Oratio 11

τοιγαροῦν ἀντὶ ταύτης τῆς διανοίας τοιαύτης ἀπέλαυσε τῆς τῶν ἡγε- μόνων προνοίας, ὥστε γένει μόνον ἔδοξε μεταβεβλῆσθαι τὸ τῆς ἀρχῆς· ὡς ἥ γε τῶν | ἀγαθῶν φορὰ δι᾿ ἴσου [*](R 314) παρῆν, καθάπερ οὐχ ἑτέρων μὲν κτισάντων τὴν πόλιν, ἑτέρων δὲ παρειληφότων, ἀλλὰ Ῥωμαίων ἃ τὸ πρῶτον ἐποίησαν ἐχόντων καὶ τὴν ἀναγκαίαν εὔνοιαν πρὸς τὰ αὑτῶν ἔργα σωζόντων. οὕτως αὐτοῖς τήν τε ὑπάρ- χουσαν ἀξίωσιν ἐτήρησαν καὶ ὅση παρ’ αὐτοῖς νενό- μισται προσέθεσαν καὶ τὸ μητρόπολιν εἶναι τῆς Ἀσίας οὐκ ἀπεστέρησαν.

131. Πρὸς μὲν οὖν τοὺς οἰομένους οὐ πάλαι τὴν πόλιν ἡμῖν ἐν λόγῳ καθεστάναι ταῦτα εἰρήσθω· πρὸς δὲ τοὺς ἀπὸ λαμπροῦ σχήματος κατενεχθῆναι τὰ παρ- [*](2 ἐνθένδε I sed εν ex α corr m2 3 εός in θεός in ras I2 3 τῆ δὲ — 4 ἐζώννυ citat Plan fol. 99 3 ῥωμαίων ἀρχὴ Plan 4 ἐζώννυ ὁ θεός Plan 7 μεμαχημένην scripsi e Ρ (sed ν erasum) Μ (sed ν in ras e σ, ut videtur, corr) μεμα- χημένης CAIBMoCa Mor μεμαχημένοις 17 U Re, qui etiam μεμα- χημένῃ coniecit | τούτοις — προσέθετο citat Plan fol. 99 8 ἅπαντα Ca 10 ἀπήλαυσε MCa 12 δι’ ἴσων Re Anim ἐξ ἐσοῦ Cobet Mnem. V 108 (Coll. 104) 13 παρῆν scripsi cum Re et Cobeto 1. 1. περ ἦν libri edd 14 τοπρῶτον PMB 15 ν in εὔνοιαν in ras Ρ4 εὔροιαν Α 16 αὑτῶν ex αὐτῶν corr Ι2 αὐτῶν UBMCa 17 ὅση παρ’] num ὅσηπερ?)

132. Σκοπείτω δέ τις, ὥσπερ ἐν μουσικῇ, τὴν πόλιν εἰ διὰ πάντων ἥρμοσται, ἢ νὴ Δία, ὥσπερ ἄγαλμά τι [*](R 315) τῶν ὀνομαστῶν, εἰ μὴ τὸ δέον ἐξ | ἡμισείας, ἀλλ’ ὡς ἔνι μάλιστα τελεώτατα παρέχεται.

133. Καὶ πρῶτον μὲν τὴν βουλὴν σκοπῶμεν, ἐπειδὴ καὶ τὸ πᾶν σχῆμα τῆς πόλεως, <ἐπὶ ταύτης> ἐπί τινος ῥίζης, ἔστηκε. μόνη τοίνυν αὕτη μεγίστη τῶν ἁπανταχοῦ καὶ ἀρίστη, πατέρας καὶ πάππους καὶ ἐπι- πάππους καὶ ἔτι περαιτέρω τῆς αὐτῆς τάξεως κατα- λέγειν ἔχοντες, διδασκάλοις τῆς εἰς τὴν πόλιν εὐνοίας τοῖς γονεῦσι κεχρημένοι, μετὰ τῆς οὐσίας ἕκαστος παρει- ληφώς, ὅτι χρὴ τὴν οὐσίαν τῷ κοινῷ κεκτῆσθαι.

