Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Hippolytus

Hippolytus. Hippolytus Werke, Volume 3. Wendland, Paul, editor. Leipizg: Hinrichs, 1916.

τοῦτον εὶναί φησιν ὁ Ἐμπεδοκλῆς νόμον μέγιστον τῆς τοῦ παντὸς διοικήσεως, λέγων ὧδέ πως·

  • ἔστιν ἀνάγκης χρῆμα, θεῶν ψήφισμα παλαιόν,
  • ἀίδιον, πλατέεσσι κατεσφρηγισμένον ὅρκοις,
  • ἀνάγκην καλῶν τὴν ἐξ ἑνὸς εἰς πολλὰ κατὰ τὸ νεῖκος καὶ ἐκ πολλῶν εἰς ἔν κατὰ τὴν φιλίαν μεταβολήν· θεοὺς δέ, ὡς ἔφην, τέσσαρας μὲν θνητούς, πῦρ, ὕδωρ, γῆν, ἀέρα, δύο δὲ ἀθανάτους, ἀγενήτους, πολεμίους ἑαυτοῖς διὰ παντός, τὸ νεῖκος καὶ τὴν φιλίαν·

    καὶ τὸ μὲν νεῖκος ἀδικεῖν διὰ παντὸς καὶ πλεονεκτεῖν καὶ ἀποσπᾶν τά τῆς φιλίας καὶ ἑαυτῷ προσνέμειν, τὴν δὲ φιλίαν ἀεὶ καὶ διὰ παντός, ἀγαθήν τινα οὖσαν καὶ τῆς ἑνότητος ἐπιμελουμένην, τὰ ἀπεσπασμένα τοῦ παντὸς καὶ βεβασανισμένα καὶ κεκολασμένα ἐν τῇ κτίσει ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ ἀνακαλεῖσθαι καὶ προσάγειν καὶ ὲν ποιεῖν.

    τοιαύτη τις ἡ κατὰ τὸν Ἐμπεδοκλέα ἡμῖν ἡ τοῦ κόσμου γένεσις καὶ φθορὰ καὶ σύστασις ἐξ ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ συνεστῶσα φιλοσοφεῖται. εἶναι δέ [*](7 S. S. 212, 23 — 19 Empedokles a. a. Ο. V. 1. 2) [*](1 εἰς Ρ 2 ὅδ’ αἰθέρος ἔμβαλλε Ρ 3 δ’ > Ρ 7 κατὰ σκευὴν 9 ἀγόμενα so Ρ 11 πάντων <τῶν> We., πάντως Klost. 14 τοὺς so P 14 f διδάσκειν Ρ 15 συνεργάζονται καὶ συνεπιλαμβάνονται Ρ 19 ἔστιν] ἔστι τι Ρ ἀνάγκη (nicht ἀνάγκης) Ρ 20 πλατέεσι κατεσφραγισμένον ὅρκοις Ρ 23 ἀγεννήτους Ρ 29 ἓν ποιεῖν ö.: ἐμποιεῖν Ρ, ἑνοποιεῖν Miller 30 ἡ1 > We.)

    215
    φησι καὶ νοητὴν τρίτην τινὰ δύναμιν, ἣν καὶ ἐκ τούτων ἐπινοεῖσθαι δύνασθαι, λέγων ὡδέ πως·

  • εἰ γὰρ καὶ ἐν σφαδινῇσιν ὑπὸ πραπίδεσιν ἐρείσας
  • εὐμενέως καθαρῇσιν ἐποπτεύεις μελέτῃσιν,
  • ταῦτα δέ σοι μάλα πάντα δι᾿ αἰῶνος παρέσονται,
  • ἄλλα τε πόλλ’ ἀπὸ τῶνδε κτ . . ηται· αὐτὰ γὰρ αὔξει
  • ταῦτ᾿ εἰς ἦθος ἕκαστον, ὅπη φύσις ἐστὶν | ἑκάστῳ. f. 98r
  • εἰ δὲ σύ γ’ ἀλλοίων ἐπορέξεαι οἷα κατ’ ἄνδρας
  • μυρία δειλὰ πέλονται ἅ τ᾿ ἀμβλύνουσι μέριμναι,
  • ἦ σ’ ἄφαρ ἐκλείψουσι περιπλομένοιο χρόνοιο
  • σφῶν αὐτῶν ποθέοντα φίλην ἐπὶ γένναν ἱκέσθαι·
  • πάντα γὰρ ἴσθι φρόνησιν ἔχειν καὶ νώματος αἶσαν.
  • Ἐπειδὰν οὖν Μαρκίων ἢ τῶν ἐκείνου κυνῶν τις ὑλακτῇ κατὰ τοῦ δημιουργοῦ, τοὺς ἐκ τῆς ἀντιπαραθέσεως ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ προφέρων λόγους, δεῖ αὐτοῖς λέγειν, ὅτι τούτους οὔτε Παῦλος ὁ ἀπόστολος οὔτε Μάρκος ὁ κολοβοδάκτυλος ἀνήγγειλαν — τούτων γὰρ οὐδὲν ἐν τῷ <κατὰ> Μάρκον εὐαγγελίῳ γέγραπται —, ἀλλὰ Μέτωνος Ἀκραγαντῖνος, ὃν συλαγωγῶν μέχρι νῦν λανθάνειν ὑπελάμβανε τὴν διαταγὴν πάσης τῆς κατ᾿ αὐτὸν αἱρέσεως ἀπὸ τῆς Σικελίας εἰς τοὺς εὐαγγελικοὺς λόγους μεταφέρων αὐταῖς λέξεσι.

