ φόνῳ δήπου τὴν κατη- γορίαν ποιοῖτο, οὐκ ἂν εἴποι δίκαια λέγων ὁ τὴν κρί- σιν ὑπομένων; ἐγὼ τοῦτον εἰληφώς, ὦ ἄνδρες, ὀλιγωροῦντα τῶν νόμων καὶ ἐνυβρίζοντα τῇ σωφροσύνῃ καὶ διαφθείροντά μοι τὰ τιμιώ- τατα, γυναικὸς γάμον, ἣν ἐπὶ χρησταῖς ἐλπίσιν ἠγαγόμην καὶ διεψεύσθην ὑπὸ τούτου, καὶ τὴν τῶν παίδων μοι γονὴν οὐ καθαρὰν ἐργαζόμε- νον καὶ ἄνω κάτω ποιοῦντά μοι τὴν οἰκίαν οὐκ ἤνεγκα τὸ δεινόν, διεταράχθην <δὲ> a τῇ θέᾳ πρᾶξιν εἴργασμαι πρέπουσαν θεοῖς γαμηλίοις καὶ σωφροσύνῃ καὶ νόμοις ἀποκτείνας τὸν ἀλι- τήριον προσθεὶς τούτῳ καὶ τὴν γυναῖκα, καὶ κοινῶς ἀμφοτέρους ἁμαρτάνοντας κοινὴ διεδέ- ξατο τελευτή.

εἰ ταῦτα, πρὸς θεῶν, εἴποι, οὐκ ἂν ἐπὶ τούτοις θαυμάζοιτο; οὐκοῦν κἀμοὶ δήπου τοι- [*](1 αὐτὸν HVCL 2 τούτου om Plan | γνώμην Vi sed δύ- ναμιν in marg m 2 Ι θαυμάσει scripsi e Μ cum lacobsio θαυμάζει HVB θαυμάζοι VaLaViMa sed in hoc σοι suprascr m3, Cl edd θαυμάζεις Plan 3 ἐπιγυναικὶ La | τῆ ante γυναικὶ inser Ma 3 4 „praestat utique ἀμύνοιτο Β (Bavar. cod.), malim tamen ἀμύναιτο“ Re I δικαστήριον τίς HVa 5 παράγων Vi sed παραγαγὼν in marg m 2 8 τὸν νόμον Vi | ἐνυβρίζοντα Va sed ἐνυ in ras m 2 11 διεψεύσθην reposui e libris ἐψεύσθην edd 12 γονὴν τῶν παίδων μοι Μ | μου ΗΒ Ι μὴ Μ 13 καὶ ante κάτω MMaCl 14 οὐκ ἤνεγκα Ma sed υκ ἤνε in ras m 3 I καὶ ante διεταράχθην Μ | δὲ inserui om libri edd | θέᾳ scripsi ex HVVa sed in hoc ωρία suprascr m 2, LaBMaCl θεωρίᾳ Μ Vi sed in hoc θέᾳ in marg m 2, edd 18 ἁμαρτόντας Va Ι κοι- νοὺς Η I καὶ post κοινὴ LaMaCl 19 τελευτήν LaMa sed in hoc v inser m 2 20 οὐκοῦν Ma sed ουν in ras m3)