οὗτοι γὰρ διὰ μὲν εὐδαιμονίαν πατρῷα ἐκληρο- [*](1 Aesch. Ag. 947 Pind. 01. VIII 56) [*](1 δεικνύσθω scripsi praeeunte Re e Ρ (sed σθω in ras m2) 1 (sed σθω in ras m2 et τ supra σθ m3 sed erasum) UCa δεικνύτω reliqui libri (sed σθω supra τω Μο2) edd | φθόνος — λόγον citat Plan fol. 99 | λάβοι Μ βάλλοι U 1 αἱ — 9 παρέ- χεται citat Plan 1. 1. 3 ὕσαι in ἄδουσαι in ras Ι2 ᾄδοντες U | <παρ᾿> ἡμῖν? cf. p. 482, 7. 483, 13. 494, 4 4 ἐφάμιλ ἐφάμιλλα in ras I2 | ήσα in διηγήσασθαι in ras 1 litterae B2 7 γε post δία inser Ι2 9 τελεώτατον U Re τελεωτάτους Plan 10 περὶ τῆς om Β) βουλῆς titulus in marg CIB 11 ἐπὶ ταύτης inserui, ἐπ’ αὐτῆς Re 12 ἐπί om I | ἕστηκεν CAMo 13 ἁπανταχόθεν Re 14 περαιτέρωι C 15 καὶ διδασκάλοις Β 16 κεχρη in κεχρημένοι in ras Ι2 κεχρημένος Mor κεχρημένοις Re quod correxit Sintenis 18 πατρῷα scripsi auctore Sinteni πατρῴαν libri edd πατρῴων μεγάλων coni Re Anim, διὰ μὲν φύσιν (aut διὰ μὲν γένος) εὐδαιμονίαν π. ἐκλ. in ed.)

ὃ γὰρ ἀλλαχοῦ τῷ κερ- δαίνειν ἕπεται, τοῦτο τῇδε τῷ δαπανᾶσθαι συνέζευκται, καὶ μᾶλλον ἄν τις αἰσχύνοιτο πλουτῶν ἐκ τοῦ φεύγειν τὸ λειτουργεῖν ἢ τὴν οὐσίαν ἐλάττω ταῖς λειτουργίαις ποιῶν. ὥσπερ γὰρ θεῶν τινα ἐγγυητὴν ἔχοντες, ὅτι ὧν ἂν πρόωνται διπλάσια παρὰ τῆς Τύχης ἀφίξεται, οὕτως ἐκκεχυμένως ἀναλίσκουσιν εἰς ἀγῶνας ἱππικούς [*](7 Dem. c. Aristocr. § 103 p. 654, 25) [*](2 ante πολλὰ rasura 2 litterarum I, οὐ BMMo2Ca Mor 7 παριστάναι supra περιεστάναι I2 περιεστάναι in marg Mo2 π στάναι cum rasura 3 litterarum U 11 ἀπολαύσεσι UI (sed in hoc ἀπολαύσει suprascr. m2) Re et supra ἀπολαύσει Μο2 13 καὶ ἔτι Ι | εἰσάγοντες Ρ sed τ in ras m4, ες in ras m2, ex εἰσάγον corr A2 εἰσάγονται C sed ες supra αι scr. s | τὰς λει- τουργίας Re 16 in αὑτῶν in ras Ρ2 αὐτῶν BMCa U 20 θεόν UI)

ἀγώνισμα δὲ ἑκάστῳ τῶν ἐν αὐτῷ τῷ λειτουργεῖν ἐστι τὸ τὸν μὲν ἔμπροσθεν ὑπερβῆναι, τῷ δὲ ἑπομένῳ τὴν ἅμιλλαν ἀποκλεῖσαι καὶ τὰ μὲν ἀεὶ ποιούμενα κάλλιον δεῖξαι, τοῖς δὲ εἰωθόσι καινὰ προσθεῖναι.