    φέρε γάρ, ὠ Μαρκίων, καθάπερ τὴν ἀντιπαράθεσιν πεποίηκας ἀγαθοῦ καὶ κακοῦ, ἀντιπαραθῶ κἀγὼ σήμερον κατακολουθῶν τοῖς σοῖς, ὡς ὑπο- [*](7 Empedokles Fr. 110 D., der letzte V. auch bei Sext., sonst nur bei Hipp, überliefert. Ich gebe im Apparat nur die von Diels aufgenommenen Emendationen, meist von Schn(eidewin) Philol. VI 166 — 14. 21 Anspielung auf Marcions Antithesen — 16 κολοβοδάκτυλος] alte VoiTede zu Marcus (s. Zahn, Einleitung IP S. 211 f; s. auch Zahn, Gesch. des neutest. Kanons I S. 621): amputasse sibi post fidem pollicem dicitur, ut saeerdotio reprobus haberetur (Corssen T. U, XV 1 S. 10, 10)) [*](1 καὶ νοητὴν Miller: καινὸν τὴν Ρ 3 κέν σφ’ ἀδινῇσιν Sehn. Emp. σφαδίνησιν Ρ 4 ἐποπτεύσῃς Sehn. Emp. 5 δὲ] τε Sehn. δέ τοι μάλα Diels nach β 306 μᾶλλα Ρ 6 τῶνδεκτ .. ηται Ρ (κτ(η. . η)ται exesis partim litteris η Ρ Diels): τῶνδ’ ἐκτήσεαι (oder τῶν κεκτήσεαι Meineke, Ζ. f. Altertumswiss. Χ 376) Diels ἄζει und Ζ. 7 ἔθνος Heidel, Proceedings of American Acad. XLVIII S. 426ff 7 ἦξει MiUer: ἔθος Ρ S σὺ τάλλ’ οἰῶν ἑπιρέξεις Ρ, verb. Sehn. 9 δεῖλα Sehn.: δῆλα Ρ ἅ τ’ Diels: τά τ’ Ρ μερίμνας Sehn. 10 ἦ σ’ Meineke, Ζ. für Altertumswiss. Χ 376: σῆς Ρ περιπλομένοις Ρ 11 γέναν Ρ 12 Ρ, verb. nach Sext. Sehn. 14 κακοῦ Gö.: καλοῦ Ρ 16 οὐδὲν] οὐδὲν] 17 † κατὰ Miller 18 Μέτωνος Miller: μιῶνος Ρ)

    216
    λαμβάνεις, δόγμασι. δημιουργὸν φῂς εἶναι τοῦ κόσμου πονηρόν· εἶτα οὐκ ἐγκαλύπτῃ τοὺς Ἐμπεδοκλέους λόγους τὴν ἐκκλησίαν κατηχῶν;

    ἀγαθὸν φης εἶναι θεὸν καταλύοντα τὰ τοῦ δημιουργοῦ ποιήματα· εἶτ᾿ οὐ καταφανῶς τὴν Ἐμπεδοκλέους φιλίαν εὐαγγελίζῃ τοῖς ἀκροωμένοις τὸν ἀγαθόν; κωλύεις γαμεῖν, τεκνοῦν, ἀπέχεσθαι βρωμάτων, ὡν ὁ θεὸς ἔκτισεν εἰς μετάληψιν τοῖς πιδτοῖς καὶ ἐπεγνωκόσι τὴν ἀλήθειαν· τοὺς Ἐμπεδοκλέους λανθάνεις διδάσκων Καθαρμούς.

    ἑπόμενος γὰρ ὡς Μῶς κατὰ πάντα τούτῳ τὰ βρώματα παραιτεῖσθαι τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς διδάσκεις, ἴνα μὴ φάγωσι σῶμά τι λείψανον Ψυχῆς ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ κεκολασμένης· λύεις τοὺς ὑπὸ τοῦ θεοῦ συνηρμοσμένους γάμους τοῖς Ἐμπεδοκλέους ἀκολουθῶν δόμασιν, ἵνα σοι φυλαχθῇ τὸ τῆς φιλίας ἔργον ἓν ἀδιαίρετον. διαιρεῖ γὰρ ὁ γάμος κατὰ Ἐμπεδοκλέα τὸ ὲν καὶ ποιεῖ πολλά, καθὼς ἀπεδείξαμεν.