18. Ἀλλ᾿, ὦ πάτερ, εἴθε τοιούτων ἔτυχες καὶ τὴν ἄδικον ταύτην εὐχὴν θεῶν τις ἀκούων ἐπλήρωσεν. οὕτως ἂν ἦμεν εὐδαίμονες. ἔκεισο γὰρ <ἆν> a ἐν [*](2 μέχρι γάρ Va | μόνον ante μέχρι Ma sed del Cl | εἴθε τις scripsi e La εἴθέ τις Va εἴθε τίς reliqui libri edd | προσ- λαβὼν La 4 τοσοῦτον scripsi ex HVVaLaBViMaCl τοῦτο Μ edd Ι ὑμὶν ViMa 6 voce ἢν des fol 52 v in La, ἐντὸς ὧδε λείπει φύλλον ἐν καὶ ζήτει τοῦτο εἰς τὸ τρίτον φύλλον τῆς ἀρχῆς in margine inferiore y voce ἀπόντος inc fol 53 manu s. XVI suppletum 7 τοῦ inserui ex HLaMViMaCl omVVaB edd) [*](9 εἴ ποτέ τις reposui e libris εἴποτε τίς edd 10 λέγων in marg Ma λέγειν Mor Ι τι om Ma 12 μὲν ante ἢν Ma Cl 13 ὑπήντησε MaCl | ἀπόλλυσθε HV ἀπόλλοισθε MaCl Ι ὑμεῖς reposui e libris sed εῖς in ras Ma 3 ἡμεῖς edd 14 ἀπόλλυτο HV ἀπόλλοιτο VaLaMaCl Ι πίπτει HV πίπτει Va 15 διαδέξαιτο La sed δία praep m 1, ε vero in ras m 2 διαδέχοιτο Ma sed γρ αι δέξαιτο in marg m 3, Cl | τάφος La sed ς in ras m 2 16 εἴτε La 17 ταύτην εὐχὴν Ma sed ην εὑ in ras m 3 Ι ταφὴν μᾶλλον ἢ ante εὐχὴν Mor | τις La sed ις in ras m 2 τίς Η | ἐπλήρωσε Ma 18 ἂν inserui auctore Re om libri edd)

ἀλλὰ ταῦτα μὲν οὕτω δίκαια παρεῖδεν ἡ Τύχηι ἐπανήρχου δὲ μετὰ Τροίαν. πάντως. καὶ θυσίαν ἀνάγεσθαι μέλλων ἐποίεις καὶ τοὺς θεοὺς ἐκάλεις δοῦναί γέ σοι χρονίῳ μετὰ Τροίαν τὰς Μυκήνας ἰδεῖν καὶ τὸν οἶκον εὐτυχῆ καὶ λοιπὸν ἀκμάζοντας ἤδη τοὺς παῖδας καὶ τὴν γυναῖκα τοσούτου χρόνου τὸν ἄνδρα ποθοῦσαν. οὐ γὰρ ἐλογίζου τὰ ἐπὶ τῆς οἰκίας, [*](R IV 120) 120 οἴμοι, δεινότερα | τῶν ἐπὶ Τροίας ἀτυχημάτων. ἐκεῖ φανερὰ τὰ τῆς μάχης, ἐνταῦθα λανθάνοντες οἱ πολέμιοι.

ἀλλ’, οἴμοι, πῶς ἂν εἴπω τὰ μετὰ ταῦτα καὶ τὴν μητέρα σιγήσαιμι; μόνος γάρ, ὡς ἔοικε, τῶν κρινομένων ἐγὼ καὶ λέγων καὶ σιωπῶν δυστυχής. πῶς ἂν οὖν εἴποιμι; τράπεζα ἦν ἐκείνη καὶ δαιτυμόνες καὶ ξίφος καὶ μήτηρ καὶ Αἴγισθος, καὶ ἀλάστορές τινες [*](1 Od. γ 112 4 Soph. El. 1. Eur. Or. 574 10 Od. λ 431) [*](17 Od. λ 411 et 419 18 Themist. or. III p. 43 a) [*](1 τῶν inserui e libris om edd 2 πάντως La sed ως in ras m 2, MaCl πάντα Β 4 καὶ om Μ Re 5 οὕτως Β 6 τὴν ante τροίαν Va | δὲ post πάντως MaCl et inser La 7 ἄγεσθαι Mor 8 γέ scripsi τέ VVaLa sed in hoc eras, Β MViMaCl edd τέως Η | χρονίῳ scripsi auctore Cobeto Coll. 280 coll. t. II 264, 3 et 285, 1 χρονίως libri edd | τὴν ante τροὶαν Va 9 λοιπὸν om HVVa 10 καὶ om Μ | τὴν γυναῖκα reposui e libris γυναῖκα τὴν Re γυναῖκα Mor Ι τοσ- ούτω χρόνω Ma τοσοῦτον χρό|ον Mor 11 πονοῦσαν La) [*](12 ἀτυχημάτων scripsi ex HVaMaCl εὐτυχημάτων La ἀδικημάτων VBMVi edd 13 φανερὰ om sed διὰ δῆλα· post μάχης Va 14 ἂν om MaCl Ι μεταταῦτα VaLaBVi 17 οὖν ἂν BMaCl 18 τινες inserui e libris cum Iacobsio Philostr. 630 (e Mon. 96) om edd)