μόνοις δὲ παρ’ ἡμῖν πλείων ἔρις ὑπὲρ τοῦ λαβέσθαι λειτουργίας ἢ παρ’ ἑτέροις ὑπὲρ τοῦ διαδρᾶναι, καὶ πολλοὶ λάκις δι’ ἀναλωμάτων ἐμνήστευσαν τὴν εἰς τοῦτο πάροδον δαπάνην δαπάνῃ συνείροντες καὶ διὰ τῆς προ- τέρας εἰς τὴν δευτέραν ἐμβαίνοντες, οὐ μικροῖς ὠνού- [*](R 317) μένοι τὴν τῶν μειζόνων | φυγήν, ἀλλὰ πολλοῖς πορι- ζόμενοι τὸ πλείω καταθεῖναι.

αἴτιον δὲ φροσύνη τις ἔμφυτος, δι’ ἣν οὐκ ἀνέχονται μείζω λόγον ὑπὲρ ἑτέρων εἰς τὴν ἑαυτῶν φοιτᾶν ἢ περὶ τῆς ἑαυτῶν ἑτέρωσε φέρεσθαι νομίζοντες ἀνεπίφθονον τὴν οἰκείαν ἐν οἶς ἔξεστιν ὑψηλοτάτην ποιεῖν.

139. Σοφίας τοίνυν καὶ τῆς ἐν λόγοις ἰσχύος τοσοῦτον ἡ βουλὴ μετείληφεν, ὥστε φαίης ἂν αὐτὴν χορόν τινα εἶναι σοφιστῶν ἐν ταῖς ἀρχαῖς τοῦ βίου τὴν τέχνην ἐπιδεικνύντων. οὕτως αὐτοῖς νοῦς τε ὀξὺς [*](2 Τhuc. VII 86, 2) [*](2 σφίσιν σφίσιν delet Cobet Mnem. V 108 (Coll. 104) contra usum Libanii 4 δ’ Ι 5 καλλίω Sintenis 6 δ’ Re 9 ἀνα et α in ἀναλωμάτων in ras C2 10 πάροδον scripsi auctore Re Anim παράδοξον libri edd παραδοχὴν Sintenis 10 καὶ — 11 ἐμβαίνοντες inser in marg Μο2 14 τίς IBMo 15 παρ’ U et in ras Ρ4 | παρὰ UP (sed in hoc ambo α in ras m4) Ι (sed περὶ suprascr. m3) Mor (γρ περὶ in marg) 18 περὶ σοφίας τῶν βουλευτῶν titulus in marg CAIBMo | σοφίαν Re | τῆς e τοῖς corr C2 τοῖς Μο 20 ταραχαῖς UI (sed in hoc m2 corr in ἀρχαῖς) et in marg Μο2 21 ὀξὺς — 483, 1 ἄπαυστον inser in marg ΜΟ2)

ἡ δὲ δεινότης ἥδε τοὺς ἄρχοντας ἐπαναγκάζει τοὔνομα | βεβαιοῦν, [*](R 318) ἀλλ’ οὐκ εἰς τυράννων μίμησιν ἐκβαίνειν. τί δὲ τοῦτό ἐστιν; οὗ μὲν ἀμαθὴς ἡ βουλὴ, κἂν πάνυ ζάχρυσος ᾖ, μετὰ ἀφωνίας, τοῖς μὲν ἄρχουσιν ὑβρίσαι πρόχειρον, τοῖς δὲ φέρειν ἀνάγκη σιγῇ. οἱ γὰρ οὐκ ἔχοντες λόγῳ τῶν δικαίων τυγχάνειν, ἀδικεῖσθαι πρόκεινται, καὶ τοὔνομα μὲν αὐτοῖς βουλή , δούλων δὲ τὰ πάθη.

παρ’ ἡμῖν δὲ τὸ τῶν λόγων κράτος τῇ βουλῇ μὲν τηρεῖ τὴν ἐλευθερίαν ἀκριβῶς, τοὺς δ’ ἐφεστηκότας ἐπὶ τῶν ἔργων ὃ καλοῦνται φαίνεσθαι ποιεῖ, τοῖς μὲν σώφροσιν εἰς εὕρεσιν τοῦ βελτίστου συμβαλλόμενον, τοῖς δὲ θρασέσιν ἀνεῖργον τὴν ἀσέλγειαν ταῖς ἀπὸ τῆς σοφίας ἀνάγκαις καὶ καθάπερ ἐπῳδῇ τῇ ῥητορείᾳ τρέ- [*](1 Arist. Αch. 686. Cratin. Πυτίν. fr. 119, 1 Μ Ι p. 74, 200 Κ.) [*](8 Eur. Alc. 498 Iph. Τ. 1111. Rhes. 439. 370) [*](8 ζάπλουτος κάλλιον ἢ μεγαλόπλουτος· ὡσαύτως καὶ ζάχρυσος ἢ πολύχρυσος Β2 (= Thom. Μ 1. 1.)) [*](1 παυ in ἄπαυστον in ras Ρ2 4 τουπαραχρῆμα Β | ἀνύ- τουσιν Α sed ν e ρ corr, Ι sed νυ in rasura trium quattuorve litt m2 ἀνορύττουσιν U ἀρύτουσιν CPCa Mor ἀρύττουσιν Μο (sed ν supra ρ m2) ΒΜ 8 οὗ — 9 ᾖ citat Thom. Μ s. ν. ζάπλουτος p. 168, 5 R Λιβάνιος ἐν τῷ Ἀντιοχικῷ 9 μετ’ UI Re | πρόχειρον scripsi auctore Re Anim πρότερον libri ex- cepto U qui habet πρό cum rasura 5 litterarum 12 μὲν inser Ι2)

καὶ οὐκ αὐτὴ σὺν τρόμῳ ποιεῖται τὰς εἰσόδους ὡς τοὺς ἄρχοντας, ἀλλ’ οἱ μέλλοντες ψηφιεῖσθαι σὺν εὐλαβείᾳ καλοῦσιν, ὡς ἂν ἐν ἀνδράσιν ἁρπασθῆναι μὲν οὐ ῥᾳδίοις, κρῖναι [*](R 319) δὲ δυνατοῖς | τὴν πεῖραν δώσοντες. οἱ δὲ τοῦ δικαίου μὲν παρορωμένου διαμάχονται, νικῶντος δὲ ἐπαινοῦσι. καὶ μέγα εἰς τὸν βίον ἄρχοντι τὸ δόξαι τῇ βουλῇ τὰ δίκαια βεβουλεῦσθαι.

καὶ γάρ τοι ταῖς μὲν ἄλλαις, ἢν ἐνέγκωσιν ἄρχοντος ῥύμην καὶ μὴ τελέως κατα- κλυσθῶσιν, ἔπεισι φρονεῖν· ἐν ἡμῖν δὲ οἵτινες <ἂν> ἄρχοντες εὐδοκιμήσωσι, τὸν ἐπ’ ἀρετῇ στέφανον ἀνῃ- ρῆσθαι νομίζουσιν, οὐχ ὡς ἀπειθεστέρων κεκρατηκότες, ἀλλ’ ὡς ἂν ἐν φρονήμασιν ἐλευθέροις ἐπαίνου τετυχη- κότες.

οὕτω δὲ ἡ βουλὴ τοῖς ἐφεστῶσι προσ- φερομένη πρὸς ἀλλήλους οὐκ ἂν φαίην ὡς οὐκ ζουσιν, ἀλλὰ καὶ πάνυ τοῦτο δρῶσιν ἐπὶ τοῖς κοινοῖς ἀγαθοῖς. τρία γὰρ αὑτὴν διελοῦσα τέλη τὴν μὲν ἡγε- [*](R 320) μονίαν καθ’ ἕκαστον τοῖς ἀρίστοις ἀνατέθεικε, | τὸ λοιπὸν δὲ ἕπεται στρατηγοῖς ἐπισταμένοις ὑπὲρ τοῦ μέρους πονεῖν.

εἰπεῖν δὲ οὐ τοῖς μὲν ἔξεστιν, οἱ δὲ κεκώλυνται, ἀλλὰ κοινὴ μὲν παρρησία, συγχαί- ρουσι δὲ τῷ τι λέγον χρηστὸν οἱ παρεστηκότες, [*](3 ς ΒΜ 5 ἀπατηθῆναι Sintenis, at cf. I 560, 6 R | ις in ῥᾳδίοις in ras Ρ5 10 acutus et ως in τελέως in ras I3 11 ἡμῖν scripsi ex UIM coll. p. 480, 3. 482, 7. 483, 13 ὑμῖν reliqui libri edd | εἴτινες Μ | ἂν inserui et 12 εὐδοκιμή- σωσι scripsi auctore Gasda εὐδοκιμήσουσι libri edd 16 ἐν τοῖς BCa 18 αὑτὴν ex αὐτὴν corr Ρ2 αὐτὴν 19 καθέκαστον Ι | ἀνατέθεικε scripsi ex UBMCa ἀνέθηκε supra ἀνατέθεικε I2 ἀνέθηκε ACPMo edd 21 αὐτοῖς Ca 22 κεκώλυνται Μο sed κωλύεται in marg m2 23 τί APIBMMo)

πρὸς τοσοῦτον δὲ ἥκει τὸ σύστημα σεμνότητος, ὥσθ’ ὁμοῦ τε ἐφάνη καὶ παρὰ τῶν ὑπάρχων ὅ τι βούλεται διαπέπρακται. καὶ τῷ δόντι μέγιστον εἰς ἡδονὴν τὸ δεδωκέναι· χρηστούς τε γὰρ εὖ ποιῶν οἶδε καὶ δεινοὺς εἰπεῖν, ὧν τὸ μὲν πείθει μεμνῆσθαι τῆς χάριτος, τὸ δὲ παρέχει πρὸς ἀξίαν ὑμνεῖν.

καὶ τί δεῖ λέγειν ὑπάρχους, ὅπου γε καὶ βασιλεῦσιν ἐν αἰδοῖ τὸ συνέδριον γράμματά τε πέμπον καὶ διαλεγόμενον πρὸ τῶν θρόνων. ἐν δὴ τῷ χρηματίζειν τῆς μὲν βουλῆς ἡ φρόνησις ἐδείχθη τῷ κρατοῦντι, παρὰ δὲ τοῦ κρατοῦντος ἦλθον τούτοις εἰς τιμὴν ἐθνῶν ἀρχαὶ.

τὸ δὲ πρὸς τὴν οἰκείαν φίλ- τρον ἐπὶ τοῦ βουλεύειν ἐνίους κατέσχε, καὶ δυοῖν ἐκοσμήθησαν οἷς τοῦτο ὑπῆρξε, τῷ τε ἐπ’ ἐκεῖνα κεκλῆ- σθαι καὶ τῷ ταῦτα ᾑρῆσθαι. τῷ μὲν γὰρ ἀρχικῶς ἔχοντες | ἔδειξαν, τῷ δὲ μεῖζον ἄγοντες ἄρχεσθαι [*](R 321) τῇ πατρίδι ζῶντες ἢ τοῦτο ἐκλιπόντες ἑτέρων ἄρχειν.

οὕτως ἡδονήν, οὐ μόχθον τὸ τῆς οἰκείας προκά- μνειν τέθεινται, τὴν μὲν ἀπαλλαγὴν τῶν πόνων οὐ [*](1 τὸ om CAPUIMo Mor inser Re | καὶ πᾶν U 2 οὖν inser I2 | προτρέπονται UI sed in hoc ουσι suprascr. m3 4 ἐθίζοντες Ρ sed ἐ in rasura 3 litterarum m2, BMCa 5 θ in ὥσθ’ in ras I2 6 ὑπαρχόντων supra ὑπάρχων Μο2 8 ποιῶν in ποιοῦν corr Α 11 ἐκπέμπον supra εἰσπέμπον Mo2 12 δὲ e δὴ corr Ι2 et coni Mor 16 τοῦ] τὸ U 17 σμ in ἐκοσμήθησαν in ras I2 ἐκομίσθησαν Ca 18 et 19 τῷ scripsi ex UIBMCa praeeuntibus Re Anim et Sinteni τὸ CAPMo edd 20 ἐκλείποντες CMo ἐκλειπόντες Α 21 voce desinit manus librarii in Mon. 101 fol. 269v, τέθεινται — τῶν add m2 sed a τέθεινται rursus incipit Mon. 113 fol. 196 media in linea post ἀγνοοῦντες (supra p. 458, 6))

150. Περὶ δὲ τοῦ δήμου τί μεῖζον εἴποι τις ἂν ἢ ὅτι τῇ βουλῇ πρέπων ὁ δῆμος καὶ οὔτε ἐκείνην ἑτέρου χρῆν προεστάναι τοῦτόν τε οὐδεμιᾶς τῶν πασῶν ἑτέρας εἶναι. οὕτως ἡ μὲν ἡγεῖται χρηστῶν, ὁ δὲ ἀρίστοις ἕπεται , καθάπερ δεξιὸς χορὸς κορυφαίῳ βελ- τίονι.

πρῶτον μὲν γὰρ γυνή τέ ἐστιν ἑκάστῳ καὶ παῖδες καὶ ἡ κατ’ οἶκον κατασκευή· ταῦτα δὲ εὐλά- βειαν παιδεύειν δύναται καὶ τὸ τὴν ἡσυχίαν διώκειν, ὥσπερ οἷς οὐδὲν τούτων ἐστί, στάσεις τε ὀξεῖς ἐμβαλεῖν καὶ ξιφῶν ἅψασθαι καὶ τέρψιν ποιήσασθαι τὸ φθειρόμε- νον καὶ συμφορὰν ὅτῳ τύχοιεν προσβαλόντες ἐπ’ ἄλλον ἀποδραμεῖν, ὅ πολλὰ μὲν κατ’ Αἴγυπτον, πολλὰ δὲ ἐν Ἰταλίᾳ τολμᾶται τῶν μὲν ἅπαν ῥῆμα θορύβου μένων πρόφασιν, τῶν δὲ ἐν ταῖς τῆς βουλῆς ἀκαιρίαις [*](R 322) τρυφώντων.

ὁ δὲ παρ’ ἡμῖν δῆμος τὰ | παί- δων μιμεῖται πρὸς γονεῖς, καὶ γὰρ ἡ βουλὴ πρὸς τοῦ- [*](14 1.78. apud Athen. XII p. 552b (fr. LXXIII 143 Thalh.)) [*](2 τῶν om APUI sed in hoc rasura 3 fere litterarum, Mor 3 κεκοσμη in κεκόσμηνται in ras I2 4 περὶ τοῦ δῆμον titulus in marg CABMo 5 πρέπον UIMo 6 χρῆν e χρὴ corr I2 ἐχρῆν Mo | τε scripsi e ΒΜ δὲ reliqui libri edd | οὐδὲ μιᾶς Μ 7 ἡμῖν Μο | τῶν χρηστῶν BMCa 8 χορὸς inser I2 9 τε inser Mo2 10 παρασκευὴ BMMoCa 12 ἐστὶν APU ἔστι Μο | στάσιν C sed στάσεις suprascr. m2, Ι sed supra ἱν rasura, UBMoCa | ὀξεῖς C sed ύ supra εῖς suprascr. 13 ψυχῶν Μο 14 τύχοιεν scripsi cum Cobeto Misc. crit. 141 τύχοι libri edd | προσβαλόντες m2 supra προσβαλόντας Μ et Re προσβάλλοντες Mor προσβαλόντας C sed ας in ras m2, APUBCa προσβάλλοντας ΜοΙ sed in hoc β΄ λλ in ras m2 et acutus supra o erasus 15 δ’ Re 18 ἡμῶν Μο 19 τοὺς γονεῖς UI)

γνοίη δ’ ἄν τις τοῦ δήμου τὸν τρόπον, εἰ τὴν ἐξέτασιν ἀπ’ αὐτῶν ποιοῖτο τῶν δυσχερῶν. ἃ γὰρ ᾐτιάθη, ταῦτα αὐτοῦ τὴν ἐπιείκειαν ἐμφαίνει, καὶ τὸ ἔγκλημα αὐτῷ τὰ τῶν ἐγκωμίων δύνα- τᾶι. ἐπειδὴ γὰρ πόλιν οὖσαν ἔδει τι καὶ ὑπομεῖναι τῶν ἐνοχλούντων τὴν γῆν, τὴν τοῦ μὴ κωλύσαι τὸ συμβάν, οὐ τὴν τοῦ δεδρακέναι τι δεινὸν μέμψιν ἐδέ- ξατο.